Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca:	Sędzia SA Barbara Konińska
Protokolant:	Kamil Szarek

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2024 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w C.

przeciwko M. B., W. J., W. K., J. M. (1), P. T. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego J. M. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 13 września 2022 r., sygn. akt V GC 119/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego J. M. (1) na rzecz powódki kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Barbara Konińska

Sygn. akt V AGa 476/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 stycznia 2018 r. powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. wniosła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. kwoty 474 500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu wraz z kosztami procesu.

Powództwo motywowała następująco. Pozwani byli wystawcami weksla niezupełnego
w chwili wystawienia, który wystawili na zabezpieczenie wierzytelności (...) SA w G. (dalej: (...)) wobec nich, jako wspólników (...) spółki cywilnej w C., wynikającej z porozumienia handlowego zawartego przez te podmioty. Natomiast Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjno-Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. (dalej: (...)) była poręczycielem tego długu pozwanych. Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z 28 marca 2002 r. zasądził solidarnie od pozwanych i (...) na rzecz (...) kwotę 1 000 000 zł i koszty procesu. (...) zbyła wierzytelność na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w C. (dalej: (...)). (...), jako jeden z dłużników solidarnych, zapłaciła dług na rzecz (...), tym samym nabywając wierzytelność względem pozwanych, pozostałych współdłużników solidarnych, którą zbyła na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w C. (dalej: (...)). W dniu 5 sierpnia 2003 r. (...) przeniosła na rzecz B. K. tę wierzytelność w zakresie kwoty 700 000 zł. B. K. dochodził w procesach przeciwko pozwanym zapłaty części nabytej wierzytelności, a pozostałą jej część przeniósł na rzecz powódki, o czym pozwani zostali powiadomieni. W ocenie powódki roszczenie nie jest przedawnione, wobec zawezwań do prób ugodowych.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Podnieśli zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, gdyż wnoszenie pozwów przez B. K. przerywało bieg terminu przedawnienia roszczenia tylko w zakresie kwot dochodzonych w poszczególnych postępowaniach. Zaprzeczyli temu, by (...) spełniła na rzecz (...) świadczenie zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie poprzez przeniesienie wierzytelności względem (...) w C. o zapłatę kwoty 1 232 668,51 zł, wywodząc, że ostatnio wskazana wierzytelność nie istniała. Pozwani podnieśli też zarzut fikcyjności umowy z 2 października 2017 r. pomiędzy B. K. i powódką, której przedmiotem była wierzytelność dochodzona w niniejszej sprawie. Zakup wierzytelności przez powódkę, która jak wykazywała wysoka stratę, miał bowiem na celu optymalizację podatkową.

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2019 r., V GC 12/18 Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego J. M. (1) kwotę 10 817 zł z tytułu kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2022 roku, V AGa 408/19 Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 9 lipca 2019 r., V GC 12/18 i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 13 września 2022 r., V GC 119/22 Sąd Okręgowy w Częstochowie ponownie rozpoznając sprawę: zasądził solidarnie od pozwanych J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. kwotę 474 500 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty (punkt 1.); zasądził solidarnie pozwanych J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. kwotę 30 217 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (punkt 2.); nakazał pobrać solidarnie od pozwanych J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie kwotę 32 450 zł z tytułu zwrotu nieuiszczonej części opłat sądowych od pozwu i apelacji od uiszczenia, której powódka została zwolniona (punkt 3.).

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę ustalił następujące fakty:

Pozwani J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (2), W. K. byli wspólnikami (...) spółki cywilnej. Na mocy decyzji z dnia 15 października 2001 r. wykreślono z ewidencji podmiotów gospodarczych pozwanych działających pod nazwa spółka Handlowo – Usługowa (...) s.c. J. M. i S-ka.

Pozwani byli wystawcami weksla in blanco, który zabezpieczał porozumienie handlowe z (...), poręczycielem zaś była spółka (...) w R..

Wyrokiem z dnia 28 marca 2002 r. Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o sygn. akt IX GC 1341/01 zasądził solidarnie od pozwanych i poręczyciela wekslowego na rzecz (...) SA w G. kwotę 1 000 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2001 r.

Umową przelewu wierzytelności z dnia 24 lipca 2002 r. zawartą pomiędzy (...) wierzytelność wynikająca z prawomocnego wyroku końcowego Sądu Okręgowego w Krakowie została zbyta na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w C..

Umową z dnia 2 sierpnia 2002 r. (...) zbyła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. sporną wierzytelność. Zgodnie z § 3 umowy przelewu przelew wierzytelności nastąpił w celu zwolnienia z zobowiązania zbywcy wobec nabywcy z tytułu długu, wynikającego ze wskazanego wyżej wyroku, z powołaniem się na treść art. 453 k.c.

Umową zamiany z dnia 26 czerwca 2003 r. zawartą pomiędzy P.U. P.H. (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w R. a (...) Spółką Akcyjną w C., spółka (...) zbyła na rzecz B. m.in. wierzytelność wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 marca 2002 r. w zakresie kwoty 700 000 zł.

W dniu 5 sierpnia 2003 roku na mocy porozumienia B. C. zbyła na rzecz B. K. prowadzącego Firmę Handlowo – Usługową w C. m.in. wierzytelność wobec pozwanych w kwocie 700 000 zł. B. K. oświadczył, że znana jest mu sytuacja finansowa.

Umową cesji wierzytelności z dnia 2 października 2017 roku B. K. zbył na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. wierzytelność w kwocie 474 500 zł, wynikającą z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 marca 2002 r. O zawarciu umowy cesji wierzytelności poinformował pozwanych pismem z dnia 6 października 2017 r.

Pomiędzy stronami zawisły spory o zapłatę nabytej przez B. K. części wierzytelności. Wyrokiem z dnia 24 lipca 2008 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo, wyrok został zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. akt VI Ca 648/08, na mocy którego zasądzono solidarnie od pozwanych na rzecz B. K. kwotę 10 500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2005 r. i kosztami procesu. Wyrokiem zaocznym z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie Sąd Okręgowy w Częstochowie zasądził kwotę 100 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2005 r. i kosztami procesu. Wyrokiem zaocznym z dnia 8 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie zasądził od pozwanych na rzecz B. K. kwotę 100 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2012 r. i kosztami procesu.

Skarga J. M. (1) o wznowienie postępowania została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 4 marca 2015 r.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 19 września 2013 r. w sprawie
I C 247/12 uznano za bezskuteczną w stosunku do powoda B. K. umowę darowizny środków pieniężnych w kwocie 100 000 zł dokonanej w dniu 17 lipca 2007 r. oraz
w kwocie 85 000 zł dokonanej w dniu 1 sierpnia 2007 r. przez J. M. (1) na rzecz pozwanej E. M. w celu zaspokojenia wierzytelności przysługującej powodowi B. K. wobec J. M. (1) w kwocie 100 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2005 r. oraz kosztami procesu, objętej prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie I C 131/12 oraz wierzytelności przysługującej B. K. wobec J. M. (1) w kwocie 10 500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2005 r. oraz kosztami postępowania, objętej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 24 lipca 2008 r. w sprawie I C 21/08 zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. akt VI Ca 648/08.

B. K. wzywał pozwanych do próby ugodowej kilkakrotnie. W dniu 20 września 2005 r. do ugody pomiędzy stronami nie doszło, pozwani nie widzieli możliwości zawarcia ugody z uwagi na trudną sytuację finansową.

Kolejny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej B. K. złożył w Sądzie Rejonowym w Częstochowie w dniu 31 sierpnia 2010 r. W uzasadnieniu wniosku podniósł, iż spółka cywilna (...) przestała istnieć, w związku z powyższym odpowiedzialność za zobowiązania nieistniejącej spółki cywilnej ponoszą jej wspólnicy. W dniu 7 października 2010 r. pozwani na posiedzeniu oświadczyli, że nie widzą możliwości zawarcia ugody.

Kolejny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej B. K. złożył w Sadzie Rejonowym w Częstochowie w dniu 8 sierpnia 2013 r., z motywacją jak we wniosku złożonym w dniu 31 sierpnia 2010 r. Na posiedzeniu w dniu 9 października 2013 r. do zawarcia ugody pomiędzy stronami nie doszło.

Wnioskiem z dnia 29 lipca 2016 r., gdzie na posiedzeniu strony nie zawarły ugody, zaś pozwany J. M. (1) zarzucił, iż zawezwanie do próby ugodowej ma charakter pozorny, wierzytelność nie została uznana przez pozwanych, zaś kilkakrotnie składane wnioski o zawezwanie do próby ugodowej mają na celu uniknięcie przedawnienia.

Sąd Okręgowy wskazał, iż istota sporu sprowadza się do rozstrzygnięcia zasadności żądania zapłaty od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwoty 474 500 zł, wynikającej z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 marca 2002 r. Powódka dochodziła zapłaty nabytej wierzytelności od B. K. jako kolejnego wierzyciela. Pozwani odpowiadali za zobowiązania wobec (...) jako wystawcy weksla in blanco, który zabezpieczał porozumienie handlowe, zaś spółka (...) była poręczycielem weksla, dokonała zapłaty na rzecz nabywcy wierzytelności (...) SA, realizując zobowiązanie solidarne, wynikające z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 marca 2002 r., IX GC 134/01 uzyskując roszczenie regresowe wobec pozwanych. Wierzytelność tą zbyła na rzecz spółki (...) na mocy umowy cesji z 26 czerwca 2003 r., którą zbyła wierzytelność B. K. na mocy umowy z dnia 5 sierpnia 2003 r.

Jak wyjaśnił Sąd I instancji, prawidłowość dokonywania kolejnych cesji wierzytelności na rzecz (...), B. i B. K. była przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Okręgowego w Częstochowie w zakresie kwoty 100 000 zł w wyroku zaocznym z dnia 10 lipca 2012 r., I C 131/12, w wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 4 listopada 2008 r., VI Ca 648/08 w zakresie kwoty 10 500 zł, w wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 8 grudnia 2016 r. I C 417/15 w zakresie kwoty 100 000 zł oraz że Sąd jest związany w tym zakresie prawomocnymi orzeczeniami. Ocenił, iż pozwani nie przedstawili dowodów uprzednio nie przedstawionych, lecz w odpowiedzi na pozew powtórzono podnoszone uprzednio zarzuty, o czym świadczy uzasadnienie Sądu Okręgowego w Częstochowie w sprawie I C 417/15. Pozwani kwestionowali bowiem przejście wierzytelności pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością
w R. a spółką (...) podnosząc, że nie istniała wierzytelność wobec bliżej nieokreślonego podmiotu o nazwie (...). Sąd I instancji wskazał należy, iż zarzut dotyczy porozumienia z 22 października 2001 r., którego nie przedłożono i umowy z dnia 2 sierpnia 2002 r.

Sąd I instancji podzielił stanowisko sądów orzekających w powyższym zakresie, iż umowa z dnia 2 sierpnia 2002 r. dotycząca przelewu wierzytelności została ważnie zawarta i spełnia wymogi określone w art. 509 § 1 k.c., dlatego strona powodowa skutecznie nabyła wierzytelność wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 marca 2002 r. Ocenił, iż wobec prawomocności orzeczeń dotyczących części wierzytelności nabytej przez B. K. od spółki (...), Sąd jest nimi związany z mocy art. 365 k.c. Sąd I instancji przywołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2015 r., V CSK 192/14, w którym stwierdzono że jeżeli prawomocnie przesądzona zostaje podstawa rozstrzygnięcia to nie można jej zmieniać, nawet jeżeli za zmianą przemawiają ważkie argumenty, jak chociażby zmiana wykładni przepisów prawa. Sąd I instancji przyjął zatem, że w świetle prawomocnych orzeczeń, iż B. K. nabył wierzytelność w sposób prawidłowy, zatem zbycie części wierzytelności na mocy umowy cesji z dnia 2 października 2017 r. na rzecz powódki było skuteczne i wywołało skutki z art. 509 k.c.

Sąd Okręgowy wskazał dalej, że powództwo wniesione zostało w dniu 8 stycznia 2018 r. Kolejne wnioski o zawezwanie do próby ugodowej cedent B. K. składał
w dniach 31 sierpnia 2010 r., 8 sierpnia 2013 r. i 29 lipca 2016 r. Sąd I instancji przywołał zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c. wiążące go stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach wyrażone w uzasadnieniu wyroku w sprawie V AGa 408/19, co do tego że każde zawezwanie do próby ugodowej zgodnie z art. 123 § 1 ust. 1 k.p.c. przerywa bieg przedawnienia roszczeń i wskazał, iż roszczenie powoda nie jest przedawnione, bowiem 6 letni okres przedawnienia biegnie od dnia 20 października 2016 r.

Sąd I instancji wywiódł dalej, że B. K. nabył w porozumieniu ze spółką (...) wierzytelność w kwocie 700 000 zł wobec spółki cywilnej (...), która przestała istnieć, za jej zobowiązania odpowiedzialność ponoszą wspólnicy – pozwani w niniejszej sprawie solidarnie na podstawie art. 864 k.c. Zatem na podstawie art. 376 § 1 k.c., art. 481 § 1 k.c. orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 113 ust.1 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W apelacji od powyższego wyroku pozwany J. M. (1) zaskarżył go w całości zarzucając naruszenie art. 389 § 6 k.p.c., art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. oraz art. 121 pkt 6 k.c.

Podnosząc powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Wniósł także o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwany wniósł nadto o zawieszenie na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c. postępowania w sprawie do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego w sprawie III CZP 43/22, ewentualnie w oparciu o art. 390 § 1 k.p.c. o przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego J. M. (1) nie mogła odnieść oczekiwanego przez niego skutku.

Sąd Apelacyjny podzielił w całości ustalenia faktów poczynione przez Sąd I instancji przyjmując je za własne. Ustalenia te, niekwestionowane ostatecznie przez strony mają bowiem odzwierciedlenie w materiale dowodowym sprawy. W konsekwencji zbędnym okazało się ich ponowne przytaczanie zgodnie z treścią art. 397 § 2 ¹ pkt. 1 k.p.c.

Nie mogły także zostać podzielone pozostałe zarzuty stawiane zaskarżonemu wyrokowi. Zgodnie bowiem z treścią art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu wyroku sądu II instancji wiąże zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd II instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jedynie przypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego lub faktycznego, albo po wydaniu wyroku sądu II instancji Sąd Najwyższy w uchwale rozstrzygającej zagadnienie prawne wyraził odmienną ocenę prawną. Zastrzeżenie określone w zdaniu drugim art. 386 § 6 k.p.c. uchwałą Sądu Najwyższego rozstrzygającą zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości związane są wyłącznie sądy rozpoznające sprawę, w której przedstawiono Sądowi Najwyższemu to konkretne zagadnienie, nie wiąże ono natomiast w innej sprawie, nawet jeśli przedmiotem innego powództwa jest to samo roszczenie oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. O ile zatem uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygające zagadnienie prawne w innej sprawie może stanowić w innych sprawach pomoc przy dokonywaniu wykładni prawa, nie przesadza to jednak o braku możliwości dokonania interpretacji przepisów w sposób odmienny niż w tejże uchwale. Niezasadnym wobec tego okazał się zarzut naruszenia art. 386 § 6 k.p.c.

Niesłusznym okazał się także zarzut naruszenia art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. Brak było bowiem podstaw do zawieszenia postępowania do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. akt III CZP 43/22. W tej sprawie zadano pytanie prawne czy zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg przedawnienia roszczenia, a jeśli tak, czy przerwa biegu przedawnienia zależy od tego, czy wierzyciel, mając na względzie zachowanie dłużnika, mógł rozsądnie ocenić, że postępowanie pojednawcze doprowadzi do zawarcia ugody oraz czy jeżeli zawezwanie do próby ugodowej spowodowało przeprowadzenie postępowania pojednawczego, w postępowaniu rozpoznawczym dopuszczalne jest ustalenie, że nie przerwało ono biegu przedawnienia roszczenia. Problem prawny w tej sprawie dotyczy wielokrotnego zawezwania do próby ugodowej i przerwania biegu przedawnienia roszczeń. Rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. akt III CZP 43/22, jak wskazano to już wyżej nie będzie jednakże wiążące w innych sprawach rozpoznawanych przez Sądy powszechne zgodnie z treścią art. 390 § 2 k.p.c. a contrario.

Związanie oceną prawną obejmuje jedynie dalsze postępowanie przed sądami powszechnymi, gdyż wyrażona przez sąd drugiej instancji ocena prawna nie wiąże Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym lub zażaleniowym. Jeżeli jednak Sąd Najwyższy dokonał własnej interpretacji określonego przepisu prawnego w ramach postępowania w innej sprawie bądź dokonał tzw. wykładni abstrakcyjnej, podejmując uchwałę w składzie powiększonym, nie ma podstaw, do przyjęcia, że doszło do zmiany stanu prawnego, która może stanowić podstawę odstąpienia przez sąd pierwszej i drugiej instancji od wiążącej je oceny prawnej. (...), zmieniona wykładnia przepisu prawa, wynikająca z orzecznictwa Sądu Najwyższego, nie rzutuje zatem na toczące się przed sądami powszechnymi postępowanie, w którym sąd drugiej instancji dokonał już oceny prawnej po myśli art. 386 § 6 (podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2009 r., I CSK 284/08) (T. Wiśniewski [w:] D. Dończyk, J. Iwulski, G. Jędrejek, I. Koper, G. Misiurek, M. Orecki, P. Pogonowski, S. Sołtysik, D. Zawistowski, T. Zembrzuski, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom. II. Artykuły 367–505(39), Warszawa 2021, art. 386).

Nie mógł odnieść skutku także stawiany zaskarżonemu wyrokowi zarzut naruszenia art. 121 pkt 6 k.c. Kwestia, czy roszczenie uległo przedawnieniu jest ocena prawną.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 28 czerwca 2022 r.,
V AGa 408/19 przepis art. 125 § 1 k.c. przed 9 lipca 2018 r. stanowił, że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy, a jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
Z dniem 9 lipca 2018 r. przepis ten został zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 3 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104; dalej: ustawa zmieniająca z 3 kwietnia 2018 r.) o tyle, że przewiduje sześcioletni termin przedawnienia, w miejsce dziesięcioletniego terminu. Jednakże do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej z 3 kwietnia 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie tej ustawy przepisy kodeksu cywilnego, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (art. 5 ust. 1 ustawy zmieniającej z 3 kwietnia 2018 r.). Natomiast jeżeli zgodnie z Kodeksem Cywilnym, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z 3 kwietnia 2018 r., termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, z tym że jeżeli przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje
z upływem tego wcześniejszego terminu (art. 5 ust. 2 ustawy zmieniającej z 3 kwietnia 2018r.).

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu powyższego wyroku wskazał też, że wniosek o wszczęcie postępowania ugodowego z 2005 r. dotyczył wierzytelności, której termin przedawnienia upływał w 2012 r. Sąd Okręgowy trafnie wskazał na to, że od posiedzenia ugodowego z 20 września 2005 r. bieg terminu przedawnienia rozpoczął bieg na nowo (art. 124 § 1 k.c.) i upłynąłby z dniem 20 września 2015 r. (art. 112 zdanie pierwsze k.c.). Po posiedzeniu pojednawczym z 2005 r., w którym spośród J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. wzięli udział J. M. (1), W. J., M. B. i P. T. (1), toczyły się postępowania z powództwa B. K. przeciwko poszczególnym pozwanym o zapłatę części wierzytelności. Po pierwsze, przeciwko J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. o zapłatę 10 500 zł (wyrok Sądu Rejonowego
w C. z 24 lipca 2008 r., sygn. akt I C 21/08, zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z 4 listopada 2008 r., sygn. akt VI Ca 648/08). Po drugie, przeciwko J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. o zapłatę 100 000 zł (wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Częstochowie z 10 lipca 2012 r., sygn. akt I C 131/12). Po trzecie, przeciwko J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1) i W. K. o zapłatę 100 000 zł (wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie zaoczny względem pozwanych W. J., M. B., P. T. (1) i W. K. z 8 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 417/15). Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Zatem Sąd Okręgowy prawidłowo stwierdził, że wszczęcie procesów
o zapłatę kwot 10 500 zł, 100 000 zł i 100 000 zł pozostało bez wpływu na bieg terminu przedawnienia roszczenia w pozostałym zakresie, to jest nieobjętym podmiotowo i przedmiotowo pozwami inicjującymi sprawy zakończone teraz wskazanymi wyrokami. Jest tak dlatego, że każdorazowo wniesienie pozwów inicjujących procesy, w których zostały wydane te prawomocne orzeczenia, o których teraz była mowa, było czynnością przed sądem, która została przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia jedynie tej części roszczenia, która została objęta danym pozwem. Kolejne zawezwanie do próby ugodowej B. K. zawarł w piśmie wniesionym do Sądu Rejonowego w Częstochowie w dniu 31 sierpnia 2010 r. W posiedzeniu pojednawczym z dnia 7 października 2010 r. spośród J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. wzięli udział J. M. (1), W. K. i P. T. (1), którzy oświadczyli, że nie widzą możliwości zawarcia ugody. Takie oświadczenie, jak wywiódł Sąd Apelacyjny, złożone około 5 lat przed upływem terminu przedawnienia, nie pozwala ustalić, że jego podstawą nie była sytuacja majątkowa oświadczających (podobnie jak w 2005 r.).

Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie V AGa 408/19 podkreślił także, że postępowanie pojednawcze, zainicjowane zostało nieco ponad 5 lat przed upływem biegu terminu przedawnienia, upływającym z dniem 20 września 2015 r., a także niespełna 2 lata po zakończeniu procesu o zapłatę 10 500 zł. Ocenił, że trudno w tej sytuacji przyjąć, że celem B. K. nie było zaspokojenie roszczenia, którego zasadę B. K. wykazał w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z 24 lipca 2008 r., sygn. akt I C 21/08, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z 4 listopada 2008 r., sygn. akt VI Ca 648/08). Ponadto, wobec nie zawarcia ugody mniej więcej 2 lata później (a więc jeszcze 3 lata przed upływem terminu przedawnienia liczonego od posiedzenia z 20 września 2005 r.), wniósł kolejny pozew przeciwko J. M. (1), W. J., M. B., P. T. (1), W. K. i K. N. o zapłatę 100 000 zł. Tym samym, jak ocenił Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie V AGa 408/19 także wniosek o zawezwanie próby ugodowej z dnia 31 sierpnia 2010 r. wywołał skutek w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia, który na nowo rozpoczął bieg od zakończenia posiedzenia
z 7 października 2010 r. W efekcie przedawnienie dochodzonego roszczenia upłynęłoby z dniem 7 października 2020 r. (art. 5 ust. 2 ustawy zmieniającej z 3 kwietnia 2018 r.). Już to, jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie w sprawie V AGa 408/19 zwalniałoby ten Sąd od potrzeby analizy, czy również późniejsze zawezwanie do próby ugodowej (z 2013 r.) wywołało skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia.

Jak wynika jednoznacznie z powyższego wywodu, Sąd Apelacyjny w Katowicach wydając wyrok z dnia 28 czerwca 2022 r., V AGa 408/19 dokonał oceny prawnej, iż w okolicznościach tej konkretnej sprawy celem wniesionych przez B. K. wniosków o zawezwanie próby ugodowej było zaspokojenie roszczenia, którego zasadę wykazał w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z 24 lipca 2008 r., sygn. akt I C 21/08, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z 4 listopada 2008 r., sygn. akt VI Ca 648/08). Analizując zatem stan faktyczny w sprawie i kolejne czynności B. K. Sąd Apelacyjny w sprawie V AGa 408/19 ocenił, iż kolejne z nich, w tym także wniosek o zawezwanie próby ugodowej z dnia 31 sierpnia 2010 r. wywołał skutek w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia. Sąd Apelacyjny wskazał też, że w efekcie przedawnienie dochodzonego roszczenia upłynęłoby z dniem 7 października 2020 r. Sąd Apelacyjny wydając wyrok z dnia 28 czerwca 2022 roku, V AGa 408/19 nie poprzestał zatem wyłącznie na podzieleniu tego stanowiska judykatury, zgodnie z którym każde zawezwanie do próby ugodowej skutkuje przerwą biegu przedawnienia, podobnie jak każdy pozew o zapłatę długu, nawet wniesiony przeciwko niewypłacalnemu dłużnikowi, który to fakt znany byłby podmiotowi inicjującemu proces, czy jak każdy wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi egzekwowanemu, o której z góry wiadomo, że będzie bezskuteczna z uwagi na jego stan majątkowy znany wierzycielowi egzekwującemu. Sąd Apelacyjny w Katowicach dokonał bowiem oceny prawnej poszczególnych czynności w sprawie i ocenił, że miały na celu bezpośrednie dochodzenie roszczenia a nie tylko przerwę biegu terminu przedawnienia. Tą oceną prawną Sąd Apelacyjny, orzekając w niniejszej sprawie ponownie, jest związany zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c.

Związanie oceną prawną wyrażoną przy uchyleniu wyroku sądu pierwszej instancji, a więc zakaz formułowania ocen prawnych sprzecznych ze stanowiskiem sądu odwoławczego, jest jednym z fundamentów procesu cywilnego, od którego odstępstwa muszą wynikać z ustawy. Dotyczy to dalszego postępowania przed sądami powszechnymi. Zgodnie z wyrażoną w art. 386 § 6 k.p.c. zasadą związania sądu rozpoznającego sprawę pewnymi elementami orzeczenia sądu drugiej instancji, wiążąca może być ta i tylko ta ocena prawna zawarta w uchylającym orzeczeniu sądu drugiej instancji, a właściwie w jego uzasadnieniu, których logiczną konsekwencją było uchylenie orzeczenia sądu pierwszej instancji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania bądź uznanie pewnego zarzutu za nieuzasadniony (tak K. Flaga Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2022).

Skoro powódka wniosła pozew w sprawie w dniu 11 stycznia 2018 r., uczyniła to zatem w świetle wiążącej Sąd Odwoławczy ponownie rozpoznający sprawę oceny prawnej, przed terminem przedawnienia określonym na 7 października 2020 r.

W konsekwencji brak było podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanego o ewentualne sformułowanie zagadnienia prawnego, czy każde zawezwanie do próby ugodowej skutkuje przerwą biegu przedawnienia skoro analiza prawna poszczególnych czynności w sprawie doprowadziła Sąd Apelacyjny w sprawie V AGa 408/19 do oceny prawnej, iż każda z nich zmierzała bezpośrednio do dochodzenia roszczenia, a oceną to jak wskazano to już wyżej Sąd Odwoławczy orzekając ponownie jest związany. Związanie wyrażone w art. 386 § 6 k.p.c. oznacza zakaz formułowania ocen prawnych sprzecznych z wyrażonymi wcześniej w uzasadnieniu orzeczenia Sądu II instancji. W orzecznictwie przyjmuje się także, że oznacza on również zakaz podejmowania w jakikolwiek sposób próby podważania wiążącej oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania, co wyklucza możliwość korzystania z instytucji przewidzianej art. 390 § 1 k.p.c. co do kwestii objętych wiążącą w trybie art. 386 § 1 k.p.c. oceną prawną.

Wobec powyższego apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw.
§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.) obciążając nimi w całości pozwanego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu.

O odsetkach ustawowych od kosztów postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ zd. 1 k.p.c. biorąc pod uwagę, że rozstrzygnięcie w tym zakresie nie jest prawomocne z chwilą wydania wyroku Sądu Apelacyjnego.

SSA Barbara Konińska