Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Kurzeja (spr.)
Sędziowie:	SA Lucjan Modrzyk SO del. Grzegorz Misina
Protokolant:	Anna Fic

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2014r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

przeciwko I. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 29 maja 2013r., sygn. akt X GC 189/10

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.970 (dwa tysiące dziewięćset siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

  Sygn. akt V ACa 757/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 maja 2013 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) we W., która domagała się nakazania pozwanej wstrzymania remontu i przebudowy budynku słodowni położonego na działce nr (...) w G. oraz zasądzenia od pozwanej na jej rzecz kwoty 200.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu ustalając, co następuje.

Pozwana nabyła - wpisany do rejestru zabytków - budynek słodowni w G.. Jego poprzedni właściciel zlecił W. K. wykonanie projektu zagospodarowania budynku. W. K. sporządził projekt budowlany i uzyskał stosowną decyzję budowlaną, na podstawie której prowadzono objęte nim prace budowlane. Po nabyciu budynku przez pozwaną prace te były kontynuowane. W związku z pojawieniem się problemów związanych z finansowaniem inwestycji rozwiązano umowę z W. K., a w związku ze staraniami o pozyskanie środków unijnych ujawniła się potrzeba zmiany projektu.

W związku z tym, w dniu 30 marca 2009 roku strony zawarły umowę o prace projektowe, na podstawie której powódka zobowiązała się do wykonania wielobranżowego projektu przebudowy wymienionego budynku. Powód zobowiązał się do wykonania :

– architektonicznego projektu koncepcyjnego w terminie 14 dni od przekazania przez pozwaną dokumentów wymienionych w § 2 ust 1b umowy lub wejścia w życie umowy,

- poprawek architektonicznego projektu koncepcyjnego w terminie 14 dni od przekazania przez pozwaną uwag do projektu,

- projektu budowlanego wielobranżowego w terminie 16 tygodni od zatwierdzenia przez pozwaną architektonicznego projektu koncepcyjnego,

- projektu wykonawczego wielobranżowego w terminie 8 tygodni od uzyskania prawomocnej decyzji - pozwolenia na budowę,

- projektu aranżacji wnętrz w terminie 12 tygodni od uzyskania prawomocnej decyzji - pozwolenia na budowę,

- kosztorysów (wstępnego oszacowania kosztów budowy oraz wyposażenia w terminie 21 dni od przekazania przez pozwaną powódce zatwierdzenia architektonicznego projektu koncepcyjnego, na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego,

Wynagrodzenie powoda za wykonanie dokumentacji projektowej, stanowiącej przedmiot umowy strony ustaliły na kwotę 458.000 zł netto, w tym:

- 30.000 zł za architektoniczny projekt koncepcyjny,

- 270.000 zł za projekt budowlany,

- 120.000 za projekt wykonawczy,

- 30.000 zł za projekt aranżacji wnętrz,

- 6000 zł za kosztorys (wstępne oszacowanie kosztów budowy),

- 2.000 zł za kosztorys (wstępne oszacowanie kosztów wyposażenia).

W przypadku zmiany przez pozwaną danych, na podstawie których wykonany miał być projekt i w przypadku gdyby wpłynąć to miało na rzeczowy zakres prac objętych umową powód mógł zażądać zmiany wysokości wynagrodzenia oraz terminu wykonania umowy. Pozwana zobowiązała się dokonać przedpłaty wynagrodzenia za wykonanie architektonicznego projektu koncepcyjnego, projektu budowlanego, projektu wykonawczego, projektu aranżacji wnętrz i kosztorysów w kwocie 137.400 zł w terminie 7 dni od wejścia umowy w życie. Pozostałe składniki wynagrodzenia miały być uiszczane w terminach określonych w § 8 pkt 5 umowy. Strony postanowiły również, że z chwilą zapłaty wynagrodzenia za ukończony projekt prawa autorskie majątkowe przejdą na pozwaną.

W wytycznych i założeniach do opracowania koncepcji architektonicznej wskazano, że opracowanie projektowe powinno obejmować także tereny poza granicami działki inwestora, na które inwestor uzyska odpowiednie uzgodnienia z właścicielami sąsiednich działek. W dniu 18 września 2009 roku odbyło się spotkanie w sprawie realizacji umowy , na którym pozwaną reprezentował Z. K. . Na spotkaniu tym uzgodniono, że cena umowy przewidziana w § 7 ust. 1 zostanie zwiększona o kwotę netto 79.000 zł z powodu poniesienia przez projektanta w trakcie opracowywania projektu dodatkowych nieprzewidzianych w umowie kosztów, wynikających ze zmian cen poszczególnych przedmiotów odbioru. Zmiany miały być dokonane aneksem do umowy. Ze strony powoda czynności i uzgodnienia z Z. K. podejmowała na spotkaniu projektant A. K., której powód zlecił wykonanie projektów.

W dniu 6 października 2009 roku pozwanej zostały przekazane 2 egzemplarze projektu budowlanego wykonane przez A. K., która wykonywała rysunki przy wykorzystaniu materiału (inwentaryzacji i ekspertyzy dotyczącej wytrzymałości, rysunkach oraz wyliczeniach) sporządzonego uprzednio przez W. K.. A. K. dokonała zmian polegających na zwiększeniu powierzchni usługowej i liczby mieszkań (z 35 do 55) oraz konstrukcji wewnętrznej budynku. Potrzeba modyfikacji projektu koncepcyjnego wynikła z potrzeby usytuowania miejsc parkingowych oraz dźwigów poza budynkiem.

W dniu 13 października 2009 roku powód wystawił pozwanej fakturę VAT na kwotę 96.380 zł dnia za architektoniczny projekt koncepcyjny zamienny i wezwał pozwaną do jej zapłaty pismem z dnia 20 listopada 2009 roku.

Decyzją nr (...) z dnia 22 grudnia 2009 roku Starostwo Powiatowe w G. zatwierdziło projekt budowlany i udzieliło pozwolenia na budowę. W dniu 26 lutego 2010 roku Wojewoda (...) uchylił jednak tę decyzję w całości i przekazał sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Odwołania od decyzji organu pierwszej instancji wniosła bowiem projektantka A. K. zarzucając, że została wydana z pominięciem warunków zawartych w pozwoleniu nr (...) z dnia 17 listopada 2009 roku (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w O. oraz koniecznego etapowania inwestycji. Ponadto odwołanie od decyzji wniósł (...) sp. z o.o. w związku z tym, że na działkach należących do niego o nr: (...) i (...) przewidziane zostało 74 miejsc parkingowych pomimo braku uprawnienia do dysponowania tymi działkami przez pozwaną.

Podstawą do uchylenia decyzji organu pierwszej instancji była zbyt mała ilość miejsc parkingowych dla tego typu inwestycji, gdyż według przepisów prawa budowlanego pozwana powinna zaplanować od 63-99 miejsc postojowych; tymczasem na nieruchomości (...)obejmującej pozwolenie na budowę zaprojektowano jedynie 25 miejsc parkingowych. Brakujące miejsca zostały zaplanowane na działkach (...) lecz nie zostały one objęte wnioskiem o pozwolenie na budowę a nadto inwestor nie wykazał się prawem do dysponowania nimi na cele budowlane.

W dniu 22 grudnia 2009 r. powódka wystawiła frakturę VAT na kwotę 65.880 zł brutto tytułem pozostałego do zapłaty wynagrodzenia za projekt budowlany w związku z wydaniem w dniu 22 grudnia 2009 roku przez Starostę Powiatu (...) decyzji o pozwoleniu na budowę i w dniu 8 stycznia 2010 roku wezwała pozwaną do jej uiszczenia.

Pismem z dnia 13 stycznia 2010 roku poinformowała pozwaną, że w związku brakiem zapłaty całości umówionego wynagrodzenia nie przysługują jej prawa autorskie do projektu a jakiekolwiek używanie przekazanego pozwanej projektu budowlanego do czasu zapłaty umówionego wynagrodzenia jest zabronione.

Dnia 27 stycznia 2010 roku pomiędzy powódką i Z. K. doszło do zawarcia „ugody”, w której zapisano, że pozwana sporządzi oświadczenie o uznaniu długu na kwotę 160.740 zł i deklarację spłacenia należności powoda w ratach wraz z odsetkami w terminie do dnia 31 marca 2010 roku. Pozwana wymaganego oświadczenia nie złożyła.

Dnia 27 kwietnia 2010 roku, Starostwo Powiatowe w G. wydało decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzieliło pozwolenia na budowę. Zamienny projekt sporządził W. K.. W projekcie wykonanym przez W. K. zmiany dotyczyły miejsc parkingowych. Gdyby odstąpiono od dokonania tych korekt pozwana nie otrzymałaby pozwolenia na budowę. Pozostałe elementy powyższego projektu budowlanego pozostały bez zmian.

W dniu 1 czerwca 2010 roku, pozwana została wezwana przez powódkę do zapłaty kwoty 160.740 zł wynikającej z obu wymienionych wyżej faktur.

Pismem z dnia 28 czerwca 2010 roku, pozwana odstąpiła od umowy z powołaniem się na rażącą winę strony powodowej polegającą na wadliwości dostarczonej dokumentacji projektowej.

W odpowiedzi, powódka wskazała, że 22 grudnia 2009 roku została wydana decyzja zezwalająca na budowę, co oznacza, że projekt jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa i zasadami projektowania. Pozwana wraz z odbiorem dokumentacji, jak i w okresie późniejszym, aż do dnia 28 czerwca 2010 roku nie wnosiła żadnych zastrzeżeń co do merytorycznej treści przekazanego projektu. Wezwała w związku z tym pozwaną do zwrotu przekazanej dokumentacji projektowej, w szczególności projektu budowlanego i zaprzestania realizacji inwestycji na jego podstawie, gdyż podlega ochronie wynikającej z prawa autorskiego. Wezwała także pozwaną, na podstawie art. 79 ust 1 pkt 3 b prawa autorskiego do zapłaty w terminie 3 dni kwoty 482.220 zł z tytułu odszkodowania za naruszenie jej autorskich praw majątkowych.

Według opinii biegłego dr J. G. oba projekty (koncepcyjny i koncepcyjny zamienny I) wykonane zostały częściowo w nieczytelnej technice graficznej i zawierają szereg braków i niedoróbek, a wynagrodzenie za ich wykonanie znacznie zawyżono. Z kolei, według opinii biegłego T. T., dokumentacja inwestycyjna w ostatecznej wersji (projekt zamienny I ) została wykonana poprawnie a projekt koncepcyjny pierwotny można uznać za fazę wstępną tego opracowania. Projekt koncepcyjny jest bowiem z założenia tworzywem do dalszych prac i uzgodnień. W ocenie tego biegłego, taka wersja projektu nie powinna zostać przekazana inwestorowi (pozwanej). Inwestor uzyskał bowiem projekt koncepcyjny posiadający usterki, utrudniający wykorzystanie go zgodnie z teoretycznym przeznaczeniem. Usterki te chociaż liczne, mogły być bez problemów usunięte we wstępnej fazie opracowania projektu budowlanego przy należytej współpracy inwestora i projektanta.

W ocenie Sądu Okręgowego, zawarta przez strony umowa o prace projektowe to umowa o dzieło, którą także można traktować jako umowę składająca się z pięciu niezależnych części, gdyż za każdą część przewidziano odrębne wynagrodzenie, a także termin ich wykonania; nadto dotyczyły kolejnych samodzielnych faz projektowania budowlanego. W związku z powyższym pozwana mogła odstąpić od poszczególnych autonomicznych części umowy bez wpływu na ważność i skuteczność umowy w pozostałym zakresie.

Za wykonane prace, obejmujące projekt architektoniczny koncepcyjny, projekt wykonawczy wielobranżowy, oraz 2 kosztorysy pozwana uiściła powodowi wynagrodzenie w wysokości 361.176 zł. Odstąpienie od umowy dotyczyło ostatecznie tylko projektu budowlanego wielobranżowego. W pozostałym zakresie umowa została przez strony wykonana, strony spełniły swoje świadczenia i nabyły uprawnienia z niej wynikające. Pozwana nabyła zatem od powoda autorskie prawa majątkowe do projektu koncepcyjnego architektonicznego gdyż uiściła za niego wynagrodzenie w całości. Powodem odstąpienia od umowy były błędy w dokumentacji projektu budowlanego, jak również nieuzyskanie zezwolenia na budowę z powodu nielojalnego zachowania się powódki (wniesienia odwołania od decyzji zezwalającej na budowę), na co wskazała pozwana w piśmie o odstąpieniu od umowy. Błędy w dokumentacji projektu koncepcji architektonicznej potwierdzili również biegli w swoich opiniach. Ponieważ powódka nie wywiązała się ze swojego zobowiązania dostarczenia pozwanej projektu budowlanego, a pozwana w związku z jej zachowaniem mogła skutecznie od umowy odstąpić, to w tej sytuacji brak było podstaw do wystawienia przez powódkę faktury VAT nr (...) na kwotę 65.880 zł.

Powód nie wykazał również podstaw do wystawienia faktury nr (...) na kwotę 96.380 zł ponieważ postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie wykazało, aby strony w tym zakresie zmieniły wynagrodzenie przewidziane w umowie.

W rozpatrywanej sprawie, reguła dowodowa z art. 6 k.c. nakładała na powoda obowiązek wykazania okoliczności, na podstawie których miał on prawo do wystawienia tej faktury. Powód tego obowiązku nie wykonał. Przedstawiona przez niego notatka z dnia 18 września 2009 roku i „ugoda” z dnia 27 stycznia 2010 roku nie mogła wywołać zamierzonego skutku prawnego, gdyż została podpisana przez A. K., która nie była uprawniona do reprezentowania powoda i nie była stroną umowy.

Stronie powodowej nie przysługiwało zatem roszczenie o zapłatę odszkodowania odszkodowania w wysokości 200.000 zł ponieważ powódka skutecznie nabyła majątkowe prawa autorskie do architektonicznego projektu koncepcyjnego. Stała się ich właścicielem z chwilą zapłaty za projekt koncepcyjny architektoniczny, zgodnie z § 12 pkt 5 umowy (art. 627 i nast. k.c. w zw. z art. 55 prawa autorskiego oraz art. 79 tego prawa.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa i zarzucając naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez uznanie, że:

- strona pozwana skutecznie odstąpiła od niezrealizowanej części umowy,

- oświadczenie z dnia 18 września 2009 r. oraz ugoda z 27 stycznia 2010 r. nie wywołały skutków prawnych.

- projekt budowlany był dotknięty wadami w sytuacji, gdy przedmiotem opinii biegłych był projekt koncepcyjny

wniosła o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie albowiem zaskarżony wyrok odpowiada prawu. Jedyny zarzut apelacji odnoszący się formalnie do kwestii proceduralnych i mogący ewentualnie rzutować na ocenę poczynionych ustaleń faktycznych, dotyczący oceny wiarygodności i mocy dowodów zebranych w sprawie i statuujący zasadę swobodnej oceny dowodów okazał się nieuzasadniony. Zarzuty apelacji odnoszące się formalnie do kwestii proceduralnych dotyczą w istocie (poza zarzutem odnoszącym się do błędnego przyjęcia, że powódka nie przekazała projektu budowlanego, a jedynie koncepcyjny) oceny prawnej sprawy przez Sąd pierwszej instancji, zdaniem skarżącej błędnej, przez uznanie, że strona pozwana skutecznie odstąpiła od niezrealizowanej części umowy, oświadczenie z dnia 18 września 2009 r. oraz ugoda z 27 stycznia 2010 r. nie wywołały skutków prawnych oraz że projekt budowlany był dotknięty wadami w sytuacji, gdy przedmiotem opinii biegłych był projekt koncepcyjny.

Odnosząc się do tych zarzutów należy wyjść od przyznania racji skarżącej, że z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjął, jakoby powód nie wywiązał się ze swojego zobowiązania dostarczenia projektu budowlanego w sytuacji, gdy zostało ono odebrane w październiku 2009 r. bez zastrzeżeń i na jego podstawie w dniu 22 grudnia 2009 r. zostało wydane nieprawomocne pozwolenie na budowę. Za ten projekt, jak i za projekt koncepcyjny i kosztorysy pozwana zapłaciła powódce objęte umową wynagrodzenie, co wynika z oświadczenia pozwanej zawartego w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach procesowych i co nie było kwestionowane (por. również zeznania M. K. - k. 501). Należy natomiast podzielić, choć z innych przyczyn, ocenę Sądu Okręgowego, że „ugoda” oraz oświadczenie zawarte w notatce z dnia 18 września 2009 r., złożone na piśmie przez A. K. (jej działania akceptował, co niewątpliwie oznacza ich potwierdzenie, prezes zarządu powódki M. K. i co wynika wyraźnie z jego zeznań - k. 500 i 502 - jak i stanowiska prezentowanego w procesie) oraz męża pozwanej (Z. K. – jako koordynator – został umocowany w umowie stron jedynie do czynności w zakresie realizacji umowy), nie mogły wywołać skutków prawnych, wobec tego, że do swojej ważności ( tego rodzaju zastrzeżenie zawarto w obu dokumentach) wymagały bądź to zawarcia przez strony aneksu do umowy (w przypadku oświadczenia), bądź potwierdzenia przez pozwaną (w odniesieniu do ugody), co ostatecznie nie miało miejsca (art. 103 k.c.). Nie było zatem podstaw do podwyższenia ceny umownej o kwotę 79.000 zł oraz wystawienia faktury na kwotę 96.380 zł, skoro strony uzgodniły cenę ryczałtową za wykonane prace.

Wbrew ocenie Sądu Okręgowego, brak było w związku z tym podstaw do przyjęcia, że pozwana skutecznie odstąpiła od umowy w części zrealizowanej. Przyjęcie tych projektów bez zastrzeżeń spowodowało, w świetle art. 55 ust. 1 i 3 tego prawa, wygaśnięcie uprawnienia zamawiającego do odstąpienia od umowy. Jeśli zamawiający zachowuje bierną postawę, nie wypowiadając się w ogóle na temat poprawności projektu, np. nie sugerując dokonania w nim określonych zmian, przyjmuje się, że projekt zostaje przyjęty bez zastrzeżeń po upływie sześciu miesięcy od dostarczenia go przez projektanta zamawiającemu (art. 55 ust. 4 u.p.a.). W niniejszej sprawie zachodziły podstawy do zastosowania domniemania z art. 55 ust. 4 u.p.a., skoro projekt dostarczono pozwanej 6 października 2009 r., a oświadczenie o odstąpieniu od umowy z powodu wad projektu pozwana złożyła dopiero 28 czerwca 2010 r. W takim zaś przypadku, zgodnie z art. 55 ust. 3 pr. aut., zawierającym regulację szczególną w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego, w tym regulujących umowę o dzieło, roszczenia wobec projektanta, a więc prawo odstąpienia od umowy i roszczenie dotyczące obniżenie należnego mu wynagrodzenia, wygasają z chwilą przyjęcia projektu.

Skoro zatem pozwana zapłaciła powódce należne wynagrodzenie za przekazany jej projekt architektoniczny koncepcyjny oraz projekt budowlany, którym to projektom (jak wskazał skarżący – k. 165) można przypisać cechy utworów, stanowiących przedmiot ochrony w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, to jako nabywca projektu, niezależnie od przysługujących jej, po uiszczeniu wynagrodzenia za dostarczony projekt budowlany, autorskich praw majątkowych, mogła go w tej sytuacji zastosować do realizacji zamierzenia inwestycyjnego, czyli przystąpić do jego materialnego urzeczywistnienia, stosownie do zapisów zawartych w art. 61 w zw. z art. 41 ust. 1 pkt 1 i 2 pr. aut.

Nie miała w tej sytuacji znaczenia dla rozstrzygnięcia kwestia istnienia, bądź nieistnienia wad projektu budowlanego, w związku z czym zarzut skarżącej kwestionujący ocenę Sądu Okręgowego w tej części należało uznać za bezprzedmiotowy.

Z powyższych względów i na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono, stosownie do jego wyniku, na mocy art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika procesowego strony pozwanej zasądzono w stawce minimalnej określonej w § 6 pkt 5, § 10 ust.1 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.