Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Alicja Kolonko (spr.)
Sędziowie	SSA Wojciech Bzibziak SSA Witold Nowakowski
Protokolant	Michał Eksterowicz

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018 r. w Katowicach

sprawy z odwołania Z. Ś. (Z. Ś.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego Z. Ś.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 20 września 2017 r. sygn. akt XI U 682/17

oddala apelację.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2142/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonemu Z. Ś. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, albowiem nie udowodnił on do dnia
1 stycznia 1999 r. wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie osiągnął 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, nie osiągnął wieku emerytalnego i jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu prawa
do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że wiek 60 lat ukończył (...)
(...), złożył dnia 5 kwietnia 2017 r. wniosek o przekazanie środków zgromadzonych
na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa, posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, ponieważ formalnie przebywając na urlopie bezpłatnym, którego ZUS nie zaliczył, w rzeczywistości wykonywał pracę na delegacji za granicą oraz udowodnił okres co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych, ponieważ pracował w ramach przyuczenia w Hucie (...) na stanowisku tokarza, a następnie w Przedsiębiorstwie Budowlano-Montażowym(...) S.A. na stanowisku murarza kominów przemysłowych.

Podniósł, że wszystkie okresy urlopu bezpłatnego, wyszczególnione
w świadectwie pracy z dnia 31 grudnia 1993 r., wystawionym przez Przedsiębiorstwo Budowlano-Montażowe(...)S.A. w S., związane były
z oddelegowaniem go przez pracodawcę do pracy zagranicą. W świadectwie tym błędnie wskazano, że w okresach od 10 lutego 1991r. do 31 maja 1991r. oraz od 11 września 1991 r. do 4 listopada 1991 r. przebywał na urlopie bezpłatnym w celach prywatnych, ponieważ
w rzeczywistości pracował wówczas razem ze S. J. w ramach delegacji odpowiednio w Niemczech oraz we Włoszech.

W okresie od 7 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. nadal był zatrudniony w (...) S.A. w S. na stanowisku murarza kominów przemysłowych,
z tym, że od 2 stycznia 1996 r. do 12 kwietnia 1996 r. pobierał zasiłek chorobowy.

Łącznie posiada 25 lat i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Po ponownym przeanalizowaniu sprawy i uzupełnieniu dokumentacji przez ubezpieczonego, organ rentowy wydał decyzję z dnia 24 kwietnia 2017 r., w której również odmówił Z. Ś. prawa do wcześniejszej emerytury, z uwagi na to,
że nie osiągnął 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie udowodnił co najmniej 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji, w którym podtrzymał stanowisko prezentowane w poprzednim odwołaniu i wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Wyrokiem z dnia 20 września 2017 r. sygn. XI U 682/17 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołania.

W oparciu o akta osobowe, zeznania świadków J. F., S. J., Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony Z. Ś. (ur. (...)) z zawodu jest tokarzem, w okresie od 1 września 1973 r. do 31 sierpnia 1975 r. zatrudniony był w ramach umowy o naukę zawodu w Hucie (...) w M., jako uczeń, a następnie na stanowisku tokarz. W tym okresie ubezpieczony w drugiej klasie szkoły zawodowej miał praktyki w Hucie (...), które odbywały się dwa dni w tygodniu, natomiast w trzeciej klasie – trzy dni w tygodniu. Jako tokarz z kolei ubezpieczony zajmował się toczeniem rożnych elementów do maszyn. W trakcie dniówki ubezpieczonego połowę czasu zajmowało mu toczenie, a drugą połowę szlifowanie. Zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 20 kwietnia 2017 r.,
w którym wskazał, że Z. Ś. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 21 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1975 r., pracę polegającą na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie – tokarz, wymienioną w wykazie A, dziale XIV, poz. 25 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa
i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r.

Następnie ubezpieczony zatrudniony został w Przedsiębiorstwie (...) w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku murarza kominów przemysłowych, pracując w tym zakładzie od 9 października 1975 r.
do 31 grudnia 1990 r. S. zajmowała się budową i modernizacją pieców szklarskich służących do wytopu szkła. Sporadycznie przedsiębiorstwo zajmowało się też innymi pracami, na przykład budową pieców koksowniczych na Hucie (...). Piece budowane były w D., Z., J. S., a także zagranicą. Ubezpieczony pracował zarówno przy budowie pieców, jak i przy ich remoncie i rozbiórce. Piec budowało się z cegły krzemionkowej albo z magnezytu. Praca ubezpieczonego przy budowie polegała na układaniu cegieł i łączeniu ich zaprawą murarską. Dopiero wówczas odpalało się piec. Ubezpieczony na gorąco wykonywał tylko remonty bieżące pieców. Remont pieca odbywał się na piecu, który był jeszcze gorący, w związku z czym murarze,
w tym ubezpieczony musieli pracować w rękawicach i specjalnych ubraniach ochronnych. Ubezpieczony wraz ze swoją brygadą obkładał piec izolacją ze sprasowanej waty szklanej.
W początkowym okresie pracy ubezpieczonego na stanowisku murarza, remonty pieców zdarzały się przynajmniej raz w roku, później z uwagi na lepsze materiały, z których je budowano, remonty te zdarzały się rzadziej. Mniejsze naprawy zdarzały się raz na dwa miesiące i odbywały się najczęściej na niezgaszonym piecu, o obniżonej temperaturze.
W dalszej kolejności ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w S., gdzie w okresie od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1993 r. również wykonywał pracę jako murarz pieców i kominów przemysłowych. Za wspomniane okresy pracy pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych z dnia 31 grudnia 1993 r, zgodnie z którym w okresie
od 9 października 1975 r. do 31 grudnia 1978 r. przypisano mu stanowisko robotnika budowlanego, a od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1993 r. stanowisko murarza kominów
i pieców przemysłowych jako prace wymienione w wykazie A dziale V i XIV poz. 2A i 10 pkt 7, 3 i 6 zarządzenia nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. W okresie pracy w (...) ubezpieczony wyjeżdżał na budowy eksportowe za granicę – od 23 lipca 1991 r. do 5 września 1991 r. do Włoch, od 6 listopada 1991 r. do 26 listopada 1991 r. do Austrii, od 11 stycznia 1992 r. do 19 stycznia 1992 r.
do Austrii, od 23 czerwca 1992 r. do 10 września 1992 r. do Niemiec oraz od 26 października 1992 r. do 15 listopada 1992 r. do Włoch. Na budowach eksportowych ubezpieczony wykonywał tę samą pracę co u pracodawcy macierzystego w kraju. W dniach od 10 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. oraz od 11 września 1991 r. do 4 listopada 1991 r. przebywał
na urlopie bezpłatnym. Od 7 stycznia 1994 r. do 30 kwietnia 1994 r. ubezpieczony był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. jako bezrobotny z prawem
do zasiłku. Od 1 maja 1994 r. do 30 listopada 1995 r. zatrudniony był w Zakładzie (...): sp. z o.o. w S., gdzie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku murarza. Praca ta wykonywana była przez niego w pomieszczeniach biurowca, gdzie kładł płytki, gipsował ściany itp. Z kolei
w okresie od 1 czerwca 1996 r. do 28 kwietnia 2000 r. zatrudniony był w (...) na stanowisku murarza pieców przemysłowych. W tym czasie ubezpieczony między innymi pracował przy piecach tunelowych w G.. Murował piece do wypalania ceramiki,
a praca ta nie była pracą przy piecach na gorąco. Praca ta odbywała się na hali, gdzie
nie prowadzono produkcji.

Czyniąc powyższe ustalenia Sąd odmówił wiary zeznaniom ubezpieczonego
w zakresie, w jakim twierdził, że w okresie od 10 lutego 1991r. do 31 maja 1991r. oraz od 11 września 1991r. do 4 listopada 1991r. (tj. w ramach urlopów bezpłatnych) pracował
na budowach eksportowych w Niemczech, a następnie w Belgii, wskazując, że zeznania
te pozostają w sprzeczności z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy, w szczególności ze świadectwem pracy z dnia 31 grudnia 1993r., z którego wynika, że był wówczas na urlopie bezpłatnym w celach prywatnych oraz z zeznaniami świadka S. J., który wskazywał inne miejsce i okresy tej pracy.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy powołał art. 184 w zw. z art. 37 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Odnośnie wymaganego stażu pracy wskazał Sąd, że organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres 24 lat, 6 miesięcy i 20 dni, a sporne były okresy od 10 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. oraz od 11 września 1991 r. do 4 listopada 1991 r., w których ubezpieczony miał – jak twierdził - pracować na budowach eksportowych za granicą.

W ocenie Sądu I instancji zgromadzony materiał dowodowy nie dał podstaw
do ustalenia, że Z. Ś. osiągnął na dzień 1 stycznia 1999 r. okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat oraz że udowodnił okres co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd I instancji wskazał, że z uwagi na powyższe, odwołanie ubezpieczonego
od decyzji organu rentowego z dnia 15 marca 2017 r. i z 24 kwietnia 2017 r. należało oddalić.

Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik ubezpieczonego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. w związku
z art. 13 § 2 k.p.c., w wyniku dokonania dowolnej oceny dowodu z zeznań odwołującego i uznanie go za niewiarygodny w zakresie, w którym odwołujący wskazał, że w okresie od 10 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. oraz
od l i września 1991 r. do 4 listopada 1991 r. rzeczywiście pracował
na budowach eksportowych, w sytuacji, gdy fakt wykonywania przez odwołującego pracy w spornym okresie, poza jego zeznaniami, wynika również z nowych dowodów w postaci zeznań świadków wnioskowanych w dalszej części niniejszej apelacji, a których odwołujący nie mógł zgłosić
na wcześniejszym etapie, bowiem wiedzę o adresach zamieszkania świadków powziął dopiero po ogłoszeniu zaskarżonego wyroku:

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., w wyniku pominięcia dowodu z listy płac odwołującego za okres jego zatrudnienia w (...) S.A.
w S. od 4 maja 1998 r. do 30 czerwca 1998 r., w sytuacji, gdy dowód ten potwierdza, że odwołujący pobierał wówczas zasiłek chorobowy;

3)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 7 pkt 1 lit. b, art. 8, art. 184 w związku z art. 32 i art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wobec jego błędnej wykładni oraz niewłaściwego zastosowania czego skutkiem było przyjęcie, że odwołujący na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił
25 lat okresów składowych i nieskładkowych, bowiem w okresie od 10 lutego 1991 roku do 31 maja 1991 roku oraz od 11 września 1991 roku do 4 listopada 1991 roku nie wykonywał pracy i przebywał na urlopie bezpłatnym oraz
nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, w sytuacji, gdy:

-

odwołujący posiada 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych, w tym okres sporny od 10 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. oraz od 11 września 1991 r. do 4 listopada 1991 r., w trakcie którego odwołujący w rzeczywistości był oddelegowany przez swojego pracodawcę do pracy zagranicą, oraz okres od 4 maja 1998 r.
do 30 czerwca 1998 r. kiedy odwołujący pobierał zasiłek chorobowy,
co łącznie daje ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych;

-

odwołujący posiada 15 lat pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem
w okresie od 1 września 1973 r. do 31 sierpnia 1975 r. w ramach przyuczenia do wykonywania zawodu w Hucie (...) w M. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku tokarza i szlifierza, co odpowiada pracy wymienionej w poz. 78 dział III, względnie pracy wymienionej
w poz. 25 dział XIV wykazu A stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze; oraz w okresie
od 9 października 1975 r. do 31 grudnia 1998 r. na podstawie umowy
o pracę zawartej z Przedsiębiorstwem Budowlano- (...) S.A. w S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku murarza kominów przemysłowych,
co odpowiada pracy wymienionej w poz. 10 dział XIV wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

-

brak zaliczenia odwołującemu powyższych okresów zatrudnienia jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stanowi naruszenie zasady równości obywateli wobec prawa wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP, bowiem świadkowie J. F. i E. K., pobierający obecnie emerytury z tytułu wykonywania pracy
w warunkach szczególnych, w spornym okresie byli narażeni
na oddziaływanie tych samych szkodliwych czynników co odwołujący, wobec czego nieistotnym jest brak tożsamości prac wykonywanych przez odwołującego i świadków, tj. remont pieców na gorąco lub
na zimno.

Złożył w apelacji obszerny wniosek dowodowy, a to o dopuszczenie
i przeprowadzenie dowodu z:

1)  zeznań świadka T. S., wraz z jego aktami emerytalnymi;

2)  zeznań świadka E. M., , wraz z jego aktami emerytalnymi;

3)  zeznań świadka C. L.,;

4)  zeznań świadka M. D.,;

5)  zeznań świadka S. K., wraz z jego aktami rentowymi;

6)  zeznań świadka B. E., zam. ul. (...), (...)-(...) D.;

7)  uzupełniającego przesłuchania odwołującego,

wszystkie na okoliczność ustalenia, że odwołujący posiada 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz, że odwołujący posiada 15 lat pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy, oraz, że odwołujący nie znał danych adresowych wyżej wymienionych świadków przed ogłoszeniem zaskarżonego wyroku;

8)  dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa oraz toksykologii;

na okoliczność ustalenia czy bezpośredni kontakt odwołującego z cegłą krzemionkową, magnezytem oraz watą szklaną w okresie zatrudnienia
od 9 października 1975 roku do 31 grudnia 1993 roku miał szkodliwy wpływ
na jego organizm.

Apelujący podniósł, że odwołujący nie mógł zgłosić dowodów z zeznań świadków
na wcześniejszym etapie postępowania, bowiem wiedzę o ich adresach zamieszkania powziął dopiero po ogłoszeniu zaskarżonego wyroku. Nadto, o konieczności zgłoszenia dowodu
z opinii biegłego odwołujący dowiedział się z treści tego wyroku.

Reasumując, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie odwołującemu emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach począwszy od dnia złożenia wniosku o przyznanie mu tego prawa; względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w Katowicach i o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Swoje stanowisko obszernie uzasadnił.

Podniósł, że w świadectwie pracy z dnia 31 grudnia 1993r. błędnie wskazano,
że w okresach od 10 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. oraz od 11 września 1991 r.
do 4 listopada 1991 r. przebywał na urlopie bezpłatnym w celach prywatnych, bowiem wszystkie wyszczególnione w nim okresy, w których korzystał z urlopu bezpłatnego, związane były z oddelegowaniem go przez pracodawcę do pracy zagranicą. W rzeczywistości pracował wówczas razem ze świadkiem B. E. w ramach delegacji zagranicą. Pozostali świadkowie zgłoszeni w treści niniejszej apelacji posiadają wiedzę w zakresie oddelegowania go w spornym okresie do pracy zagranicą, bowiem podobnie jak on korzystali z urlopów bezpłatnych w celu podjęcia pracy eksportowej. Działania te odbywały się
na polecenie pracodawcy, tj. Przedsiębiorstwa Budowlano- (...) S.A. w S..

Apelujący zaznaczył, że zasada branżowo-stanowiskowego charakteru wyodrębnienia prac w szczególnych warunkach, choć obowiązująca, nie ma jednak charakteru absolutnego
i w szczególnych okolicznościach sprawy można od niej odstąpić. Może się zdarzyć, iż zakład pracy wykonywał także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki,
a co za tym idzie, szkodliwość danego rodzaju pracy odpowiada szkodliwości pracy przyporządkowanej do innej branży. Decydujące znaczenie ma w tym przypadku to, czy pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był narażony na działanie tych samych szkodliwych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu gospodarki, w ramach którego takie same prace zaliczane są
do prac w szczególnych warunkach. - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2017 r. sygn. I UK 45/16 (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 r. sygn. II UK 368/13 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 kwietnia 2017 r. sygn. III AUa 1212/16).

Pełnomocnik ubezpieczonego podkreślił, że w okresie od 9 października 1975 r.
do 31 grudnia 1998 r., ubezpieczony będąc zatrudnionym na podstawie umowy o pracę
w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) S.A. w S., stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku murarza kominów przemysłowych, co odpowiada pracy wymienionej w poz. 10 dział XIV wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Zdaniem apelującego nie sposób zgodzić się z oceną Sądu a quo, jakoby fakt, że część remontów wykonywał przy piecach gorących, a część przy piecach zimnych, wykluczał możliwość zaliczenia tej pracy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, skoro obie prace były świadczone z narażeniem na oddziaływanie czynników szkodliwych
w postaci krzemionki, magnezytu i waty szklanej.

Powyższe znajduje potwierdzenie w fakcie, że świadkowie M. D.
i S. K., którzy pracowali razem z nim w spornym okresie, pobierają obecnie świadczenia z tytułu chorób zawodowych wywołanych tymi czynnikami.

Apelujący podniósł, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny
i orzecznictwa, w sprawach o prawo do emerytury w obniżonym wieku dopuszcza się przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia szkodliwego wpływu czynników zewnętrznych na organizm w trakcie wykonywania pracy. Zdaniem apelującego znamiennym jest, że ewentualne stwierdzenie przez biegłego szkodliwości wskazanych wyżej czynników spowoduje konieczność zaliczenia pracy jako pracy w warunkach szczególnych, mimo,
iż przesłuchiwani przed Sądem a quo świadkowie J. F. i E. K. remontowali piece na gorąco.

Odmienne stanowisko prowadzić będzie, zdaniem apelującego, do naruszenia zasady równości wobec prawa, wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP.

W piśmie z dnia 5 stycznia 2018r. złożył kolejny wniosek o dopuszczenie
dowodu z:

1)  uwierzytelnionej kopii pisma J. K. z dnia 10 października 2005 r. adresowanego do Powiatowej Stacji Epidemiologicznej w P.;

2)  uwierzytelnionej kopii orzeczenia lekarskiego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S. z dnia 30 listopada 2005 r.
o rozpoznaniu choroby zawodowej u J. K.;

3)  uwierzytelnionej kopii decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S. z dnia 12 grudnia 2005 r., o nr (...), o stwierdzeniu choroby zawodowej u J. K.;

4)  uzupełniającego przesłuchania odwołującego;

wszystkie na okoliczność ustalenia, że w spornym okresie odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach, w tym w okresie od 9 października 1975 r. do 31 grudnia 1998 r., będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) S.A. w S. na stanowisku murarza kominów przemysłowych, był stale narażony na oddziaływanie szkodliwych czynników
w postaci pyłów azbestu oraz pyłów wełny mineralnej.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosków dowodowych.

Uznał, że wnioskowane dowody nie przyczynią się do wyjaśnienia sprawy, bo stan faktyczny nie jest kwestionowany, lecz kwestionowana jest jego subsumcja, a w większości ustalenia są zgodne z twierdzeniami samego ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa ubezpieczonego do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 184 (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Do istoty sporu należało rozstrzygnięcie, czy ubezpieczony na dzień 31.12.1998r. wykazał ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz wykonywanie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przynajmniej przez 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Przypomnieć wypada, że zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura
po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 cyt. ustawy, jeżeli w dniu jej wejścia w życie, tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa
do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn oraz

1)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej – wynoszący 25 lat dla mężczyzn.

Stosownie do art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, emerytura, o jakiej mowa w art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z mocy art. 32 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 powoływanej ustawy. Dla celów ustalenia uprawnień do emerytury wcześniejszej
z tytułu pracy w warunkach szczególnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

W myśl art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej obniżony wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Do przepisów tych należy zaliczyć rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Na zasadzie § 2 ust. 1 owego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z mocy § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że Sąd I instancji przeprowadził obszerne i wyczerpujące postępowanie dowodowe.

W oparciu o zebrany materiał dowodowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a dokonana ocena prawna nie narusza zasad określonych art. 233 k.p.c., a Sąd Apelacyjny przyjmuje je za swoje.

Dlatego też brak jest podstaw do postawienia Sądowi I instancji zarzutu naruszenia tego przepisu.

Pierwszą kwestionowaną przesłanką jest ogólny staż pracy ubezpieczonego.

Odnosząc się do kwestionowanych przez ubezpieczonego okresów urlopów bezpłatnych w okresie od lutego do maja i od września do listopada 1991 r., to prawidłowo Sąd Okręgowy uznał, że z zebranej w sprawie dokumentacji, w szczególności ze świadectwa pracy z dnia 31 grudnia 1993r. znajdującego się w aktach osobowych, wynika,
że we wskazanych okresach ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym na cele prywatne. Brak jest w aktach innego dokumentu, potwierdzającego wersję ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zauważył, że we wspomnianym świadectwie pracy wymienione są inne okresy pracy ubezpieczonego za granicą, co do których w aktach osobowych znajdują się odpowiednie umowy dotyczące tych wyjazdów.

Słusznie uznał Sąd, że trudno dać wiarę zeznaniom ubezpieczonego, jakoby wykonywał w spornych okresach pracę, bowiem gdyby w istocie tak było, to zapewne znalazłoby to potwierdzenie w aktach osobowych, jak to ma miejsce w przypadku innych okresów pracy zagranicą.

Okoliczności tej nie potwierdzili również zeznający w sprawie świadkowie.

Świadek S. J. podał inne okresy pracy, którą - jak twierdził - wykonywał z ubezpieczonym zagranicą, a co więcej – podał, że był z ubezpieczonym we Włoszech
w 1992 r., co sugeruje jedynie, że był z ubezpieczonym prawdopodobnie końcem tego roku na budowie eksportowej, którą organ rentowy zaliczył. Sam ubezpieczony natomiast zeznał, że był na budowie eksportowej w Belgii, a to z kolei jest sprzeczne zarówno ze świadectwem pracy, jak i twierdzeniami zawartymi w jego odwołaniu i zeznaniami świadków. Ponadto ubezpieczony sam zeznał, że będąc na budowie eksportowej w Belgii nie wykonywał żadnej pracy, ponieważ jego pracodawca nie otrzymał pozwolenia na budowę. Ubezpieczony nie przedstawił innych dowodów celem wykazania innych okresów składkowych czy też nieskładkowych, co powoduje iż już z tego powodu jego odwołanie nie zasługuje
na uwzględnienie, albowiem nie spełnił wszystkich przesłanek koniecznych do przyznania emerytury we wcześniejszym wieku.

Twierdzenia ubezpieczonego są odmienne od zeznań świadka S. J., który miał pracować z ubezpieczonym w obu okresach. Z zeznań świadka S. J. wynika, że praca w Niemczech była przy „murowaniu uszczerbku w murze, który był przy murach”, a we Włoszech przy murowaniu wanny szklarskiej.

Natomiast ubezpieczony powiedział, ze w pierwszym okresie była to praca
w Niemczech przy „wymurówce kotła”, a w drugim okresie w Belgii to w ogóle nic nie robił, bo pracodawca nie uzyskał zezwolenia.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że zaliczeniu podlega okres zatrudnienia a nie okres samego wyjazdu w ramach urlopu bezpłatnego, w celu wykonywania pracy.

Kolejna kwestionowaną przesłanką jest wykazanie 15 lat wykonywania stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych spornymi okresami w sprawie był okres pracy ubezpieczonego w Hucie (...) na stanowisku tokarza oraz w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku murarza pieców przemysłowych.

Odnośnie pracy w Hucie (...) prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, że okres ten nie może być zaliczony jako okres pracy w warunkach szczególnych, albowiem - jak wskazał sam ubezpieczony - połowę czasu pracy wykonywał pracę tokarza, a drugą połowę - szlifierza.

Jako praca w warunkach szczególnych zaliczona mogłaby być jedynie praca szlifierza, wymieniona w Wykazie A, dziale III, poz. 78 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r., jednak jako wykonywana jedynie przez połowę dniówki i nie spełnia ona koniecznej przesłanki pracy wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidzianej w § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia.

W tym miejscu podkreślić należy, że załączniki do powołanego rozporządzenia stanowiące jego integralną część – wymieniają „stanowiska pracy”, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych, nie zaś „miejsca pracy”.

Praca na stanowisku tokarza nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Wymieniona w dziale III poz. 78 praca przy szlifowaniu lub ostrzenie wyrobów
i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym, wykonywane przez ubezpieczonego nie w pełnym wymiarze czasu pracy nie może zostać zakwalifikowana do pracy uprawniającej do emerytury na podstawie powołanych na wstępie przepisów.

Sumowanie jako pełnego etatu pracy tokarza i szlifierza nie daje podstaw do uznania, że praca taka spełnia warunki pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych.

Odnośnie zatrudnienia ubezpieczonego w (...) (od 9 października 1975 r. do 31 grudnia 1993 r. i od 1 czerwca 1996 r. do 31 grudnia 1998 r.), Sąd Okręgowy podkreślił, że pracami w warunkach szczególnych są prace określone w Wykazie A, dziale XIV, poz. 10 załącznika do w/w rozporządzenia - prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków.

Podziela Sąd Apelacyjny ocenę Sądu Okręgowego, że z zeznań zarówno świadków, jak i samego ubezpieczonego bezsprzecznie wynika, iż w okresie spornym ubezpieczony zajmował się nie tylko remontem pieców (który faktycznie odbywał się na gorąco), ale także rozbiórką tych pieców i ich budową, a te czynności nie odbywały się na gorąco.

Nie są to również prace wymienione przez wyżej cytowane rozporządzenie, które stanowi jedynie o „naprawie” tych pieców.

Oznacza to, że ubezpieczony pracy w warunkach szczególnych nie wykonywał
w pełnym wymiarze czasu pracy, albowiem uwzględnieniu podlega w tym przypadku tylko naprawa tych pieców, a nie ich budowa czy też rozbiórka. Wobec powyższego również tych okresów pracy nie można zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych wykonywanych
w pełnym wymiarze czasu pracy.

Powyższej oceny nie zmienia okoliczność, że zeznający w sprawie świadkowie:
J. F. i E. K. pobierają emeryturę wcześniejszą, po zaliczeniu im okresu zatrudnienia w (...) do pracy w warunkach szczególnych. Z ustaleń faktycznych w sprawach świadków wynika, że w okresie zatrudnienia wykonywali remonty pieców
na gorąco. Ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie są inne.

Praca przy budowie chłodni kominowych i kominów przemysłowych wymienia
w wykazie A w dziale V pkt 2 załącznika do rozporządzenia, którą jak twierdzi ubezpieczony wykonywał do 1985 r., może być zaliczona jako praca wykonywana w warunkach szczególnych, o ile zostanie wykazane, że była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy, w konkretnych okresach. Ubezpieczony jednak tego nie wykazał. Nie wykazał również kiedy, jaki konkretnie prace i przy jakich piecach wykonywał.

Zważywszy, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są interpretowane ściśle, brak jest podstaw do zaliczenia wnioskowanych okresów przy braku jednoznacznych ustaleń w tym zakresie.

Zasadna jest opinia biegłego czy te dokumenty potwierdzające, że współpracownik ubezpieczonego uznał za chorobę zawodową na skutek szkodliwych warunków pracy, bowiem zaliczeniu podlega praca w warunkach szczególnych, a nie szkodliwych.

Stąd też wnioskowanie w/w dowodów jest bezpodstawne.

Mając na uwadze, że ubezpieczony nie wykazał spełnienia przesłanek uprawniających do przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 184 powołanej ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, prawidłowo Sąd I instancji oddalił odwołanie.

Apelację jako bezzasadną należało zatem w myśl art. 385 k.p.c. oddalić jako bezzasadną.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek