Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił ubezpieczonemu R. K. przeliczenia emerytury
na podstawie art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując iż po osiągnięciu wieku emerytalnego nie kontynuował zatrudnienia.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji i wniósł o jej zmianę poprzez przeliczenie emerytury zgodnie z wnioskiem, podnosząc iż po osiągnięciu wieku emerytalnego był zatrudniony w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r. w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2019 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku, w sprawie o sygn. akt IX U 1055/18, zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 23 maja 2018r. zmienioną decyzją z dnia 17 lipca 2018r. w ten sposób, iż zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury ubezpieczonego na zasadzie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od daty złożenia wniosku.

Sąd ustalił, że:

R. K. urodził się w dniu (...) Ubezpieczony od dnia
1 września 1997 r. jest uprawniony do wcześniejszej emerytury.

W związku z wnioskiem ubezpieczonego o przeliczenie emerytury na podstawie art.55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS,
do którego ubezpieczony dołączył zaświadczenie stwierdzające, że w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o., organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego uznał,
że powyższe zatrudnienie miało charakter fikcyjny, a umowa zlecenia była pozorną czynnością prawną mającą na celu wykazanie przez ubezpieczonego zatrudnienia przypadającego po ukończeniu wieku emerytalnego. Decyzją z dnia 17 maja 2018 r. Oddział ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniom społecznym
w tym okresie. Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, lecz odwołanie
to wycofał (sprawa o sygn. IX U 1568/18).

O możliwości zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. ubezpieczony
dowiedział się kiedy przyjechał na stację diagnostyczną. Praca ta miała polegać
na uporządkowaniu terenu wokół stacji, tj. skoszeniu trawy, przycięciu żywopłotu oraz drzewek oraz usunięciu chwastów z kostki chodnikowej. Żona ubezpieczonego chorowała wówczas na chorobę nowotworową i ubezpieczony potrzebował dodatkowych pieniędzy na zakup lekarstw i opatrunków. Został zatrudniony na okres jednego miesiąca, co w ocenie prezesa spółki R. S. było czasem wystarczającym na wykonanie zleconych prac. Ze względu na sytuację rodzinną nie miał określonych godzin pracy. Pracował po kilka godzin. Czasami pracę przerywał
i jechał do żony, potem jeszcze raz wracał. W okresie miesiąca wykonał wszystkie zlecone mu zadania i otrzymał umówione wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy podkreśli, że dał w całości wiarę zeznaniom odwołującego
i świadka R. S., ponieważ są one spójne, logiczne i przekonywujące,
a ponadto znajdują potwierdzenie w powołanej w sprawie dokumentacji.

Powołując się na treść art. 734 § 1 i 2 k.c., art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społeczny (Dz. U. z 2017r.,
poz. 1778) Sąd Okręgowy wywiódł, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy stan faktyczny w tej sprawie, a wynikający z zeznań ubezpieczonego, świadka, jak również z dowodów z dokumentów, pozwala na uznanie, że zawarta na okres od 1 września 2017r. do 30 września 2017 r. umowa zlecenia nie była czynnością prawną pozorną w rozumieniu art. 83 k.c. mającą na celu obejście przepisów prawa, a co za tym idzie czy ubezpieczony po ukończeniu wieku emerytalnego faktycznie kontynuował zatrudnienie. Spełnienie tego warunku umożliwi mu bowiem przeliczenie emerytury na zasadzie art.55 ustawy emerytalnej.

W tym miejscu Sąd Okręgowy wskazał, że pozorność oświadczenia woli
(art. 83 § 1 k.c.) została potraktowana przez ustawodawcę jako wada oświadczenia woli, nie dotyczy więc oświadczeń wiedzy. Jest to jednak wada szczególnego rodzaju, bo dotycząca oświadczenia złożonego świadomie i swobodnie dla pozoru drugiej stronie, która o takim oświadczeniu wie i na to się zgadza. (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 1971r., II CR 250/71, nie publikowany). Z kolei w wyroku z dnia
23 czerwca 1986 r., I CR 45/86 (nie publikowanym) Sąd Najwyższy zdefiniował pozorność jako „wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli, a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego,
aby wspomniane oświadczenie woli nie wywoływało skutków prawnych”. Nie można też przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadomie to przyjmował (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001r., II UKN 258/00, OSNP z 2002r., Nr 21, poz. 527).

Sąd Okręgowy uznał, mając na uwadze wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego, iż nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie
nie doszło do zawarcia pozornej umowy zlecenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony oraz jego zleceniodawca szczegółowo wyjaśnili w jakich okolicznościach doszło do zawarcia umowy zlecenia pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę
i ją wykonywał, a pracodawca świadomie to przyjmował (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001r., II UKN 258/00, OSNP z 2002r., Nr 21,
poz. 527)., jaki ubezpieczony miał zakres obowiązków oraz w jaki sposób
je realizował. Sąd Okręgowy dał wiarę ich zeznaniom jako logicznym
i przekonywującym.

Zdaniem Sądu Okręgowego, umowa zlecenia zawarta między stronami
z pewnością nie była czynnością prawną pozorną w rozumieniu art. 83 § 1 k.c., gdyż była faktycznie realizowana.

Ubezpieczony zatem kontynuował zatrudnienie po ukończeniu wieku emerytalnego i spełnił warunki do przeliczenia swojego świadczenia zgodnie
z wnioskiem.

Mając powyższe na uwadze, z mocy powołanych przepisów i art. 477 ¹⁴
§ 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając
go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej jego części, a mianowicie prawomocnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 17 maja 2018 r., mocą której organ rentowy stwierdził, że odwołujący nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r. z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o.,

1.  naruszenie przepisu art. 477 ⁹ k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ k.p.c. poprzez wydanie rozstrzygnięcia w sprawie, o której nie rozstrzygał organ rentowy
w zaskarżonej decyzji,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezzasadnym przyjęciu,
że w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r. odwołujący podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia, pomimo dokonania odmiennych ustaleń przez organ rentowy, zawartych w prawomocnej decyzji,

3.  w konsekwencji, naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 55 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, że Odwołujący spełnił warunki do przeliczenia emerytury.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania do Sądu I instancji oraz zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W pisemnych motywach uzasadnienia organ rentowy podkreślił, że decyzją
z dnia 17 maja 2018 r. ZUS Oddział w R. stwierdził, że odwołujący nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r.
z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika skałek (...) Sp. z.o.o. Decyzja ta została odrębne zaskarżona przez ubezpieczonego, lecz ten w trakcie postępowania sądowego pismem z dnia 4 lutego 2019 r. wycofał odwołanie i Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku w sprawie o sygn. akt
IX U 1568/18 postanowieniem z dnia 26 lutego 2018 r. umorzył postępowanie,
co oznacza, że ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie w całości.

Rację ma organ rentowy podnosząc w apelacji, iż umknęło uwadze Sądowi
I instancji, że postanowieniem z dnia 26 lutego 2019 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku w sprawie o sygn. akt IX U 1568/18 umorzył postępowanie wywołane wniesieniem odwołania przez odwołującego R. K. (K.) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia
17 maja 2018 r. w której stwierdził, że R. K. jako osoba wykonywująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o.
nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r.

Wskazać należy przy tym, że umorzenie postępowania przez Sąd Okręgowy było wynikiem złożenia przez odwołującego oświadczenia o cofnięciu odwołania. Tym samym decyzja organu rentowego z dnia 17 maja 2018 r., o której mowa wyżej stała się prawomocna.

W konsekwencji, ubezpieczony nie może w toku niniejszej sprawy prowadzonej przed Sądem I instancji w sprawie o sygn. akt IX U 1568/18 wnosząc odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 23 maja 2018 r., a odmawiającej R. K. przyznania emerytury, wywodzić przeciwnych ustaleń
faktycznych niż te jakie wynika z prawomocniej decyzji organu rentowego z dnia
17 maja 2018 r.

Podstawą do przyjęcia odmiennego stanowiska do jakich doszedł Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku nie może być odmienna ocena prawna umowy zlecenia
za okres od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r., gdyż ta objęta jest rozstrzygnięciem prawomocnej decyzji organu rentowego z dnia 17 maja 2018 r.
(co do którego postępowanie sądowe zostało umorzone - sprawa o sygn. akt
IX U 1568/18). Nie ulega zatem wątpliwości, że ubezpieczony w postępowaniu
z odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 23 maja 2018 r. nie może ponownie podważać treści decyzji organu rentowego z dnia 17 maja 2018 r. Inaczej ujmując,
nie dostrzegł Sąd I instancji, że ubezpieczony na etapie obecnego postępowania sądowego z odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 23 maja 2018 r. nie może czynić sprzecznych ustaleń faktycznych z tymi jakie wynikają z prawomocnej decyzji organu rentowego z dnia 17 maja 2018 r.

Skoro ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie umowy zlecenia zawartej przez ubezpieczonego z (...) z o.o. za okres
od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r., to o oczywistym jest, że nie spełnił warunku, o którym mowa w art. 55 ustawy emerytalnej, tj. nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego po osiągnieciu wieku emerytalnego.
Tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, że postepowanie dowodowe przed Sądem I instancji w oparciu o treść umowy zlecenia, zeznania ubezpieczonego i świadka przesłuchanego przed tym sądem nie może dotyczących dokonania odmiennych ustaleń faktycznych niż te jakie wynikają z prawomocnej decyzji organu rentowego
z dnia 17 maja 2018r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał za zasadny podniesiony
w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. w zakresie, w jakim przyjął odmienne ustalenia faktyczne niż te, jakie wynikają z decyzji organu rentowego z dnia 17 maja 2018 r.

W konsekwencji, zasadny był zarzut apelacji w zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego, a w szczególności dotyczący uchybienia dyspozycji art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Tym samym, błędne ustalenia faktyczne przyjęte przez Sąd I instancji, odnoszące się do prawnej oceny umowy zlecania za okres od 1 do 30 września 2017 r. oraz powiązana z nimi wadliwa ocena zeznań świadka i ubezpieczanego doprowadziły Sąd do wydania nieprawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny dostrzegając powyższe uchybienia w zakresie ustaleń faktycznych, oceny zgromadzonego materiału dowodowego,
a tym samym, naruszenia przepisów prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.,
art. 227 k.p.c.), naruszenia przepisów prawa materialnego (art. 55 ustawy emerytalnej), a także art. 447 ⁹ w zw. z art. 477 ¹⁴ k.p.c.), na mocy art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie, o czym orzekł, jak w sentencji wyroku.

/-/SSA A.Kolonko /-/SSA T.Szweda /-/SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia