Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

M. J. wniósł 28 grudnia 2022 roku skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Katowicach
w sprawie X U 729/22. Skarżący domagał się stwierdzenia przewlekłości postępowania oraz zasądzenia odszkodowania w kwocie 6.000zł i kosztów postępowania, jak również nakazania natychmiastowego podjęcia czynności zmierzających do rozpoznania zażalenia.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że w sprawie, której dotyczy skarga, pismem
z 4 listopada 2022 roku wniósł zażalenie na postanowienie w przedmiocie wyłączenia sędziego referenta i zażalenie to nie zostało rozpoznane. Dalej w uzasadnieniu skarżący przedstawił, jaka jest jego sytuacja finansowa, rodzinna i zdrowotna oraz przedstawił zarzuty, dotyczące sędziów – „nominatów politycznej KRS”.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego zgłosił swój udział w sprawie oraz wniósł o oddalenie skargi w całości, gdyż w sprawie nie występuje zjawisko nieuzasadnionej przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2018.75).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania nie zasługuje na uwzględnienie.

Z analizy akt sprawy wynika, że odwołanie M. J. od decyzji organu rentowego wpłynęło do Sądu Okręgowego w Katowicach i zostało zarejestrowane 20 kwietnia 2022 roku. Sędzia sprawozdawca 5 maja 2022 roku złożył oświadczenie w przedmiocie wniosku skarżącego o wyłączenie sędziów, zawartego w odwołaniu. W dniu 25 maja 2022 roku wpłynęły akta postępowania prowadzonego przez Sąd Rejonowy Katowice-Zachód
w Katowicach w sprawie sygn. akt VII P 1000/16, a 30 maja 2022 roku wpłynęło pismo skarżącego, w którym sprecyzował wniosek o wyłączenie sędziego. Wniosek został zarejestrowany i 31 maja 2022 roku wylosowano skład do rozpoznania wniosku. W dniu
8 czerwca 2022 roku sędzia wylosowany do rozpoznania sprawy z odwołania M. J. złożył oświadczenie wymagane do rozpoznania wniosku strony o wyłączenie sędziego. Sprawa
o wyłączenie sędziego została zarejestrowana pod sygn. akt X Uo 42/22 i 21 czerwca 2022 roku Sąd wydał postanowienie o przekazaniu wniosku ubezpieczonego Prezesowi Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego celem rozpoznania. Jednocześnie na wniosek Prokuratury Rejonowej w Rybniku z 29 czerwca 2022 roku Sąd wypożyczył akta postępowania w sprawie XU 729/22 Prokuratorowi na okres 3 dni ale akta zostały zwrócone
8 sierpnia 2022 roku. W następnym dniu akta postępowania zostały przesłane do Sądu Najwyższego, zgodnie z postanowieniem z 21 czerwca 2022 roku. Sąd Najwyższy zwrócił akta sprawy 30 grudnia 2022 roku. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych
i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Z art. 2 ust. 2 powołanej ustawy wynika natomiast, że dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd
w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Z kolei art. 1 ust. 3 ustawy stanowi, że przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zm.). Z kolei z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że ocena tego czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania winna uwzględniać następujące kryteria: złożoność sprawy, znaczenie sprawy dla interesów skarżącego, w tym szczególne okoliczności wskazujące na potrzebę zachowania staranności dla szybszego rozstrzygnięcia sprawy (np.: charakter bytowy sprawy), przyczynienie się skarżącego do przewlekłości postępowania, poprzez wskazanie czynności prawnych oraz pozaprawnych, które spowodowały opóźnienie sprawy oraz zachowanie organów sądowych odpowiedzialnych za prowadzenie sprawy. Podkreślenia wymaga, że pojęcie przewlekłości postępowania nie jest zależne wprost od czasu trwania czynności procesowych, trzeba bowiem uwzględniać nade wszystko to czy planowanie i przeprowadzanie czynności nie jest nadmiernie rozciągnięte
w czasie i wyraźnie przedłużające tok czynności. Zawsze trzeba to odnosić do konkretnych realiów sprawy, przyjętego trybu postępowania i wypełnienia ustawowych zadań przewidzianych dla danego postępowania. Muszą być także respektowane uprawnienia poszczególnych uczestników postępowania zaś ocena, czy sprawę rozpoznano "w rozsądnym terminie", zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Ocena ta winna uwzględniać następujące elementy: złożoność sprawy, znaczenie sprawy dla interesów skarżącego, zachowanie skarżącego i zachowanie się organu procesowego. Każdy z elementów badany jest oddzielnie,
a dopiero następnie dokonuje się oceny ich łącznego efektu. Przede wszystkim jednak należy zwrócić uwagę na zawarte w zacytowanym przepisie pojęcie „bez nieuzasadnionej zwłoki”, bowiem nie każda zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz jedynie zwłoka nieuzasadniona. Zatem ocena czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie zarówno analizy charakteru podejmowanych czynności, trybu postępowania, jak i stanu faktycznego sprawy. Stan ten obejmuje również ocenę sposobu prowadzenia sprawy przez Sąd meriti, może on bowiem wprawdzie podejmować stale czynności procesowe, jednakże w sposób nieracjonalny, utrudniający bądź nawet uniemożliwiający uzyskanie przez stronę postępowania sądowej ochrony czy pozbawienie możliwości bytowych na skutek długotrwałości postępowania.

Powyższe kryteria należy interpretować przez pryzmat Europejskiej Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i wypracowanego orzecznictwa
europejskiego, na tle całkowitej długości postępowania niezależnie od tego, przed iloma instancjami sądowymi się ono toczyło i przed jakim sądem jest zawisłe.

Przez pojęcie „rozsądnego terminu” jako elementu prawa strony do rzetelnego procesu Europejski Trybunał Praw Człowieka, oceniający postępowanie jako całość, stwierdza
przewlekłość jeśli trwało ono:

-

3 lata w jednej instancji (wyrok ETPCz z 10 lipca 1984 roku G. przeciwko
Portugalii, skarga nr 8990/80);

-

5 lat w dwóch instancjach (wyrok ETPCz z 7 lutego 2006 roku D. przeciwko Francji, skarga nr 19249/02);

-

6 lat z udziałem Sądu Najwyższego (wyrok z 9 stycznia 2007 roku G. przeciwko
Polsce, skarga nr 19249/99).

Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym nie jest zasadna. Wszelkie czynności Sądu Okręgowego były podejmowane terminowo w odstępie kilku
lub kilkunastu dni oraz zmierzały do wyjaśnienia sprawy tj. w pierwszej kolejności do rozpoznania wniosku skarżącego o wyłączenie sędziego referenta. Jak wynika z pism skarżącego, posiada on posiada dochód w postaci wynagrodzenia za podejmowane prace, a przedmiotem sporu między skarżącym a organem rentowym jest zaewidencjonowanie danych o podstawie wymiaru składek i składkach na ubezpieczenie emerytalne za okres stycznia i lutego 2014 roku. Rozpoznanie sprawy nie wpływa zatem na obecną sytuację majątkową skarżącego. Należy jednak podkreślić, że Sąd był obowiązany w pierwszej kolejności rozpoznać wniosek M. J. o wyłączenie sędziego referenta, zgłoszony po zawiadomieniu strony o osobie sędziego wylosowanego do rozpoznania sprawy. Kolejne czynności w tym przedmiocie były podejmowane sprawnie, terminowo i bez nieuzasadnionej zwłoki.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 12 ust. 1 powołanej
wyżej ustawy orzekł jak w sentencji.

SSA Gabriela Pietrzyk-Cyrbus SSA Dorota Wydmańska-Cichy SSA Patrycja Bogacińska-Piątek

Sędzia Przewodniczący Sędzia