Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Pismem z 15 sierpnia 2024r. skarżący K. M. wniósł skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Sosnowcu
w sprawie VII U 365/23. Skarżący wniósł o:

1.  stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie o powyższej sygnaturze;

2.  przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kwoty 5 000 zł

3.  zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sosnowcu na rzecz skarżącego kosztów tego postępowania.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że w dniu 20 marca 2023 r. złożył odwołanie od decyzji ZUS Inspektorat w D. z dnia 20 lutego 2023 r. (...). Sprawa dotyczy niezasadnie naliczonych przez ZUS składek w okresie zawieszenia działalności spółki jawnej (...), (...) spółka jawna, w której jest wspólnikiem. W dniu 1 sierpnia 2023 r. Sąd przesłał zawiadomienie o terminie pierwszej rozprawy, która miała się odbyć 11 marca 2024 r. Na rozprawie wyznaczono termin publikacji wyroku na dzień 18 marca 2024r. Niestety z niewiadomych przyczyn publikacja nie odbyła się. Skarżący podniósł, że w związku z nienależnie naliczonymi przez organ rentowy składkami, ZUS Oddział (...) prowadził przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, włącznie z wpisaniem hipoteki na posiadanej przez niego działce oraz nieruchomości. Odsetki i koszty w przedmiotowej sprawie stale rosną. Przewlekłość postępowania ma więc dla skarżącego bardzo negatywne konsekwencje finansowe.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w S. wniósł o:

1.  odrzucenie skargi w przypadku stwierdzenia jej braków formalnych,

2.  ewentualnie, w razie nadania biegu skardze - o jej oddalenie jako bezzasadnej.

W uzasadnieniu Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w S. podał,
że czynności w sprawie podejmowane są terminowo. Nie bez znaczenia dla czasu rozpoznania sprawy pozostaje fakt, że referent sprawy od dnia 30 marca do 5 maja 2024 r. przebywał na urlopie wypoczynkowym, zaś od dnia 3 czerwca do dnia 18 sierpnia 2024 r. na urlopie ojcowskim i rodzicielskim. Czynności w sprawie zostały podjęte przez referenta sprawy w pierwszym dniu po powrocie z urlopu. Natomiast długi czas między wyznaczeniem rozprawy, a jej terminem wynika z ogromnej liczby spraw, które wpłynęły do tego czasu do referatu sędziego, a która była niewspółmierna do możliwości ich rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania nie zasługuje na uwzględnienie.

Z analizy akt sprawy wynika, że odwołanie wpłynęło do Sądu Okręgowego w dniu
13 kwietnia 2023 r. Zgodnie z zarządzeniem z dnia 21 kwietnia 2023 r. doręczono odpis odpowiedzi na odwołanie wnioskodawcy wraz ze zobowiązaniem ustosunkowania się do jego treści w zakreślonym terminie, pod rygorem pominięcia. Ubezpieczony odebrał korespondencję w dniu 18 maja 2023 r. Następnie zarządzeniem z dnia 16 czerwca 2023 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 11 marca 2024r. Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego zamknął rozprawę i odroczył termin ogłoszenia wyroku do dnia 25 marca 2024r.

Na terminie publikacji Sąd postanowił otworzyć rozprawę na nowo i zwrócić się do Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach o udzielenie informacji kiedy wpłynął wniosek ubezpieczonego K. M. o zawieszenie działalności oraz o przesłanie odpisu tego wniosku. Powyższe zarządzenie wykonano w dniu 25 marca 2024 r. Dnia 8 maja 2024r. zarządzono ponaglenie o informację z KRS po 30 czerwca 2024r. Dnia 26 czerwca 2024r. do akt wpłynęła odpowiedź Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Art. 2 ust. 2 powołanej ustawy wskazuje, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie
w sprawie (…). Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron,
a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Z kolei art. 1 ust. 3 ustawy stanowi, że przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zm.).

Z kolei z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika,
że ocena tego, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania winna uwzględniać następujące kryteria: złożoność sprawy, znaczenie sprawy dla interesów skarżącego, w tym szczególne okoliczności wskazujące na potrzebę zachowania staranności dla szybszego rozstrzygnięcia sprawy (np.: charakter bytowy sprawy), przyczynienie się skarżącego do przewlekłości postępowania, poprzez wskazanie czynności prawnych oraz pozaprawnych, które spowodowały opóźnienie sprawy i w jakim zakresie oraz zachowanie organów sądowych odpowiedzialnych za prowadzenie sprawy.

Podkreślenia wymaga, że pojęcie przewlekłości postępowania nie jest zależne wprost od czasu trwania czynności procesowych, trzeba bowiem uwzględniać nade wszystko to, czy planowanie i przeprowadzanie czynności nie jest nadmiernie rozciągnięte w czasie i wyraźnie przedłużające tok czynności. Zawsze trzeba to odnosić do konkretnych realiów sprawy, przyjętego trybu postępowania i wypełnienia ustawowych zadań przewidzianych dla danego postępowania. Muszą być także respektowane uprawnienia poszczególnych uczestników postępowania zaś ocena, czy sprawę rozpoznano "w rozsądnym terminie", zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Ocena ta winna uwzględniać następujące elementy: złożoność sprawy, znaczenie sprawy

dla interesów skarżącego, zachowanie skarżącego i zachowanie się organu procesowego. Każdy z elementów badany jest oddzielnie, a dopiero następnie dokonuje się oceny ich łącznego efektu.

Przede wszystkim jednak należy zwrócić uwagę na zawarte w zacytowanym przepisie pojęcie „bez nieuzasadnionej zwłoki”, bowiem nie każda zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz jedynie zwłoka nieuzasadniona. Zatem ocena, czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie zarówno analizy charakteru dokonywanych czynności, podjętego trybu postępowania, jak i stanu faktycznego sprawy - konkretnych realiów. Stan ten obejmuje również ocenę sposobu prowadzenia sprawy przez Sąd meriti, może on bowiem wprawdzie podejmować stale czynności procesowe, jednakże w sposób nieracjonalny, utrudniający bądź nawet uniemożliwiający uzyskanie przez stronę postępowania sądowej ochrony czy pozbawienie możliwości bytowych na skutek długotrwałości postępowania.

Powyższe kryteria należy interpretować przez pryzmat Europejskiej Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i wypracowanego orzecznictwa europejskiego, na tle całkowitej długości postępowania niezależnie od tego, przed iloma instancjami sądowymi się ono toczyło i przed jakim sądem jest zawisłe.

Przez pojęcie „rozsądnego terminu” jako elementu prawa strony do rzetelnego procesu Europejski Trybunał Praw Człowieka, oceniający postępowanie jako całość, stwierdza przewlekłość jeśli trwało ono:

- 3 lata w jednej instancji (wyrok ETPCz z 10 lipca 1984r. G. przeciwko Portugalii, skarga nr 8990/80);

- 5 lat w dwóch instancjach(wyrok ETPCz z 7 lutego 2006r. D. przeciwko Francji, skarga nr 19249/02);

- 6 lat z udziałem Sądu Najwyższego (wyrok z 9 stycznia 2007r. G. przeciwko Polsce, skarga nr 19249/99).

Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym nie jest zasadna. Wszelkie czynności Sądu Okręgowego były podejmowane terminowo oraz zmierzały do wyjaśnienia sprawy. Zarządzeniem z dnia 16 czerwca 2023r. wyznaczono rozprawę na 11 marca 2024r. i był to termin uwzględniający ilość spraw w referacie sędziego.

Przedmiotem sporu między ubezpieczonym a organem rentowym jest wysokość zaległości z tytułu składek.

Zauważyć należy, że na gruncie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2024r., poz. 867), sprawy są rozpoznawane zgodnie z kolejnością wpływu, a poza kolejnością rozpoznawane są sprawy pilne, do których sprawa ubezpieczonego nie zalicza się (§ 2 ust. 5). Dodatkowo należy podnieść, że w porządku prawnym obowiązują zasady losowego przydziału spraw oraz niezmienność składu. Obie te zasady stanowią istotną gwarancję prawa do sądu właściwego w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Łączne stosowanie tych dwóch zasad wedle założeń ustawodawcy ma zapewnić również bezstronność sądu, równość stron i zewnętrzną transparentność w przydziale spraw.

Dlatego też, mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na mocy art. 12 ust. 1 powołanej wyżej ustawy orzekł jak w sentencji.

/-/ SSA Gabriela Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA Patrycja Bogacińska-Piątek /-/ SSA Marek Procek

Sędzia Przewodniczący Sędzia