Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Irena Piotrowska

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2022 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko J. Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 21 października 2020 r., sygn. akt XIV GC 340/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 8.025 (osiem tysięcy dwadzieścia pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Irena Piotrowska

Sygn.akt V AGa 168/21

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna w K. domagała się zasądzenia w trybie upominawczym od pozwanej J. Ś. kwoty 79 488,37 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 listopada 2019 r. do dnia zapłaty .

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt XIV GNc 236/20 w dniu 20 maja 2020 r. Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Pozwana wniosła skutecznie sprzeciw co do całości nakazu zapłaty.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił powództwo w całości oraz orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcia wskazano na następujące ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną.

W dniu 3 listopada 2016 r. powódka działając poprzednio pod firmą (...) Spółka z o.o. w K. zawarła umowę agencyjną z P. Ś..

Agent zobowiązał się do przyjmowania zakładów wzajemnych w wydzielonej części lokalu położonego w S. przy ul. (...) . Do obowiązków agenta należało między innymi przyjmowanie zakładów i pobieranie opłat za zawarte w imieniu i na rzecz powódki zakłady wzajemne i do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących powódki oraz terminowe rozliczanie z powódka. Zgodnie z § 8 umowy agencyjnej agent zobowiązał się do dokonywania comiesięcznych rozliczeń punktu z uzyskanego obrotu za każdy miesiąc kalendarzowy zgodnie z zasadami opisanymi w instrukcji powódki lub vademecum i przekazania bez zwłoki raz w miesiącu do 10 dnia roboczego po miesiącu w którym rozliczenie zostało dokonane należnej kwoty zgodnie z miesięcznymi obliczeniami. W razie nie przekazania należnej kwoty przez agenta powódka zastrzegła sobie prawo odstąpienia od umowy. Pkt 5 §8 umowy agencyjnej przewidywał ponadto, że w razie niedokonania przez agenta płatności powódka była uprawniona do naliczenia odsetek umownych w wysokości 15 % rocznie oraz wstrzymania wypłaty wynagrodzenia agentowi do momentu pełnego rozliczenia.

Na mocy aneksu do umowy agencyjnej z dnia 3 listopada 2016 r. datowanego na dzień 28 września 2018 r. dotychczasowe prawa i obowiązki wynikające z umowy agencyjnej przejęła pozwana J. Ś.. Aneks wszedł w życie z dniem 1 października 2018 r.

W dniu 7 października 2019 r. umowa agencyjna łącząca powódkę z pozowaną została rozwiązana na mocy porozumienia stron.

Ustalono, że wszystkie zakłady w punkcie agenta w S. we wrześniu 2019 r. wyniosły 674 461,27 zł , w tym prowizja agenta wyniosła 74 155,02 zł. W dniu 18 września 2019 r. zwarte zostały zakłady na kwotę 465 380,11 zł rozchody wyniosły 409 838,79 zł , stan końcowy wynosi 144 744,78 zł. Z raportu inkasenta nr 1 758 079 z dnia 18 września 2019 r. wynika, ze agent nie wypłacił żadnej kwoty.

Wskazano , że pismem z dnia 2 października 2019 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty roszczenia w kwocie 79 488,37 zł z tytułu rozliczenia dokonywanych zakładów na kwotę 144 744,78 zł , braku uiszczenia za nie opłaty w punkcie i potrącenia z kwotą , która byłaby należna pozwanej z tytułu prowizji tj. z kwotą 79 488,37 zł w terminie tygodniowym . Kolejne wezwanie do zapłaty powódka wystosowała do pozwanej dniu 8 stycznia 2020 r. i w dniu 26 marca 2020 r.

W ocenie Sądu Okręgowego dochodzone pozwem roszczenie zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Przyjęto, że strony procesu łączyła umowa agencyjna.

Podano, że zgodnie z brzmieniem art. 758 § 1 k.c. przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia za wynagrodzeniem przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie (§2).

Zaznaczono, że stronami umowy mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne z tym, że każdej z nich musi przysługiwać przymiot profesjonalizmu - tak dający zlecenie jak i przyjmujący zlecenie muszą być osobami prowadzącymi własne przedsiębiorstwo. Uznano, że powyższy wymóg w niniejszej sprawie został spełniony, powód jest osobą prawną działającą w formie spółki akcyjnej natomiast pozowana jako osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). A nadto z treści zawartej przez strony umowy, w szczególności § 13 umowy wskazano, że umowa została zawarta na czas nieokreślony co świadczy o tym, że zawarta w dniu 3 listopada 2016 r. umowa nie tylko z nazwy jest umową agencyjną albowiem jej zawarcie stworzyło „węzeł prawny” wyrażający się w ciągłości czynności podejmowanych przez agenta.

Wskazano, że podstawowy obowiązek pozwanej jako agenta polegał na przyjmowaniu zakładów wzajemnych i pobieraniu opłat za zawarte zakłady w imieniu i na rzecz powoda, prowadzeniu ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących (...), a także terminowym rozliczaniu się z powodem.

Umowa zawierała szczegółowe zasady wzajemnych rozliczeń. W razie nieprzekazania (...) w określonym terminie należnej kwoty powód zastrzegł sobie w umowie prawo odstąpienia od niniejszej umowy a ponadto był uprawniony w razie nie dokonania przez agenta w wyznaczonym czasie wpłaty należnych mu kwot, do naliczania odsetek umownych w wysokości 15 % rocznie oraz do wstrzymania wypłaty wynagrodzenia należnego agentowi, do momentu pełnego rozliczenia.

Ponieważ do pełnego rozliczenia ze strony pozwanej nie doszło Sąd Okręgowy uznał , że zasadnie (zgodnie z brzmieniem umowy) powód dokonał potrącenia należnego pozwanej wynagrodzenia z wierzytelnością wynikającą z niewpłaconych przez pozwaną sum pieniężnych wynikających z rozliczenia punktu.

Wobec zaistnienia okoliczności przewidzianych w umowie a polegających na braku rozliczenia się przez pozwaną z pobranych przez klientów środków pieniężnych powód odstąpił od umowy.

Przedstawione przez powoda wyliczenia stanowiące podstawę obliczenia wartości przedmiotu sporu , nie budziły wątpliwości. Sądu. Przedstawiony wykaz obejmuje operacje dokonywane w punkcie prowadzonym przez pozwaną w dniu 13 września 2019 r., 17 września 2019 r. i 19 września 2019 r. Z wydruków obejmujących poszczególne dni wynikało ile zakładów zostało złożonych w ramach punktu prowadzonego przez pozwaną, jakie wygrane padły. Z zestawienia sporządzonego dla punktu prowadzonego przez pozwaną wynikało, że w miesiącu wrześniu 2019 roku całość wkładu brutto wyniosła 647 461,27 zł wszystkie złożone zakłady stanowiły wartość 673 865,87 zł , a wartość dla agenta (pozwanej) wyniosła 74 125,25 zł. Suma wkładów po odliczeniu podatku wynosiła 65 256,41 zł.

Stwierdzono, że pozwana należnej powodowi kwoty nie wpłaciła, co powód wykazał przedstawiając pusty raport kasowy. Okoliczności tej nie podważała także sama pozwana, podnosząc w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie zarzut, że roszczenie zostało wbrew twierdzeniom powoda przez nią uregulowane, a jedynie powołując się na zaistnienie okoliczności niezwiązanych bezpośrednio z przedmiotem niniejszej sprawy. Podkreślono, że niniejsza sprawa nie dotyczyła odpowiedzialności za złożone zakłady przez syna pozwanej i ciążącej na nim z tego tytułu odpowiedzialności, a odpowiedzialności pozwanej za zobowiązanie do wyliczenia się z powodem ze środków finansowych pobranych przez pozwaną, a które była zobowiązana powodowi wypłacić.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołano art. 758 k.c. i nast. , a co do odsetek umownych art. 481 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. zgodnie z wynikiem procesu obciążając kosztami postępowania stronę pozwaną.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i podniosła następujące zarzuty:

1. naruszenia prawa procesowego poprzez orzeczenie o tym samym roszczeniu po raz drugi, bowiem o obowiązku naprawienia szkody (dotyczącej tego samego zdarzenia) prawomocnie orzekł, Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim II Wydział Karny, co w konsekwencji prowadzi do kumulacji roszczeń z tytułu wyroku karnego i cywilnego,

2.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że to J. Ś. winna zostać obciążona dochodzoną należnością, podczas gdy odpowiedzialność w pełni ponosi P. Ś.,

3.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie nałożonego na P. Ś. obowiązku naprawienia szkody, nałożonego na niego w wyroku z dnia 4 listopada 2020 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim, sygn. akt IIK 1436/19.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania w I i II instancji.

Ponadto pozwana wniosła o zwrócenie się do Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim II Wydział Karny o przesłanie akt sprawy o sygnaturze II K 1436/19, na wykazanie zgłoszenia przez powoda wniosku o naprawienie szkody, skierowanego przeciwko P. Ś..

W toku postępowania apelacyjnego dopuszczono dowód z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 4 listopada 2020r. sygn. akt II K 1436/19 wydanego w sprawie P. Ś. oskarżonego o to , że w terminie od 17 do 19 września 2019r. w miejscowości S., powiat (...), województwo (...), działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) Sp. z o.o. w kwocie 144.744,78 zł za pomocą wprowadzenia w błąd , co do zamiaru uiszczenia zapłaty za zawierane zakłady typu (...), to jest dotyczące wydarzeń sportowych, które miały miejsce w czasie rzeczywistym – w celu ustalenia czy oskarżony P. Ś. został zobowiązany do naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. w K..

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja pozwanej musiała odnieść skutek.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że w dacie wydawania zaskarżonego wyroku tj. w dniu 21 października 2020r. był on prawidłowy i zgodny z prawem.

Podkreślenia wymaga, że od daty wydania tego wyroku do czasu jego prawomocności nastąpiła jednak zmiana okoliczności uzasadniająca zmianę rozstrzygnięcia.

W toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym ustalono, że Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 4 listopada 2020r. sygn. akt II K 1436/19 uznał oskarżonego P. Ś. uznał za winnego zarzucanego mu czynu stanowiącego występek z art.286§1 k.k. w zw. z art.12§1 kk i wymierzył mu karę jednego roku ograniczenia wolności polegająca na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym oraz na podstawie art.46§1 k.k. zobowiązał oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. w K.
(dawny (...) Sp. z o.o.) kwoty 79.488,37 zł celem całkowitego naprawienia szkody.

Wyrok ten stał się prawomocny z dniem 13.11.2020r. (dowód k.182 akt).

Zgodnie z zasadą prawną określoną w art.365 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który jer wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Zasadnie podnosi apelująca, że zaskarżony wyrok narusza tzw. klauzulę antykumulacyjną, przewidzianej obecnie w art.415§1 zdanie drugie k.p.k. bowiem kreuje w obrocie prawnym drugi tytuł egzekucyjny w stosunku do tego samego roszczenia. Powód doznał bowiem jednej szkody w kwocie 79.488,37 zł. Niewątpliwie zachodzi łączność między roszczeniem o naprawienie szkody w trybie art.46§1 k.k. z roszczeniem dochodzonym w niniejszej sprawie cywilnej.

Podzielić należy stanowisko prezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że wyrok wydany w postępowaniu karnym, zobowiązujący skazanego do naprawienia szkody wyłącza ponowne orzekanie w postępowaniu cywilnym o odszkodowaniu objętym tym wyrokiem( wyrok SN z 20 grudnia 2018r., II CSK 754/17).

Mając to wszystko na uwadze na podstawie art.386§1 k.p.c. zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że oddalono powództwo i zasądzono od powódki na rzecz pozwanej zwrot kosztów procesu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl art.108§1 k.p.c. w zw. z art.98 k.p.c.

SSA Irena Piotrowska