Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Krystyna Merker (spr.)
Sędziowie	SSA Jolanta Ansion SSO del. Ewelina Kocurek - Grabowska
Protokolant	Beata Przewoźny

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014r. w Katowicach

sprawy z odwołania C. G. (C. G. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 3 października 2012r. sygn. akt VIII U 102/11

zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala odwołanie.

/-/SSA J. Ansion /-/SSA K. Merker /-/SSO del. E. Kocurek-Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2403/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 października 2012r. sygn. akt VIII U 102/11 Sąd Okręgowy w Gliwicach, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. z dnia 21 grudnia 2010r., którą ponownie odmówiono ubezpieczonemu C. G. przyznania prawa do górniczej emerytury,
z powodu braku wymaganego okresu pracy górniczej 25 lat i przyznał odwołującemu prawo do górniczej emerytury poczynając od dnia 1 września 2010r. oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że odwołujący był zatrudniony na (...)
w okresie od 2.11.1979r. do 31.01.1979r. jako operator maszyn budowlanych spycharek na Oddziale (...) odkrywki (...), od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. na Oddziale (...) jako operator sprzętu technologicznego, operator spycharek.

Z treści szczegółowej tabeli stanowisk pracy górniczej stanowiącej załącznik do Zarządzenia Dyrektora (...) nr 29/062 z 11.12.2006r. i nr 73/061 z 28.02.2006r. wynika,
że zdecydowana większość operatorów oddziałów (...),
(...) wykonywała w latach 1977-2006 i wykonuje nadal stałą pracę górniczą w przodkach eksploatacyjnych.

Z treści dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, nie wynika jednak, do której grupy zawodowej operatorów spycharek należał odwołujący w okresie od 2.11.1979r. do 21.06.1999r., czy do wykonującej stałą pracę bezpośrednio w przodkach eksploatacyjnych, czy tylko pracę dorywczo w przodkach górniczych.

Z treści zeznań wiarygodnych świadków sprawy: A. C. i A. M. członków Zakładowej (...) wynika, że zakład pracy nie posiada pełnej ewidencji dniówek pracy półtorakrotnej skarżącego za lata 1979-1999.

Z treści zeznań wiarygodnych świadków sprawy: S. G., Z. M.,
B. O. (k.32-34) oraz treści wiarygodnych zeznań odwołującego w charakterze strony wynika, że odwołujący od 2.11.1979r. do 31.01.1984r. pracował na oddziale (...) jako stały operator spycharek gąsienicowych o dużej mocy do 500 KM bezpośrednio przez wszystkie robocze dniówki i w pełnym wymiarze czasu w przodkach eksploatacyjnych
w rejonie pracy koparek podstawowych na oddziałach górniczych (...).

Wykonywał on wtedy pracę przy niwelacji terenu pod bezpośrednim przejazdem koparki podstawowej przy popychaniu urobku węgla i kamienia opadłego z łyżki czerpakowej koparki podstawowej oraz przy załadunku tegoż opadłego urobku na samochód ciężarowy lub na przenośnik wielkogabarytowy pracujący w przodkach w układzie (...) oraz przy czyszczeniu z opadów urobku węgla i kamienia, stacji napędowych koparek podstawowych
i przenośników wielkogabarytowych w przodku. Nie wykonywał on wtedy innej pracy na terenie odkrywki i zwałowiska zewnętrznego.

Za wiarygodnością zeznań świadków przemawiają następujące okoliczności:

Świadek S. G., Z. M. i B. O. jako operatorzy spycharek i maszyn wielkogabarytowych należeli wtedy do najbliższych współpracowników skarżącego, stale razem pracujących z nim.

Z tych przyczyn charakter pracy odwołującego za okres od 2.11.1979r. do 31.01.1981r. jest dobrze znany powyższym świadkom.

Za wiarygodnością zeznań wyżej wymienionych świadków i odwołującego przemawia treść orzeczeń psychologicznych z 29.12.1979r. i 17.03.1983r., z których treści wynika,
że odwołujący w latach 1979-1984 wykonywał pracę operatora spycharek gąsienicowych
o dużej mocy oraz treść szczegółowych charakterystyk pracy zawodowej skarżącego
z 23.10.2010r. (k.74 akt ZUS) i 12.05.2011r. (k.45), a także treść świadectwa wykonywania pracy górniczej z 15.09.2008r. oraz treść Protokołu Zakładowej Komisji Weryfikacyjnej
z 20.03.2008r.

Z treści zeznań wiarygodnych świadków sprawy: S. G., Z. M.
i B. O. (k.32-34) oraz treści wiarygodnych zeznań odwołującego w charakterze strony (k.105-106, k.53-54) wynika, że skarżący w okresie od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. na oddziale (...) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę operatora spycharek gąsienicowych marek „C.: o dużej mocy do 500 KM stale bezpośrednio w przodkach eksploatacyjnych na oddziałach górniczych (...), wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracę bezpośrednio w rejonie pracy koparek podstawowych przy niwelacji terenu przed bezpośrednim przejazdem koparki podstawowej, przy popychaniu i załadunku upadłego urobku z łyżki zaboru koparki podstawowej oraz przy czyszczeniu trudno usuwalnego urobku (kamieni i węgla) ze stacji napędowych koparek podstawowych
i przenośników wielkogabarytowych pracujących w układzie (...).

Nie wykonywał on wtedy innej pracy poza przodkami.

Za wiarygodnością zeznań wyżej wymienionych świadków przemawiają następujące okoliczności: świadkowie G., M. i O. jako operatorzy spycharek
i maszyn wielonaczyniowych należeli wtedy do najbliższych współpracowników skarżącego razem z nim pracujących.

Za wiarygodnością zeznań odwołującego i wyżej wymienionych świadków przemawia treść dokumentów znajdujących się w aktach osobowych skarżącego, jak: Orzeczenie Psychologiczne z 16.02.1990r., z 31.01.1995r. (k.50 akt sądowych) oraz treść opinii służbowej z 13.04.1987r., a także treść świadectwa wykonywania pracy górniczej 15.04.2008r. oraz Protokół Zakładowej Komisji Weryfikacyjnej z 15.04.2008r., pracujących w przodku w układzie (...).

Odwołujący w okresie od 1.02.1981r. do sierpnia 1999r. wykonywał sporadycznie pracę operatora ładowarki gąsienicowej jedynie w przypadku awarii, kiedy doszło do zasypywania węglem przenośników wielkogabarytowych, wtedy również wykonywał on pracę bezpośrednio w przodkach węglowych.

W świetle treści szczegółowej charakterystyki zawodowej z 12.05.2011r. (k.45 a.s.), ładowarki gąsienicowe niewątpliwie należą do maszyn wieloczynnościowych pracujących stale bezpośrednio w przodkach górniczych (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9.11.2006r. III AUa 1314/05, z 24.07.2008r. III AUa 2075/01, z 12.01.2006r. III AUa 2419/04 i z 23.11.2006r. III AUa 1257/05).

Zgodnie z treścią opinii biegłego sądowego z zakresu górnictwa dr J. K.
z stycznia 2012r., z treści pism Dyrektora (...) z 9.06.2010r. udzielonej Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach do sprawy III AUa tut. Sądu 3864/09 z 9.06.2010r. do sprawy VIII U 1341/09 oraz z 8.12.2011r. udzielonej Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach do sprawy III AUa 685/11 (kserokopia w teczce sądowej), spycharki gąsienicowe dużej mocy są niewątpliwie zaliczane do pomocniczych maszyn przodkowych w rozumieniu art.50 ust.1 pkt 1 ustawy emerytalnej z 17.12.1998r.

Z tych przyczyn Sąd uznał okresy pracy górniczej odwołującego od 2.11.1979r. do 31.01.1984r., od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. za okresy pracy półtorakrotnej na stanowisku operatora spycharek w przodkach eksploatacyjnych w rozumieniu art.50 ust.1 pkt 1 ustawy emerytalnej z 17.12.1998r. oraz poz.4 części III-ciej załącznika nr 3 do cyt. wyżej rozp. Min. P i PS z 23.12.1994r. (Dz.U. Nr 2, poz.8).

Na przeszkodzie powyższemu nie stała okoliczność, że zakład pracy w sporządzonych przez siebie dokumentach znajdujących się w aktach osobowych, jak angaże płacowe oraz świadectwa pracy, zaświadczenia lekarskie określał nazwę zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska pracy w sposób rozmaity, raz jako operator sprzętu budowlanego, raz operator maszyn budowlanych lub operator sprzętu technologicznego, innym razem jako operator spycharek.

Decydujące znaczenie mają bowiem w spornej kwestii rzeczywiste obowiązki faktycznie wykonywane przez pracownika, a nie nazwa jego stanowiska pracy (podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w cyt. wyżej wyroku z 22.03.2001r. II UKN 263/00, z 28.03.1998r. II UKN 570/97).

Sąd ustalił ilość dniówek wykonywanych przez odwołującego pracy półtorakrotnej o zapisy załącznika do karty ewidencji pracownika (k.10), zapisy kart szczegółowej rocznej ewidencji czasu pracy odwołującego za lata 1979-1999 po uwzględnieniu również zgodnie z przepisami § 2 ust.1 cyt. wyżej rozp. Ministra Gospodarki z 31.03.2008r. (Dz.U. Nr 72, poz.413) okresów urlopów pracowniczych oraz po wyłączeniu okresów zwolnień lekarskich wymienionych w zaświadczeniu zakładu pracy z 20.06.2001r. (k.6 akt o symbolu J/E)
w ogólnej liczbie 85 dni.

Sąd dokonał powyższych ustaleń za pomocą treści Wyjaśnień Dyrektora (...)
z 7.05.2009r. znak (...) w sprawie symboli i zasad interpretacji treści szczegółowych rocznych i miesięcznych kart ewidencji czasu pracy pracowników, udzielonego tut. Sądowi do sprawy VIII U 2978/08.

Ilość łączna tychże dniówek pracy półtorakrotnej za okres od 2.11.1979r. do 21.06.1999r. wynosi 4.740 dniówek.

Z tych przyczyn ubezpieczony w toku postępowania przed Sądem udowodnił, że oprócz uznanych mu przez ZUS okresów pracy górniczej (18 lat, 3 miesiące i okresu zaliczanego
w postaci służby wojskowej od 28.04.1966r. do 20.04.1968r. w łącznym rozmiarze - 21 lat,
7 miesięcy i 17 dni (zestawienie k.81 akt ZUS) posiada okres pracy półtorakrotnej od 2.11.1979r. do 31.01.1998r. wynoszący 4740 dniówek.

Powyższy fakt daje skarżącemu dodatkowy okres pracy górniczej wynoszący - 8 lat,
9 miesięcy i 16 dni oraz łączny okres pracy górniczej i zaliczanej oraz pracy półtorakrotnej wynoszący - 30 lat, 5 miesięcy i 3 dni.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję po myśli art. 34, 49, 129 ustawy emerytalnej z 17.12.1998r. oraz art. 3 ustawy z dnia 27.07.2005r. o zmianie ustawy emerytalnej (Dz. U. nr 167, poz. 1397) i przyznał ubezpieczonemu prawo do górniczej emerytury od dnia 1 września 2010r. oraz orzekł o kosztach procesu po myśli art. 98 kpc.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik organu rentowego wnosząc
o jego zmianę i oddalenie odwołania, zarzucając wyrokowi Sądu Okręgowego Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach z dnia 3.10.2012r. sygn. akt VIII U 102/11 naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności naruszenie art.51 ust.1 w zw.
z art.50d i art.50c ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz błąd w ustaleniach faktycznych przez uznanie,
że ubezpieczony wykonywał pracę opisaną w art.50d ust.1 pkt 1 tej ustawy, to jest wykonywał pracę górniczą na odkrywce w kopalni węgla brunatnego stale i w pełnym wymiarze.

Pełnomocnik organu rentowego podkreślił, że ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w R. w okresie od 2.11.1979r., w tym początkowo jako operator maszyn budowlanych a następnie jako operator sprzętu technologicznego. Nie był zatrudniony jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych n/o, stale zatrudniony na odkrywce, co znajduje potwierdzenie w Protokole z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym z dnia 20.03.2008r. Nie był więc zatrudniony jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych, zgodnie z pozycją 4 Załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Jego praca polegała na wykonywaniu robót związanych z niwelowaniem i wyrównywaniem terenu. W tym celu usuwał bryły i kamienie oraz odsuwał urobek i kamień opadły z łyżki czerpakowej koparki podstawowej wielonaczyniowej. Prócz tego zajmował się obsługiwaniem ładowarki gąsienicowej, która z całą pewnością jest urządzeniem odmiennym od spycharki i maszyny wieloczynnościowej. Nie był więc w całym przebiegu spornego okresu zatrudniony
w przodku, choć był zatrudniony na odkrywce. Znajdował się w różnych odległościach od koparki podstawowej lub zwałowarki, co oznacza, że nie jest możliwe dokładne określenie względem przodka miejsca pracy ubezpieczonego. Nie ma natomiast formalnej możliwości pominięcia choćby okresu pracy na ładowarce gąsienicowej, skoro wskazują na to uprawnienia ubezpieczonego i zeznania jego samego.

Stanowisko operatora maszyn budowlanych oraz operatora sprzętu technologicznego jest zaliczone do stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą.

Pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem I instancji dostatecznie udowodnił fakt, że wykonywana przez niego praca w okresie zatrudnienia w (...) SA w tym okresie od 1.11.1979r. do 31.01.1984r. oraz od 1.02.1984r. do 21.06.1999r., mimo posiadanego angażu na stanowiskach operatora maszyn budowlanych oraz operatora sprzętu technologicznego na odkrywce, była wykonywana bezpośrednio w przodku i miała charakter pracy górniczej kwalifikowanej, uzasadniającej przyznanie powodowi prawa do przeliczenia górniczej emerytury
z zastosowaniem przelicznika 1,8. Wnioskodawca bowiem przez cały okres zatrudnienia
w (...), w tym również i w kwestionowanym przez organ rentowy okresie od 1.11.1979r. do 31.01.1984r. oraz od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. niezależnie od tego, jakie posiadał angaże, wykonywał te same czynności, które swym charakterem odpowiadały pracy operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, tj. na stanowisku wymienionym w Załączniku nr 3 do w/w rozporządzenia.

Powyższe potwierdziły, zarówno zeznania wskazanych przez wnioskodawcę świadków, jak
i wystawione przez (...) nowe świadectwo pracy, potwierdzające fakt wykonywania przez niego pracy górniczej, właśnie na stanowisku operatora spycharki gąsienicowej. Przedmiotowe prace wykonywane były przez niego bezpośrednio w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te polegały między innymi na: zdejmowaniu nadkładu i lokowaniu go w wolnych miejscach w przodku, wydobywaniu kamieni, równaniu terenu pod koparkami wielonaczyniowymi, czyszczeniu przedpola, usuwaniu brył i kamieni oraz spadającego urobku z łyżki czerpakowej koparki podstawowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy w Gliwicach prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe w rozpoznawanej sprawie, jednak nie dokonał trafnej oceny zebranego materiału. Wnioski końcowe wywiedzione przez ten Sąd co do zasady należało więc uznać za nie uprawnione i naruszające zasady swobodnej oceny dowodów sformułowanej w art.233 § 1 k.p.c.

W spornej kwestii prawa do górniczej emerytury, o której mowa w art. 34 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn.: Dz. U. Nr 39, poz. 353 z 2004r. z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2006r., Sąd Okręgowy błędnie uznał, iż ubezpieczony C. G. spełnił warunki do przyznania mu prawa do tej emerytury a w szczególności, że posiada okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 25 lat.

Sąd Okręgowy uznał bowiem, że ubezpieczony w całym spornym okresie od 2.11.1979r. do 21.06.1999r. pracował w przodku jako operator spycharki na stanowisku określonym
w załączniku nr 3 poz. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8) przez 4740 dniówek tak jak zaliczyła Komisja Weryfikacyjna. Po doliczenie tego okresu w wymiarze półtoraktrotnym do okresu pracy górniczej, równorzędnej i zaliczalnej w wymiarze 21 lat miesięcy, 7 miesięcy i 17 dni Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony spełnił warunek 25 lat pracy górniczej wymagany do przyznania mu emerytury górniczej

Ubezpieczony w okresie od 2.11.1979r. był zatrudniony jako operator maszyn budowlanych a od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. jako operator sprzętu technologicznego.

W momencie zakończenia stosunku pracy pracodawca wystawił mu w dniu 21.06.1999r. świadectwo pracy z określeniem, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako pracę górniczą z poz. 22 załączniku nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23.12.1994r. jako operator sprzętu pomocniczego i technologicznego na odkrywce (cz. III, k. 17 akt osobowych).

Natomiast w dniu 15.04 2008r. pracodawca wystawił mu świadectwo wykonywania pracy górniczej zaświadczające, że w okresie od 2.11.1979r. do 21.06.1999r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą na stanowisku operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce zał. nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23.12.1994r. poz.4. (cz. III k.1 a.o.).

Zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353), przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej "w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych". Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej
z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal
(z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy
z dnia 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995r. Nr 30, poz. 154).

W tym miejscu należy przypomnieć, że z treści art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, nawet w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r., powinna być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym, albowiem wykładnia przepisów załącznika nr 3 do tego rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej pełnioną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze.

Innymi słowy - istotnym dla uznania racji ubezpieczonego nie jest wyłącznie ustalenie jakim rodzajem sprzętu operował, lecz jednoznaczne określenie jakie czynności były przez niego wykonywane.

Jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r. mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio
są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących
i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, tj. takie które należy wiązać
z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.02.2010r. I UK 236/09, z dnia 22.04.2011r. I UK 360/10).

Dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska, jak
i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza o zaliczeniu zatrudnienia na tymże stanowisku do pracy górniczej, w tym pracy kwalifikowanej w wymiarze półtorakrotnym. O uznaniu pracy za pracę górniczą,
w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach, nie decyduje bowiem treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 Nr 6, poz. 213; z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 Nr 22, poz. 553; z dnia
2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). W konsekwencji, ani rozporządzenie wykonawcze do ustawy, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca.

Dla oceny zatem, czy ubezpieczony C. G. pracował na stanowisku uprawniającym, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych).
Z niekwestionowanych ustaleń, dokonanych przez Sąd I instancji, wynika, iż ubezpieczony
co jest bezsporne posiadał uprawnienia do obsługiwania spycharek i ładowarek (k. 51 i 52 a.s.) i pracował w okresie od 2.11.1979r. do 31.01.1984. jako operator maszyn budowlanych na Oddziale (...) i (...) a od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. jako operator sprzętu technologicznego na Oddziale (...).

Przede wszystkim z przedstawionej przez pracodawcę w dniu 16 maja 2011r. charakterystyki stanowiska pracy ubezpieczonego w okresie od 2.11.1979r. do 31.01.1984 jako operatora spycharki gąsienicowej (k. 44 akt sąd.), wynika, że prace przy użyciu tego sprzętu były prowadzone na terenie całej odkrywki. Prace przy użyciu spycharek polegały na wykonywaniu niwelacji terenu w obrębie maszyny podstawowej, osiowaniu przenośników, holowaniu sań i przyczep, wykonywaniu zjazdów dróg dojazdowych do takich maszyn, skarpowaniu i wykonywaniu pochylni. Natomiast z charakterystyki pracy z dnia 12.05.2011r. z okresu od 1.02.1984r. do 21.06.1999r. jako operatora spycharek i ładowarek (k. 45 a.s.), wynika, że oprócz prac przy użyciu spycharek ubezpieczony jako operator ładowarki kołowej i gąsienicowej wykonywał prace przy załadunku urobku na samochody i przenośnik, czyścił przenośniki i stacje napędowe, zasypywał wykopy i fundamenty.

Przedstawiona przez pracodawcę charakterystyka pracy zasadniczo odpowiadała treści zeznań przesłuchanych w sprawie świadków B. O. (2), S. G. (2), Z. M. (2), A. C. (2), A. M. (2) i ubezpieczonego (k. 31-34, 53-54 akt sąd.), z których wynika, że ubezpieczony pracując na spycharce organizował przejścia dla maszyn podstawowych, usuwał kamienie, niwelował nierówności, pracował przy czyszczeniu przenośników, stacji napędowych.

Z zeznań świadka A. M. (2) wynika, że Komisja Weryfikacyjna przypisywała nowe nazewnictwo stanowisk w związku z zarządzeniem obowiązującym w (...) z 2006r. (k.38-39a.s.).

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe i dopuścił dowód z zeznań świadka M. W., sztygara zmianowego i oddziałowego Oddziału (...), przełożonego ubezpieczonego w czasie pracy ubezpieczonego od 2.11.1979r. do 31.01.1984r. na okoliczność charakteru pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w spornym okresie, miejsca tej pracy i dodatków stykowych Świadek zeznał, iż ubezpieczony pracował w tym czasie generalnie na zwałowisku obok zwałowarki jako operator spycharki K.
i wyrównywał ziemię. Podlegał sztygarowi górniczemu. Czasami był kierowany do oddziałów mechanicznych gdy zachodziła taka potrzeba.

Z zeznań świadka wynika też, że operatorzy sprzętu dojeżdżali stykowo razem
z pracownikami układu (...) (k.179-180 ).

Zeznania świadka M. W. Sąd uznał za wiarygodne i przekonywujące ponieważ świadek z racji swojego stanowiska znał organizację pracy oddziału (...).

Ponadto z akt osobowych ubezpieczonego wynika też, że wykonywał on prace związane
z przesuwaniem tras taśmociągów oraz usuwaniem skutków awarii urządzeń ciągu technologicznego (...) na zwałowiskach (opinia z 13.04.1987r. k.16 akt osobowych).

Z nadesłanego przez kopalnię wykazu dniówek stykowych za okres od 1988r. do luty 1998r. oraz wykazu godzin nadliczbowych za okres od marca 1998r. do czerwca 1999r. wynika,
że takich dniówek stykowych ubezpieczony miał zaledwie 16 (k. 143 -145 a.s.).

W (...) na podstawie zasad wynagradzania od 1988r. przewidziano tzw. dodatek stykowy, należny pracownikom zatrudnionym na stanowiskach roboczych
w systemie 4-brygadowym za przekazanie stanowiska pracy w układzie koparka - taśmociąg- zwałowarka. Z kolei od dnia 1 marca 1998r. ustalono, że każdemu pracownikowi, który był uprawniony do dodatku stykowego należy doliczyć do czasu pracy po 0,5 godziny dziennie świadczonej pracy, wynagradzanej jak za godziny nadliczbowe.

Sąd Apelacyjny odnosząc powyższe do ustaleń faktycznych w sprawie przyjął, że czynności ubezpieczonego nie były związane wyłącznie z wykonywaniem pracy przodkowej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy a ubezpieczony nie udowodnił, ze wykonywał prace przodkowe w wymiarze 4740 dniówek za cały sporny okres.

Praca operatora spycharki może być pracą, do której stosuje się zarówno przelicznik 1,2,
jak i przelicznik 1,8 w zależności od miejsca jej świadczenia.

Pracownicy pracujący stykowo pracują pod koparką wielonaczyniową, albo w jej bezpośrednim sąsiedztwie od miejsca, w którym wydobywa się urobek i przygotowując teren faktycznie umożliwiają prowadzenie procesu eksploatacji węgla. Dniówki, za które wypłacono im dodatek stykowy, są niewątpliwie dniówkami przepracowanymi stale
i w pełnym wymiarze w przodku.

Prace, które ubezpieczony wykonywał głównie (a polegające na przejazdach maszyną
z jednego miejsca w inne, wykonywanie niwelacji terenu w obrębie maszyny podstawowej, osiowanie przenośników, holowanie sań i przyczep, wykonywanie zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, skarpowanie i wykonywanie pochylni, czyszczenie przenośników i stacji napędowych, zasypywanie fundamentów) nie mieściły się
w ustawowym pojęciu prac przodkowych uprawniających do zastosowania do całego okresu wymiaru półtorakrotrotnego.

Brak jest podstaw do przyjęcia, aby całe wielokilometrowe wyrobisko utożsamiać
z przodkiem, obejmującym teren prac bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku.

Za prace przodkowe można uznać jedynie prace przy wyjmowaniu kamieni spod koła czerpakowego koparki wielonaczyniowej oraz ładowanie urobku na samochody i przenośniki.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego postępowanie dowodowe pozwoliło na wyodrębnienie
i określenie ilości dniówek przepracowanych przez ubezpieczonego przy takich pracach
w okresie od 1.01.1988r. do 28.02.1998r. w ilości 16 dniówek a tymczasem z protokołu komisji weryfikacyjnej za ten sam okres wynika 2566 dniówek w wymiarze półtorakrotnym.

Powyższe zestawienie dniówek przodkowych przemawia za przyjęciem, że ubezpieczony nie wykonywał pracy przodkowej stale i w pełnym wymiarze a jedynie sporadycznie a ustalenia komisji weryfikacyjnej są niewiarygodne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony nie udowodnił również, że w okresie od 2.11.1977r. do 1987r. wykonywał tylko pracę przodkową a wykaz dniówek z tego okresu przedstawiony przez kopalnię jest niewiarygodny w świetle charakteru pracy ubezpieczonego przedstawionego przez pracodawcę i świadków, z którego wynika że praca ubezpieczonego wykonywana była na terenie całej odkrywki i zwałowiska (...).

Tym samym, charakter pracy ubezpieczonego nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów
i robotach szybowych. Prace ubezpieczonego nie miały tak kwalifikowanego charakteru. Zakres obowiązków pełnionych przez ubezpieczonego jako operatora spycharki nie figuruje w załączniku nr 3, poz. 4 rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r.

Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle,
a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2011r., I UK 331/10, LEX nr 811826).

Przyjęcie ogólnej tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu,
a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W orzecznictwie SN kwestionuje się zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojecie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji „przodka”, która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 20011r. , I UK 395/10, Legalis).

Z tych przyczyn brak było możliwości ustalenia, że ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę przodkową w wymiarze 4740 dniówek, skoro pracował na terenie całej odkrywki i wykonywał głównie prace poza przodkiem.

Tym samym ubezpieczony nie wykazał, że jego staż pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej wynosi co najmniej 25 lat. Dlatego brak podstaw do nabycia przez ubezpieczonego prawa do emerytury górniczej
z art. 34 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2006r.

Mając powyższe na uwadze na mocy art. 386 § 1 kpc należało orzec jak w sentencji.

/-/SSA J. Ansion /-/SSA K. Merker /-/SSO del. E. Kocurek-Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM