Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Lena Jachimowska (spr.)
Sędziowie	SSO del. Gabriela Pietrzyk - Cyrbus SSA Antonina Grymel
Protokolant	Ewa Bury

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. W. (J. W. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty rodzinnej

na skutek apelacji ubezpieczonego J. W.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 3 listopada 2011r. sygn. akt XI U 1786/11

oddala apelację.

/-/SSO del. G.Pietrzyk - Cyrbus/-/SSA L.Jachimowska/-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2681/11

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonemu J. W. przyznania renty rodzinnej
po zmarłym ojcu Z. W., bowiem Lekarz Orzecznik oraz Komisja Lekarska ZUS uznały badanego za częściowo trwale niezdolnego do pracy od dzieciństwa.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony wnosząc o jej zmianę i przyznanie renty rodzinnej, zarzucił poczynienie błędnych ustaleń faktycznych w przedmiocie poprawy stanu zdrowia. Ubezpieczony wskazał, że od dziecka cierpi na duży niedosłuch obustronny, ma słabą odporność organizmu, a ponadto na stałe orzeczono umiarkowany stopień niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosząc o jego oddalenie
z przyczyn wskazanych w zaskarżonej decyzji, nadto podniósł, iż ubezpieczony orzeczeniem Lekarza Orzecznika z dnia 19 kwietnia 2011r., podtrzymanym przez Komisję Lekarską ZUS nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, a za trwale częściowo niezdolnego do pracy od dzieciństwa.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 3 listopada 2011r., sygn. XI U 1786/11 oddalił odwołanie (punkt 1) oraz przekazał złożony na rozprawie wniosek o przyznanie renty w drodze wyjątku
do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (punkt 2).

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż odwołujący od 1.10.2003r. pobiera przyznaną na stałe rentę socjalną. W dniu 23.03.2011r. odwołujący złożył wniosek
o rentę rodzinną po ojcu, Z. W.. Lekarz Orzecznik orzeczeniem z dnia 19.04.2011r. uznał, że odwołujący jest trwale częściowo niezdolny do pracy od dzieciństwa. Komisja Lekarska ZUS podtrzymała stanowisko Lekarza Orzecznika, orzeczeniem z dnia 5.05.2011r., które stanowiło podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Dalej, na podstawie opinii biegłego otolaryngologa, Sąd ten ustalił,
iż odwołujący cierpi na obustronny głęboki niedosłuch, ma słuch społecznie niewydolny oraz wadę wymowy. Biegła stwierdziła, że odwołujący nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż w pełni podziela opinię biegłego, sporządzoną po przeprowadzeniu badania i po zapoznaniu się z dokumentacja lekarską z przebiegu chorób i sposobów ich leczenia, co czyni ją w pełni przekonywującą i nie budzącą wątpliwości.

Sąd Okręgowy wskazując na przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej, określone w art.68 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, iż odwołujący nie spełnia przesłanki wymaganej powyższym przepisem, gdyż nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Decyzja organu rentowego odmawiająca przyznania świadczenia jest prawidłowa, co uzasadnia
w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalenie odwołania.

Natomiast złożony na rozprawie wniosek o przyznanie renty w drodze wyjątku Sąd Okręgowy przekazał do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. do rozpatrzenia.

Apelację osobistą od wyroku złożył ubezpieczony, zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia, polegający na bezzasadnym przyjęciu, że ubezpieczony nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, podczas gdy najnowsze wyniki badań otolaryngologicznych wskazują na pogorszenie się jego stanu zdrowia i zagrożenie całkowitą głuchotą.

Wskazując na powyższy zarzut, skarżący wniósł o powołanie biegłego otolaryngologa, celem wydania aktualnej opinii o stanie jego zdrowia
z uwzględnieniem najnowszych wyników badań, a następnie „o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz poprzedzającej go decyzji strony pozwanej
z dnia 11 maja 2011r. i zobowiązanie strony pozwanej do przyznania mi renty rodzinnej”.

W uzasadnieniu środka odwoławczego apelujący podniósł, iż opinia biegłego otolaryngologa jest niesłuszna, co potwierdzają także najnowsze wyniki badań, które wskazują, że stan jego zdrowia uległ pogorszeniu i w chwili obecnej jest zagrożony całkowitą głuchotą, co potwierdza przedłożona dokumentacja medyczna,
w szczególności wyniki badań z Poradni Otolaryngologicznej z dnia 22.03.2011r.
i z dnia 24.11.2011r., z których jednoznacznie wynika, że od marca do listopada 2011 roku pogorszył się stan jego zdrowia w tym zakresie, bowiem w poziomie słyszalności wystąpił brak przewodu kostnego ucha prawego i ucha lewego, a przy badaniu
w marcu br. objawy takie dotyczyły tylko ucha prawego. Powyższe uzasadnia sformułowany wniosek dowodowy oraz wniosek apelacji.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem jej podstawa jest nieusprawiedliwiona.

W celu rozstrzygnięcia istoty sporu – ustalenia czy ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy i od kiedy istnieje stopień tej niezdolności, warunkujący przyznanie prawa do renty rodzinnej (...)wnioskodawcy, posiadającemu wykształcenie zawodowe, Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, którego ocena wyników nie wykroczyła poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów, wyznaczonej normą art. 233 k.p.c. Nie budzi zastrzeżeń Sądu drugiej instancji dokonana przez Sąd Okręgowy wykładnia mającego zastosowanie prawa materialnego.

Zgodnie z treścią art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r.
Nr 153, poz.1127 ze zm.- dalej zwana ustawą) prawo do renty rodzinnej mają dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione: do ukończenia 16 lat
(pkt 1), do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia (pkt 2) albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2 przepisu (pkt 3). Całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

W niniejszym sporze niekwestionowanym jest, iż J. W. orzeczeniem Obwodowej Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia z dnia 17 listopada 1992r. został zaliczony do trzeciej grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia,
ze wskazaniem, że inwalidztwo istnieje od dzieciństwa. A nadto, że skarżący legitymuje się orzeczeniem o zaliczeniu na stałe do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, z ustaleniem, iż ten stopień niepełnosprawności datuje się
od 27.02.2001r., zaś niepełnosprawność istnieje od dzieciństwa oraz, że od
1.10.2003r. jest on uprawniony do renty socjalnej.

Z uwagi na wiek wnioskodawcy, badanie jego uprawnień do dochodzonego świadczenia, w szczególności ustalenia występowania przesłanki całkowitej niezdolności do pracy i ewentualnej daty jej powstania, koncentrowało się na weryfikacji spełnienia warunku, wskazanego w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy.

Dolegliwości narządu słuchu, w zaawansowaniu których ubezpieczony dopatrywał się podstaw do przyznania prawa do renty rodzinnej, determinowały ich ocenę przez biegłego otolaryngologa. Biegła otolaryngolog, po uzyskaniu danych
z wywiadu, w tym informacji o stopniu niepełnosprawności i dacie jego powstania, przeprowadzeniu badania przedmiotowego oraz analizie dokumentacji medycznej,
w szczególności wyników badań dodatkowych, stwierdziła, iż rozpoznany obustronny głęboki niedosłuch istniejący od dzieciństwa, słuch społecznie niewydolny oraz wada wymowy, nie uzasadniają uznania, iż ubezpieczony utracił zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy czyli nie jest on osobą całkowicie niezdolną do pracy. Konkluzja opinii biegłej, kwestionowana przez skarżącego dopiero na etapie postępowania apelacyjnego, w pełni koresponduje z orzeczeniem Lekarza Orzecznika z dnia
19 kwietnia 2011r. i Komisji Lekarskiej z dnia 5 maja 2011r., stwierdzających,
iż ubezpieczony jest jedynie częściowo trwale od dzieciństwa niezdolny do pracy. Zatem, logiczna, przekonywająca i znajdująca oparcie w zgromadzonej dokumentacji medycznej, w tym w wynikach specjalistycznych badań, spełniająca wymogi, stawiane przez art. 285 § 1 k.p.c., opinia biegłej, posiadając walor opinii miarodajnej, mogła stanowić podstawę stanowczych ustaleń faktycznych,
w szczególności stwierdzenia, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Tej uprawnionej, wynikiem postępowania dowodowego, konstatacji Sądu Okręgowego nie może podważyć zarzut apelacji, iż najnowsze wyniki badań, wskazujące na pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego w okresie od marca
do listopada 2011 roku, przeczą słuszności opinii biegłej i uzasadniają wniosek
o ponowne powołanie biegłego otolaryngologa celem wydania aktualnej opinii
o stanie zdrowia skarżącego z uwzględnieniem najnowszych wyników badań.

Sąd drugiej instancji, uznając za zbędne uzupełnianie postępowania dowodowego, oddalił wniosek apelującego. Bowiem dla stwierdzenia spełnienia przesłanki z art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy wymaganym jest wykazanie przez ubezpieczonego istnienia całkowitej niezdolności do pracy, która winna powstać
w okresie przed ukończeniem zasadniczej szkoły zawodowej (pkt 2 ust.1 tego przepisu). Dlatego też nawet ewentualne wykazanie, iż w świetle „najnowszych wyników badań” laryngologicznych ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, to udowodni, iż obecnie (po marcu 2011r.) jest niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy, ale nadal pozostanie niewykazana dalsza część tego warunku – powstanie całkowitej niezdolności do pracy przed ukończeniem edukacji na poziomie szkoły zawodowej. Bowiem dla wykazania uprawnień do renty rodzinnej na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy koniecznym jest stwierdzenie koniunkcji: istnienia całkowitej niezdolności do pracy oraz jej powstania w okresach wymienionych
w punkcie 1 lub 2 tego przepisu czyli przed ukończeniem 16 roku życia lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli kontynuuje naukę po 16 roku życia, nie później niż do osiągnięcia 25 roku. Wymóg ten został potwierdzony przez Sąd Najwyższy
w uchwale składu 7 sędziów z dnia 29 września 2006r. sygn. II UZP 10/06
(OSNPUSi SP 2007 nr 5-6, poz.75), wyrażając pogląd, iż dziecko, które stało się całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji po osiągnięciu wieku określonego w art. 68 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie nabywa prawa do renty rodzinnej na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Trafność ustalenia braku podstaw orzekania o całkowitej niezdolności do pracy potwierdził zresztą sam ubezpieczony swą aktywnością na rynku pracy, pozostając od 18.06.2007r. w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę. Dopiero w tym roku, zgodnie z oświadczeniem skarżącego na rozprawie apelacyjnej, ustało jego zatrudnienie wskutek częstego korzystania ze zwolnień lekarskich, uzasadnionych pogorszeniem stanu zdrowia (vide: protokół elektroniczny – k. 65a.s.).

Niezależnie od powyższego Sąd Apelacyjny podnosi, iż wpływu na ocenę braku podstaw do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy nie mogła też wywrzeć okoliczność, iż wnioskodawca został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Stwierdzona niepełnosprawność nie przesądza o niezdolności wnioskodawcy do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Bowiem orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, nawet znacznym, nie jest równoznaczne z orzeczeniem
o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty (także renty rodzinnej)
na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11 lutego 2011r., sygn. akt II UK 269/10, LEX nr 794791, z dnia 28 września 2011r. sygn. I UK 96/11, LEX nr 1102261). Kwestia relacji orzeczenia o niepełnosprawności i niezdolności
do pracy została rozstrzygnięta w orzecznictwie, które zgodnie przyjmuje,
że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem
o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty (vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 lutego 2010r., sygn. akt III UK 60/09, LEX 585847; z dnia
11 marca 2008r., sygn. akt I UK 286/07, OSNP 2009, nr 13-14, poz.178; z dnia
4 marca 2008r., sygn. akt II UK 130/07, OSNP 2009, nr 11-12, poz. 156; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005r., sygn. akt II UK 77/05, OSNP 2006, nr 23-24, poz. 372). Osoba, która ze względów dotyczących rehabilitacji uzyskała orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie staje się tylko
z mocy tego orzeczenia osobą całkowicie niezdolną do pracy, z pominięciem warunków całkowitej niezdolności do pracy określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (vide: powołany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2010r., sygn. akt III UK 60/09).
Jednakże orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może być pomijane przy ocenie niezdolności do pracy warunkującej prawo do renty.
Sąd powinien rozważyć, jaki wpływ na zdolność skarżącego do pracy ma stwierdzenie, że jest on osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (vide: powołany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2011r. sygn. I UK 96/11).

Okoliczność legitymowania się przez skarżącego umiarkowanym stopniem niepełnosprawności od 27.02.2001r., została uwzględniona przez Sąd odwoławczy przy badaniu istnienia całkowitej niezdolności do pracy. Jednakże ustalony stopień niepełnosprawności ubezpieczonego nie stanowi o jego całkowitej niezdolności
do pracy, zaś data powstania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wskazuje,
iż ten stopień niepełnosprawności nie powstał przed ukończeniem nauki w szkole zawodowej.

Reasumując, Sąd Apelacyjny stwierdza, iż brak wykazania przez skarżącego spełnienia warunku z art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy, niweczy jego starania o ustalenie prawa do renty rodzinnej, a w konsekwencji - jego apelacja jako nieuzasadniona podlega oddaleniu, o czym orzeczono zgodnie z art. 385 k.p.c.

/-/SSO del. G.Pietrzyk - Cyrbus/-/SSA L.Jachimowska/-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek