Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Jolanta Ansion (spr.)
Sędziowie	SSA Maria Małek - Bujak SSA Maria Pierzycka - Pająk
Protokolant	Sebastian Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. w Katowicach

sprawy z odwołania C. P. (C. P. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego C. P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 1 października 2015 r. sygn. akt X U 393/15

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego
i przyznaje ubezpieczonemu C. P. prawo do emerytury
od dnia 23 października 2014 roku.

/-/SSA M.Małek-Bujak /-/SSA J.Ansion /-/SSA M.Pierzycka-Pająk Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2172/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 14 stycznia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił ubezpieczonemu C. P. prawa do emerytury stwierdzając, iż ubezpieczony nie udokumentował 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony wniósł o jej zmianę, poprzez przyznanie prawa do emerytury podnosząc, iż legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia
w warunkach szczególnych, albowiem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
był zatrudniony na stanowisku traktorzysty w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w P., a następnie w Instytucie (...) w P..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, iż ubezpieczony nie udowodnił co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy podniósł, iż praca ubezpieczonego na stanowisku traktorzysty nie może zostać zaliczona do pracy w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A dział VIII pod poz. 3, bowiem ubezpieczony oprócz prac transportowych wykonywał również prace polowe przy pomocy ciągnika, które nie stanowią pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 października 2015r., sygn. akt
X U 393/15, Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony C. P. (ur. (...))
23 października 2014r. złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa
do wcześniejszej emerytury. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu:

- od 1 sierpnia 1972r. do 29 kwietnia 1976r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w P. na stanowisku traktorzysty;

- od 7 maja 1976r. do 31 maja 1979r. w (...) Zakładach (...)
w C. jako funkcjonariusz pożarnictwa;

- od 7 czerwca 1979r. do 14 kwietnia 1989r.w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w P. na stanowisku kierowcy ciągnika;

- od dnia 15 kwietnia 1989r. w Instytucie (...) Oddział
w P., początkowo na stanowisku traktorzysty, od 1 marca 1992r.
na stanowisku robotnika polowego - traktorzysty, a od 12 września 2002r.
na stanowisku robotnika

W Spółdzielni Kółek Rolniczych ubezpieczony zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy. Przez cały okres zatrudnienia pracował jako traktorzysta. Każdy traktorzysta pracował na swoim ciągniku. W Spółdzielni pracowano
na ciągnikach C 360 i C 363P oraz C 330. Spółdzielnia Kółek Rolniczych świadczyła usługi transportowe, transportowano traktorami wapno, piasek, węgiel, żwir, kamień, słomę. Traktorzyści przemierzali trasę do K. i Z. Dębińskich, a także R. i U.. Transportowano też wapno z M. i z C.
do P.. Wykonywano również zlecenia transportowe na terenie P.. Ubezpieczony transportował materiał traktorem z przyczepami. Spółdzielnia zajmowała się też usługami polowymi, takimi jak rozrzut obornika, bronowanie, oranie, koszenie trawy, opryskiwanie, siew nasion. Traktorzyści (kierowcy ciągników) świadczyli zarówno usługi transportowe, jak i usługi polowe. Prace transportowe wykonywali przez 8 godzin dziennie, a zdarzało się, że i w godzinach nadliczbowych. Niekiedy po zakończeniu prac transportowych kierowcy ciągników byli kierowani
do prac polowych, które wykonywali w ponadnormatywnym czasie pracy. Przez kilka miesięcy w roku, podczas żniw i wiosną, traktorzyści byli zatrudnieni tylko
przy pracach polowych i wówczas nie wykonywali czynności transportowych.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił, że będąc zatrudnionym
w Instytucie (...) Oddział w P., ubezpieczony wykonywał prace polowe na gruntach Instytutu, rzadko prace transportowe. W skali miesiąca ubezpieczony wykonywał zlecenia transportowe przez 2-3 dniówki, w pozostałych dniach pracował jako operator maszyn przy pracach polowych. Od 1995r., gdy Instytut wydzierżawił grunty rolne, ubezpieczony pracował jako traktorzysta przez 4-5 godzin dziennie wykonując prace pielęgnacyjne przy uprawach.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że odwołanie
nie zasługuje na uwzględnienie.

Powołując treść regulacji art. 184 ust. 1-3, art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze Sąd Okręgowy wskazał, że bezspornym było,
iż ubezpieczony spełnia przesłankę 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień 1 stycznia 1999r. Z dniem (...). ubezpieczony ukończył 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Spornym pozostawała wyłącznie kwestia legitymowania się przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r. 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 3 grudnia 2013r., sygn. akt I UK 172/13, Lex nr 1467147, który dokonując oceny okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych, w której wnioskodawca obsługiwał ciągniki Ursus i Ferguson oraz koparko-spycharkę Białoruś wykonując prace polowe oraz prace transportowe uznał, iż Sąd Apelacyjny prawidłowo nie zaliczył do prac wykonywanych w szczególnych warunkach prac polowych, przy których był zatrudniony wnioskodawca, jako obsługujący ciągniki
i spycharko-ładowarkę. Sąd Najwyższy wskazał, iż prace transportowe wykonywane przez wnioskodawcę, jako kierowcę ciągników można zaliczyć do prac w transporcie, a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo, że pracował on
w spółdzielni rolniczej, a nie w przedsiębiorstwie transportowym, jednakże nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod poz. 3 prac kierowców ciągników
i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce
i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym „prace różne”. Tak zostały ujęte np. prace przy spawaniu, czy naprawie pomp wtryskowych. Inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy
lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, nawet, jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe.

W świetle wyników postępowania dowodowego Sąd Okręgowy uznał,
iż ubezpieczony nie wykazał 15-letniego okresu stażu pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. Ubezpieczony domagał się zaliczenia
do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 1 sierpnia 1972r. do 29 kwietnia 1976r. i od 7 czerwca 1979r. do 14 kwietnia 1989r. oraz okresu zatrudnienia w Instytucie (...) Oddział w P. od 15 kwietnia 1989r. Jak wynika ze zgodnych zeznań świadków: I. R., J. S. i L. P. - współpracowników ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. - ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni na stanowisku traktorzysty w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony, tak, jak i pozostali kierowcy ciągników, wykonywał prace transportowe oraz prace polowe. Z zeznań świadków wynika, iż wiosną i w czasie żniw traktorzyści nie wykonywali prac transportowych, lecz wyłącznie prace polowe. I tak świadek L. P. zeznał, iż traktorzyści wykonywali tylko prace polowe przez 3 - 4 miesiące w skali roku, świadek I. R. podał, że przez 1 - 2 miesiące w skali roku, a świadek J. S., że przez 5 miesięcy w skali roku. Z kolei ubezpieczony zeznał, iż przez
2 miesiące w skali roku wykonywał tylko prace polowe bez prac transportowych.

Mając powyższe na względzie, Sąd I instancji stwierdził, iż ubezpieczony, będąc zatrudnionym w Spółdzielni Kółek Rolniczych na stanowisku traktorzysty,
nie wykonywał prac transportowych przez 3 miesiące w skali roku (uśredniając okresy wskazywane przez świadków). Oznacza to, iż z każdego roku pracy ubezpieczonego
w Spółdzielni Kółek Rolniczych do pracy w warunkach szczególnych może być zaliczone tylko 9 miesięcy (w których ubezpieczony wykonywał prace transportowe stale i w pełnym wymiarze czasu pracy), z wyłączeniem okresu 3 miesięcy, w którym ubezpieczony wykonywał wyłącznie prace polowe, nie stanowiące pracy
w transporcie, a zatem niepodlegające zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu, okres zatrudnienia ubezpieczonego w Instytucie (...) Oddział w P., nie podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, albowiem ubezpieczony nie wykazał, aby w tym okresie wykonywał prace transportowe stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z zeznań świadków: J. S. i M. K., a także zeznań ubezpieczonego jednoznacznie wynika,
iż ubezpieczony sporadycznie wykonywał zlecenia transportowe (2-3 razy w skali miesiąca, nie zawsze przez pełną dniówkę roboczą).

Mając zatem powyższe na względzie, Sąd I instancji do pracy w warunkach szczególnych wykonywanej na stanowisku określonym w załączniku
do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykaz A dział VIII poz. 3 - Dz. U. z 1983r., poz. 43) uwzględnił ubezpieczonemu: z 1972r. - 3 miesiące (ubezpieczony był zatrudniony od 1 sierpnia 1972r., Sąd odliczył 2 miesiące prac polowych), z lat 1973-1975 po 9 miesięcy
z każdego roku, z 1976r. - 3 miesiące i 29 dni (ubezpieczony był zatrudniony
do 29 kwietnia 1976r., a więc poza sezonem prac polowych, stąd Sąd zaliczył cały okres zatrudnienia ubezpieczonego z 1976r.), z 1979r. - 4 miesiące i 24 dni
(ubezpieczony był zatrudniony od 7 czerwca 1979r., Sąd odliczył 2 miesiące prac polowych), z lat 1980-1988 po 9 miesięcy z każdego roku, z 1989r. - 3 miesiące
i 14 dni (ubezpieczony był zatrudniony do 14 kwietnia 1976r., a więc poza sezonem prac polowych, stąd Sąd zaliczył cały okres zatrudnienia ubezpieczonego z 1989r.). Łącznie 123 miesiące i 7 dni, tj. 10 lat, 3 miesiące i 7 dni.

Doliczając powyższy okres do okresu pracy w warunkach szczególnych, uznanego przez organ rentowy w wymiarze 3 lat i 25 dni, Sąd Okręgowy stwierdził,
iż ubezpieczony, wbrew normie art. 6 k.c., nie wykazał, aby na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się co najmniej 15-letnim okresem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z tych względów, Sąd I instancji na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł,
jak w sentencji zaskarżonego orzeczenia.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony.

Apelujący zaskarżając wyrok w całości, zarzucił:

- naruszenie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach z FUS
i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie zapisu wykazu A dział VIII poz. 3, stanowiącego załącznik
do tego rozporządzenia;

- naruszenie art. 233 k.p.c., poprzez nieustalenie okresu obsługi kombajnów zbożowych i ziemniaczanych, w czasie wykonywania prac polowych.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyroku
i przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie skarżącego, zapis wykazu A dział VIII poz. 3 nie może być interpretowany zawężająco, ponieważ po kierowcach ciągników wymieniono kierowców kombajnów i kierowców pojazdów gąsienicowych, jeżeli już prace kierowców ciągników mogą się odbywać w transporcie, to prace kierowców kombajnów i pojazdów gąsienicowych nie mogą być przypisane do branży transportowej. Ponadto, inne zapisy wykazu A dział VIII potwierdzają, że nie ma on charakteru stanowiskowo-branżowego. Ubezpieczony podkreślił, iż praca ciągnikiem rolniczym przy pracach polowych jest o wiele trudniejsza, a tym samym, bardziej szkodliwa z powodu temperatury, kurzu, czy oddziaływania pestycydów i wapna
na organizm ludzki podczas wykonywanych zabiegów agrotechnicznych. Podał,
że ciągniki, którymi kierował, nie miały żadnej izolacji cieplnej ani wygłuszającej kabiny kierującego, co powodowało, że podczas pracy takiego ciągnika, traktorzysta był narażony na oddziaływanie temperatury pracy silnika, który pracował w zakresie 80-90 ^o C, a także hałasu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest uzasadniona.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcia wymagało, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym
na podstawie art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 748 j.t.) zwanej ustawą emerytalną, a w szczególności, czy legitymuje się 15-letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu tej ustawy.

Badanie tej przesłanki wymagało ustalenia, czy ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych od 1 sierpnia 1972r. do 29 kwietnia 1976r. i od 7 czerwca 1979r. do 14 kwietnia 1989r. oraz w Instytucie (...) Oddział w P. od 15 kwietnia 1989r. pracował w warunkach szczególnych.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych ubezpieczony wykonywał prace transportowe oraz prace polowe. Sąd Okręgowy uznał, że z każdego roku pracy ubezpieczonego w Spółdzielni Kółek Rolniczych do pracy w warunkach szczególnych może być zaliczone tylko 9 miesięcy, w których ubezpieczony wykonywał prace transportowe stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, z wyłączeniem okresu 3 miesięcy, w których ubezpieczony wykonywał wyłącznie prace polowe, niestanowiące pracy w transporcie, a więc niepodlegające zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, stanowisko Sądu I instancji jest nieuzasadnione.

Praca kierowcy ciągnika (traktorzysty) jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8,
poz. 43 ze zm.), dział VIII poz. 3.

Faktem jest, że spółdzielnie kółek rolniczych nie należą do sektora transportowego gospodarki, jednak, jak trafnie podnosił apelujący, pod poz. 3 działu VIII wykazu A, stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia, obok prac kierowców ciągników wymienione zostały również prace kierowców kombajnów i pojazdów gąsienicowych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny są maszynami rolniczymi
i podobnie, jak ciągniki, są wykorzystywane głównie do prac polowych, nie zaś
w transporcie.

Jak trafnie zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 marca 2013r., sygn. akt III AUa 1163/12, LEX nr 1293638: „Prace kierowców ciągników
i kombajnów zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, czyli prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. W związku z tym przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników
czy kombajnów zatrudnieni w firmach transportowych wykonywali pracę
w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 u.e.r.f.u.s., wypaczałoby sens tej regulacji, bowiem ze względu na ich specyfikacje, pojazdy te wykorzystywane
są do określonych dla nich czynności, w tym prac polowych, z którymi wiąże się także szereg czynności transportowych”.

W konsekwencji, Sąd I instancji winien był zaliczyć ubezpieczonemu cały sporny okres zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych, z uwzględnieniem prac polowych.

Z tych samych przyczyn, do stażu pracy w warunkach szczególnych należało zaliczyć okres zatrudnienia ubezpieczonego w Instytucie (...) Oddział w P. od 15 kwietnia 1989r.

Uwzględnienie powyższego okresu zatrudnienia powoduje, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Z tych przyczyn, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c.
zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego
i przyznał ubezpieczonemu C. P. prawo do emerytury od dnia
23 października 2014r.

/-/SSA M.Małek-Bujak /-/SSA J.Ansion /-/SSA M.Pierzycka-Pająk Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR