Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2017r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Olga Gornowicz-Owczarek (spr.)
Sędziowie:	SA Aleksandra Janas SO del. Katarzyna Sznajder
Protokolant:	Anna Fic

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2017r. w Katowicach

na rozprawie:

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 5 lipca 2016r., sygn. akt XIV GC 569/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 5 lipca 2016r., sygn. akt XIV GC 569/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Katarzyna Sznajder

SSA Olga Gornowicz-Owczarek

SSA Aleksandra Janas

Sygn. akt V ACa 893/16

UZASADNIENIE

W sprawie zawisłej pod sygn. akt XIV GC 244/09/10 powódka (...) spółka z o.o. w R. będąca podwykonawcą robót budowlanych - Zakładu (...) wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną w K. domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego generalnego wykonawcy tego zadania (...) sp. z o.o. w B. kwoty 3.282.599,28 zł tytułem wynagrodzenia za wykonane roboty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie od dnia 02.10.2008 r. oraz kosztów procesu.

Podała, że w związku z odstąpieniem przez generalnego wykonawcę od umowy nr (...) dokonała w dniu 03.09.2008 r. obmiaru prac wykonanych do dnia 30.08.2008 r., a następnie skierowała do generalnego wykonawcy pismo, w którym przedstawiła rzeczywiste obmiary wykonanych prac i dołączyła fakturę nr (...) z dnia 01.09.2008 r. na kwotę dochodzoną pozwem z terminem płatności do dnia 01.10.2008 r. Twierdziła, że faktura została wystawiona na podstawie rzeczywistych obmiarów wykonanych robót, ale opiewa jedynie na 50% wartości rzeczywiście wykonanych prac i obejmuje należność za wykonane prace budowlane i prace dodatkowe według złożonych ofert, zaakceptowanych przez generalnego wykonawcę. Podniosła, że wypowiedzenie umowy przez generalnego wykonawcę było nieuzasadnione. Jako podstawę prawną żądania pozwu spółka (...) wskazała art. 647 k.c. oświadczając, że dochodzi zapłaty za prace dodatkowe wykonane na ustne zlecenie generalnego wykonawcy.

Pozwany generalny wykonawca (...) Sp. z o.o. w odpowiedzi na pozew domagał się oddalenia powództwa. Twierdził, że podwykonawca po przekazaniu mu placu budowy w dniu 08.08.2008 r. nie realizował robót zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik nr (...)do umowy, który w miesiącu sierpniu 2008 r. przewidywał wykonanie korytowania i stabilizacji podłoża hali szereg B-D osie 40-48. Do dnia 29.08.2008 r. wykonał jedynie korytowanie nie wykonując stabilizacji podłoża, profilowania dna wykopu i wywozu nadwyżki ziemi poza plac budowy, co eliminowało terminowe wykonanie elementu scalonego w postaci fundamentów. Podwykonawca nie dochował również warunków wynikających z § 2 pkt 2 umowy obligujących go do wykonania robót objętych umową siłami własnymi zlecając ich wykonanie podwykonawcom, jak również mimo obowiązku wynikającego z § 6 pkt 3 umowy nie zapewnił zakupu i dostaw materiałów, konstrukcji, urządzeń i sprzętu niezbędnego do wykonania przedmiotu umowy. Te okoliczności, jak też złożenie przez podwykonawcę na spotkaniu w dniu 29.08.2008 r. oświadczenia o braku potencjału „ludzkiego” do wykonania robót oraz zażądanie zaliczki w wysokości 1 mln złotych spowodowały, że odstąpił od umowy łączącej go z podwykonawcą i usunął podwykonawcę z terenu budowy wprowadzając na jego miejsce firmę (...) T. T., która przyjęła wykonawstwo w identycznym zakresie, jaki wynikał z umowy pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. i spółką (...) Sp. z o.o. Dodatkowo zawarł z firmą (...) w dniu 29.08.2008 r. porozumienie, w oparciu o które firma (...) przejęła i zrealizowała wszelkie zobowiązania dotyczące uregulowania płatności na rzecz podwykonawców spółki (...).

Sąd Okręgowy stwierdził, że w toku procesu, na rozprawie w dniu 12 listopada 2009 r., generalny wykonawca uznał roszczenie podwykonawcy spółki (...) Sp. z o.o. co do kwoty 281.046,10 zł stanowiącej według złożonego przez niego oświadczenia wartość robót wykonanych przez podwykonawcę do dnia 29.08.2008 r. ustaloną na podstawie pomiaru geodezyjnego dokonanego przez Przedsiębiorstwo (...).G. S. s.j. w O..

W piśmie procesowym z dnia 24.11.2009 r. pozwana (...) Sp. z o.o. zgłosiła do potrącenia z wierzytelnością dochodzoną przez powódkę wierzytelność wzajemną w kwocie 1.351.552 zł z tytułu odszkodowania za szkodę poniesioną z winy powódki.

Generalny wykonawca (...) spółka z o.o. w B. wytoczył z kolei powództwo przeciwko (...) sp. z o.o. w R. o zapłatę kwoty 510.626,40 zł tytułem odszkodowania za szkodę, którą poniósł w wyniku odstąpienia od umowy zawartej przez strony wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie od dnia 11.03.2010 r. oraz kosztów procesu (sygn. akt XIV GC 125/10). Podała, że kwota, której dochodzi stanowi 50% wartości szkody, jaką poniosła na skutek zastępczej realizacji robót budowlanych objętych umową zawartą pomiędzy stronami, od której odstąpiła pismem z dnia 30.08.2008 r. i wprowadziła na budowę wykonawców zastępczych, którymi byli: firma (...) T. T., (...) sp. z o.o. w Z., (...) w D. i firma (...) B. J. w J..

Pozwana (...) Sp. z o.o. wnosząc o oddalenie powództwa przytoczyła okoliczności i dowody stanowiące podstawę powództwa, które wniosła przeciwko generalnemu wykonawcy podnosząc, że generalny wykonawca bezzasadnie odstąpił od zawartej przez strony umowy nr (...) i zawarł umowę z innym podmiotem jeszcze przed doręczeniem jej pisma z dnia 30.08.2008 r. o odstąpieniu od umowy, które otrzymała we wrześniu 2008 r.

Zarządzeniem z dnia 27 maja 2011 r. obydwie sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania, a zarządzeniem z dnia 19 stycznia 2012 r. obydwie sprawy zostały połączone, także do wspólnego rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Katowicach:

I. w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

1.  zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 281.046,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2008 r. do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.556 zł tytułem kosztów procesu,

4.  z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki w pkt 1 nakazał na pobrać rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Katowicach brakującą opłatę od pozwu w kwocie 98 000 zł, od której uiszczenia powódka była tymczasowo zwolniona;

II. w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w R.

1.  oddalił powództwo,

2.  zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 10.817 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, iż w dniu 08 .08.2008 r. (...) spółka z o.o. będąca generalnym wykonawcą zadania inwestycyjnego pn. Zakład (...) wraz z niezbędną infrastrukturą, realizowanego przez (...) S.A., zawarła z (...) sp. z o.o. jako podwykonawcą umowę nr (...) o wykonanie robót budowlanych na tym zadaniu zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik nr (...) do umowy. Za wykonanie przedmiotu umowy strony uzgodniły wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 6. 555.848 zł netto. Termin zakończenia robót i przekazania przedmiotu umowy przez podwykonawcę generalnemu wykonawcy został ustalony na dzień 30.03.2009 r. W dniu 29.08.2008 r. generalny wykonawca (...) sp. z o.o. zawarł umowę nr (...) o wykonanie robót budowlanych tego samego zadania inwestycyjnego z podwykonawcą T. T.właścicielem firmy (...).

Pismem z dnia 30.08.2008 r. generalny wykonawca odstąpił od umowy nr (...)zawartej z (...) sp. z o.o. z winy tego podwykonawcy powołując się na § 15 umowy, ze skutkiem natychmiastowym. Zgodnie z § 6 pkt 2 umowy nr 34.1/008 oraz według załącznika nr(...) do umowy lp. II pkt 1 i lp. III pkt 151 w miesiącu sierpniu 2008 r. powód spółka z o.o. (...) zobowiązana była wykonać korytowanie i stabilizację podłoża szereg B-D osie 40-48 oraz częściowo korytowanie i stabilizację podłoża szereg D-E osie 40-48 o łącznej wartości ok. 200.000 złotych. Według zał. nr (...) do umowy, tj. harmonogramu rzeczowo-finansowego cena robót przygotowawczych i organizacji placu budowy wynosiła 0 zł. Na naradzie w dniu 25.08.2008 r. z udziałem Prezesa zarządu spółki (...) podwykonawca został zobowiązany do przedstawienia do odbioru w dniu 29.08.2008 r. robót wykonanych w miesiącu sierpniu ( pkt 5 notatki z narady w dniu 25.08.2008 r.). Podwykonawca nie wykonał tego zobowiązania.

Sąd Okręgowy stwierdził, że strony zawarły umowę o roboty budowlane. Podwykonawca zobowiązany był realizować roboty zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik nr (...) do umowy (§ 6 pkt 2 umowy), a generalny wykonawca (zamawiający) był uprawniony do kontroli sposobu wykonywania umowy przez podwykonawcę. Podwykonawca, na którym z mocy art. 6 k.c. oraz art. 3 k.p.c. ciążył obowiązek przedstawienia dowodu, że w miesiącu sierpniu 2008 r. zrealizował roboty budowlane zgodnie z harmonogramem i przekazał generalnemu wykonawcy prace budowlane o zafakturowanej wartości obowiązkowi temu nie sprostał, nie przedstawił potwierdzenia odbioru robót przez generalnego wykonawcę. Sąd Okręgowy stwierdził zatem, że podwykonawca nie realizował robót zgodnie z harmonogramem. Ponieważ podwykonawca nie realizował robót zgodnie z mową ani też nie posiadał środków na realizację umowy, generalny wykonawca na podstawie § 15 pkt 2 ppkt c i g umowy był uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia podwykonawcy dodatkowego terminu. Wykonywanie robót przez podwykonawcę niezgodnie z harmonogramem bez wątpienia narażało bowiem generalnego wykonawcę na nieterminowe wykonanie zobowiązania wobec inwestora i wiążące się z tym faktem ujemne skutki. W świetle umowy stron oraz art. 635 k.c. odstąpienie od umowy przez zamawiającego (generalnego wykonawcę) uznano skuteczne.

Wobec odstąpienia od umowy przez generalnego wykonawcę umowa przestała wiązać wygasając ze skutkiem ex tunc, tj. od momentu jej zawarcia. W takim wypadku podwykonawcy nie przysługuje roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych na podstawie art. 647 k.c. (art. 494 k.c.). Ze względu na specyfikę przedmiotu umowy o roboty budowlane (niemożliwość zwrotu świadczenia wykonanego przez podwykonawcę) generalny wykonawca zobowiązany jest zapłacić podwykonawcy wartość wszystkich robót przez niego wykonanych, w tym robót wykonanych na podstawie umowy oraz wykonanych robót dodatkowych, nie objętych umową. Podwykonawca nie udowodnił, aby wartość robót, które wykonał, wyniosła kwotę, której zasądzenia się domagał. Wystawienie przez podwykonawcę faktury w dniu 01.09.2008 r. na podstawie obmiaru robót dokonanego według oświadczenia podwykonawcy w dniu 03.09.2008 r. podważa wiarygodność danych zawartych w fakturze zarówno co do ilości zafakturowanych robót, jak również nie udokumentowanej, zafakturowanej ich wartości. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy oparł się na obmiarze wykonanych robót dokonanym na zlecenie generalnego wykonawcy przez firmę niezależną - Przedsiębiorstwo (...) S. spółkę jawną w O. oraz wyliczeniu wartości wykonanych robót przedstawionym przez generalnego wykonawcę, którego podwykonawca nie podważył skutecznie.

Ostatecznie Sąd Okręgowy, na podstawie art. 494 k.c. oraz art. 213 § 2 k.p.c., zasądził na rzecz podwykonawcy (...) sp. z o.o. kwotę 281.046,10 zł, uznaną przez generalnego wykonawcę wraz z należnymi z mocy art. 481 k.c. ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie, a w pozostałej części oddalił powództwo wniesione przez spółkę (...) jako nieudowodnione. W świetle art. 479 ¹⁴ § 4 k.p.c. w brzmieniu ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz.U. nr 235, poz. 1699) zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej z tytułu odszkodowania zgłoszony przez generalnego wykonawcę w toku postępowania w piśmie procesowym z dnia 24.11.2009 r. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Natomiast w zakresie roszczenia generalnego wykonawcy (...) sp. z o.o. o zapłatę odszkodowania w kwocie 510.626,40 zł. z tytułu szkody, którą poniósł na skutek zastępczej realizacji robót budowlanych objętych umową zawartą ze spółką z o.o. (...), Sąd Okręgowy uznał, że na podstawie art. 636 § 1 k.c. w zw. z art. 656 § 1 k.c. zastępcze powierzenie wykonania robót innej osobie wymaga uprzedniego wyznaczenia dotychczasowemu wykonawcy dodatkowego terminu do wykonania robót objętych umową. W tym wypadku generalny wykonawca bez wyznaczenia podwykonawcy dodatkowego terminu odstąpił od umowy łączącej go z (...) sp. z o.o. powierzając wykonanie robót nowej firmie, w takim samym zakresie, jak podał, jaki miała wykonać spółka (...), jeszcze przed doręczeniem tej spółce pisma z dnia 30.08.2008 r. o odstąpieniu od umowy, co nie daje podstawy do przyjęcia, że doszło do zastępczego wykonania robót. Wobec odstąpienia od umowy z przyczyn obciążających podwykonawcę generalnemu wykonawcy przysługiwało na podstawie art. 494 k.c. uprawnienie do odszkodowania z tytułu niewykonania umowy przez spółkę (...) na zasadach ogólnych. Generalny wykonawca wykazał jedynie wysokość kosztów wykonania inwestycji poniesionych na rzecz podwykonawców, którym powierzył wykonanie robót w wyniku odstąpienia od umowy łączącej go ze spółką (...), które były wyższe od kosztów wynagrodzenia, które miał ponieść na rzecz tej spółki. Nie wykazał jednak związku przyczynowego między wysokością poniesionych kosztów a niewykonaniem zobowiązania przez spółkę (...). Nie zaoferował żadnego dowodu na okoliczność, iż podjął działania w celu znalezienia podwykonawcy, który zgodziłby się wykonać ten sam zakresu robót, jaki miała wykonać spółka (...), za wynagrodzeniem w takiej samej wysokości, jakie miała otrzymać ta spółka i, że działania te nie przyniosły skutku w postaci zawarcia umowy z nowym podwykonawcą na tych samych warunkach, przez co zmuszony był do powierzenia wykonania robót za wynagrodzeniem wyższym niż w umowie, która wiązała go ze spółką (...).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał powództwo wniesione przez (...) sp. z o.o. przeciwko (...) sp. z o.o. za bezzasadne i stosownie do powyższego stanowiska powództwo to oddalił.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Powódka w sprawie o sygn. akt XIV GC 244/09 (...) sp. z o.o. zaskarżyła wyrok w całości w zakresie pkt I i wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów za obie instancję.

Natomiast (...)Sp. z o.o. wniosła apelacje w stosunku do rozstrzygnięć w obu sprawach. W odniesieniu do sprawy o sygn. akt XIV GC 244/09 pozwana zaskarżyła orzeczenie uwzględniające powództwo (pkt 1) i rozstrzygające o kosztach pomiędzy stronami (pkt 3) i w tym zakresie wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego. W odniesieniu do sprawy o sygn. akt XIV GC 125/10 powódka (...) Sp. z o.o. zaskarżyła część orzeczenia i wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie kwoty 281.046,10 zł z ustawowymi odsetkami.

W wyniku rozpoznania obu apelacji Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 listopada 2012r. uchylił zaskarżony wyrok w punktach I i II w punkcie 1 w części orzekającej o żądaniu zapłaty kwoty 281.046,10 złotych, z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2010 roku, a w punkcie 2 w całości, i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny stwierdził, iż Sąd Okręgowy dopuścił się naruszeń procesowych odnoszących się do postępowania dowodowego, jego uzasadnienie nie spełniało wymogów art. 328 § 2 k.p.c., błędnie uznał, że doszło do uznania roszczenia w części w sprawie o sygn. akt XIV GC 244/09, co w sposób istotny wpłynęło na zastosowanie prawa materialnego. Nie wywiedziono bowiem w sposób prawidłowy podstawy odstąpienia od umowy przez generalnego wykonawcę, skutków ewentualnego skutecznego odstąpienia i wpływu na roszczenia zgłoszone przez strony.

Ponownie rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 5 lipca 2016 r.

I. w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B. o zapłatę

1)  oddalił powództwo,

2)  zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 18.916,13 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

II. w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
w R. o zapłatę

1)  zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 281.046,10 zł
z odsetkami ustawowymi od dnia 11 marca 2010r.

2)  zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 33.489 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia faktyczne:

Dnia 25 lipca 2008 r. przedstawiciel (...) spółki z o.o. został poinformowany przez spółkę (...) o zezwoleniu jej na wejście na teren budowy inwestycji „Budowa Zakładu (...) w K. dla (...) S.A.”.

Dnia 5 sierpnia 2008 r. przedstawiciel powódki otrzymał umowę wraz
z harmonogramem robót. Powódka otrzymała także dokumentację projektową i konstrukcyjną oraz sieci sanitarnych wraz z projektem drogowym w wersji elektronicznej. Zawierała ona między innymi dokumentację dotyczącą konstrukcji żelbetowej, niezbędną do wykonania korytowania terenu i stabilizacji podłoża. Niezależnie od tego otrzymała wersję papierową dokumentacji jako załącznik do umowy z dnia 8.08.2008 r. Projektant branży architektonicznej J. S. (1) przekazywała podwykonawcom powódki fragmenty tej dokumentacji a dotyczące fundamentów.

Początkowo powódka porządkowała plac przez wywożenie gruzu i karczowanie korzeni. Następnie przystąpiła do usuwania humusu. Podczas wykonywania tych prac (zdejmowania humusu) okazało się, iż na terenie budowy znajdują się fundamenty po starym zakładzie drzewnym. W celu prowadzenia prac budowlanych niezbędnym było wykopanie znajdujących się tam fundamentów, usunięcie materiałów po fundamentach oraz ich wywiezienie z tere nu budowy a także zrekultywowanie terenu wokół dawnego zakładu. Pozostała tam bowiem smoła, która stanowiła materiał niebezpieczny, podlegający utylizacji. Stare fundamenty zostały wykopane i złożone w kilku dołach, które następnie zostały zasypane. Skażona masa ziemi została wybrana i odłożona na bok celem zutylizowania
i usunięcia z terenu budowy. W badaniach geologicznych, wykonanych wcześniej na zlecenie inwestora, nie ujawniły się fundamenty ani skażony teren wokół nich.

Dnia 18.08.2008r. podczas narady z udziałem Prezesa Zarządu powódki, jej uczestnicy uzgodnili, iż materiał pozostały po fundamentach zakładu drzewnego jest niebezpieczny, który należy wykopać i zutylizować.

Wykonanie tych prac przez powódkę nie pozostało bez wpływu na terminowość wykonywanych przez nią robót umownych. Prace te spowodowały czasowe wstrzymanie przez powódkę wykonywania robót ziemnych. Ostatecznie spowodowało to opóźnienie
w pracach umownych około dwa tygodnie.

Do dnia 29.08.2008 r. powódka wykonała w ramach umowy z dnia 8.08.2008r. następujące prace: odhumusowała teren pod budowę hali, wykonała roboty pod fundamenty w osi E od 48 do 34, korytowanie pod fundamenty w osi CD i B (od osi 48 do 34 przekraczając zakres robót w kierunku bocznym co wymusiło zasypanie wykopów w miejscach nie przewidzianych w dokumentacji), fragmentarycznie wylała chudy beton pod magazyn farb. Pomiędzy osiami 0 a 24 usunęła humus i dalej na przestrzeni wszystkich osi. Natomiast nie wykonała stabilizacji podłoża bowiem występował tam piach. Nie wykonała profilowania dna wykopu. Nie wywiozła nadwyżki ziemi poza teren budowy. Powódka wykonywała roboty ziemne przy udziale podwykonawców.

W drugiej połowie sierpnia 2008 r. na terenie budowy wystąpił brak materiałów do dalszego prowadzenia prac budowlanych. Nabycie materiałów związane było ze środkami finansowymi, których nie posiadała (...). Powódka miała dostarczyć na budowę materiały, czego nie uczyniła z uwagi braku przedpłat.

Na naradzie w dniu 29.08.2008 r., w której uczestniczyli przedstawiciele stron okazało się, że powódka nie posiada środków finansowych na zapłacenie za stal zbrojeniową, niezbędną do wykonania robót przewidzianych harmonogramem. Nadto powódka nie posiadała pracowników do zrealizowania przedmiotu umowy. Na terenie budowy znajdował się sprzęt należący do powódki w postaci dwóch koparek i walca. Pozostały sprzęt należał do podwykonawców powódki.

Firma (...) zażądała przedpłaty za stal zbrojeniową. Dopiero po dokonaniu tej przedpłaty przez spółkę (...) (zamiast przez spółkę (...)) stal zbrojeniowa dostarczona została na teren budowy z opóźnieniem około dwóch tygodni. Całość robót została opóźniona o około dwa tygodnie.

Zdaniem świadka P. S. (koordynatora robót pozwanej), firma (...) nie była w stanie wykonać całości robót w terminie, przy uwzględnieniu istniejącego opóźnienia i pracowników wykonujących tam roboty. Zachodziło zagrożenie usunięcia spółki (...) z budowy przez Inwestora.

Dnia 29 sierpnia 2008 r. Prezes powódki zaproponował udzielenie powódce zaliczki – według zeznań prezesa pozwanej J. G. - w kwocie 1 miliona złotych, a według zeznań prezesa powódki S. L. - w kwocie 200.000 złotych w dniu 25.08.2008 r.

Pismem z dnia 28.08.2008 r. pozwana wezwała powódkę do natychmiastowego skontaktowania się z nią z uwagi na brak postępów robót od dwóch tygodni. W piśmie tym zarzuciła powódce prowadzenie robót w sposób chaotyczny, niezgodny z ich harmonogramem, samowolne wykonywanie robót ziemnych nie przewidzianych kontaktem w miesiącach sierpniu i wrześniu 2008 r. Nadto zarzuciła powódce utratę możliwości finansowania budowy. Pozwana zastrzegła, iż w przypadku braku kontaktu ze strony przedstawiciela spółki (...) będzie uważać Umowę za zerwaną z winy spółki (...).

W kolejnym piśmie z dnia 30.08.2008 r. pozwana oświadczyła pozwanej, iż usuwa ją
z budowy i odstępuje od umowy nr (...). (...) z winy podwykonawcy ze skutkiem natychmiastowym, powołując się na § 15 umowy. Wezwała do usunięcia z placu budowy sprzętu i opuszczenia zaplecza budowy. Jednocześnie odwołała się do wcześniejszego pisma
z dnia 28.08.2008 r. adresowanego do powódki.

Na zlecenie pozwanej firma Przedsiębiorstwo (...). S.spółka jawna w O. dokonała obmiaru robót wykonanych przez powódkę do dnia 29.08.2008 r., przy uwzględnieniu robót dodatkowych zatwierdzonych przez inspektora nadzoru pozwanej. Na podstawie powyższego obmiaru robót oraz potwierdzenia wykonania robót przez inspektora nadzoru, Z. T. (1) sporządził notatkę służbową z dnia 1.09.2008 r. dotyczącą protokolarnej inwentaryzacji powykonawczej prac zrealizowanych przez spółkę (...).

Pod koniec sierpnia 2008 r. Z. T. (1) zwrócił się do T. T., prowadzącego firmę (...) z propozycją dokończenia przez niego budowy inwestycji
w K.. Wcześniej Z. T. (1) przedstawił telefonicznie T. T. prezes pozwanej p. L. jako dyrektora inwestycyjnego i jego „prawą rękę”.

T. T. otrzymał od pozwanej i dodatkowo od A. L. (córki prezesa powódki będącej pełnomocnikiem firmy (...)) listę podwykonawców powódki. Z. T. (2) zatrudnił podwykonawców powódki w celu kontynuowania robót,
zawarł z nimi porozumienia, zgodnie z którymi zobowiązał się do dokonania rozliczenia finansowego z tytułu świadczenia przez każdego z nich usług lub sprzedaży towarów na podstawie poprzedniego podwykonawcy ( spółki (...)), w okresie od
1 sierpnia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r. na terenie inwestycji „ Zakład (...) wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, K. – (...)”.

Podwykonawca (T. T.) w porozumieniu oświadczył, iż przejął zobowiązania poprzedniego podwykonawcy wobec usługodawcy za wykonane usługi na terenie inwestycji w okresie jak wyżej, na pisemne zlecenie poprzedniego podwykonawcy ( spółkę (...)) z zastrzeżeniem, iż kwota zobowiązania podwykonawcy zostanie przez niego zweryfikowana na podstawie cen i stawek obowiązujących na lokalnym rynku realizacji inwestycji, a usługodawca przyjął do wiadomości i zaakceptował zaproponowane powyżej warunki rozliczenia z podwykonawcą. Podwykonawca zobowiązał się do dokonania rozliczenia z usługodawcą w formie gotówkowej, w terminie 19 września 2008 r. (bądź 12 września 2008 r.), na podstawie faktury wystawionej przez usługodawcę. Natomiast usługodawca zobowiązał się sporządzić i doręczyć poprzedniemu podwykonawcy korektę wystawionej faktury za sprzedane towary albo świadczone usługi w związku z realizacją j inwestycji. Postanowiono, iż w dniu rozliczenia z podwykonawcą usługodawca dostarczy mu fakturę wystawioną aktualnemu podwykonawcy, która będzie jedyną podstawą zapłaty należności usługodawcy. Rozliczenia finansowe na podstawie porozumienia wyczerpują wszystkie roszczenia finansowe usługodawcy wobec podwykonawcy, generalnego wykonawcy oraz inwestora przedsięwzięcia budowlanego.

Porozumienia o powyższej treści T. T. zawarł z następującymi podwykonawcami spółki (...):

- E. K. i K. K. – prowadzącymi firmę (...) z siedzibą w M.,

- A. H. prowadzącym firmę Przedsiębiorstwo (...) A. H. z siedzibą w K.,

- A. L. – prowadzącą firmę (...) (wskazano wartość wykonanych robót na kwotę 225.000 zł,

- J. Z., J. S. (2), N. G..

T. T.dokonał zapłaty wynagrodzenia za roboty wykonane przez Usługodawców, zgodnie z wystawionymi przez nich fakturami i zawartymi porozumieniami.

A. H. otrzymał wynagrodzenie od T. T. za wykonane prace
w zakresie przewozu ziemi, a zlecone przez spółkę (...). Początkowo wystawił fakturę na firmę (...) na kwotę 7.503 zł, a następnie w dniu 19.09.2012 r. fakturę korygującą na kwotę 0 złotych, obciążając powyższą kwotą firmę (...) T. T..

Także J. Z. otrzymał od T. T.wynagrodzenie za wykonane na zlecenie powódki prace transportowe w zakresie przewozu tłucznia, w wysokości około 34.000 złotych. W połowie września 2008 r. wystawił fakturę na firmą (...).

J. S. (2) – w ramach swojej firmy (...), na terenie budowy wykonywał usługę sprzętową przy użyciu spycharki. Za wykonane prace obciążył powódkę fakturą, po czym wystawił fakturę korygującą, a kwotą około 40.000 złotych obciążył firmę (...), zgodnie z wcześniej zawartym porozumieniem z dnia 8.09.2008 r.

E. K. wydzierżawił powódce walec z przeznaczeniem zastosowania go na budowie. Zapłaty czynszu dokonała firma (...), bowiem powódka zawiadomiła E. K., iż nie może dokonać zapłaty za używany sprzęt, bowiem jej dłużnicy zalegają
z zapłatą około 5 milionów złotych. Wynagrodzenie otrzymał po podpisaniu porozumienia z dnia 8.09.2008 r.

N. G. wykonywał na zlecenie powódki prace budowlane z użyciem ciężkiego sprzętu. Wynagrodzenie otrzymał od firmy (...), która przejęła prace na budowie.

A. L. dokonała rozliczenia należności firmy (...) spółki z o.o. zgodnie z zawartym porozumieniem z firmą (...).

Na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa dr inż. R. P. ze stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy ustalił, że wartość robót objętych umową z dnia 8.08.2008 r. i wykonanych przez powódkę do dnia 30 sierpnia 2008 r. stanowi kwotę:

a)  przy przyjęciu założenia, iż nie zachodziła konieczność odwozu urobku na odległość 14 km i przyjęciu odwozu do 1 km – 204.348,60 zł netto,

b)  przy przyjęciu założenia konieczności przewozu urobku na odległość 14 km - 120.230,10 zł.

Natomiast wartość robót budowlanych dodatkowych, koniecznych i niezbędnych do wykonania przedmiotu umowy, na dzień 30 sierpnia 2008 r. stanowiła kwotę 130.465,03 zł netto. Biegły wskazał, iż w dzienniku budowy pod datą 25.08.2008 r. dokonany został wpis
o konieczności wykonania robót dodatkowych budowlanych, potwierdzony przez inspektora nadzoru inwestorskiego.

Wartość robót biegły wyliczył bazując na Katalogach Nakładów Roboczych (KNR), kosztach materiałów ( (...), (...), (...)) oraz wskaźnikach cenotwórczych (Kp, Rg, Kz, Z) charakteryzujących roboty inżynieryjne i budowlane realizowane w województwie (...) w 2008 r. Biegły sporządził kosztorys weryfikujący zasadność przyjętych pozycji kosztorysowych, ich wartości w poszczególnych elementach robót oraz przyjęty algorytm. Tak sporządzony kosztorys przez biegłego nieznacznie różni się (w granicach tolerancji, ze względu na zaokrąglenia) od kosztorysu sporządzonego przez pozwaną, który biegły uznał za poprawny.

Wyłącznie z uwagi na wątpliwości biegłego w zakresie uzasadnionej potrzeby wywozu urobku na odległość 14 kilometrów od miejsca wykopu, biegły przedstawił dwa warianty wyceny robót (z przewozem urobku do 1km i do 14 km) pomimo, iż dokumentacja przedstawiona przez pozwaną zakłada konieczność odwozu urobku na odległość 14 km.

Sąd Okręgowy podzielił opinię biegłego dr inż. R. P.. Biegły dokonał analizy dokumentacji zawartej w aktach sprawy, na jej podstawie oraz dokumentów zawartych w aktach sądowych opracował własny kosztorys robót wykonanych przez powódkę i porównał poszczególne obliczenia z wyliczeniami dokonanymi przez strony. Ostatecznie opinia biegłego dr inż. R. P. nie była kwestionowana przez strony, chociaż pełnomocnik powódki zasygnalizował wątpliwości co do metodologii przyjętej przez biegłego przy wycenie robót.

W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął za podstawę wyliczenia wartości robót umownych wykonanych przez powódkę - wariant drugi, tj. zakładający transport urobku 14 km. Kosztorys ofertowy sporządzony przez pozwaną zakładał bowiem „przemieszczenie urobku do 200 metrów”.

Sąd Okręgowy zwrócił nadto uwagę, że pozwana po szczegółowej analizie opracowania geodezyjnego wykonanego przez Przedsiębiorstwo (...).G. S. spółkę jawną skorygowała wartość robót kontraktowych wykonanych przez powódkę do kwoty 116.391,12 zł.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał żądanie zasądzenia wynagrodzenia przez (...) Sp. z o.o. za niezasadne, natomiast żądanie zapłaty odszkodowania przez (...) Sp. z o.o. za znajdujące podstawę w art. 471 k.c.

Powódka (...) dochodziła zapłaty wynagrodzenia za prace wykonane w ramach umowy z dnia 8.08.2008 r. oraz roboty dodatkowe. Na podstawie opinii biegłego sądowego dr inż. R. P. Sąd ustalił, iż powódka wykonała roboty umowne o wartości 120.230,10 zł oraz roboty dodatkowe o charakterze koniecznym o wartości 130.465,03 zł. Łączna wartość robót wykonanych przez powódkę do dnia 29.08.2008 r. przedstawia wartość 250.695,13 zł.

Powódka wykonywała roboty z udziałem podwykonawców, którzy otrzymali wynagrodzenie za roboty zlecone im przez spółkę (...) od właściciela firmy(...) T. T., który przejął zobowiązania powódki (mocą zawartych porozumień)
i wypłacił podwykonawcom powódki łącznie kwotę 266.063,40 zł.

Zgodnie zatem z art. 508 k.c., zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Dług powódki przejął T. T. po myśli art. 519 § 2 pkt 1 k.c. i art. 522 k.c., tj. na podstawie porozumienia zawartego z wierzycielami powódki, za zgodą powódki. Zatem zobowiązanie pozwanej do zapłaty wynagrodzenia w wysokości należnej powódce (250.695,13 zł) wygasło.

Zarzut potrącenia Sąd Okręgowy pominął powołując się na treść art. 479 ¹⁴ § 4 k.p.c. w brzmieniu ustawy z dnia 16.11.2006r. (Dz. U. nr 235, poz. 1699), a także ze względu na ostateczne rozstrzygnięcie sporu.

Kosztami tego postępowania Sąd Okręgowy obciążył powódkę jako stronę przegrywającą proces, stosując art. 98 k.p.c.

W sprawie z powództwa (...) spółki z o.o. w B. przeciwko (...) spółce z o.o. w R. o sygn. akt XIV GC 125/10 powódka żądanie zapłaty kwoty 510.626,40 zł wywodziła z § 15 pkt 3 i 4 umowy z dnia 8.08.2008 r. łączącej strony w związku z art. 471 k.c.

Powódka odstąpiła od umowy pismem z dnia 28.08.2008 r. z uwagi na opóźnienie
w wykonaniu prac przez pozwaną oraz brak środków finansowych na realizację budowy, co uniemożliwiało terminowe wykonanie przez pozwaną przedmiotu umowy. W § 15 pkt 2 c umowy strony doprecyzowały podstawę odstąpienia od umowy (realizacja w sposób zagrażający prawidłowości i terminowości jej wykonania). Uwzględniając treść pisma powódki z dnia 28.08.2008 r., do którego odwołuje się powódka w oświadczeniu o odstąpieniu umowy, przyczyny odstąpienia nie budziły wątpliwości Sądu Okręgowego (opóźnienie i brak środków finansowych na realizację budowy).

Sąd Okręgowy nie podzielił jednak stanowiska powódki, by opóźnienie (dwutygodniowe) w realizacji poszczególnych robót przez pozwaną względem harmonogramu robót, nastąpiło z winy pozwanej. W trakcie bowiem realizacji robót, w połowie sierpnia 2008 r., powstały przeszkody w realizacji przedmiotu umowy przez pozwaną niezależne od pozwanej (jak też powódki), w postaci ujawnienia się fundamentów po dawnym zakładzie drzewnym. Okoliczność ta wymusiła wykonanie prac dodatkowych, które w istocie trwały około dwa tygodnie. Powyższa okoliczność nie może obciążać pozwanej i skutkować uznaniem opóźnienia przez nią robót z jej winy.

Natomiast druga okoliczność w postaci braku środków finansowych po stronie pozwanej ( (...) Sp. z o.o.) na realizację przedmiotu umowy, w istocie rzeczy, wystąpiła. Pozwana nie złożyła zamówienia na dostawę stali w firmie (...), niezbędną do wykonania przedmiotu umowy i nie zrealizowała zamówienia do czasu dokonania przedpłaty za stal (pod koniec miesiąca sierpnia 2008 r.) przez spółkę (...). Nadto bezpośrednio przed odstąpieniem od umowy przez (...), pozwana wystąpiła do powódki o udzielenie jej zaliczki w kwocie co najmniej 200.000 zł (a według powódki 1 miliona złotych). Wskazywało, że pozwana nie posiadała środków finansowych na realizację przedmiotu umowy i brak środków finansowych po stronie spółki (...) Sp. z o.o. zagrażał terminowości wykonania zadania przez pozwaną.

Powódka uprawniona zatem była do odstąpienia od umowy, przy czym odstąpienie dotyczyło części niewykonanego zadania. Powódka odstąpiła od umowy ex nunc, czemu dała wyraz dokonując inwentaryzacji prac wykonanych przez pozwaną - zlecając wykonanie operatu geodezyjnego firmie (...) w celu ustalenia wartości robót wykonanych przez pozwaną. Nadto roboty wykonane przez pozwaną były kontynuowane przez firmę(...) T. T.. Także względy racjonalne przemawiały za takim charakterem odstąpienia od umowy (szybka kontynuacja robót w celu terminowego ukończenia inwestycji).

W przypadku odstąpienia od umowy z winy podwykonawcy, powódce przysługuje
z mocy § 15 pkt 4 umowy, niezależnie od odszkodowania, prawo domagania się zapłaty różnicy pomiędzy faktycznym kosztem realizacji przedmiotu umowy a wartością przedmiotu umowy. Właściciel firmy (...) przejął dotychczasowych podwykonawców pozwanej i przy ich pomocy wykonał roboty dotyczące inwestycji, do wykonania których zobowiązana była spółka (...), co zapewniło terminowe zakończenie robót i zrealizowanie inwestycji. Mając na uwadze terminy zakreślone przez inwestora zasadnym wydaje się zatrudnienie dotychczasowych podwykonawców pozwanej do zrealizowania całości przedmiotu umowy z dnia 8.08.2008 r. Poszukiwanie nowych firm, które wykonałyby roboty budowlane zwiększyłoby zagrożenie nieukończenia inwestycji w terminie i obciążenie generalnego wykonawcy ( spółkę (...)) karami umownymi przez inwestora.

Wysokość poniesionych kosztów zastępczych przez powódkę wynika z umowy zawartej pomiędzy powódką a firmą (...) T. T.i przewyższa kwotę 281.046,10 zł. Mając jednak na uwadze okoliczność, iż powódka (...) B. zaskarżyła zapadłe orzeczenie do kwoty 281.046,10 zł i odsetek ustawowych od niej od dnia 11.03.2010 r., przedmiotem rozpoznania pozostaje wyłącznie powyższa kwota. Sąd Okręgowy zatem zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 281.046,10 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 11.03.2010 r. tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy z dnia 8.08.2008 r.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając - przy uwzględnieniu wyników poszczególnych etapów postępowania oraz ostateczny jego wynik w tym uwzględniając, iż ostatecznie powódka wygrała proces
w 55 %.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie obu rozstrzygniętych spraw wniosła (...) Sp. z o.o.

Powódka w sprawie o sygn. akt XIV GC 244/09 (...) sp. z o.o. zaskarżyła wyrok w części w zakresie pkt I.1. co do kwoty 2.235.296,50 zł z odsetkami oraz w zakresie pkt I.2. odnośnie kosztów postępowania i wniosła o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części oraz o zasądzenie kosztów za obie instancje.

Pozwana w sprawie o sygn. akt XIV GC 125/10 (...) Sp. z o.o. zaskarżyła wyrok w całości i wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Jako wniosek ewentualny skarżąca domagała się uchylenia wyroku w części zaskarżonej i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżąca zarzuciła:

1)  naruszenie art.471 k.c. poprzez przyjęcie, że powódka poniósł szkodę na skutek odstąpienia od umowy z dnia 08.08.2008 r. ze skutkiem ex nunc, podczas gdy przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż roboty budowlane objęte zakresem umowy z dnia 08.08.2008 r. zostały wykonane przez podwykonawców powoda;

2)  naruszenie art.278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez niedopuszczenie w sprawie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu wyceny i kosztorysowania prac budowlanych na okoliczność ustalenia wartości faktycznie wykonanych przez powódkę robót podstawowych i dodatkowych w związku z realizacją umowy z dnia 08.08.2008 r. w sytuacji, gdy zachodziły istotne rozbieżności co do wartości poszczególnych prac wycenionych przez poszczególnych biegłych;

3)  naruszenie art.233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez błędne ustalenie ilości faktycznie wykonanych przez powódkę robót budowlanych i ich wartości w oparciu o opinie biegłych;

4)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że rozliczeniu podlega wartość robót ustalona przez biegłego w kwocie netto podczas, gdy z umowy łączącej strony wynika, iż do wartości należnego powódce wynagrodzenia dolicza się podatek VAT, co miało istotny wpływ na wynik sprawy i ustalone przez Sąd I Instancji kwoty należnego powódce wynagrodzenia umownego w zestawieniu z łączną kwotą należności, z jakiej powódka została zwolniona z uwagi na dokonanie zapłaty przez osobą trzecią;

5)  naruszenie art.328 § 2 k.p.c. polegające na braku wyjaśnienia w uzasadnieniu orzeczenia podstawy prawnej i faktycznej rozstrzygnięcia, a także na niewyjaśnieniu, które konkretnie ustalenia faktyczne stanowiły podstawę zastosowania przepisów prawa materialnego, co uniemożliwia szerszą polemikę ze skarżonym rozstrzygnięciem.

W odpowiedzi na apelację (...) Sp. z o.o. przeciwnik procesowy – (...) Sp. z o.o. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie odniosła zamierzonego skutku i jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 328 § 2 k.p.c. Cytowany przepis określa, jakie elementy sąd jest zobowiązany ująć w uzasadnieniu wyroku. Powinno ono zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Braki mogą dotyczyć zarówno podstawy faktycznej, jak i prawnej. Niedostatecznie jasno ustalony stan faktyczny może uniemożliwiać dokonanie oceny wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., sygn. akt II UK 346/10), a tym samym uzasadniać zarzut naruszenia prawa materialnego, gdyż o jego prawidłowym zastosowaniu można mówić dopiero wówczas, gdy ustalenia stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku pozwalają na ocenę tego zastosowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2004 r., sygn. akt V CK 92/04). Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku polega natomiast na wskazaniu nie tylko przepisów prawa, ale także na wyjaśnieniu, w jaki sposób wpływają one na treść rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I CSK 581/10). W orzecznictwie wyraźnie wskazuje się, iż zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. powinien być uznany za uzasadniony jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy treść uzasadnienia całkowicie uniemożliwia sądowi drugiej instancji dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. akt I UK 325/10).

Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszym przypadku. Apelująca, mimo sformułowania zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., jedynie ogólnikowo wyraziła dezaprobatę motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia uznając, że zostały one pozbawione „podstawy prawnej i faktycznej” i nie wyjaśniały, „które konkretnie ustalenia faktyczne stanowiły podstawę zastosowania przepisów prawa materialnego”. Zarzut nie znalazł bliższej argumentacji w uzasadnieniu apelacji. Jednak wbrew temu twierdzeniu, uzasadnienie Sądu Okręgowego przytacza okoliczności faktyczne, które następnie zostały dopasowane w ramy norm prawa materialnego. Nie jest zrozumiałe, jakiego rodzaju oczekiwań skarżącej uzasadnienie to nie spełniało i w jakim zakresie jego braki lub nieścisłości świadczyły o niewypełnieniu wymogów art. 328 § 2 k.p.c., w żadnym jednak razie nie można przyjąć, że wywód Sądu Okręgowego jest tak nieczytelny, że nie sposób prześledzić rozumowania Sądu Okręgowego, a „polemika” z nim w środku zaskarżenia jest niemożliwa.

Poczynione w toku postępowania ustalenia faktyczne należało uznać za prawidłowe, dlatego też Sąd Apelacyjny uznaje je za własne. Oceniając wiarygodność przeprowadzonych dowodów Sąd Okręgowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów określonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Za chybione należało uznać zarzuty apelującego dotyczące prawidłowości poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 1999r. (sygn. akt II UKN 685/98) ramy swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Błąd w ustaleniach faktycznych następuje, gdy zachodzi dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do której dochodzi sąd na skutek przeinaczenia dowodu oraz wszelkich wypadków wadliwości wynikających z naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten byłby naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Tak rozumianego zarzutu sprzeczności ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego Sądowi pierwszej instancji w niniejszej sprawie skutecznie zarzucić nie można.

Skarżąca zresztą nie czyni zarzutu wadliwego ustalenia faktycznego w świetle konkretnie wskazanego dowodu przeprowadzonego w sprawie, ale ogranicza się do zakwestionowania prawidłowości rozumowania polegającego na oparciu się na opinii biegłego R. P., bez uwzględnienia pozostałego materiału dowodowego. W zakresie owego pozostałego materiału dowodowego apelująca odwołuje się wyłącznie do inwentaryzacji robót (...) Sp. z o.o. wykonanych w sierpniu 2008 r., sporządzonej przez podmiot trzeci w stosunku do stron sporu – Przedsiębiorstwo (...) w O.. Treść wypowiedzi wskazuje, że apelująca akceptuje na tym etapie dane wskazane w dokumencie obmiaru robót określone przez przedsiębiorstwo geodezyjne.

W toku całego postępowania powódka (...) Sp. z o.o. nie przedstawiła żadnego obmiaru, na podstawie którego dokonała wyliczenia dochodzonego wynagrodzenia, a to na niej ciążył ten obowiązek dowodowy (art. 6 k.c.). W pozwie powódka powołuje się na okoliczność, że w dniu 30 sierpnia 2008 r. wykonała obmiar swoich prac, czego jednak nie udowodniła. Obmiary powódki miały być podstawą wystawienia faktury za wykonane prace. W dodatku twierdziła, że skierowała do pozwanej pismo, w którym przedstawiła rzeczywiste obmiary, ale takiego pisma nie przedstawiono. W podsumowaniu swojego żądania powódka sprzecznie ze swoim wcześniejszym stwierdzeniem podaje natomiast, że samodzielnie wykonała obmiarów dopiero po bezskutecznych prośbach kierowanych do pozwanej (czemu pozwana przeczy), co sugeruje, że ich wykonanie musiało nastąpić dopiero jakiś czas po odstąpieniu przez pozwaną od umowy. Bezzasadnie także utrzymywała w pozwie, że obmiary przez nią wykonane nie były kwestionowane przez pozwaną. Wbrew tym twierdzeniom, materiał dowodowy wskazuje, że to pozwana zleciła firmie geodezyjnej wykonanie obmiarów prac we wrześniu 2008 r., i to firmie, z usług której już wcześniej korzystała powódka wykonując zlecenie pozwanej. Świadek G. S. wykonywał obmiary na stan z dnia 29.08.2008 r.

Podstaw do ustalenia ilości robót wykonanych przez powódkę nie dały również zeznania świadków. Ze strony powodowej zestawienia robót dokonywał świadek B. C.. Z treści jego zeznań wynika, że sporządził on dokument, który dodatkowo był weryfikowany przez pracownika pozwanej M. i częściowo skorygowany. Zestawienie dotyczyło ilości gruzu zmagazynowanego w dołach, ziemi zmagazynowanej na hałdzie i gruzu zmagazynowanego na placu betonowym. Nie mierzono natomiast wykopów i powierzchni chudego betonu. Spisanie notatki z liczenia ilości wykonanych robót potwierdził także świadek D. F.. Notatkę tę mieli sporządzać B. C. i P. P.. Zatwierdzić ją miał S. M.. Świadkowie nie potrafili jednak wskazać, co stało się z dokumentem. Świadek B. C. przyznał nadto, że na podstawie zdjęć dołączonych do akt nie można podać głębokości wykopu i ilości wydobytej ziemi.

Nie wykazała też powódka, aby pozwana wyraziła zgodę na wskazaną w fakturze nr (...) stawkę za utylizację gruntu i gruzu. Powódka zaproponowała pozwanej pierwotnie stawkę 422,70 zł/m ^{( 3)}, jednak została ona zweryfikowana przez inspektora nadzoru A. K. do 320 zł/m ^{( 3)} (k. 137, 136). Sprzecznie zatem z tym dokumentem zeznał ówczesny prezes powodowej spółki S. L., że w swoim rozliczeniu będącym podstawą do wystawienia faktury przyjął stawkę zaakceptowaną przez inspektora nadzoru (w fakturze przyjęto 412,37 zł netto/m ^{( 3)}). Pozwana zasadnie zakwestionowała uprawnienie inspektora nadzoru do zaciągania zobowiązań na jej rzecz. Brak wiążącego zatwierdzania kosztorysu na prace dodatkowe potwierdził również świadek A. K.. W konsekwencji pozwana uznała, iż cena jednostkowa za te prace powinna wynosić 112 zł/m ^{( 3)}, co zaakceptował również inwestor (k. 291). Stanowczo natomiast pozwana negowała ilość wykonanych przez powódkę robót ziemnych. W takiej sytuacji niezbędne było określenie wartości tych robót według kryteriów obiektywnych.

Biegły R. P. zaznaczył, że ze względu na niemożliwość identyfikacji w chwili sporządzania opinii (fabryka została wykonana w całości i obecnie funkcjonuje), podstawą opinii stała się dokumentacja dostępna w aktach sprawy. Biegły przyjął tylko te dane, które wynikają z dokumentacji technicznej, przerobowej, zdjęciowej (wpisy do dziennika budowy, protokoły, inwentaryzacje, notatki osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie oraz uprawnionych do sporządzania dokumentów dla potrzeb konkretnej budowy). W tym zakresie istotna stała się inwentaryzacja z dnia 1 września 2008 r. sporządzana przez wykonującego na ten dzień funkcję kierownika budowy T. T.. W opinii biegłego ważnym czynnikiem jest fakt, że osoby potwierdzające stan stanowiący bilans otwarcia/zamknięcia na ten dzień (kierownik robót), stan zamierzony geodezyjnie na dzień 29 sierpnia 2008 r. (geodeta), sporządzone szkice robocze dotyczące dołu nr 1 i 2 (inspektor nadzoru inwestorskiego), to osoby z uprawnieniami budowlanymi będące uczestnikami procesu budowlanego, upoważnione do rekomendowania, kwalifikowania i potwierdzania zarówno rozwiązań, jak i stanu zaawansowania robót budowlanych. Biegły przyjął zatem, że ilość i rodzaj wykonanych prac wynika wprost z tego dokumentu. Podkreślić przy tym należy, że osoby sporządzające tę inwentaryzację kierowały się obmiarami wykonanymi na zlecenie generalnego wykonawcy przez firmę geodezyjną (...). Dane tam wskazane biegły uznał w świetle dokumentacji złożonej w aktach za prawidłowe. Samodzielnie natomiast biegły określił procentowy udział wykonanych prac w elemencie scalonym wyliczył wartość jednostkową dla potrzeb kosztorysu porównując ten udział do wartości elementu scalonego uzgodnionego w umowie. W ten sposób określił wartość prac wykonanych przez powódkę w ramach umowy. Kosztorysy wykonane przy inwentaryzacji nie stanowiły o wartości wskazanej przez biegłego, ale były jedynie pomocne dla sprawdzenia kosztu jednostkowego, a dopiero potem dokonania oszacowania parytetu poszczególnych elementów robót składających się na cenę jednostkową. W odniesieniu do robót dodatkowych wartość została opracowana według katalogu nakładów rzeczowych (KNR).

Błędnie wobec tego podnosi apelacja, że materiał dowodowy (w tym zakresie apelująca powołuje się wyłącznie na obmiary geodezyjne wykonane przez Przedsiębiorstwo (...)) wykazuje rodzaj i ilość prac, które miały obrazować tabele zawarte w apelacji. Kontrola biegłego wprost temu przeczy. Biegły wyraził tylko jedną wątpliwość odnoszącą się do odległości transportu od wykopu. Sąd Okręgowy opowiedział się ostatecznie za wersją wyliczoną w przypadku transportu na odległość do 14 km od wykopu. Twierdzeniu temu powódka nie przeczy w apelacji i nie wskazuje, mimo wymienia rodzaju robót przez nią wykonywanych, jaka faktycznie odległość transportu miała miejsce. Natomiast w piśmie procesowym z dnia 22 marca 2016 r., do którego się odwołuje w treści apelacji, skarżąca zarzuca biegłemu opowiadającemu się za przyjęciem założenia, iż wywóz urobku następował do 1 km, nieuzasadnione zmniejszenie odległości jego wywózki. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny nie ma podstaw do podważenia argumentacji Sądu Okręgowego i przyjęcia innego wariantu, choć apelacja przy dokonywaniu ponownego liczenia wartości prac właśnie do innego wariantu się odwołuje (zamiast kwoty 120.230,10 zł netto przyjmuje kwotę 204.348,60 zł). W wyliczeniu tym jednak brak jest wyjaśnienia przyczyn takiego postępowania.

Podkreślić szczególnie należy, że powódka zmierzając do wykazania, iż wykonała konkretne prace i w konkretnych ilościach, okoliczności te powinna była udowodnić (art. 6 k.c.). Tymczasem, z jej strony nie złożono żadnego potwierdzenia, że powódka wykonała taką ilość prac, na jaką obecnie się powołuje. Wprawdzie prezes powódki wielokrotnie odwoływał się do swojego protokołu inwentaryzacyjnego sporządzonego w dniu 3 września 2008 r., to jednak dokumentu tego nigdy nie przedłożył. Jak twierdził wysłał go do strony pozwanej, czemu pozwana stanowczo przeczy. Żaden też ze świadków nie przedstawił faktów, aby obmiar robót dla powódki wykonywał. Wykonane zostały wyłącznie założenia do wyceny tych prac. Natomiast strona pozwana przedstawiła obmiar wykonany przez firmę geodezyjną, będącą podmiotem trzecim w stosunku do stron, która wymierzyła miejsca pracy według stanu na dzień 29 sierpnia 2008 r. Wiarygodności tego dokumentu nie podważa żaden inny dowód. Obmiar ten stał się podstawą sporządzenia protokołu inwentaryzacyjnego z dnia 1 września 2008 r., a następnie podlegał ocenie biegłych R. P. i L. D. (k. 1547). Mimo podtrzymywania zarzutów do obu opinii sprowadzających się do zaniżenia ilości wykonanych przez powódkę prac, powódka procesowo nie sprostała wykazaniu, że założenia te były wadliwe. Brak jest nawet wyjaśnienia, kto, kiedy i w jaki sposób wykonał tabele przedstawione w apelacji (także w większości przy zarzutach do opinii biegłego R. P.), a przede wszystkim, skąd pochodzą założenia w nich przyjęte, a ujęto w nich zarówno większą kubaturę robót, jak i wyższe procentowe zaangażowania. Podkreślić bowiem należy, że w protokole odbioru wykonanych przez firmę T. T. robót z dnia 15 września 2008 r. zawarto ilość wszystkich prac ziemnych związanych z usunięciem fundamentów starej fabryki (3324,23 m ^{( 3)}), które objęły 6 dołów. Jednak tylko dwa z nich zostały wykonane przez powodową spółkę (k. 293). Ilości wykonanych prac ziemnych przez powódkę nie sposób także precyzyjnie ustalić na podstawie zeznań świadków, gdyż żaden z nich nie był w stanie podać danych na ten temat. Apelacja zresztą nie odwołuje się do jakiegoś konkretnego dowodu, które miałyby potwierdzać dane przedstawione przez skarżącą w apelacji.

W tej sytuacji ponowienie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny budownictwa byłoby bezprzedmiotowe. Nowy biegły również miałby do dyspozycji wyłącznie dane, na których oparł się biegły R. P., a zastrzeżenia, które skarżąca formułuje wobec jego opinii stanowią wyłącznie zaprzeczenia faktom wynikającym z materiału dowodowego. Brak zadowolenia z wniosków opinii biegłego nie jest jednak wystarczającym powodem, aby ponawiać bądź uzupełniać ten dowód. Sąd Okręgowy oddalając ten wniosek nie dopuścił się zatem naruszenia art. 278 w zw. z art. 227 k.p.c.

Nie było również podstaw do przeprowadzania kolejnego dowodu z opinii biegłego ze względu na różnice we wnioskach występujące pomiędzy opinią biegłego R. P. i pozostałymi wydanymi w sprawie opiniami. Sąd Okręgowy wyraźnie zaznaczył, że wnioski biegłego L. D. były zbieżne z wyliczeniami dokonanymi przez biegłego R. P. (biegły L. D. wyliczył wynagrodzenie powódki nawet w niższej wysokości). Natomiast opinia biegłego R. S. (wydana jako pierwsza z trzech opinii) skutecznie została zakwestionowana przez pozwaną. Słusznie bowiem pozwana (...) Sp. z o.o. podnosiła, że biegły przekroczył swoje uprawnienia dokonując samodzielnych ustaleń faktycznych poprzez zbieranie dokumentacji nie stanowiącej materiału dowodowego oraz dodatkowe wysłuchiwanie stron na okoliczności, jego zdaniem, istotne. W dodatku biegły dokonał samodzielnej oceny tego materiału, uznając część oświadczeń za niewiarygodne, i wypowiedział własne opinie na temat postępowania stron w zakresie wykonywania wiążącej ich umowy, odwołując się nawet do ogólnikowych stereotypów. W efekcie biegły w znacznej części opinii zanegował dane wynikające z akt sprawy i dokonał oczekiwanego od niego wyliczenia na podstawie własnego uznania. To spowodowało, że Sąd Okręgowy zasadnie pominął wnioski wynikające z tej opinii i zlecił jej wykonanie innemu biegłemu. W efekcie przeprowadzono dwie dodatkowe opinie, których wyniki były zbieżne.

Nie jest podważane w apelacji, że pozwana przekazała następnemu wykonawcy – T. T. kwotę 266.063,40 zł na zaspokojenie wierzycieli powódki – podwykonawców, co też T. T. uczynił. Kwota ta także została określona jako kwota netto. Słusznie wobec tego Sąd Okręgowy dokonał porównania kwoty należnej powódce ustalonej jako kwotę netto z kwotą, która została zapłacona podwykonawcom także określonej o wartości netto. Za nieuzasadniony należy uznać tok myślowy przedstawiony w apelacji, który od należności przysługującej powódce tytułem wynagrodzenia w kwocie brutto odlicza jedynie wynagrodzenia wypłacone podwykonawcom w kwocie netto.

W konsekwencji należało przyjąć, że chybione są zarzuty apelacji zmierzające do podważenia określonego przez Sąd Okręgowy wynagrodzenia przysługującego (...) Sp. z o.o. za wykonane prace wynikające z umowy o roboty budowlane oraz za prace dodatkowe. Wartość tych prac wynosiła 250.695,13 zł netto. A skoro pozwana, za pośrednictwem kolejnego podwykonawcy T. T. zaspokoiła wierzycieli powódki do kwoty 266.063,40 zł netto, to pozwana wstąpiła w prawa dotychczasowych wierzycieli w myśl art. 519 k.c. Możliwe się zatem stało potrącenie przysługującej pozwanej wierzytelności wobec powódki z wierzytelnością przysługującej powódce wobec pozwanej z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace budowlane (art. 498 k.c.), do czego prowadziło faktycznie dokonywane przez strony „odliczenie” od wynagrodzenia dochodzonego przez powoda kwoty wypłaconej podwykonawcom powódki.

Apelacja w zakresie żądania (...) Sp. z o.o. skierowanego przeciwko (...) Sp. z o.o. była zatem nieuzasadniona i podlegała oddaleniu.

O kosztach tego postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i obciążono nimi w całości stronę powodową jako stronę przegrywającą. Od strony powodowej zasądzono na rzecz strony pozwanej poniesione przez pozwaną koszty tego postępowania, na które złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego. Wysokość tego wynagrodzenia określono na kwotę 10.800 zł w myśl § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W drugiej połączonej do wspólnego rozpoznania sprawie powódka (...) Sp. z o.o. domagała się zapłaty odszkodowania za niewłaściwe wykonanie umowy przez pozwaną (...) Sp. z o.o. Aktualna wysokość dochodzonego odszkodowania wynosiła 281.046,10 zł i została w całości uwzględniona przez Sąd Okręgowy.

Apelacja pozwanej, choć zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 471 k.c., nie sformułowała żadnego uzasadnienia tego zarzutu. Pozwany jedynie wskazał, że błędnie przyjęto, że powódka poniosła szkodę w sytuacji, w której wykazano, iż roboty budowlane objęte zakresem umowy z dnia 8 sierpnia 2008 r. zostały wykonane przez podwykonawców powódki. Argumentacja ta jest niezrozumiała. Nie ulega wątpliwości, że fabryka, której budowa była przedmiotem umowy stron o roboty budowlane z dnia 8 sierpnia 2008 r., została wybudowana. Prace te wykonali różni podwykonawcy, w tym częściowo te podmioty, których pierwotnie na placu budowy zatrudniła powodowa spółka. Ich wynagrodzenie jednak, tak jak wynagrodzenie pozostałych podwykonawców zostały ostatecznie pokryte przez powodową spółkę. Nie przeczy zatem ona okoliczności wskazanej w treści zarzutu, ale nie sposób uznać, że okoliczność ta miała wpływ na możliwość powstania szkody u powódki. Na rozprawie apelacyjnej pozwana podtrzymała jeszcze jeden zarzut, który podniosła w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Chodziło o argumentację związaną ze sposobem wyliczenia szkody, w którym w koszty poniesione przez powódkę wliczono prace dodatkowe wykonane przez pozwaną spółkę.

Sprawa ta wymaga uzupełnienia okoliczności faktycznych, które należało uznać za istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a nie były kwestionowane przez strony.

W pozwie wniesionym przez (...) Sp. z o.o. (sprawa o sygn. akt XIV GC 125/10) szkodę opisano jako różnicę pomiędzy wynagrodzeniem zapłaconym wykonawcom robót budowlanych (T. T., (...) Sp. z o.o., (...) S.A., B. B.) a wynagrodzeniem, jakie generalny wykonawca miał zapłacić pozwanej spółce (...) Sp. z o.o.

Z umowy zawartej pomiędzy stronami sporu wynika, że wynagrodzenie ryczałtowe określono na kwotę 9.455.848 zł, przy czym część tego wynagrodzenia ryczałtowego (do wysokości 2.900.000 zł) została jedynie oszacowana wstępnie (§ 11 pkt 3 umowy). Od tak określonego wynagrodzenia powódka odliczyła wartość robót w postaci montażu konstrukcji stalowej estakady – kwotę 288.000 zł jako wliczoną omyłkowo i ostatecznie wskazała, iż wynagrodzenie ryczałtowe pozwanej miało wynosić 9.167.648 zł.

Jako przedmiot umowy z T. T. z dnia 29.08.2008 r., który przejął realizację inwestycji po pozwanej, wskazano tą samą budowę. Składnikiem obu umów (pomiędzy stronami z dnia 8.08.2008 r. i pomiędzy (...) i T.(...) z dnia 29.08.2008 r.) był harmonogram rzeczowo-finansowy. W zakresie prac określonych jako Hala I. etapu pkt 1 i 2 wymienione zostały te same prace, o takim samym zakresie, jedynie cena jednostkowa uległa podwyższeniu na korzyść drugiego z wykonawców. Część prac jednak została wyłączona z drugiej omawianej umowy (pozycje „0”).

Wynagrodzenie T. T.uzgodniono na kwotę ryczałtową 9.500.700 zł, przy czym część tego wynagrodzenia ryczałtowego (do wysokości 2.900.000 zł) została jedynie oszacowana wstępnie (§ 11 pkt 3 umowy). Wynagrodzenie to podniesiono po zleceniu dodatkowych prac o kwotę 920.000 zł. Powódka (...) Sp. z o.o. wskazała, że ostatecznie wykonawca ten otrzymał wynagrodzenie w wysokości 6.411.341,10 zł. Po kolejnych korektach, stanowiących odpowiedź na argumenty pozwanej, powódka podała, że wartość robót wykonanych przez T. T. w miejsce pozwanej wyniosła 5.601.712,80 zł (k. 700).

(...) Sp. z o.o. z (...) Sp. z o.o. w Z. z dnia 22.09.2008 r. (k. 272 akt sprawy o sygn. XIV GC 125/10) zlecała roboty polegające na wykonaniu wewnętrznej sieci kanalizacji ścieków deszczowych (harmonogram rzeczowo-finansowy – k. 284) za wynagrodzeniem w wysokości 2.836.700 zł. Prace te także miały zostać wykonane przez pozwaną za kwotę 2.900.000 zł (k. 31), a z umowy z T.T. zostały wyłączone. Powódka zapłaciła ostatecznie temu wykonawcy kwotę 2.766.586 zł. Roboty te ostatecznie zostały wyłączone przez powódkę ze schematu liczenia odszkodowania.

Powódka w listopadzie 2008 r. zleciła (...) S.A. zleciła wykonanie tynków, ocieplenie ścian, roboty budowlane w budynku higieniczno-sanitarnym i magazynie farb, roboty budowlane w zakresie fundamentów. Prace te nie były wymienione w harmonogramie rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik do umowy stron. Pozwana zaprzeczyła, że prace dotyczą umowy zawartej między stronami. Powódka jednak przypasowała część prac wykonanych przez tą firmę ze zleceniem dla pozwanej (k. 635). Pozwana ogólnikowo znowu przeczyła. Po kolejnych korektach, stanowiących odpowiedź na argumenty pozwanej, powódka podała, że wartość robót wykonanych przez (...) S.A. w miejsce pozwanej wyniosła 568.750 zł (k. 701).

Wykonawcy B. B.zlecono następujące roboty: montaż marek stalowych, zbrojenie siatkami zbrojeniowymi, szalowanie płyty posadzkowej, wykonanie posadzka żelbetowej, wykonanie fundamentów, wykonanie nawierzchni betonowej. Za prace te powódka zapłaciła 448.223,70 zł. Pozwana zaprzeczyła, że prace dotyczą umowy zawartej między stronami. Powódka jednak przypasowała część prac wykonanych przez tę firmę ze zleceniem dla pozwanej (k. 635). Pozwana ogólnikowo znowu przeczy. Po kolejnych korektach, stanowiących odpowiedź na argumenty pozwanej, powódka podała, że wartość robót wykonanych przez B. B. w miejsce pozwanej wyniosła 442.223,70 zł (k. 702).

W konsekwencji powódka przedstawiła nowe wyliczenie szkody, które określiła na kwotę 1.154.666,80 zł (k. 636-639). Pozwana zarzuciła temu wyliczeniu, że powódka ujęła również prace dodatkowe wykonane przez (...) Sp. z o.o. Faktycznie, w pierwszej pozycji wpisano całą kwotę, jaka została wypłacona na rzecz podwykonawców – 266.063,40 zł.

W tej sytuacji powódka ponownie uwzględniła argumenty pozwanej. W efekcie sporządziła nowe wyliczenie szkody oparte na innym toku rozumowania - od wartości robót wykonanych przez innych wykonawców niż pozwana za pozwaną odliczono wartość robót niewykonanych przez pozwaną. W tej koncepcji wartość prac dodatkowych wykonywanych przez pozwaną w ogóle nie została ujęta. Wartość robót wynikających z umowy stron z dnia 8 sierpnia 2008 r., których nie wykonała pozwana stanowiła kwotę 6.086.136 zł. Wartość robót wykonanych przez podwykonawców „zastępczych” wynosiła 6.612.686,50 zł. Szkoda powódki wynosiła zatem 526.550,50 zł (k. 703).

Wobec tego nie sposób podzielić argumentacji apelującej, że wyliczenie szkody przez stronę powodową zostało zawyżone na skutek zaliczenia do poniesionych kosztów wykonania prac przez innych podwykonawców robót dodatkowych wykonanych przez pozwaną.

Sąd Okręgowy uznał, że odstąpienie od umowy znajdowało oparcie w zapisie § 15 umowy stron (błędnie jednak Sąd Okręgowy powołał się na art. 395 k.c. zamiast na art. 635 k.c., co było już przedmiotem omówienia przez Sąd odwoławczy przy rozpoznaniu po raz pierwszy apelacji stron), gdyż pozwana nie posiadała środków finansowych na realizację przedmiotu umowy, co zagrażało terminowości wykonania zadania. Podstawa ta została sformułowana przez strony w § 15 pkt 2 c umowy. Powódka nie zakwestionowała tego ustalenia w apelacji. Wobec rozwiązania umowy stron, powódka została zmuszona do powierzenia wykonania zadania innym podwykonawcom, których jednak wynagrodzenie ze względu na potrzebę natychmiastowego rozpoczęcia prac wzrosło w stosunku do tego, który powódka zobowiązała się zapłacić pozwanej. Z tego tytułu powstała po stronie powodowej szkoda, której zapłaty powódka się domagała na podstawie art. 471 k.c.

Apelacja w zakresie żądania (...) Sp. z o.o. skierowanego przeciwko (...) Sp. z o.o. (...) Sp. z o.o. była zatem nieuzasadniona i podlegała oddaleniu.

O kosztach tego postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i obciążono nimi w całości stronę pozwaną jako stronę przegrywającą. Od strony pozwanej zasądzono na rzecz strony powodowej poniesione przez powódkę koszty tego postępowania, na które złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego. Wysokość tego wynagrodzenia określono na kwotę 10.800 zł w myśl § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO del. Katarzyna Sznajder SSA Olga Gornowicz-Owczarek SSA Aleksandra Janas