Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Wojciech Bzibziak (spr.)
Sędziowie	SSA Alicja Kolonko SSA Witold Nowakowski
Protokolant	Michał Eksterowicz

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018 r. w Katowicach

sprawy z odwołania A. P. (A. P.) i P. P. (1) (P. P. (1))

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 26 września 2016 r. sygn. akt IX U 339/15

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz A. P. i P. P. (1) kwoty po 675 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2072/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 marca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, iż A. P. jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z mężem P. P. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 20 listopada 2014r. do 30 listopada 2014r.
oraz obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu od 1 grudnia 2014 r.

Zdaniem organu rentowego jedynym zamiarem nawiązania współpracy pomiędzy ubezpieczoną a jej mężem było uzyskanie świadczenia, a nie chęć podjęcia zarobkowej działalności pozwalającej na uzyskanie środków utrzymania. W ocenie ZUS sekwencja działań przeprowadzonych przez te osoby, a także A. R. obniżającego wymiar czasu pracy A. P. do ½ jednoznacznie świadczy o obejściu prawa. Zamiarem stron było uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W odwołaniu od tej decyzji A. P. i P. P. (1) działający przez pełnomocnika będącego radcą prawnym domagali się jej zmiany przez ustalenie, że A. P. jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z mężem P. P. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 20 listopada 2014r. do 30 listopada 2014r. oraz obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu
i ubezpieczeniu zdrowotnemu od 1 grudnia 2014 r. do nadal.

Wskazali, że ubezpieczona podjęła się wykonywania obowiązków w firmie swojego męża
w związku z planowanym rozwojem przedsiębiorstwa i poszerzeniem dotychczasowej działalności o działalność biura rachunkowego. Początkowo prowadziła księgowość tylko
w zakresie jego firmy, a w kolejnych miesiącach obsługa księgowo-rachunkowa, świadczona przez nią jako osobę współpracującą, dotyczyła trzech nowych firm. Wskazali, że na rozpoczęcie współpracy także miała wpływ okoliczność, iż od 1 grudnia 2014r. wymiar czasu pracy A. P. uległ obniżeniu do ½ etatu u pracodawcy N. A. R., gdzie była zatrudniona jako księgowa oraz konieczność zapewnienia pomocy mężowi przy prowadzeniu działalności związanej z wypożyczaniem narzędzi i urządzeń budowlanych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 26 września 2016r., sygn. akt IX U 339/15 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku
zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. P. jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z mężem P. P. (1) podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 20 listopada 2014r. do 30 listopada 2014r. oraz obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu od 1 grudnia 2014r. oraz zasądził od ZUS na rzecz odwołujących się kwoty po 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie akt organu rentowego, umowy o pracę zawartej pomiędzy ubezpieczoną
a A. R. oraz porozumienia zmieniającego ją (k. 40-41 a.s.), umowy
o pracę pomiędzy P. P. (1) a (...)
w R. (k. 42 a.s.), odpisu z Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej dotyczącego działalności prowadzonej przez odwołującego się (k. 22 a.s.), umowy zawartej pomiędzy N. A. R. a (...) P. P. (1) (k. 43-45 a.s.), faktury z dnia
19 stycznia 2015r. (k. 23 a.s.), umowy zlecenia zawartej pomiędzy firmą (...) a G. C. (k. 38-39 a.s.), księgi przychodów i rozchodów (k. 70-81 a.s.), informacji Urzędu Skarbowego w W. (k. 110 a.s.), dokumentacji lekarskiej ubezpieczonej
z przebiegu ciąży (k. 93-107, k. 114-123 i k. 128 a. s.), opinii biegłego sądowego specjalisty chorób kobiecych i położnictwa (k. 141-143 a.s. i k. 172-173 a.s.), zeznań świadków: A. R. i H. R. (k. 64-65 a.s. i k. 67 a.s) oraz przesłuchań odwołujących się w charakterze stron (k. 130-132 a.s. i 134 a.s) ustalił Sąd, że P. P. (1) prowadzi od 1 września 2014r. pozarolniczą działalność gospodarczą (...) P. P. (1) z siedzibą w R. w zakresie wynajmu i dzierżawy maszyn
i urządzeń, a także drobnych usług budowlanych, wykończeniowych. Od 20 listopada 2014r. współpracę przy prowadzeniu przez niego działalności podjęła żona A. P.. Wcześniej pracowała w biurach rachunkowo-finansowych i kancelariach podatkowych oraz
w innych firmach jako księgowa. Od lipca 2014r. została zatrudniona w firmie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku księgowej.
Od grudnia 2014r. jej wymiar czasu pracy został ograniczony do połowy wymiaru, gdyż okazało się, iż nie ma potrzeby zatrudnienia księgowego w pełnym wymiarze czasu pracy. Podał nadto Sąd, że we wrześniu i w październiku 2014r. było małe zainteresowanie
usługami firmy (...), natomiast w listopadzie coraz więcej klientów pytało o wynajem sprzętu. Dzwoniło około 6 klientów dziennie, którzy pytali o rodzaj sprzętu, cenę
i warunki wynajmu. P. P. (1) nie dawał sobie sam rady z prowadzeniem działalności, ponieważ pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w R. jako operator maszyn w godz. 7.00-15.00. W związku z tym razem z żoną podjęli decyzję o jej współpracy przy prowadzonej działalności. Nadto
w grudniu 2014r. P. P. (1) zawarł umowę na usługi budowlane z firmą (...).
W związku z realizacją tej umowy już w listopadzie 2014r. brakowało mu czasu na zajmowanie się swoją działalnością gospodarczą. A. P. została wykazana
w ewidencji działalności gospodarczej jako pełnomocnik firmy.

Wskazał Sąd, że w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej ubezpieczona zajmowała się informowaniem klientów o rodzaju wynajmowanego sprzętu,
o jego cenach, warunkach wynajmu oraz prowadziła ewidencję dla celów podatku VAT
i książkę przychodów i rozchodów firm. Zbierała wszystkie faktury za dany miesiąc, następnie sprawdzała je pod względem formalnym, wprowadzała do ewidencji VAT, robiła deklaracje do podatku VAT, wyliczała podatek VAT do zapłaty lub przeniesienia na
następny okres rozliczeniowy, o czym informowała klienta. Nadto księgowała dokumenty do podatkowej księgi przychodów i rozchodów wyliczając przychód, koszty i dochód oraz należny podatek. W związku z wykonywaniem tych usług kontaktowała się z klientami telefonicznie, osobiście lub mailowo. Ponadto przygotowywała deklaracje rozliczeniowe
i zgłoszeniowe do ZUS. Za usługi rachunkowe od każdego klienta firmy męża otrzymywała 100 zł netto miesięcznie. W grudniu 2014r. było dwóch klientów, w styczniu 2015r. doszedł trzeci, w lutym kolejnych trzech, a w maju i w sierpniu dodatkowo po jednym kliencie.
A. P. reprezentowała także klientów przed ZUS i urzędem skarbowym. Informowała ich o zmianach podatkowych oraz o zmianach obowiązujących druków.
Takie same czynności w zakresie usług rachunkowo- księgowych wykonywała na rzecz
firmy prowadzonej przez męża, a także wystawiała faktury za wykonanie usług księgowo-rachunkowych i w zakresie wynajmu sprzętu. Zajmowała się również pozyskiwaniem nowych klientów. Zostawiała ulotki, m.in. w zakładzie fryzjerskim, stacji diagnostycznej, punkcie kurierskim. Ponadto firma cały czas ogłasza się na (...) zarówno w zakresie usług rachunkowych, jak i wynajmu sprzętu.

Podniósł także Sąd, że po zgłoszeniu ubezpieczonej do ZUS jako osoby współpracującej, dowiedziała się, że jest w ciąży. W początkowym okresie ciąży nie miała żadnych dolegliwości, czuła się dobrze. W dniu 27 stycznia 2015r. była niezdolna do pracy z powodu grypy i od tego czasu cały przebywała na zwolnieniu lekarskim, aż do porodu.
Dziecko urodziła w dniu 25 czerwca 2015r. w przewidywanym terminie. W czasie jej nieobecności P. P. (1) przejął większość jej obowiązków oraz zatrudnił od 3 lutego 2015r. na podstawie umowy zlecenia do wykonywania usług (...) za wynagrodzeniem 300 zł brutto miesięcznie. Do jej zadań należało wyłącznie wprowadzanie danych do komputera, do programu księgowego – do ewidencji VAT i książki podatkowej i wyliczanie podatku. G. C. nie kontaktowała się
z klientami, nie udzielała porad w zakresie zmian w przepisach podatkowych, nie pozyskiwała nowych klientów, nie zajmowała się klientami ani sprawami dotyczącymi wynajmu sprzętu budowlanego. Dlatego podstawa jej wymiaru składek była znacznie niższa od wykazanej za ubezpieczoną, która wyniosła za grudzień 2014r. 8.500 zł, a za styczeń 2015r. – 2.375,40 zł.

Sąd I instancji wskazał także, że odwołujący się w pierwszych miesiącach prowadzenia działalności mieli przeznaczoną pulę pieniędzy na rozwój firmy, inwestowali w zakup sprzętu. W połowie lutego 2015r. P. P. (1) zakończył wykonywanie usługi budowlanej na rzecz N. i od tego czasu obsługiwał klientów w zakresie wynajmu sprzętu. Z tytułu umowy o pracę zarabia około 7-8.000 zł brutto. Z informacji Urzędu Skarbowego w W. z 5 sierpnia 2015r. wynika, że P. P. (1) za rok 2014 z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskał przychód w wysokości 2.981,34 zł i osiągnął stratę w wysokości 4.931 zł.

Podał Sąd, że u A. P. w początkowym okresie ciąży, tj. w grudniu 2014r.
i styczniu 2015r. występowały mdłości i wymioty oraz pobolewania dołu brzucha.
W dniu 3 lutego 2015r. rozpoznano u niej stan poronienia zagrażającego, a 6 maja 2015r. stan porodu przedwczesnego zagrażającego. Od 27 stycznia 2015r. ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim.

Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za kompletny, przekonujący, spójny i logiczny,
a przez to mogący stanowić podstawę rozstrzygnięcia.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Gliwicach przytoczył treść art. 8
ust. 11, art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych i stwierdził, że spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył oceny, czy A. P. faktycznie świadczyła pracę na rzecz męża i czy praca ta wypełniała cechy współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Podał Sąd, że wprawdzie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawiera legalnej definicji „współpracy przy prowadzeniu działalności”, ale wypracowano ją w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Sąd I instancji odwołał się do wyroków Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009r., sygn.
II UK 134/08, (OSNP 2010/13-14/170) i z dnia 20 maja 2008r., sygn. II UK 286/07
(OSNP 2009/17-18/241) i wskazał, że cechami konstytutywnymi pojęcia współpracy
przy działalności gospodarczej, są występujące łącznie: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni związek
z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas
i częstotliwość podejmowanych robót. Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.

Za bezsporne uznał Sąd, że odwołujący są małżeństwem i pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.

Zdaniem Sądu nie ulega wątpliwości, że praca A. P. wypełnia kryteria współpracy określone powyżej, gdyż stale, od 20 listopada 2014r. do 27 stycznia 2015r., codziennie, wykonywała pracę na rzecz prowadzonej przez męża działalności gospodarczej. Ubezpieczona podjęła się pomocy przy prowadzeniu tej działalności, gdyż mąż, z uwagi na pracę zawodową oraz realizację umowy o roboty budowlane, nie miał czasu zająć się bieżącą obsługą klientów firmy, reklamą i zdobywaniem nowych klientów. Tym właśnie zajęła się A. P., a nadto po rozpoczęciu współpracy przedmiot działalności firmy został poszerzony o usługi finansowo-księgowe, które ona świadczyła. Ubezpieczona prowadziła księgowość nie tylko firmy męża, ale także firm zewnętrznych. Miała do tego odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe zdobyte w pracy w biurach rachunkowych
oraz kancelariach podatkowych. Mogła codziennie przeznaczać czas na pracę w ramach współpracy, gdyż od 1 grudnia 2014r. pracodawca, który ją zatrudniał jako księgową, zmienił wymiar jej czasu pracy na połowę etatu.

Wskazał nadto Sąd, że gdy odwołująca się była niezdolna do pracy, P. P. (1) zatrudnił do pomocy – podstawowej obsługi księgowej pracownika, a resztą czynności, które wykonywała ubezpieczona zajął się sam, po zakończeniu realizacji usługi budowlanej dla A. R..

W ocenie Sądu pomoc udzielona przez A. P. mężowi w sposób znaczący przyczyniła się do wykonywania bieżącej działalności firmy oraz jej rozwoju.

Za takim przyjęciem przemawiał jednoznacznie zgromadzony materiał dowodowy, w tym dane wynikające z przedłożonych dokumentów, a także z dokumentacji medycznej i opinii biegłego. Z tych ostatnich wynika, że stan zdrowia odwołującej się w spornym okresie nie wykluczał wykonywania pracy. Za takim przyjęciem przemawiają także zeznania świadków, którzy widzieli ją przy pracy w ramach prowadzonej przez męża działalności. Świadkowie współpracowali zawodowo z odwołującymi się, stąd też Sąd uznał ich zeznania za wiarygodne, logiczne i spójne (podobnie jak wyjaśnienia A. P. i P. P. (1), które korelowały z nimi).

W konsekwencji Sąd Okręgowy w Gliwicach przyjął, że ubezpieczona w spornym okresie wykonywała pracę jako osoba współpracująca przy przyprowadzeniu działalności gospodarczej męża i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak
w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a przez to błędną jego ocenę prowadzącą do uznania, że ubezpieczona spełnia przesłanki uzasadniające objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym jako osoby współpracującej z mężem prowadzącym pozarolniczą działalność pomimo niewykazania przez nich, iż współpraca miała charakter systematyczny, ciągły oraz w sposób znaczący przyczyniała się do prowadzenia działalności oraz jej rozwoju,

2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 11 i art. 13 pkt 5 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych prowadzące do ustalenia, iż ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek P. P. (1).

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz w obu przypadkach o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zdaniem skarżącego nie można zgodzić się z zaprezentowaną przez Sąd I instancji oceną sprawy.

Organ rentowy przedstawił stan prawny oraz odwołał się do orzecznictwa Sądu Najwyższego w kwestii współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującej obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i stwierdził, że Sąd Okręgowy w Gliwicach wprawdzie obszernie opisał zakres czynności podejmowanych przez ubezpieczoną uznając, iż były one tego rodzaju, że w sposób znaczący przyczyniły się do wykonywania działalności oraz jej rozwoju, jednak analiza zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje, iż ustalenia Sądu mają raczej walor życzeniowy i nie znajdują oparcia w faktach. Podniósł, że zawarcie umów na prowadzenie obsługi księgowej, jak również przedłożenie kilku faktur wystawionych przez ubezpieczoną za cały okres zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych nie dają jeszcze podstaw do twierdzenia, iż zaistniała współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Uznanie, iż pomoc A. P. w sposób znaczący przyczyniła się
do wykonywania działalności firmy oraz jej rozwoju w sytuacji niespornej okoliczności pozyskania przez nią w okresie grudzień 2014r. – styczeń 2015r. trzech klientów
z wynagrodzeniem za świadczenie usług na ich rzecz, od każdego po 100 zł miesięcznie, ocenił jako bezpodstawne. Podał także, że twierdzenie o istotnym znaczeniu pracy ubezpieczonej dla funkcjonowania firmy męża podważa również fakt, iż w okresie jej absencji obsługę klientów mógł w sposób stały prowadzić on sam.

Skarżący zwrócił również uwagę na przychód z prowadzonej działalności, który za rok 2014 wyniósł 2.981,34 zł, a w poszczególnych miesiącach: za wrzesień 2014r. – 0 zł, za październik 2014r. – 146,34 zł, za listopad 2014r. – 406,50 zł, a za grudzień 2014r. –
2.428,84 zł. Stwierdził, że Sąd I instancji tej okoliczności, przy dokonanym zgłoszeniu
z deklarowaną podstawą wymiaru składek za grudzień 2014r. w wysokości 8.500 zł, nie przypisał żadnego znaczenia.

ZUS przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 13 września 2016r., sygn. I UK 455/15, zgodnie z którym, wprawdzie generowanie strat przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą z uwagi na koszty działalności przewyższające przychód nie przekreśla zarobkowego charakteru działalności, jednak inaczej należy ocenić sytuację,
w której od początku wymiernym, stałym i założonym z góry kosztem nieznajdującym pokrycia w przewidywanych zyskach staje się opłacanie składek w wysokości znacznie przekraczającej obowiązujące minimum. Takie multiplikowanie kosztów prowadzonej działalności nieuzasadnione jest przecież potrzebą inwestowania w podjęte przedsięwzięcie celem jego perspektywicznego rozwoju. Może to wskazywać na intencję nie tyle podjęcia
i wykonywania działalności gospodarczej (współpracy), lecz włączenia do systemu ubezpieczeń w celu uzyskania wysokich świadczeń.

Organ rentowy podał także, iż twierdzeniom Sądu Okręgowego w Gliwicach o dobrym
stanie zdrowia ubezpieczonej w spornym okresie, przeczy opinia biegłego z zakresu chorób kobiecych i położnictwa, który stwierdził, m.in., że z informacji wynikającej z karty ciąży wynika, iż prowadzący ginekolog już na pierwszej wizycie 11 grudnia 2015r. odnotował,
że uskarżała się ona na nudności i wymioty. Są one nierzadkim objawem, jednak
w przypadku A. P. pobolewania dołem brzucha było odnotowane przez lekarza prowadzącego prawie na każdej wizycie, który zalecał oszczędny tryb życia. Podjęcie pracy, jeśli istnieje chociaż niewielkie zagrożenie ciąży lub zdrowia matki jest niewskazane. Podał też, że ubezpieczona z dużym prawdopodobieństwem mogła wiedzieć, że jest w ciąży już od końca października na podstawie objawów subiektywnych, możliwości wykonania testu, a także bazując na swoim doświadczeniu, gdyż nie była to jej pierwsza ciąża.

Zdaniem skarżącego przedstawione działania stron nie zasługują na ochronę prawną

i skłaniają do wniosku, że pomimo zgłoszenia A. P. jako prowadzącej działalność gospodarczą nie nastąpiło nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego. Celem tych działań nie była stała współpraca przy prowadzeniu działalności, w dodatku o istotnym dla niej znaczeniu, lecz uwiarygodnienie jej wykonywania w celu uzyskania niewspółmiernie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

A. P. i P. P. (1) działający przez pełnomocnika będącego radcą prawnym wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od ZUS na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył objęcia A. P. ubezpieczeniem zdrowotnym w okresie od 20 listopada 2014r. do 30 listopada 2014r. oraz od 1 grudnia 2014r. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym oraz ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z mężem – (...) P. P. (1) określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.) oraz art. 66 ust. 1
pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U z 2017r., poz. 1938 ze zm.).

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. jeżeli pracownik (za którego uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy) spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 – dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Stosownie natomiast do treści art. 8 ust. 11 za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami uważa się m.in. małżonka i innych członków rodziny, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

Poza sporem było, że A. i P. P. (2) w okresie objętym zaskarżoną decyzją byli małżeństwem i pozostawali we wspólnym gospodarstwie domowym.

Istota sporu sprowadzała się więc do oceny, czy w tym okresie ubezpieczona współpracowała z mężem przy prowadzeniu przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej firmy
(...) P. P. (1), a w konsekwencji, czy podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie wskazanych powyżej przepisów.

Dla wyjaśnienia tej kwestii Sąd Okręgowy w Gliwicach właściwie przeprowadził obszerne postępowanie, prawidłowo ustalił okoliczności faktycznej dokonując trafnej oceny zebranego materiału dowodowego i wyciągając słuszne wnioski końcowe.

Zarówno ustalenia faktyczne, jak i dokonaną ocenę w pełni podziela Sąd Apelacyjny, stąd też za zbędne uznano ich ponowne szczegółowe przytaczanie w tym miejscu.

Przypomnieć zatem jedynie należy, że A. P. posiadająca od 1 lipca 2014r. tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z pozostawaniem w stosunku pracy
w firmie (...), podjęła od 20 listopada 2014r. współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej męża. P. P. (1) od 1 września 2014r. rozpoczął prowadzenie działalności w zakresie wynajmu i dzierżawy maszyn i urządzeń budowlanych.

Słusznie przyjął Sąd I instancji, że zachodziła uzasadniona potrzeba podjęcia
współpracy przez ubezpieczoną. Przemawiała za tym zwiększona (po początkowym braku zainteresowania) ilość klientów zamierzających skorzystać z usług świadczonych przez firmę (...) i brak możliwości podołania temu przez P. P. (1), który pozostawał
w zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w R. jako operator maszyn. Dodatkowo od 1 grudnia 2014r. (a w zasadzie już
w listopadzie) P. P. (1) wykonywał roboty budowlane w ramach umowy zawartej przez jego firmę z N. A. R.. Okoliczności te, w połączeniu ze zmniejszeniem od 1 grudnia 2014r. wymiaru zatrudnienia A. P. do ½ etatu,
w pełni przemawiały za podjęciem przez nią współpracy z mężem.

Za logiczne i życiowo uzasadnione uznać należy poszerzenie zakresu prowadzonej działalności o świadczenie usług finansowo-księgowych przez A. P. na
rzecz innych firm. Ubezpieczona zajmowała się więc informowaniem klientów o rodzaju wynajmowanego sprzętu, o jego cenach, warunkach wynajmu oraz prowadziła ewidencję dla celów podatku VAT i książkę przychodów i rozchodów zarówno firmy (...), jak i firm,
z którymi zawarto umowy o prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji do celów podatku VAT oraz sporządzanie deklaracji. W związku z wykonywaniem tych obowiązków kontaktowała się z klientami telefonicznie, osobiście lub mailowo,
a także przygotowywała deklaracje rozliczeniowe i zgłoszeniowe do ZUS. Miała do tego odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe zdobyte w pracy w biurach rachunkowych i kancelariach podatkowych.

W świetle przedstawionych okoliczności – wbrew stanowisku ZUS – przyjąć należy, że działania A. P. w pełni odpowiadały pojęciu „współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej” ukształtowanemu w orzecznictwie Sądu Najwyższego powołanemu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z całą pewnością pozostawały one
w bezpośrednim związku z przedmiotem działalności gospodarczej, miały istotny ciężar gatunkowy dla niej, były zorganizowane i stabilne oraz – w okresie do 26 stycznia 2015r. – miały charakter stały (codzienny). Podkreślić należy, że rola ubezpieczonej w prowadzeniu działalności nie ograniczała się (jak twierdzi skarżący) wyłącznie do pozyskania kilku klientów i ich obsługi w zakresie finansowo-księgowym. Były to dodatkowe czynności wobec zasadniczego przedmiotu działalności firmy (...), którymi również zajmowała się A. P. zastępując męża.

Zróżnicowanie to było wyraźne po przejściu przez nią na zwolnienie chorobowe.
P. P. (1) zatrudnił wówczas w ramach umowy zlecenia inną osobę wyłącznie
do wykonywania usług rachunkowo-księgowych, sam zaś – po zakończeniu umowy zlecenia z A. R. – zajmował się zasadniczą działalnością swojej firmy (wszystkimi sprawami dotyczącymi wynajmu sprzętu budowlanego).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego potwierdzeniem faktycznej współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej ubezpieczonej z mężem jest kontynuowanie jej po zakończeniu przez nią urlopu macierzyńskiego.

Za bezzasadne uznać również należy zarzuty apelacji w kwestii wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za A. P. z tytułu współpracy.

Wysokość zadeklarowanej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zarówno osoby prowadzącej działalność gospodarczą, jak i współpracującej z nią, nie może być kwestionowana przez organ rentowy, jeżeli mieści się w granicach określonych przepisami ustawy z 13 października 1998r. (v. art. 18 ust. 8 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5).

W tym zakresie należy odwołać się do utrwalonego stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale składu siedmiu sędziów z 21 kwietnia 2010r., sygn. II UZP 1/10 (OSNP 2010, Nr 21-22, poz. 267) oraz w wyroku z 12 kwietnia 2012r., sygn. I UK 350/11 (LEX nr 1215610).

W powołanej uchwale składu siedmiu sędziów Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że
w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą obowiązek opłacania składek
na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości. Sąd Najwyższy zauważył nadto, że ewentualny problem nieekwiwalentności świadczeń uzyskiwanych
z Funduszu Ubezpieczeń do wkładu ubezpieczonego w ten Fundusz (opłacanie składek od wyższej podstawy wymiaru tylko przez krótki okres) nie może być rozwiązany przez przypisanie ZUS uprawnień do weryfikacji deklarowanej kwoty jako zmierzającej do osiągnięcia „zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego”, gdyż nie ma do tego żadnych podstaw prawnych. Niezbędne w tym zakresie – w celu uniemożliwienia takich praktyk – jest wprowadzenie określonych regulacji prawnych przez ustawodawcę.

Powyższy pogląd w pełni podziela Sąd Apelacyjny w składzie rozstrzygającym niniejszą sprawę.

Za trafne również uznać należy stanowisko Sądu Okręgowego w Gliwicach, iż stan zdrowia A. P. nie stanowił przeszkody w wykonywaniu przez nią czynności w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Przeciwwskazania do takiej pracy (w okresie do przejścia na zwolnienie chorobowe) nie wynikają z dokumentacji lekarskiej,
jak również z opinii biegłego sądowego wydanej w postępowaniu w I instancji. Wnioski
w niej zawarte nie są w tym zakresie kategoryczne i jednoznaczne.

W świetle przedstawionych okoliczności brak było podstaw do uwzględniania zarzutów organu rentowego.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się bezzasadna,
Sąd II instancji na mocy art. 385 kpc oddalił ją.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc oraz art. 99 kpc w związku
z § 10 ust. 1 pkt 2 i § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.) przyjmując wartość przedmiotu zaskarżenia (4.289,47 zł) podaną przez ZUS w piśmie procesowym z 19 stycznia 2018r. (k. 224 a.s.).

/-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP