Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Irena Piotrowska
Protokolant:	Katarzyna Macoch

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2022 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w G.

przeciwko E. M. i S. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 30 lipca 2021 r., sygn. akt I C 25/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 11.250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Irena Piotrowska

Sygn. akt V ACa 469/21

UZASADNIENIE

Powód-Syndyk Masy Upadłości Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. wnosił o zasądzenie od pozwanych E. M. i S. M. solidarnie kwoty 2.820 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 marca 2013r. do dnia zapłaty wraz kosztami procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo oraz orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcia wskazano na następujące okoliczności faktyczne oraz ich ocenę prawną.

Powodowie są wspólnikami Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. Byli również członkami zarządu tej Spółki.

Nieruchomość przy ul. (...) w R. została nabyta na własność przez Przedsiębiorstwo (...) Spółka z o.o. na podstawie umowy z dnia 11 czerwca 1990r. Prawo własności i podstawa jego nabycia zostały ujawnione w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości przez Sąd Rejonowy w (...) pod numerem (...) ( dawniej księga prowadzona była przez Sąd Rejonowy w (...) pod numerem (...)).

W dniu 29 grudnia 1992r. zawarto w formie aktu notarialnego umowę, na mocy której pozwani działając imieniem własnym oraz imieniem Spółki jako członkowie jej zarządu (dyrektor zarządu i zastępca dyrektora zarządu) przenieśli własność nieruchomości na pozwanych . Na podstawie tej umowy w księdze wieczystej nieruchomości (prowadzonej wówczas w systemie ręcznych wpisów) dokonano projektu wpisu, iż właścicielami nieruchomości są pozwani. Adnotacja ta nie została podpisana przez sędziego, nie stanowiła zatem wpisu ani wzmianki w rozumieniu art. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece .

W dniu 5 stycznia 1993r. pozwani jako wynajmujący zawarli z Przedsiębiorstwem (...) Spółka z o.o. jako najemcą umowę najmu nieruchomości. Spółka przy zawarciu umowy reprezentowana była przez powodów jako członków zarządu .

W 2005 roku otwarte zostało postępowanie układowe (...) Sp.z o.o., pozbawiono spółkę zarządu i powołano tymczasowego zarządcę K. P., a następnie adwokata J. P..

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 2 sierpnia 2007r. Dz. Kw (...) sprostowano usterkę w treści księgi wieczystej usuwając błędne wykreślenie właściciela Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. oraz podstawy nabycia przez Spółkę prawa własności .Ustalono, że J. P. przestał być zarządcą tymczasowym w dniu 6.03.2007 r. ale odebrał postanowienie Sądu Rejonowego
z 2 sierpnia 2007 roku jako zarządca tymczasowy.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 6 lipca 2009r.Dz. Kw.(...) oddalono wniosek pozwanych o dokonanie wpisu prawa własności. Sąd wieczystoksięgowy przyjął, że umowa sprzedaży z dnia 29 grudnia 1992r. jest nieważna z mocy art. 203 kodeksu handlowego.

Z dniem 3 listopada 2009r. Spółka została postawiona w stan upadłości. Postanowieniem z dnia 26 września 2011r. w sprawie XII GUp (...) Sąd Rejonowy w Gliwicach zmienił postanowienie o ogłoszeniu upadłości Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. z możliwością zawarcia układu na ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. Jednocześnie powołał syndyka masy upadłości w osobie J. M..

Podano, że pozwani pismami z 11.03.2013 r. byli wzywani do próby ugodowej oraz do wydania nieruchomości i do zapłaty .Pozwani odmówili powołując się na prawo własności.

Wskazano, że pozwany wystąpił w dniu 17.07.2013 r. z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości. Wniosek ten został ostatecznie prawomocnie oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 23 października 2014r. sygn. III Ca 1079/14 . W uzasadnieniu tego orzeczenia podniesiono, że pozwani płacili podatki od nieruchomości od roku 1993 w kwocie około 25 000 zł rocznie przez ponad 20 lat ,ponosili nakłady na modernizacje obiektu i zawarli umowę najmu obiektu posadowionego na nieruchomości .Przyjęto, że płacenie podatków nie jest ani warunkiem koniecznym ani wystarczającym do wykazania samoistnego posiadania nieruchomości bowiem rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą. Uznano, że charakteru samoistnego posiadania nie potwierdza fakt zawarcia przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania umowy najmu i czynienie nakładów na sporną nieruchomość bowiem wola posiadacza władania rzeczą dla siebie (animus rem sibi habendi) przejawia się
w czynnościach faktycznych wskazujących na samodzielny , rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Stwierdzono brak przejawów właścicielskiej woli E. M. i S. M. władania nieruchomością. C. z uwagi na pełnione przez te osoby funkcje w Spółce (...) nie możliwe były do odróżnienia dla otoczenia w zakresie wykonywanym w imieniu spółki i w zakresie wykonywanym w imieniu własnym. Przyznano, że umowa najmu miała formę pisemną ale Spółka nie regulowała czynszu na rzecz wynajmujących, a sposób korzystania z nieruchomości przez E. M. i S. M. oraz przez Spółkę stanowił przejaw jednego przedsięwzięcia, w którym wyodrębnienie właścicielskich przejawów woli małżonków M. nie było możliwe.

W rozpoznawanej sprawie ustalono, że na wniosek syndyka w dniu 28.01.2015 doszło do wydania nieruchomości .W budynku zastano W. P. , który okazał pełnomocnictwo -udzielone przez E. M.- i wydał komornikowi jeden klucz do drzwi wejściowych i oddalił się z miejsca czynności. W pomieszczeniach znajdowały się zdekompletowane elementy wyposażenia biurowego oraz dokumentacja. W trakcie czynności działający na zlecenie syndyka biegły sądowy M. G. sporządził dokumentację fotograficzną niezbędną do inwentaryzacji budynku.

W piśmie z 23.02.2015 r. syndyk złożył pozwanym oświadczenia o potrąceniu; również w toku sprawy syndyk pismami z dnia 27.04.2020 r. złożył oświadczenie o potrąceniu. Podano, że w spornym budynku uprzednio mieścił się dział realizacji firmy (...) sp. z o.o., przechowywano tam cenne elementy przywożone z zagranicy. Spółka (...) współpracowała ze spółką (...) ale przy ul (...) pracowali tylko pracownicy (...)Sp. z o. o. Przy budynku wisiały flagi (...) .E. M. i S. M. w żadnym zakresie nie korzystali z nieruchomości jako osoby prywatne.

W dniu 31.05.2005 r. sporządzono protokół przekazania Zakładu (...) sp. z o.o. pomiędzy odchodzącą kierownik zakładu A. G.a przejmującym zakład W. P., który-mimo upływu czasu –obrazuje wyposażenie biurowe przedmiotowej nieruchomości. Z nieruchomości zostały jedynie zabrane – przed 30 listopada 2011r. - meble prywatne stanowiące wyposażenie gabinetu dyrektora. Ustalono, że po 30 listopada 2011r. wszyscy pracownicy oddziału spółki zostali zwolnieniu przez syndyka. W budynku pozostał dozorca pracujący w godzinach nocnych od 18.00 do 6.00 rano zatrudniony przez inny podmiot a to przez (...) SA była to osoba uprzednio zatrudniona w tym charakterze przez (...) sp. z o.o. Raz w tygodniu - na zmianę - dwoje byłych pracowników (...) Sp.z o.o. mieszkających w R. po swej pracy na prośbę pozwanego obchodzili teren nieruchomości .

Pozwany E. M. został pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej wobec zarzutu syndyka iż nie ujawnił syndykowi prawa własności spółki do przedmiotowej nieruchomości. Wyrokiem z 28.06.2018 roku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej w sprawie I C 1980/13 przy udziale tych samych stron zasądzono solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 52 828,92 złotych z ustawowymi odsetkami; przedmiotem tamtej sprawy jest roszczenie z tytułu korzystania przez pozwanych z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego w okresie od grudnia 2012 roku do lutego 2013r.; wyrok nie jest prawomocny, pozwani wnieśli apelację sprawa jest w toku.

W budynku na przedmiotowej nieruchomości do tej pory pozostaje wiertarka o gabarytach większych od biurka, dokumentacja, biurka i szafy. Budynek nie był ogrzewany, kocioł grzewczy został zdemontowany. Drobne elementy elektryczne i elektroniczne ,które uprzednio były ułożone na regałach są porozrzucane. Na hali znajdowały się także – w okresie objętym pozwem- kształtki palnikowe dla pieców grzewczych .

Zeznania świadka A. L. uznano za bezwartościowe wskazując na ich niespójność i wzajemną sprzeczność.

Na podstawie oświadczeń pozwanego i zeznań świadka W. P. oraz zgromadzonych w sprawie dokumentów przyjęto, że wydania nieruchomości dokonał pozwany E. M.. Przyjmując bezzasadność roszczenia wnioski dotyczące ustalenia jego wysokości na podstawie opinii biegłego uznano za bezprzedmiotowe. Przesłuchanie świadka J. B. uznano się zbędne. Wskazano, że strony nie kwestionowały dokumentów jako nośników informacji.

Podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia uznano za niezasadny wobec zawezwania do próby ugodowej i przerwania biegu przedawniania.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo podlega oddaleniu w całości bowiem dochodzone roszczenie nie istnieje. Wskazano na brak jest samoistnego posiadania nieruchomości przez pozwanych w jakimkolwiek okresie objętym pozwem. Wobec braku istnienia roszczenia oświadczenia o potrąceniu stały się bezprzedmiotowe. Podniesiono, że w sprawie I C 99/17 Sąd Okręgowy w Gliwicach stwierdził- oddalając powództwo E. i S. M.-że osobom tym, pozwanym w niniejszej sprawie „ nie przysługiwało do nieruchomości żadne prawo” oraz że „Spółka jako właściciel miała prawo korzystania z nieruchomości” i nie powstawało żadne zobowiązanie, zaś ewentualnie uiszczany przez spółkę czynsz należy traktować jako świadczenie nienależne”. Pozwani
z niniejszej sprawy byli zatem pozbawieni możliwości pobierania pożytków z nieruchomości co jest konstruktywnym elementem samoistnego posiadania.

Okoliczność kiedy syndyk dowiedział się, że upadły jest właścicielem tej nieruchomości uznano za bez znaczenia dla rozstrzygnięcia wskazując, że istotne w sprawie jest czy pozwani z niej korzystali. Ustalenie, że pozwani w spornym okresie nie korzystali ze spornej nieruchomości uznano za wystarczające do orzekania w sprawie.

Odwołując się treści art.336 k.c. podano, że posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Okoliczność, że pozwani uważali się za właścicieli czy za samoistnych posiadaczy uznano za bez znaczenia przyjmując, że – w okresie objętym pozwem- nigdy w istocie samoistnymi posiadaczami nie byli. Podkreślono, że posiadanie to stan obiektywny i nie można wywodzić, na użytek jednej sprawy że pozwani są samoistnymi posiadaczami a na użytek innej ,że nie są.

Zaznaczono, że posiadanie jest stanem faktycznym i z założenia nie może wynikać z samych dokumentów a twierdzenia stron o charakterze swego władztwa z zasady zawierają subiektywną ocenę. Przyjęto. że pojęcia: władania, zajmowania i korzystania w kontekście roszczeń wywodzonych na podstawie art. 224 k.c. i art.225 k.c. nie są tożsame. Odnotowano, że powód reprezentowany przez adwokata w zakresie podstawy faktycznej roszczeń wskazuje właśnie te przepisy co jednoznacznie świadczy o tym , że podstawą roszczeń powoda jest „samoistne „posiadanie.

Podkreślono, że w okresie kiedy spółka (...) prowadziła działalność w przedmiotowym budynku i jednocześnie pozwani prowadzili spółkę nie może być mowy o odrębnym korzystaniu przez pozwanych z nieruchomości. Odwołano się do przyczyn wskazanych przez sąd odwoławczy w sprawie o zasiedzenie-niemożliwości rozdzielenia czynności władczych
u członków zarządu będących osobami mającymi zasiedzieć nieruchomość przeciwko spółce. Przyjęto, że także w późniejszym okresie, gdy spółką władał wpierw nadzorca sądowy
a potem syndyk czyli do 30 listopada 2011r. nie może być mowy by pozwani osobiście korzystali z nieruchomości. Stwierdzono, że pozwani nie mieli tam swoich osobistych rzeczy, nie mieszkali tam, nie odpoczywali, był to tylko zakład w rozumieniu jednostki organizacyjnej przedsiębiorstwa. Czynności dokonywane po 30 listopada 2011r. oceniono jako z jednej strony nieudolne (nieprowadzające do stwierdzenia zasiedzenia) próby wykazania samoistnego posiadania, a z drugiej strony jako czynności zachowawcze zbliżone do prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia. Uznano, że powoływane przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia z 16 grudnia 2019r. protokoły oględzin nieruchomości w lutym i kwietniu 2014r. świadczą jedynie o tym , że pozwani byli obecni w trakcie przeprowadzania tych czynności i odmówili wpuszczenia biegłego rzeczoznawcy na teren nieruchomości. Oceniono to jako swoisty przejaw manifestowania – niewykazanego ostatecznie- samoistnego posiadania.

Przywołaną przez powoda analogię do zasiadywania przez współwłaścicieli lub współspadkobierców uznano za nietrafną, podając że dotyczy sytuacji gdy rożne osoby mają taki sam tytuł prawny( współwłasność). Zaznaczono, że Sąd bada stan faktyczny a nie deklaracje stron.

Wskazano na związanie prawomocnymi orzeczeniami innych sądów (art. 365 k.p.c.).
Ponadto podniesiono, że analiza materiału dowodowego w niniejszej sprawie również nie pozwala na przyjęcie aby pozwani byli samoistnymi posiadaczami. Z tych przyczyn stwierdzono, że roszczenie powoda –odwołujące się do art.224§.2 w zw. z art. 225 k.c.-nie zostało wykazane.

Podano, że podstawą do korzystania przez (...) ze spornej nieruchomości była nieważna umowa najmu. W istocie jednak właścicielem była spółka (...) , która korzystała z własnej nieruchomości. Nikt inny z tej nieruchomości nie korzystał w poszczególnych okresach badanych w sprawie (w tym pozwani).

Zaznaczono, że w pierwszym okresie tj. od dnia nabycia nieruchomości w dniu 29 grudnia 1992r. do dnia 2 sierpnia 2007r. kiedy wydano ostanowienie o sprostowaniu usterki wpisu w księdze wieczystej poprzez wykreślenie pozwanych( w sprawie istotny okres od 1 lutego 2003 r.) nikt formalnie nie podważał własności pozwanych. Bezspornym jest że adnotacja w księdze wieczystej nie miał podpisu sędziego, a więc formalnie wpis ten nie istniał. Podkreślono, że mimo, iż w obiegu prawnym było zaświadczenie o treści wpisu i nawet Urząd Kontroli Skarbowej był przekonany o własności pozwanych- to pozwani właścicielami nie byli a właścicielem nieruchomości była spółka. Stwierdzono, że skoro spółka była i właścicielem i samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości, to nie mogli być samoistnymi posiadaczami pozwani. Wskazano, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie pozostaje w ścisłym związku z roszczeniem windykacyjnym. Podmiot który jest legitymowany biernie w sprawie o wydanie nieruchomości, jest również legitymowany biernie w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Zaznaczono, że w tym pierwszym okresie, spółka nie mogła wytoczyć powództwa o wydanie nieruchomości bo sama wyłącznie z niej korzystała. Umowa najmu była nieważna ale spółka jako korzystała wyłącznie z nieruchomości. Stwierdzono, że prawnie sytuacja była jednoznaczna: właściciel wykonywał swe prawo własności i żaden inny podmiot nie korzystał z tej nieruchomości- mimo, że wtedy ani właściciel ani pozwani nie mieli takiej świadomości.

Sąd Okręgowy podzielił wywody Sądu drugiej instancji poczynione w sprawie o zasiedzenie, że nie da się rozdzielić władztwa pozwanych jako osób prywatnych i jako osób reprezentujących spółkę, a zatem pozwani do 2 sierpnia 2007 roku korzystali z nieruchomości w imieniu spółki skoro reprezentowali wtedy spółkę, która formalnie była właścicielem (mimo iż nikt nie miał wtedy takiej świadomości, gdyż brak podpisu w księdze wieczystej pozostawał nieznany).

Przyjęto, że od dnia wydania przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej postanowienia z dnia 2 sierpnia 2007 roku o sprostowaniu usterki wpisu poprzez wykreślenie pozwanych jako właścicieli spornej nieruchomości pozwani mieli już pełną świadomość, że nie są ujawnieni
w księdze wieczystej. Domagali się za ten okres zapłaty od spółki, występowali jako posiadacze samoistni (już nie jako właściciele) ale powództwo w sprawie tut. Sądu I C 99/17 zostało oddalone. W tym okresie nadal władztwo nad nieruchomością sprawowała wyłącznie spółka a pozwani -wobec niemożności rozdzielenia ich świadomości jako osób prywatnych
i jako właścicieli spółki- nadal występowali jako właściciele spółki.

Po przejęciu władztwa nad spółką przez nadzorcę sądowego nastąpiło rozdzielenie osoby władającej spółką od pozwanych bowiem w zarządzaniu spółką pozwanych zastąpił nadzorca sądowy .Wskazano, że sytuacja nie zmieniła się o ile chodzi o władanie nieruchomością- nadal władała nią wyłącznie spółka z wyłączeniem innych podmiotów, w szczególności nie władali nieruchomością pozwani.

Przywołując zasadę jawności formalnej ksiąg wieczystych (art.2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) podano, ze nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Stwierdzono, że nadzorca sądowy a potem syndyk nie mogą zasłaniać się brakiem wiedzy, że upadły jest właścicielem nieruchomości. Powód nie może się także powoływać na to ,że nie wiedział o doręczeniu dokonanym do rąk adwokata J. P. .Nadzorca sądowy a potem syndyk prowadził przedsiębiorstwo upadłego w przedmiotowej nieruchomości. Nie wykazano aby inne osoby oprócz spółki (...) korzystały do 30 listopada 2011r.z tej nieruchomości. Twierdzenia powoda ,że pracownicy (...) byli jednocześnie pracownikami (...) nie zostały wykazane. Podkreślono, że obecnie nieruchomość ma typowo gospodarczy charakter, nie ma w niej części mieszkalnej.

Zaznaczono, ze w okresie po 30 listopada 2011 roku, kiedy to skutecznie wypowiedziano umowy pracownikom oddziału (...) i zakończyli oni pracę w budynku na przedmiotowej nieruchomości syndyk nie wykazał należytego zainteresowania stanem prawnym nieruchomości. Podano, że jeśli syndyk uważał, że nieruchomość jest własnością pozwanych, z której spółka korzystała na zasadzie umowy najmu, to winien tę umowę rozwiązać i przekazać formalnie nieruchomość pozwanym. Takiego dokumentu przekazania nieruchomości pozwanym nie ma. W budynku pozostały ruchomości należące do spółki
w tym dokumenty oraz przedmioty w postaci osprzętu elektrycznego i elektronicznego, który został zbyty przez syndyka. Uznano, ze w tym okresie Spółka w upadłości – a zatem syndyk- mógł i powinien dysponować nieruchomością .

Z nieruchomości w istocie nie korzystał nikt- była ona tylko dozorowana w nocy od godziny 18 do 6 rano przez osobę zatrudnioną przez całkiem inny podmiot(...) SA .W ciągu dnia nieruchomości nie pilnował nikt, jedynie pan P. i pani R. mieszkający
w R., po swej pracy wracając do domu obchodzili nieruchomość, te dyżury były raz w tygodniu.

Nie było żadnych osób które by wykonywały czynności przetwórcze i nie tworzono żadnej dokumentacji w przedmiotowym budynku na nieruchomości. W tym okresie budynek nie był ogrzewany. Pozwany z prywatnych pieniędzy ponosił koszty energii elektrycznej do oświetlenia pomieszczeń ochrony.

Wskazano, że w tym okresie pozwani –usiłując doprowadzić do zasiedzenia- podejmowali czynności mające świadczyć o ich samoistnym posiadaniu (także płacąc podatki). Były to jednak czynności nieskuteczne, nie świadczące o samoistnym posiadaniu

Zaznaczono, że nie można z twierdzeń pozwanych iż byli samoistnymi posiadaczami-zwłaszcza od czasu złożenia wniosku o stwierdzenia zasiedzenia z dnia 10 lipca 2013 roku do czasu prawomocnego oddalenia tego wniosku automatycznie wywodzić ,że rzeczywiście byli samoistnymi posiadaczami przedmiotowej nieruchomości.

Podano, ze nawet przyjmując, iż pozwani objęli władztwo nad sporną nieruchomością to nie mogli być samoistnymi posiadaczami tej nieruchomości zaś ich władztwo miało wyłącznie cechy dzierżenia.

Podkreślono różnicę stanowisk syndyka wynikającą z rozkładu ciężaru dowodu ( art.6 k.c. ) w sprawi o zasiedzenie i w sprawie niniejszej. W sprawie o zasiedzenie syndyk wywodził, że pozwani nie są samoistnymi posiadaczami natomiast obecnie twierdzi, że pozwani byli samoistnymi posiadaczami Skoro sąd odwoławczy podzielił stanowisko syndyka o braku samoistności posiadania w sprawie o zasiedzenie, to aktualnie powód winien wykazać samoistne posiadanie pozwanych.

Podano, że póki spółką kierował zarząd w osobach pozwanych niemożliwość manifestowania wobec samego siebie zamiaru woli wykonywania określonego prawa była oczywista. Pozwani E. i S. M. nie mogli –jako osoby fizyczne- manifestować wobec E. M. i S. M. jako członków zarządu spółki – animus rem sibi habendi, animus posidendi. Dlatego przyjęto, że władztwo tych osób można określić najwyżej jako dzierżenie. Sytuacja nie uległa zmianie z chwila upadłości, gdyż nadal spółka zajmowała nieruchomość a pozwani nie zamanifestowali zamiaru jakiegokolwiek władania skierowanego przeciwko spółce( gdyż błędnie uważali że są właścicielami nieruchomości z której korzystała spółka na mocy nieważnej umowy najmu) .

Uznano, że powód nie udźwignął ciężaru określonego w art.6 k.c. Twierdzenia o samoistnym posiadaniu pozwanych – wobec szeregu dowodów przedstawionych przez pozwanych -okazały się gołosłowne.

Ustalono, że powód wynajmował nieruchomość od pozwanych w okresie od 15 stycznia 1993r. i umowa ta nie została wypowiedziana do 28 stycznia 2015r. czyli do przekazania nieruchomości syndykowi przy udziale komornika; okoliczność iż umowa najmu okazała się nieważna nie ma przy tym znaczenia gdyż strony umowy najmu czuły się nią związane. Wyposażenie budynku stanowi własność powoda-spółki; prywatne meble w gabinecie dyrektora były używane przez spółkę i zostały zabrane jeszcze przed 30 listopada 2011 roku. W ocenie Sądu Okręgowego w spornym okresie w jego drugiej części czyli po 30 listopada 2011r.a do chwili objęcia posiadania przez syndyka nie było podmiotu samoistnego posiadacza. Spółka jako właściciel pozostawiła nieruchomość a pozwani w istocie sprawowali jedynie dozór nad nieruchomością na zasadzie prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia(art.752-757 k.c.).

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołano art. 224§2 k.c. w zw. z art. 225 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uwzględniając postępowanie zażaleniowe.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego, a to:

a) art. 336 k.c. w zw. z art. 339 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie objętym żądaniem pozwu tj. w okresie od dnia 1 lutego 2003 r. do dnia 28 stycznia 2015 r., pomimo tego że:

-

pozwani w całym okresie objętym pozwem występowali jako wynajmujący sporną nieruchomość, a upadłego Przedsiębiorstwo (...) Sp.
z o.o. traktowali jako najemcę, a tym samym w ewentualnym sporze o wydanie nieruchomości, to E. M. i S. M. posiadaliby legitymację bierną do występowania w sprawie,

-

oddanie przez posiadacza samoistnego nieruchomości na rzecz osoby trzeciej
w posiadanie zależne, nie pozbawia posiadacza waloru dalszego samoistnego posiadania,

-

pozwani sami przyznali, że poczynając od dnia 1 grudnia 2012 r., tylko oni posiadali klucze do nieruchomości, zapewniali ochronę oraz dostawę mediów do spornej nieruchomości,

-

pozwani odmawiali wpuszczenia biegłego do spornej nieruchomości, co miało miejsce w lutym i kwietniu 2014 r.,

-

pozwani odmówili powodowi - pismem z dnia 21 marca 2013 r. - dobrowolnego wydania spornej nieruchomości,

-

powód odzyskał posiadanie spornej nieruchomości dopiero w dniu 28 stycznia 2015 r. na skutek wprowadzenia w posiadanie przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej G. C., w sprawie KM 1679/13; b) art. 336 k.c. w zw. z art. 339 k.c. poprzez ich błędną wykładnię w wyniku czego błędnie utożsamiono przesłankę samoistnego posiadania przez pozwanych spornej nieruchomości z koniecznością wykorzystywania tej nieruchomości na cele mieszkaniowe, jak również przetrzymywania tam przez pozwanych rzeczy osobistych, w sytuacji w której cel tego posiadania pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia spełnienia przesłanki samoistnego posiadania;

c) art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji w której pozwani byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie od dnia 1 lutego 2003 r. do dnia 28 stycznia 2015 r., a co więcej, posiadali tą nieruchomość, jako posiadacze samoistni w złej wierze;

d) art. 336 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w okresie objętym żądaniem pozwu to Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o., a następnie Syndyk Masy Upadłości byli samoistnymi posiadaczami spornej nieruchomości, w sytuacji
w której upadły oraz Syndyk byli pozbawieni posiadania (władztwa) spornej nieruchomości, względnie posiadali ją jako posiadacze zależni, a tym samym nie sposób uznać że upały lub Syndyk byli posiadaczami samoistnymi tej nieruchomości;

e) art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - poprzez jego błędną wykładnię oraz art. 57 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe - poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne przyjęcie że Nadzorca Sądowy,
a następnie Syndyk powinni wiedzieć, kto jest właścicielem spornej nieruchomości,
w sytuacji w której okoliczność, że stan wpisów w księdze wieczystej jest jawny, nie czyni
z tych wpisów faktów powszechnie znanych lub też znanych urzędowo, a jednocześnie pozwani nie wskazali oraz nie wydali Nadzorcy, a następnie Syndykowi spornej nieruchomości, jak również nie informowali o tym fakcie Sędziego komisarza, a jednocześnie fakt, iż upadły jest właścicielem spornej nieruchomości nie był ujawniony w żadnym z dokumentów księgowych spółki;

f) art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż powód nie udowodnił że pozwani byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie objętym żądaniem pozwu ,co więcej, że posiadali tą nieruchomość, jako posiadacze samoistni w złej wierze, w sytuacji w której zarówno powód jak i sami pozwani przedstawili szereg dowodów potwierdzających zasadność powództwa. oraz ewentualnie, z ostrożności procesowej, w przypadku przyjęcia przez Sąd, że pozwanym nie można przypisać samoistnego posiadania, przez cały okres objęty żądaniem pozwu, względnie przez część tego okresu:

g)art. 336 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie ,że pozwani nie byli posiadaczami zależnymi spornej nieruchomości jako „mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą", przez cały względnie przez część okresu objętego żądaniem pozwu;

h) art. 230 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. poprzez ich niezastosowanie
w sytuacji ustalenia że pozwani byli posiadaczami zależnymi spornej nieruchomości
w okresie objętym żądaniem pozwu a co więcej, posiadali tą nieruchomość, jako posiadacze zależni w złej wierze;

2) naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ocenę materiału dowodowego w sposób wybiórczy, niewszechstronny i wewnętrznie sprzeczny i w konsekwencji błędne uznanie, że pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie objętym żądaniem pozwu w sytuacji gdy:

- pozwani w okresie od 1992 r., a w szczególności przez okres objęty żądaniem pozwu

wynajmowali sporną nieruchomość na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o., ,

-

oddanie nieruchomości w posiadanie zależne, nie pozbawia posiadacza samoistnego nieruchomości waloru posiadacza samoistnego,

-

z pisma pozwanych z dnia 21 marca 2013 r., stanowiącego odpowiedź na wezwanie Syndyka z dnia 11 marca 2013 r. do wydania nieruchomości, jednoznacznie wynika że nieruchomość znajduje się w posiadaniu pozwanych, a pozwani uznają się za jej właścicieli, jak również że odmawiają dobrowolnego wydania nieruchomości,

-

z wniosku pozwanych z dnia 17 lipca 2013 r. o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości oraz wniosku pozwanych o udzielenie zabezpieczenie z dnia 12 sierpnia 2013 r., jednoznacznie wynika że nieruchomość znajduje się w posiadaniu pozwanych, a pozwani uznają się za jej właścicieli, jak również że odmawiają dobrowolnego wydania nieruchomości,

-

pozwani sami przyznali, że poczynając od dnia 1 grudnia 2012 r., tylko oni posiadali klucze do nieruchomości, zapewniali ochronę oraz dostawę mediów do spornej nieruchomości,

-

pozwani odmawiali wpuszczenia biegłego do spornej nieruchomości, co miało miejsce w lutym i kwietniu 2014 r.,

-

powód odzyskał posiadanie spornej nieruchomości dopiero w dniu 28 stycznia 2015 r. na skutek wprowadzenia w posiadanie przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej G. C., w sprawie KM 1679/13, a tym samym to pozwani byli legitymowani biernie w sprawie o wydanie nieruchomości,

-

zdaniem Sądu, pozwani byli nieudolnymi posiadaczami spornej nieruchomości, w sytuacji w której pozwani odmawiali powodowi oraz biegłym sądowym wstępu na nieruchomość, dysponowali kluczami do nieruchomości oraz decydowali kto ma do niej dostęp.

- błędne uznanie, że pozwani prowadzili - udolnie bądź nieudolnie - cudze sprawy bez zlecenia, w sytuacji w której wszystkie dokumenty wskazują jednoznacznie, iż pozwani zamierzali nabyć nieruchomość przez zasiedzenie, że odmawiali wydania nieruchomości na rzecz powoda (właściciela) oraz nigdy nie zamierzali dobrowolnie wydać nieruchomości na rzecz powoda (właściciela) - czyli na rzecz osoby, na rzecz której rzekomo zdaniem Sądu mieli działać, a tym samym że nigdy ich zamiarem nie było posiadanie nieruchomości
w cudzym imieniu,

b) art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c. poprzez oparcie się na wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 18 stycznia 2018 r., w sprawie o sygn. akt I C 99/17 oraz jego uzasadnieniu, w sytuacji w której wyrok ten został wydany na podstawie konkretnego żądania pozwu tj. żądania zapłaty przez Syndyka na rzecz E. M. i S. M. czynszu najmu za korzystanie ze spornej nieruchomości - a więc w odmiennym stanie faktycznym i prawnym,;

c) art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c. poprzez pominięcie postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 9 grudnia 2014 r., wydanego w sprawie o sygn. akt XII Gzd 14/13, na mocy którego Sąd orzekła wobec uczestnika E. M. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej na okres 3 lat oraz pominięcie postanowienia Sądu Okręgowego w Gliwicach X Wydział Gospodarczy z dnia 29 maja 2020 r., wydanego w sprawie o sygn. akt X Ga 78/15 wraz z uzasadnieniami w/w postanowień,
w których prawomocnie stwierdzono że pozwany E. M. zataił oraz nie wydał na rzecz Syndyka składnik majątku upadłego w postaci nieruchomości położonej w R., przy ulicy (...);

d) art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c. poprzez uznanie, że Sąd Okręgowy w Gliwicach wydając postanowienie z dnia 23 października 2014 r., w sprawie o sygn. akt III Ca 1079/14, wykluczył możliwość przypisania pozwanym posiadania samoistnego spornej nieruchomości, w sytuacji w której jak wynika z treści uzasadnienia powołanego postanowienia, Sąd uznał również, że pozwani nie byli posiadaczami spornej nieruchomości w dobrej wierze i tym samym przypisał im złą wiarę;

e)art. 233 § 1 k.p.c . poprzez błędne uznanie, że :

- syndyk po dniu 30 listopada 2011 r. nie wykazał należytego zainteresowania nieruchomością, w tym jej stanem prawnym, jak również nie rozwiązał umowy najmu,
w sytuacji w której okoliczność ta pozostaje bez znaczenia dla ustalenia kto był posiadaczem samoistnym spornej nieruchomości, a ponadto z dokumentów posiadanych przez upadłego wynikało, że upadły był tylko najemca spornej nieruchomości;

- syndyk po dniu ogłoszenia upadłości nie objął nieruchomości w posiadania, pomimo takiej możliwości, w sytuacji gdy zgodnie z dokumentacją upadłej spółki, nieruchomość ta nie stanowiła własności spółki, a jednocześnie pozwani występowali w stosunku do Syndyka jako wynajmujący;

- okoliczność iż syndyk po dniu ogłoszenia upadłości pozostawił na spornej nieruchomości rzeczy ruchome oraz dokumentację stanowiące własność Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, rzekomo świadczy o tym, że to syndyk był posiadaczem samoistnym nieruchomości, względnie ma świadczyć, że pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości, w sytuacji, w której pozostawione ruchomości oraz dokumenty, zajmowały niewielka część nieruchomości, w żaden istotny sposób nie wpływając na możliwość korzystania z nieruchomości przez pozwanych, - po dniu ogłoszenia upadłości w okresie od dnia 30 listopada 2011 r. sporna nieruchomość była opuszczona, a pozwani jedynie ją zabezpieczali, w sytuacji w której zeznania pozwanego jak również materiał dowody zgromadzony w sprawie, a w szczególności dokumenty, jednoznacznie wskazują że pozwani dysponowali kluczami do nieruchomości, decydowali kto ma dostęp do nieruchomości, odmawiali biegłemu wstępu do nieruchomości, zapewniali ochronę nieruchomości, uiszczali podatek od nieruchomości oraz odmawiali powodowi dobrowolnego wydania spornej nieruchomości;

f)naruszenie art. 232 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód nie udowodnił aby pozwani byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości, w okresie objętym żądaniem pozwu, a co więcej, że posiadali tą nieruchomość, jako posiadacze samoistni w złej wierze, w sytuacji w której zarówno dowody przedstawione przez powoda, jak również przez pozwanych, a także dokumenty zgromadzone w sprawie, jednoznacznie wskazują że pozwani byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w złej wierze, w spornym okresie czasu; oraz ewentualnie, z ostrożności procesowej, w przypadku przyjęcia przez Sąd, że pozwanym nie można przypisać samoistnego posiadania, przez cały okres objęty żądaniem pozwu, względnie przez część tego okresu:

g)naruszenie art. 233 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż powód nie udowodnił że pozwani byli posiadaczami zależnymi spornej nieruchomości, jako „mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą", przez cały względnie przez część okresu objętego żądaniem pozwu i w konsekwencji oddalanie powództwa w całości również na tej podstawie;

3) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na uznaniu, że :

a) pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi w złej wierze spornej nieruchomości
w okresie objętym żądaniem pozwu , gdy pozwani dysponowali kluczami do nieruchomości oraz sami decydowali kto ma do niej dostęp, jak również wobec tego że odmówili powodowi dobrowolnego wydania nieruchomości, opłacali podatek od nieruchomości oraz ochronę;

b) pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi w złej wierze spornej nieruchomości, albowiem Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia 18 stycznia 2018 r., w sprawie
o sygn. akt I C 99/17 stwierdził, iż „Spółka miała pełne prawo do korzystania
z nieruchomości", a pozwanym w niniejszej sprawie „nie przysługiwało do nieruchomości żadne prawo”, w sytuacji w której powołane wyżej postępowanie toczyło się w oparciu
o odmienny stan faktyczny i prawny, albowiem w sprawie o sygn. akt I C 99/17 to pozwani
(a powodowie w tamtej sprawie) dochodzili od Syndyka Masy Upadłości zapłaty czynszu najmu za korzystanie z nieruchomości położonej w R., przy ulicy (...), a Sąd w sprawie o sygn. akt I C 99/17, uznał że umowa najmu była nieważna, ale przede wszystkim uznał, że posiadacz samoistny nie możne domagać się do właściciela nieruchomości zapłaty czynszu najmu, gdyż prawo do korzystania z nieruchomości wynika
z samego faktu bycia właścicielem ;

c) postępowanie w sprawie przed Sądem Okręgowym w Gliwicach w sprawie o sygn. akt
I C 99/17 obejmowało okres od dnia 2 sierpnia 2007 r., w sytuacji w której powództwo
w w/w sprawie obejmowało okres od dnia 26 września 2011 r. do dnia 23 października 2014 r.;

d) w okresie objętym żądaniem pozwu to Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o., a następnie Syndyk Masy Upadłości byli samoistnymi posiadaczami spornej nieruchomości, w sytuacji w której, to pozwanych należy uznać jako posiadaczy samoistnych spornej nieruchomości w złej wierze;

d) treść uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 23 października 2014 r., w sprawie o sygn. akt III Ca 1079/14, wyklucza możliwość przypisania pozwanym posiadania samoistnego spornej nieruchomości - w sytuacji w której jak wynika z treści uzasadnienia powołanego postanowienia Sąd uznał również, że pozwani nie byli posiadaczami spornej nieruchomości w dobrej wierze i tym samym przypisał im złą wiarę,

e) syndyk po dniu 30 listopada 2011 r. nie wykazał należytego zainteresowania nieruchomością, w tym jej stanem prawnym, nie rozwiązał umowy najmu, jak również że nie objął nieruchomości w posiadania, pomimo takiej możliwości, w sytuacji gdy z dokumentacji spółki oraz wyjaśnień pozwanych nie wynikało aby nieruchomość ta miała stanowić własność Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o;

f) o fakcie posiadania spornej nieruchomości przez powoda, względnie o braku samoistnego posiadania spornej nieruchomości przez pozwanych świadczyć mają pozostawione na nieruchomości rzeczy ruchome oraz dokumentacja stanowiąca własność Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o. o. w upadłości likwidacyjnej, w sytuacji w której ruchomości te oraz dokumentacja zajmowały niewielką część całej nieruchomości; g) o fakcie posiadania spornej nieruchomości przez powoda świadczyć ma fakt sprzedaży przez syndyka ruchomości, które się na niej znajdowały, w sytuacji w której sprzedaż ta nastąpiła już po wydaniu nieruchomości na rzecz syndyka tj. po dniu 28 stycznia 2015 r., albowiem s miała miejsce w dniu 7 listopada 2016 r.;

h) w okresie od dnia 30 listopada 2011 r. sporna nieruchomość była opuszczona, a pozwani jedynie ją zabezpieczali - jako prowadzący cudze sprawy bez zlecenia - w sytuacji w której z pisma pozwanych z dnia 21 marca 2013 r., z wniosku z dnia 17 lipca 2013 r. o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości oraz wniosku pozwanych o udzielenie zabezpieczenie z dnia 12 sierpnia 2013 r., jednoznacznie wynika że nieruchomość znajduje się w posiadaniu pozwanych, a pozwani uznają się za jej właścicieli, jak również że odmawiają dobrowolnego wydania nieruchomości oraz w której pozwani odmawiali wpuszczenia biegłego do spornej nieruchomości, co miało miejsce w lutym i kwietniu 2014 r., a co więcej w tym okresie czasu posiadali klucze do spornej nieruchomości, opłacali podatek od nieruchomości oraz ochronę, natomiast powód odzyskał posiadanie spornej nieruchomości dopiero w dniu 28 stycznia 2015 r., na skutek wprowadzenia w posiadanie przez Komornika,

i) ustaleniu, że okoliczność iż pozwani posiadali klucze do nieruchomość, opłacali jej ochronę oraz dostawę mediów, płacili podatek od nieruchomości oraz dążyli do jej nabycia przez zasiedzenie nie świadczy o tym, że byli samoistnymi posiadaczami, a świadczy jedynie że prowadzili bez zlecenia sprawy w imieniu powoda,

j) pominięciu, że to pozwani byli legitymowany biernie w sprawie o wydanie, a powód odzyskał posiadanie spornej nieruchomości dopiero w dniu 28 stycznia 2015 r. na skutek wprowadzenia w posiadanie przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej G. C., w sprawie KM 1679/13,

k) przyjęciu, że o braku po stronie pozwanych posiadania samoistnego świadczy fakt, że pozwani nie wykorzystywali nieruchomości na cele mieszkaniowe, jak również że nie przetrzymywali tam swoich rzeczy osobistych,, jak również błędne przyjęcie że pozwani zabrali swoje ruchomości przed dniem 30 listopada 2011 r.;

l) ustaleniu, że oddalenie przez wniosku pozwanych o zasiedzenie świadczy że nie byli oni posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w złej wierze i to przez cały okres objęty żądaniem pozwu, w sytuacji, w której z uwagi na poszczególne zdarzenia prawne które miały miejsce w sprawie, jak również wynikający z tego stan świadomości pozwanych, zmianie ulegał stan faktyczny i prawny pozwanych, Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o. o. oraz nadzorcy sądowego, a następnie syndyka, co winno skutkować odmienną oceną charakteru posiadania samoistnego przez pozwanych spornej nieruchomości, w poszczególnych okresach czasu tj. okresu od dnia 1 lutego 2003 r. do dnia 2 sierpnia 2007 r., od dnia 3 sierpnia 2007 r. do dnia 9 listopada 2009 r., od dnia 10 listopada 2009 r. do dnia 25 września 2011 r. oraz od dnia 26 września 2011 r. do dnia 28 stycznia 2015 r. ,o raz ewentualnie, z ostrożności procesowej, w przypadku przyjęcia przez , że pozwanym nie można przypisać samoistnego posiadania, przez cały okres objęty żądaniem pozwu, względnie przez część tego okresu:

ł) błędne ustalenie, że pozwani nie byli posiadaczami zależnymi spornej nieruchomości jako „mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą", przez cały względnie przez część okresu objętego żądaniem pozwu i w konsekwencji oddalanie powództwa w całości również na tej podstawie.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a nadto o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego przed Sądem
II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Dodatkowo wniósł o rozpoznanie postanowienia Sądu pierwszej instancji z dnia 27 lipca 2021 r. w przedmiocie uchylenia postanowienia o dopuszczeniu oraz przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego oraz w przedmiocie ograniczenia dowodu z przesłuchania stron, jak również postanowienia z dnia 30 lipca 2021 r. w przedmiocie dopuszczenia dowodu z akt w sprawie o zasiedzenie.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył , co następuje:

W toku postępowania apelacyjnego uzupełniono postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z uzupełniającego przesłuchania stron celem ustalenia sposobu korzystania z przedmiotowej nieruchomości w okresie od 2003r. do 2015r .( (...) verte- (...)oraz z dokumentów zawartych w aktach księgi wieczystej KW Nr (...) celem ustalenia podstaw wpisu i aktualnego stanu prawnego nieruchomości( k.1845-1870)).Nadto ujawniono treść wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 3 grudnia 2021r, sygn. akt III Ca 27/19 wraz z uzasadnieniem ( k.1783-1793 akt).

Z przeprowadzonego uzupełniającego postępowania dowodowego wynika, że strony odnośnie do całego okresu objętego sporem prezentują dotychczasowe stanowisko co do sposobu władania przedmiotową nieruchomością. Syndyk zeznał, że dopiero w 2013r. powziął wiedzę, że sporna nieruchomość jest własnością spółki (...). Do tego czasu był przekonany, że właścicielami są pozwani. Od 2013r. podjął działania celem odzyskania władztwa nad tą nieruchomością i aktualnie jest w jej posiadaniu. Pozwany E. M. zeznał, że w latach 2003-2007 pozwani byli przekonani, że są współwłaścicielami tej nieruchomości .Akt notarialny był sporządzony w 1992r. i dopiero po 15 latach pozwani dowiedzieli sią , że jest jakiś problem z wpisem do księgi wieczystej, że nie było podpisu sędziego. Do 2014r. pozwani płacili podatek od tej nieruchomości. Po przegranej sprawie
o zasiedzenie, w 2015r, nieruchomość została wydana syndykowi. Zaznaczył, że jedynym samoistnym użytkownikiem tej nieruchomości w latach 2003 – 2015 była spółka (...).

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2021r., sygn. akt III Ca 27/19 Sąd Okręgowy w Gliwicach, zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Rudzie Ś. z dnia 28 czerwca 2018r. sygn. akt I C 1980/13 w ten sposób, że oddalił powództwo syndyka masy upadłości przeciwko pozwanym małż. M. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w okresie od grudnia 2012r. do lutego 2013r. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia wskazano , że społeczno- gospodarcze przeznaczenie prawa – art.225k.c.- nie pozwala na uwzględnienie powództwa w okolicznościach rozpoznawanej sprawy( art.5 k.c.).

Sąd Apelacyjny podziela dotychczasowe ustalenia faktyczne poczynione w sprawie przez Sąd Okręgowy i także przyjmuje je za podstawę dla własnych rozważań.

Apelacja powoda nie jest trafna i dlatego nie mogła odnieść skutku.

Ocenę zasadności zarzutów zawartych w apelacji należy rozpocząć od zarzutów wskazujących na naruszenie przepisów prawa procesowego, bowiem dopiero w konsekwencji nieprawidłowego ich zastosowania może dojść do obrazy przepisów prawa materialnego.

Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w tym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się
w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00). Przyjmuje się, że moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Ramy swobodnej oceny dowodów, jak wskazuje się w judykaturze, muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Nadto wskazać należy, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Wbrew zarzutom strony skarżącej prawidłowo ustalono, że podstawą do korzystania przez

(...) ze spornej nieruchomości była nieważna umowa najmu. Powód wynajmował nieruchomość od pozwanych w okresie od 15 stycznia 1993r. i umowa ta nie została wypowiedziana do dnia 28 stycznia 2015r. czyli do przekazania nieruchomości syndykowi przy udziale komornika; okoliczność iż umowa najmu okazała się nieważna nie miała przy tym znaczenia gdyż strony umowy najmu czuły się nią związane. W istocie jednak

właścicielem była spółka (...), która korzystała z własnej nieruchomości. Nikt inny z tej nieruchomości nie korzystał w poszczególnych okresach badanych w sprawie (w tym pozwani).Jak ustalono od dnia nabycia nieruchomości w dniu 29 grudnia 1992r. do dnia 2 sierpnia 2007r. kiedy wydano ostanowienie o sprostowaniu usterki wpisu w księdze wieczystej poprzez wykreślenie pozwanych nikt formalnie nie podważał własności pozwanych. Zasadnie stwierdzono, że skoro spółka była i jest właścicielem i samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości, to nie mogli być samoistnymi posiadaczami pozwani. Wskazano, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie pozostaje w ścisłym związku z roszczeniem windykacyjnym. Podmiot który jest legitymowany biernie w sprawie o wydanie nieruchomości, jest również legitymowany biernie w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Umowa najmu była nieważna ale to spółka korzystała wyłącznie z nieruchomości. Zasadnie przyjęto, że właściciel wykonywał swe prawo własności i żaden inny podmiot nie korzystał z tej nieruchomości- mimo, że wtedy ani właściciel ani pozwani nie mieli takiej świadomości. Trafnie uznano, że nie da się rozdzielić władztwa pozwanych jako osób prywatnych i jako osób reprezentujących spółkę, a zatem pozwani do 2 sierpnia 2007 roku korzystali z nieruchomości w imieniu spółki skoro reprezentowali wtedy spółkę, która formalnie była właścicielem (mimo iż nikt nie miał wtedy takiej świadomości, gdyż brak podpisu w księdze wieczystej pozostawał nieznany). Kiedy w 2007r. pozwani mieli już pełną świadomość, że nie są ujawnieni w księdze wieczystej domagali się za ten okres zapłaty od spółki, występowali jako posiadacze samoistni ale ich powództwo w sprawie tut. Sądu I C 99/17 zostało oddalone. W tym okresie nadal władztwo nad nieruchomością sprawowała wyłącznie spółka a pozwani -wobec niemożności rozdzielenia ich świadomości jako osób prywatnych i jako właścicieli spółki- nadal występowali jako właściciele spółki. Dopiero po przejęciu władztwa nad spółką przez nadzorcę sądowego nastąpiło rozdzielenie osoby władającej spółką od pozwanych ale sytuacja nie zmieniła się o ile chodzi o władanie nieruchomością- nadal władała nią wyłącznie spółka z wyłączeniem innych podmiotów, w szczególności nie władali nieruchomością pozwani. Wykazano, ze w okresie po 30 listopada 2011 roku, kiedy to skutecznie wypowiedziano umowy pracownikom oddziału (...) i zakończyli oni pracę w budynku na przedmiotowej nieruchomości syndyk nie wykazał należytego zainteresowania stanem prawnym nieruchomości, a w tym okresie Spółka w upadłości – a zatem syndyk- mógł i powinien dysponować nieruchomością .

Jak ustalono ze spornej nieruchomości w istocie nie korzystał nikt- była ona tylko dozorowana w nocy od godziny 18 do 6 rano przez osobę zatrudnioną przez całkiem inny podmiot – (...) SA .W tym okresie budynek nie był ogrzewany. Pozwany z prywatnych pieniędzy ponosił koszty energii elektrycznej do oświetlenia pomieszczeń ochrony. Istotnie ,w tym okresie pozwani –usiłując doprowadzić do zasiedzenia- podejmowali czynności mające świadczyć o ich samoistnym posiadaniu (także płacąc podatki). Były to jednak czynności nieskuteczne, nie świadczące o samoistnym posiadaniu. Póki spółką kierował zarząd w osobach pozwanych niemożliwość manifestowania wobec samego siebie zamiaru woli wykonywania określonego prawa była oczywista. Pozwani E. i S. M. nie mogli –jako osoby fizyczne- manifestować wobec E. M. i S. M. jako członków zarządu spółki –animus rem sibi habendi, animus posidendi. Dlatego słusznie przyjęto, że władztwo tych osób można określić najwyżej jako dzierżenie. Sytuacja nie uległa zmianie z chwila upadłości, gdyż nadal spółka zajmowała nieruchomość a pozwani nie zamanifestowali zamiaru jakiegokolwiek władania skierowanego przeciwko spółce( gdyż błędnie uważali że są właścicielami nieruchomości z której korzystała spółka na mocy nieważnej umowy najmu). Zasadnie przyjęto, że po 30 listopada 2011r.a do chwili objęcia posiadania przez syndyka nie było podmiotu samoistnego posiadacza. Spółka jako właściciel pozostawiła nieruchomość a pozwani w istocie sprawowali jedynie dozór nad nieruchomością na zasadzie prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia(art.752-757 k.c.).

Podniesione w apelacji zarzuty, że w okresie od 1992 r., a w szczególności przez okres objęty żądaniem pozwu pozwani wynajmowali sporną nieruchomość na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o., ,oddając nieruchomości w posiadanie zależne, co nie pozbawia posiadacza samoistnego nieruchomości waloru posiadacza samoistnego nie są skuteczne. Należy bowiem mieć na uwadze, że pozwani od 1992r. dysponowali umową notarialną i czuli się właścicielami spornej nieruchomości. Okoliczność sprostowania usterki w księdze wieczystej( wykreślenie błędnej adnotacji, przywrócenie wykreślonego wpisu)- nie zmieniała niczego w stanie prawnym nieruchomości. Należy przypomnieć , że do przeniesienia własności nieruchomości dochodzi na podstawie umowy w formie aktu notarialnego i po wydaniu rzeczy (art.155- 158 k.c.).Wpis nowego właściciela do księgi wieczystej nie ma konstytutywnego charakteru. Znaczenie wpisu prawa własności ma charakter deklaratoryjny, aczkolwiek w związku z zasadą jawności i domniemaniami wynikającymi z prawa ujawnionego w księdze wieczystej ( art. 2
i art.3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) – ujawnienie prawa w księdze wieczystej jest dowodem na jego istnienie. Nie oznacza to jednak, że wpis taki ma charakter prawotwórczy. Osobnego omówienia wymaga znaczenie odmowy dokonania wpisu. W rozpoznawanej sprawie prawomocnym postanowieniem z dnia 6 lipca 2009r. DzKw (...) Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił wniosek E. M. i S. M. o wpis prawa własności na podstawie umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 29 grudnia 1992r. rep. (...) nr(...). Jako podstawę tego rozstrzygnięcia powołano treść art.203 k.h. – obowiązującego w dacie zawarcia umowy .Zgodnie z brzmieniem tego przepisu , w umowach pomiędzy spółką a członkami zarządu tudzież w sporach z nimi reprezentuje spółkę rada nadzorcza lub pełnomocnicy powołani uchwała wspólników .Przepis ten nie zawiera sformułowania o zakazie czynności z samym sobą ,lecz mówi o reprezentacji spółki
w umowach z członkami zarządu .Uznano, że sprzeczność sposobu reprezentacji spółki przy dokonywaniu przedmiotowej umowy sprzedaży z treścią art. 203 k.h. skutkowała nieważnością umowy – na podstawie art.58§1 k.c.

Należy mieć na uwadze, że zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego wyznacza treść art.626 ⁸§2 k.p.c., który stanowi, że rozpoznając wniosek o wpis do księgo wieczystej Sąd bada jedynie treść wniosku, treść i formę dołączonych dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Kognicja ta jest zatem znacznie ograniczona, bowiem sprowadza się do kontroli treści i formy dokumentów mających stanowić podstawę wpisu oraz stanu wpisów ujawnionych w księdze wieczystej. Odmowa dokonania wpisu jest prawomocna i wiąże nie tylko strony i Sąd , który je wydał ale także inne sądy i organy państwowe ( art.365§1 k.p.c.) Skutkiem takiej odmowy jest brak ujawnienia w księdze wieczystej właściciela na podstawie umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 29 grudnia 1992r. rep. A nr 10796. Oznacza to, że nabywca wskazany w przedmiotowej umowie nie może powoływać się na domniemanie wynikające z wpisu do księgi wieczystej ( art.3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Ocena ważności i skuteczności umowy sprzedaży z 1992r. musi być przedmiotem przesłankowego badania w każdym kolejnym postępowaniu odnoszącym się do roszczeń wynikających także z posiadania przedmiotowej nieruchomości.

Wszystko to prowadzi do wniosku, że stan prawny spornej nieruchomości wykazywany był w księgach wieczystych nieprawidłowo przez wile lat. Usterka polegająca na nieprawidłowym faktycznym wykreśleniu właściciela- jako projektu wpisu – została sprostowana dopiero w 2007r., czyli 15 lat po sporządzeniu umowy sprzedaży. W tym okresie rejestr wieczystoksięgowy nieprawidłowo informował o stanie prawnym nieruchomości. Odmowa dokonania wpisu do księgi wieczystych pozwanych jako nowych właścicieli nastąpiła w 2009r.

Dopiero po uprawomocnieniu się tego orzeczenia ( apelację oddalono postanowieniem SO w Gliwicach z dnia 8.09.2009r. III Ca 889/09) stan prawny ujawniony w księdze wieczystej wykazywał rzeczywisty stan prawny przedmiotowej nieruchomości. Wskazany szeroki horyzont czasowy porządkowania stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej Kw Nr (...)oraz szereg postępowań cywilnych wytaczanych sobie wzajemnie przeciwko lub z udziałem stron niniejszego postępowania w dużej mierze rzutuje na ocenę charakteru władztwa nad sporną nieruchomością w okresie od 1 lutego 2003 do 28 stycznia 2015 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego do września 2009r. pozwani mieli prawo uważać się za właścicieli spornej nieruchomości. Jak już wskazano w tym okresie władztwo nad nieruchomością sprawowała wyłącznie spółka a pozwani -wobec niemożności rozdzielenia ich świadomości jako osób prywatnych i jako właścicieli spółki- nadal występowali jako właściciele spółki. Dopiero po przejęciu władztwa nad spółką przez nadzorcę sądowego nastąpiło rozdzielenie osoby władającej spółką od pozwanych jednak nadal władała nieruchomością wyłącznie spółka z wyłączeniem innych podmiotów, w szczególności nie władali nieruchomością pozwani. Jak wynika z ustaleń faktycznych po 30 listopada 2011r., syndyk nie wykazał należytego zainteresowania stanem prawnym nieruchomości choć mógł i powinien dysponować tą nieruchomością.

Okoliczność, że pozwani dysponowali kluczami do nieruchomości oraz decydowali kto ma do niej dostęp była konsekwencją uprzedniego zajmowania się sprawami spółki przez pozwanych jako członków jej zarządu.

Odmiennie niż zarzuca strona skarżąca pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi w złej wierze spornej nieruchomości Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 18 stycznia 2018 r., w sprawie o sygn. akt I C 99/17 wiąże strony i Sąd, który je wydał oraz inne sądy i organy państwowe w zakresie treści podjętego rozstrzygnięcia ( art.365§1 k.p.c.). Związanie to nie obejmuje związania treścią poczynionych ustaleń faktycznych w tamtej sprawie, ani sposobu ich oceny prezentowanego przez apelującego. Nie ma racji apelujący kwestionując prawidłowe ustalenie, Sądu pierwszej instancji, że syndyk po dniu 30 listopada 2011 r. nie wykazał należytego zainteresowania nieruchomością, w tym jej stanem prawnym, nie rozwiązał umowy najmu, jak również że nie objął nieruchomości w posiadania, pomimo takiej możliwości. Okoliczność gdy z dokumentacji spółki nie wynikało aby nieruchomość ta miała stanowić własność Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. nie zwalniała syndyka z obowiązku sprawdzenia w jawnym rejestrze ksiąg wieczystych komu przysługuje prawo własności nieruchomości, z której korzystała upadła Spółka. Nadzorca Sądowy, a następnie Syndyk mieli swobodny dostęp do tej wiedzy bowiem stan wpisów w księdze wieczystej jest jawny
(art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece).

W rozpoznawanej sprawie nie doszło do naruszenia prawa materialnego, a to: art. 336 k.c. w zw. z art. 339 k.c. bowiem trafnie przyjęto, że pozwani nie byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie objętym żądaniem pozwu

Fakt, że powód odzyskał posiadanie spornej nieruchomości dopiero w dniu 28 stycznia 2015r. na skutek wprowadzenia w posiadanie przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej G. C., w sprawie KM 1679/13 w dużej mierze spowodowany został brakiem aktywności Nadzorcy Sądowego i Syndyka w zakresie ustalenia stanu prawnego spornej nieruchomości.

Z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika - jak to podnosi strona apelująca - aby utożsamiono przesłankę samoistnego posiadania przez pozwanych spornej nieruchomości z koniecznością wykorzystywania tej nieruchomości na cele mieszkaniowe, jak również przetrzymywania tam przez pozwanych rzeczy osobistych. Oczywistym jest, że cel posiadania pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia spełnienia przesłanki samoistnego posiadania ( art. 336 k.c. w zw. z art. 339 k.c.).

Zasadnie zatem nie doszło do zastosowania regulacji przewidzianej w art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w sytuacji w której powód nie udowodnił że pozwani byli posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w okresie objętym żądaniem pozwu ,co więcej, że posiadali tą nieruchomość, jako posiadacze samoistni w złej wierze (art.6 k.c.)

Treść postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 9 grudnia 2014 r., sygn. akt XII Gzd 14/13, na mocy którego orzeczono wobec E. M. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej na okres 3 lat oraz postanowienia Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 29 maja 2020 r., wydanego w sprawie o sygn. akt
X Ga 78/15 wraz z uzasadnieniami, w którym prawomocnie stwierdzono że p E. M. zataił oraz nie wydał na rzecz Syndyka składnik majątku upadłego w postaci nieruchomości położonej w R., przy ulicy (...)- nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie.

Odnośnie do treści postanowienia Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 23 października 2014 r., w sprawie o zasiedzenie , sygn. akt III Ca 1079/14 przyznać należy, że orzeczenie to wiąże nie tylko strony i Sąd, który je wydał ale także inne sądy i organy państwowe.

Z treści tego postanowienia i jego uzasadnienia wynika, że wnioskodawcy nie wykazali przesłanki samoistnego posiadania. Rozważania dotyczące możliwości zastosowania domniemania dobrej wiary (art.7) nie miały związku z samoistnością posiadania, a zatem wniosek strony skarżącej, że oddalenie wniosku o zasiedzenie świadczy że byli oni posiadaczami samoistnymi spornej nieruchomości w złej wierze i to przez cały okres objęty żądaniem pozwu jest nieuprawniony (art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c.)

Mając to wszystko na uwadze apelacja powoda wobec braku uzasadnionych podstaw prawnych nie mogła odnieść skutku.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art.385 k.p.c. orzeczono , jak na wstępie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do brzmienia art. 98 k.p.c. – zgodnie z zasadą finansowej odpowiedzialności stron za wynik procesu.

Wysokość stawki wynagrodzenia dla pełnomocnika pozwanych określono na podstawie § 2 pkt. 8 w związku z § 10 ust. 1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz .U. z 2015r. poz. 1800 ze zm.) ,

SSA Irena Piotrowska