Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Witold Nowakowski (spr.)
Sędziowie	SSA Wojciech Bzibziak SSA Alicja Kolonko
Protokolant	Joanna Keller

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. B. (M. B. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury nauczycielskiej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 26 sierpnia 2014r. sygn. akt XI U 434/14

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/ SSA Wojciech Bzibziak /-/ SSA Witold Nowakowski /-/ SSA Alicja Kolonko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2276/14

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej M. B. prawa do emerytury nauczycielskiej, ponieważ nie udowodniła wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących 30 lat oraz nie udowodniła wymaganego okresu pracy w szkolnictwie specjalnym.

W odwołaniu M. B. domagała się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia, podnosząc, że posiada wystarczający okres składkowy i nieskładkowy, a także wystarczający okres pracy w szkolnictwie specjalnym, ponieważ okres pracy w Domu Dziecka (...) winien być uznany za okres zatrudnienia w szkolnictwie specjalnym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, bowiem ubezpieczona jako pracownik Domu Dziecka w K. nie jest nauczycielem żadnej
z placówek wskazanych w art. 88 ustawy Karta Nauczyciela, tj. nie jest nauczycielem szkoły, placówki, zakładu specjalnego oraz zakładu poprawczego i schroniska dla nieletnich, a zatem nie może przejść na emeryturę nauczycielską, ponieważ nie udowodniła trzydziestoletniego okresu zatrudnienia oraz stażu pracy w szkolnictwie specjalnym.

Sąd Okręgowy w Katowicach ustalił, że urodzona (...) M. B., w dniu 5 grudnia 2011 r. złożyła po raz pierwszy wniosek o przyznanie prawa do emerytury nauczycielskiej. Decyzją z 14 grudnia 2011 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia wobec nieudowodnienia przez nią 30 lat ogólnego stażu pracy oraz z powodu kontynuowania zatrudnienia. Do pracy nauczycielskiej nie zaliczono okresu zatrudnienia od dnia 1 lutego 2001 r. z uwagi na brak zaświadczenia stwierdzającego, czy pracę na stanowisku pedagoga-terapeuty można uznać za pracę innego pracownika pedagogicznego w rozumieniu Karty Nauczyciela. Podniesiono jednak, że okoliczność ta pozostaje bez wpływu na treść decyzji.

W dniu 16 stycznia 2012 r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o prawo
do emerytury nauczycielskiej, przedkładając jednocześnie zaświadczenie z dnia 11 stycznia 2012 r. wystawione przez Dyrektora Domu Dziecka (...) w K., z którego wynikało, że M. B. jest zatrudniona w tej placówce w pełnym wymiarze czasu pracy od 1 września 1987 r. do nadal, w tym od 1 września 1987 r. do 31 stycznia 2001 r.
na stanowisku wychowawcy, a od dnia 1 lutego 2001 r. do nadal, na stanowisku pedagoga-terapeuty.

W zaświadczeniu tym wskazano dalej, że na obu tych stanowiskach M. B. „jest pracownikiem pedagogicznym w rozumieniu Karty Nauczyciela” i prowadzi zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze bezpośrednio z wychowankami oraz na ich rzecz w wymaganej tygodniowej liczbie godzin obowiązkowego wymiaru takich zajęć.
W piśmie tym wyjaśniono nadto, że do 31 sierpnia 1987 r. placówka była Pogotowiem Opiekuńczym nr (...)w K., od 1 września 1988 r. przekształciła się w Zespół Państwowych Pogotowi Opiekuńczych w K., następnie od 1 września 1994 r. -
w Pogotowie Opiekuńcze nr(...)w K., a z dniem 1 marca 2006 r. nastąpiła reorganizacja placówki w Dom Dziecka (...) w K., tj. w wielofunkcyjną placówkę opiekuńczo-wychowawczą w rozumieniu Karty Nauczyciela.

Decyzją z 23 stycznia 2012 r. organ rentowy ponownie odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury nauczycielskiej, wskazując, iż nie udowodniła 30 lat ogólnego stażu pracy oraz kontynuuje zatrudnienie. Na dzień 31 grudnia 2008 r. do pracy nauczycielskiej zaliczono
21 lat, 1 miesiąc i 4 dni, natomiast do ogólnego stażu pracy 26 lat, 2 miesiące i 29 dni.

W związku z odwołaniem ubezpieczonej od tej decyzji organ rentowy wskazał,
że M. B. nie może nabyć prawa do emerytury nauczycielskiej, ponieważ przejście na emeryturę nauczycielską przy ogólnym stażu pracy niższym niż 30 lat, ustawodawca zagwarantował jedynie dla nauczycieli szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, a ubezpieczona nie jest nauczycielem żadnej z powyższych placówek, tylko nauczycielem w Domu Dziecka. Do odwołania od tej decyzji ubezpieczona dołączyła stanowisko Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji Narodowej zawarte w piśmie z dnia 8 maja 2006 r.,
z którego wynikało, że pojęcie szkolnictwa specjalnego w rozumieniu Karty Nauczyciela należy interpretować szeroko, gdyż odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych,
o których mowa w art. 1 ust. 1 i 1a Karty Nauczyciela, które nie mają charakteru ogólnodostępnego i zajmują się kształceniem i działalnością opiekuńczo-wychowawczą nad dziećmi i młodzieżą wymagającą stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.
W konsekwencji, w ocenie Departamentu, istnieją podstawy do uznania pracy pracowników pedagogicznych wielofunkcyjnych placówek opiekuńczo-wychowawczych za zatrudnienie
w szkolnictwie specjalnym.

W dniu 3 września 2012 r. na rozprawie Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie sygn. akt XI U 497/12, ubezpieczona zeznała, że do jej obowiązków na stanowisku wychowawcy należała opieka nad grupą wychowanków umieszczonych okresowo
w placówce przez sądy rodzinne w celu zdiagnozowania lub nawiązania kontaktu z rodziną. W skład grupy wchodziło około 12 wychowanków - chłopców w wieku od 7 do 18 lat. Natomiast na stanowisku pedagoga-terapeuty zajmowała się przygotowywaniem i realizacją programów psychoprofilaktycznych, w szczególności socjoterapeutycznych
i arteterapeutycznych dla grup wychowanków Domu Dziecka. Programy realizowane były
w cyklach trzymiesięcznych, przy czym spotkania odbywały się raz w tygodniu. Zajęcia te zajmowały jej dwa dni w tygodniu, bowiem każdego dnia miała po trzy grupy. W pozostałe dni tygodnia zajmowała się sprawowaniem opieki nad dziećmi, które wróciły do swych rodzin oraz nad samodzielnymi już wychowankami.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 3 września 2012 r. oddalił odwołanie ubezpieczonej od decyzji organu rentowego z dnia 23 stycznia 2012 r. W uzasadnieniu orzeczenia uznał okres pracy M. B. w Domu Dziecka (...) w K. za pracę świadczoną w placówce specjalnej w rozumieniu Karty Nauczyciela. Uznał dalej,
że tym samym do przyznania ubezpieczonej prawa do emerytury nauczycielskiej na jej wniosek z dnia 5 grudnia 2011 r. wystarczyło wykazanie na dzień 31 grudnia 2008 r. 26 lat ogólnego stażu pracy. Sąd wskazał także, że mimo wykazania przez odwołującą wymaganego stażu pracy, tak ogólnego, jak i w szkolnictwie specjalnym, jej odwołanie nie mogło być uwzględnione, ponieważ pozostawała w zatrudnieniu w Domu Dziecka (...),
co powodowało niespełnienie jednego z niezbędnych warunków do przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia. Ten wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach stał się prawomocny z dniem 23 października 2012 r.

Ubezpieczona na swój wniosek z dnia 30 września 2013 r. rozwiązała stosunek pracy z Domem Dziecka (...) w K. ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2013 r.
Do końca zatrudnienia wykonywała pracę pedagoga-terapeuty.

W dniu 3 stycznia 2014 r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o prawo do emerytury nauczycielskiej, przedkładając jednocześnie świadectwo pracy z Domu Dziecka (...) w K., z którego wynika, że stosunek pracy ustał z dniem 31 grudnia
2013 r. na wniosek nauczyciela, tj. po myśli art. 23 ust. 1 Karty Nauczyciela. We wniosku podała, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożyła wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na tamtejszym rachunku, za pośrednictwem ZUS,
na dochody budżetu państwa.

Zaskarżoną decyzją z 16 stycznia 2014 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury nauczycielskiej, ponieważ nie udowodniła wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących 30 lat oraz nie udowodniła wymaganego okresu pracy w szkolnictwie specjalnym. Organ rentowy uwzględnił 26 lat, 3 miesiące i 4 dni ogólnego stażu pracy.

Na wezwanie Sądu Okręgowego Departament Polityki Rodzinnej Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej w piśmie z dnia 12 lipca 2014 r. wskazał, że z dniem 1 stycznia 2012 r. weszła w życie nowelizacja ustawy - Karta Nauczyciela, zawarta w art. 204 ustawy z dnia
9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 135, z późn. zm.), która uchyliła ust. 1a w art. 1 ustawy - Karta Nauczyciela, wyłączając tym samym nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych przed dniem 1 stycznia 2004 r. w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych z zakresu podmiotowego obowiązywania Karty Nauczyciela. Na mocy art. 237 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przepis art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela obowiązywał jeszcze przez okres dwóch lat od wejścia w życie ustawy z dnia 9 czerwca
2011 r., tj. przez okres dwóch lat od dnia 1 stycznia 2012 r. Oznacza to, że przepisy przejściowe wydłużyły zrównywanie praw nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych określonych w art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela z nauczycielami, wychowawcami i innymi pracownikami pedagogicznymi określonymi w art. 1 ust. 1a Karty Nauczyciela do dnia 31 grudnia 2013 r., a dopiero od dnia 1 stycznia 2014 r. wskazane wyżej osoby są pracownikami samorządowymi w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.
o pracownikach samorządowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy wskazał dyspozycje: art. 88 ust. 1, art.88 ust.2a ustawy z dnia 26 września 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 191) i stwierdził, że Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 stycznia
1986 r. sygn. akt III UZP 56/85 (LEX nr 12946) wskazał, że „ za pracę w szczególnym charakterze uznaje się prace nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego wykonywaną w szkołach, placówkach i jednostkach wymienionych w art. 1 Karty Nauczyciela”.

Zgodnie z art. 1 ust. 1a ustawy - Karta Nauczyciela, dodanym z dniem 1 stycznia 2004 r. przez art. 2 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003 r., nr 137, poz. 1304) oraz uchylonym z dniem 1 stycznia 2012 r., na mocy art. 204 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r., nr 149, poz. 887) - ustawie podlegają również nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r., nr 137,
poz. 1304), tj. przed dniem 1 stycznia 2004 r., w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych działających na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414,
z późn. zm.).

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe unormowanie ma zastosowanie wobec ubezpieczonej M. B., która od dnia 1 września 1987 r. do czasu reorganizacji jej placówki w 2006 r., była zatrudniona w Pogotowiu Opiekuńczym. W oparciu o art. 1
ust. 1a ustawy - Karta Nauczyciela, praca ubezpieczonej świadczona po dniu 1 stycznia
2004 r. była pracą nauczycielską w rozumieniu przepisów ustawy.

Powyższa okoliczność nie była sporna w przedmiotowej sprawie, albowiem organ rentowy dotychczas zaliczył ubezpieczonej do pracy nauczycielskiej cały okres zatrudnienia w Pogotowiu Opiekuńczym, jak i w Domu Dziecka (...) w K., czyli okres jej pracy takiego rodzaju od dnia 1 września 1987 r. do dnia 28 lutego 2006 r. oraz od dnia
1 marca 2006 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., tj. uwzględniając na dzień 31 grudnia 2008 r.
21 lat, 3 miesiące i 29 dni takiej pracy.

Sporna kwestia w niniejszej sprawie sprowadzała się zatem do ustalenia, czy w całym powyższym okresie zatrudnienia ubezpieczona była nauczycielem w szkolnictwie specjalnym i czy może z tego tytułu uzyskać prawo do emerytury nauczycielskiej posiadając jedynie
26 lat, 2 miesiące i 29 dni ogólnego stażu pracy. W szczególności spornym był okres zatrudnienia ubezpieczonej od dnia 1 marca 2006 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. w Domu Dziecka (...) w K.. Zdaniem organu rentowego, Dom Dziecka w K. nie jest szkołą, placówką, zakładem specjalnym oraz zakładem poprawczym i schroniskiem dla nieletnich, dlatego ubezpieczona nie może skorzystać z dobrodziejstwa przepisu art. 88 ustawy - Karta Nauczyciela przewidzianego dla nauczycieli i innych pracowników pedagogicznych placówek specjalnych, a to oznacza, że do uzyskania prawa do emerytury nauczycielskiej w obniżonym wieku musi wykazać co najmniej 30-letni okres składkowy
i nieskładkowy. W razie uzyskania pozytywnych odpowiedzi na wskazane wyżej podstawy faktyczne, w przedmiotowym postępowaniu następnie spornym wydawać by się mogło nadto to, czy ubezpieczona może nabyć świadczenie emerytalne z art. 88 ustawy - Karta Nauczyciela, jeżeli wniosek o to świadczenie złożyła w dniu 3 stycznia 2014 r., tj. po dacie zaprzestania stosowania przepisów zaliczających jej pracę do pracy w szkolnictwie specjalnym.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w sprawie o sygnaturze akt XI U 497/12 uznał za pracę w szkolnictwie specjalnym zarówno okres zatrudnienia M. B. w Pogotowiu Opiekuńczym, jak i w Domu Dziecka (...) w K., a zatem co najmniej okres od dnia 1 września 1987 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. (ponad 21 lat). Sąd Okręgowy w tamtej sprawie zgodził się z twierdzeniem ubezpieczonej oraz ze stanowiskiem Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji Narodowej zawartym w piśmie
z dnia 8 maja 2006 r., że szkolnictwo specjalne w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 i ust 1a tejże ustawy, które nie mają charakteru ogólnodostępnego
i zajmują się kształceniem i działalnością opiekuńczo-wychowawczą nad dziećmi i młodzieżą wymagającą stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Sąd Okręgowy
w uzasadnieniu do wyroku z dnia 3 września 2012 r. w sprawie o sygnaturze akt XI U 497/12 wskazał, że taką właśnie jednostką jest Dom Dziecka (...), który jako placówka wielofunkcyjna, łączy w sobie zarówno zadania przewidziane dla placówek wsparcia dziennego, skierowane na dziecko i jego rodzinę, jak i placówek interwencyjnych, jaką było Pogotowie Opiekuńcze.

Sąd Okręgowy obecnie rozpoznający sprawę ustalił, że zarówno okres zatrudnienia ubezpieczonej w Pogotowiu Opiekuńczym, jak i w Domu Dziecka (...) w K., czyli co najmniej okres od dnia 1 września 1987 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., jest okresem pracy w szkolnictwie specjalnym w rozumieniu art. 1 ust. 1a ustawy - Karta Nauczyciela.
Sąd Okręgowy zgodził się w tym zakresie z twierdzeniem ubezpieczonej oraz z wyżej opisanym stanowiskiem Departamentu Polityki Rodzinnej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wyrażonym w piśmie z dnia 12 lipca 2014 r.

Odnosząc się do drugiej kwestii, tj. do złożenia przez ubezpieczoną wniosku
o emeryturę dopiero w styczniu 2014 r., Sąd Okręgowy uznał, że ta okoliczność nie ma istotnego znaczenia, ponieważ wszystkie warunki konieczne do nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej spełniła do dnia 31 grudnia 2013 r.

Zgodnie bowiem z art. 237 ust. 1 w zw. z art. 251 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2011 r., nr 149, poz. 887),
w stosunku do osób, o których mowa w art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy,
tj. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2012 r., zatrudnionych w placówkach opiekuńczo - wychowawczych, o których mowa w art. 228 ust. 1 i art. 229 ust. 1-7, ustawę
z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela stosuje się przez okres 2 lat od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy.

Powyższe unormowania pozwalają zatem uznać, że w stosunku do ubezpieczonej należało stosować przepisy ustawy – Karta Nauczyciela do dnia 1 stycznia 2014 r.

Skoro ubezpieczona do tej chwili spełniła wszystkie przesłanki jakie w celu nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej stawia art. 88 ustawy – Karta Nauczyciela,
to niezbędnym jest stwierdzenie, iż powyższe prawo jej przysługuje i to niezależnie od daty,
z jaką złożyła stosowny wniosek emerytalny. Ubezpieczona spełniła bowiem przesłanki dotyczące wykazania do dnia 31 grudnia 2008 r. wymaganego ogólnego i specjalnego stażu pracy (odpowiednio 25 i 20 lat), a nadto jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na tamtejszym rachunku,
za pośrednictwem ZUS, na dochodu budżetu państwa oraz na własny wniosek rozwiązała stosunek pracy w okresie stosowania art. 1 ust. 1a ustawy – Karta Nauczyciela, czyli z dniem 31 grudnia 2013 r.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury nauczycielskiej, poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r., czyli po spełnieniu ostatniej z wymaganych przesłanek, ale nie wcześniej, niż od miesiąca, w którym złożyła wniosek o emeryturę.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, a w szczególności przepisu art. 88 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 ze zm.)
w związku z art. 3 pkt 1a ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.).

Wniósł o zmianę wyroku przez uznanie, iż decyzja z dnia 16 stycznia 2014 r. odmawiająca prawa do emerytury nauczycielskiej jest prawidłowa oraz o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie skarżący podniósł, że należy wyjść od definicji podstawowej
tj. określenia szkolnictwa specjalnego. Definicję szkoły lub oddziału specjalnego zawiera
art. 3 pkt 1a ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.). Z przepisu tego wynika, że pojęcie szkolnictwa specjalnego odnoszone jest wyłącznie do tych instytucji, w których realizowany jest przedszkolny lub szkolny obowiązek nauki tj. 1a) szkole specjalnej lub oddziale specjalnym - należy przez to rozumieć odpowiednio:

a) szkołę lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b
ust. 7 pkt 2,

b) szkołę lub oddział zorganizowane w podmiocie leczniczym, o którym mowa
w przepisach o działalności leczniczej, oraz w jednostce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w tym podmiocie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71c ust. 2.

Przepis ten uznaje za szkołę specjalną i oddział specjalny szkołę lub oddział zorganizowane w zakładzie opieki zdrowotnej, w tym w zakładzie opiekuńczo- leczniczym
i zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, a także w jednostce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w tym zakładzie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art.71c ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Przytoczony przepis jednoznacznie odnosi się zatem do takiej szkoły (przedszkola) lub oddziału specjalnego, który został zorganizowany w zakładach
i jednostkach w nim wymienionych.

Zdaniem organu rentowego ubezpieczona nie spełnia warunków do przyznania emerytury nauczycielskiej z tytułu posiadania 25-letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, gdyż pracy takiej nie wykonywała.

W myśl art. 3 pkt 1a ustawy o systemie oświaty, szkołami lub oddziałami specjalnymi są: po pierwsze – placówki dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie z przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, czyli rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (rozporządzenie to zostało zastąpione przez Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania
i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie
w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych, Dz. U.
z 2010 r., Nr 228 poz. 1490 ze zm.).

W związku z powyższym „domy dziecka” nie są jednostkami przeznaczonymi dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i nie są zorganizowane zgodnie z przepisami wykonawczymi wskazanymi w powołanym przepisie, toteż
nie odpowiadają pojęciu szkoły specjalnej w wymienionym znaczeniu. Domy dziecka nie spełniają również przesłanek zawartych w pkt b, tzn. w jednostkach i w zakładach opieki zdrowotnej, a także w jednostkach pomocy społecznej, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71c ust. 2 ustawy o systemie oświaty.

W związku z powyższymi wątpliwościami zdaniem organu rentowego ubezpieczona nie świadczyła stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienia w szkolnictwie specjalnym.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej.

Na uzasadnienie podniosła, że wyrok Sądu I instancji oparty został na wyczerpującym materiale dowodowym zebranym w toku postępowania. Sąd I instancji prawidłowo dokonał subsumcji ustalonego stanu faktycznego z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

Natomiast stanowisko organu rentowego jest bezzasadne. Pojęcie szkolnictwa specjalnego w rozumieniu art. 88 Karty Nauczyciela jest rozumiane szeroko, co potwierdza stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej, Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli z dnia 8 maja 2006 r. (DPZN-WSW- KK-1824-81/06). Pojęcie to odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 i la Karty Nauczyciela, które nie mają charakteru ogólnodostępnego i zajmują się kształceniem i działalnością opiekuńczo - wychowawczą nad dziećmi i młodzieżą wymagającą stosowania specjalnej organizacji pracy i metod pracy. W konsekwencji, zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej istnieją podstawy do uznania pracy pracowników placówek opiekuńczo - wychowawczych za zatrudnienie w szkolnictwie specjalnym.

Szczegółowe uzasadnienie tego problemu w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji zostało poparte logiczną i spójną wykładnią obowiązujących w tym zakresie przepisów. Prawidłowo ustalono, że Dom Dziecka (...) jako placówka wielofunkcyjna, łączy
w sobie zarówno zadania przewidziane dla placówek wsparcia dziennego, skierowane na dziecko i jego rodzinę, jak i placówek interwencyjnych, jaką było Pogotowie Opiekuńcze.
Z tych też względów zasadne jest zaliczenie tego rodzaju placówki do szkolnictwa specjalnego, w którym praca skutkowała krótszym powszechnym stażem pracy, warunkującym prawo do emerytury nauczycielskiej.

Na uwagę zasługuje fakt, że osoby zatrudnione w Domu Dziecka (...)
na tożsamych stanowiskach i posiadające analogiczny staż pracy, otrzymały prawo
do emerytury nauczycielskiej, z uwzględnieniem pracy w Domu Dziecka jako pracy
w szkolnictwie specjalnym, p. U. K., p. K. H., p. O. D.,
p. I. K.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja jest zasadna.

Sąd Okręgowy przyznając ubezpieczonej prawo do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej przyjął, że zarówno okres zatrudnienia M. B. w Pogotowiu Opiekuńczym, jak i w Domu Dziecka (...) w K., czyli co najmniej okres od dnia 1 września 1987 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., jest okresem pracy w szkolnictwie specjalnym w rozumieniu art. 1 ust. 1a ustawy - Karta Nauczyciela i że może z tego tytułu uzyskać prawo do emerytury nauczycielskiej dowodząc jedynie 26 lat, 2 miesiąc i 29 dni ogólnego stażu pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego pojęcie szkolnictwa specjalnego w rozumieniu art. 88 Karty Nauczyciela jest rozumiane szeroko, co potwierdza stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej, Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli z dnia 8 maja 2006 r. Pojęcie to odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 i la Karty Nauczyciela, które nie mają charakteru ogólnodostępnego i zajmują się kształceniem
i działalnością opiekuńczo-wychowawczą nad dziećmi i młodzieżą wymagającą stosowania specjalnej organizacji pracy i metod pracy. W konsekwencji, zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej istnieją podstawy do uznania pracy pracowników placówek opiekuńczo - wychowawczych za zatrudnienie w szkolnictwie specjalnym.

Nie ulega jednak wątpliwości, że ustawa Karta Nauczyciela nie zawiera definicji pojęcia szkolnictwa specjalnego. Jak trafnie zarzuca skarżący, definicję szkoły lub oddziału specjalnego zawiera art. 3 pkt 1a i b ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jedn. tekst Dz. U. Nr 256 z 2004 r., poz. 2572 z późn. zm.), zgodnie z którym: ilekroć w dalszych przepisach (tej ustawy) jest mowa bez bliższego określenia o szkole specjalnej lub oddziale specjalnym - należy przez to rozumieć odpowiednio: szkołę lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie
z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2; szkołę lub oddział zorganizowane w podmiocie leczniczym, o którym mowa w przepisach o działalności leczniczej, oraz
w jednostce pomocy społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w tym podmiocie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze, zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71c ust. 2;

Wydane z tych delegacji ustawowych przepisy wykonawcze, to: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz
w ośrodkach (Dz. U. Nr 19 z 2005 r. poz.166), zastąpione z dniem 1 września 2011 r. przez rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228 z 2010 r. poz.1489) oraz dotyczące organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej
i jednostkach pomocy społecznej rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U.
Nr 51 z 2003 r. poz.), zastąpione z dniem 4 kwietnia 2013 r. przez rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 marca 2013 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych
w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych
i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz.380).

Tymczasem poza sporem pozostawało, że dom Dziecka (...) miał status wielofunkcyjnej placówki socjalizacyjno-interwencyjnej w rozumieniu § 7 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2005 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 37 z 2005 r. poz.331), wydanego na podstawie art. 81 ust.1
pkt 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703). Placówka ta zapewniała dziecku dzienną i całodobową opiekę oraz wychowanie, realizując zadania przewidziane dla placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjnej i placówki socjalizacyjnej, a także łączyła dzienne i całodobowe działania terapeutyczne, interwencyjne i socjalizacyjne skierowane na dziecko i rodzinę dziecka.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak zatem podstaw do przyjęcia, aby zatrudnienie ubezpieczonej w tej placówce mogło być uznane w rozumieniu art.88 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jedn. tekst Dz. U. Nr 674 z 2006 r. z późn. zm.)
w zw. z art. 3 pkt 1a i b ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jedn. tekst Dz. U.
Nr 256 z 2004 r., poz. 2572 z późn. zm.) za uprawniające do przejścia na emeryturę
po dwudziestopięcioletnim okresie zatrudnienia, w tym po 20 latach wykonywania pracy
w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym (i rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy).

Nie budzi przy tym wątpliwości, że w spornym okresie ubezpieczona wykonywała pracę nauczycielską i z tego punktu widzenia za oczywistą należy uznać treść pisma Departamentu Polityki Rodzinnej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lipca 2014 r. dotyczącego wydłużenia zrównania praw nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych określonych w art. 1 ust. 1 Karty Nauczyciela z nauczycielami, wychowawcami i innymi pracownikami pedagogicznymi określonymi w art. 1 ust. 1a Karty Nauczyciela do dnia 31 grudnia 2013 r.

Jednak, wbrew poglądowi Sądu I instancji, art.1 ust.1a ustawy Karta Nauczyciela nie jest pomocny w rozstrzygnięciu, czy wspornym okresie ubezpieczona wykonywała pracę
w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym. Przepis ten (uchylony z dniem
1 stycznia 2011 r. przez art. 204 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Dz. U. Nr 149 z 2011 r. poz.887) stanowił, że ustawie podlegają również nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 137, poz. 1304) w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych działających na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U.
z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.). Nie obejmował natomiast nauczycieli
i wychowawców placówek specjalnych działających na podstawie ustawy z 7 września
1991 r. o systemie oświaty.

Z tych przyczyn za nietrafne należy uznać stanowisko Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji Narodowej zawarte w piśmie z dnia 8 maja 2006 r., że szkolnictwo specjalne w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 i ust 1a tejże ustawy, które nie mają charakteru ogólnodostępnego i zajmują się kształceniem i działalnością opiekuńczo-wychowawczą nad dziećmi i młodzieżą wymagającą stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. W konsekwencji nieprawidłowy był także pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 września
2012 r. w sprawie sygn. akt XI U 497/12, że taką właśnie jednostką jest Dom Dziecka (...), który jako placówka wielofunkcyjna, łączy w sobie zarówno zadania przewidziane dla placówek wsparcia dziennego, skierowane na dziecko i jego rodzinę, jak i placówek interwencyjnych, jaką było Pogotowie Opiekuńcze.

Skoro M. B. nie może uzyskać prawa do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej po wykazaniu dwudziestopięcioletniego okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym według art.88 ustawy Karta Nauczyciela, po myśli art.386 § 1 kpc orzeczono, jak w sentencji.

/-/ SSA Wojciech Bzibziak /-/ SSA Witold Nowakowski /-/ SSA Alicja Kolonko

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek