Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 października 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. ustalił ubezpieczonemu M. Ś., jako osobie prowadzącej pozarolniczą działalność, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz składki na to ubezpieczenie za okres od stycznia 2015r. do sierpnia 2017r.

Na uzasadnienie podano, że ubezpieczony prowadzi między innymi działalność
w formie wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną działalnością, a to: (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B.. Organ rentowy dodał,
że ubezpieczony posiadał w tych spółkach 99% udziałów w okresie objętym zaskarżoną decyzją, co czyni go wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Skoro ubezpieczony spełnia warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi jako wspólnik jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, to podlega też
z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. W związku z tym ubezpieczony winien zadeklarować składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie (...) Sp. z o.o. w B.
i (...) Sp. z o.o. w B..

Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że nie ma obowiązku uiszczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie (...) Sp. z o.o. w B.
i (...) Sp. z o.o. w B. oraz zasądzenia od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że legitymowanie się 99% udziałów w spółce nie jest równoznaczne posiadaniem statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2021r., w sprawie I USKP 44/21 oraz z dnia 16 grudnia 2022r., w sprawie I UK 225/19). Ubezpieczony dodał,
że w okresie objętym zaskarżoną decyzją nie uzyskał przychodu z tytułu posiadania udziałów (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B. (pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 2 listopada 2021r., k. 38) oraz nie łączyła go z tymi spółkami jakakolwiek forma zatrudnienia.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Organ rentowy dodał, że wartość przedmiotu sporu wynosi 18 696 zł

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2022r. Sąd Okręgowy w pkt 1 oddalił odwołanie;
w pkt 2 zasądził od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony prowadzi ZAKŁAD (...) jako osoba fizyczna oraz posiada od 8 kwietnia 2011r. 100% udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.. Od 28 stycznia 2015r. ubezpieczony posiada 99% udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.. Od 18 lutego 2015 r. ubezpieczony posiada 99% udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.. W okresie objętym sporem spółki (...) uzyskały przychód.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony deklarował składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie zakładu kominiarskiego oraz jako wspólnik jednoosobowej spółki (...) Sp. z o.o. w B..

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że sporne między stronami było, czy ubezpieczonego należy uznać za jednoosobowego wspólnika spółek (...) i (...),
a w konsekwencji czy był on zobowiązany do deklarowania i opłacania w okresie spornym składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu posiadania takiego statusu.

Sąd Okręgowy przypomniał, że zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (jednolity tekst Dz.U. z 2021r., poz. 1285 ze zm.) – zwaną dalej ustawą o ubezpieczeniu zdrowotnym – w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Oznacza to, że brak jakiegokolwiek przychodu z prowadzonej danej pozarolniczej działalności powoduje brak obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne z danego tytułu (wyroki Sądów Apelacyjnych: w K. z 12 września 2019r., w sprawie III AUa 1794/2018; we W. z 28 lutego 2019r., w sprawie III AUa 1501/2018; w K. z 21 listopada 2018r., w sprawie III AUa 954/16; w G. z 27 grudnia 2017r., w sprawie III AUa 469/217; w B. z 13 lutego 2020r., w sprawie
III AUa 463/19).

Sąd Okręgowy uznał, że decyzja organu rentowego jest prawidłowa, bowiem
w okresie objętym sporem (...) Sp. z o.o. oraz (...) Sp. z o.o. uzyskiwały przychody z prowadzonej działalności. Zatem w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego w związku z prowadzoną pozarolniczą działalnością w formie zakładu kominiarskiego oraz w formie wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie (...), istnieją podstawy do obciążenia ubezpieczonego składkami na ubezpieczenie zdrowotne od każdego z wymienionych tytułów odrębnie za sporny okres.

Sąd Okręgowy podniósł, że ubezpieczony w spornym okresie był wspólnikiem jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (...) i (...) mimo, że posiadał 99% udziałów w tych spółkach. Sąd Okręgowy przytoczył wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011r., w sprawie I UK 8/11, zgodnie z którym sytuacja, w której znaczna większość udziałów skupiona jest w rękach tylko jednego wspólnika, podczas gdy drugi wspólnik posiada jedynie jeden udział, prowadzi do wniosku, iż udziałowiec posiadający tylko jeden udział jest udziałowcem iluzorycznym, nie mającym faktycznego wpływu na działalność spółki. W konsekwencji, pomimo faktu, iż w spółce figuruje drugi wspólnik, zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, taką spółkę należy traktować jak spółkę jednoosobową. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny
w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 listopada 2018r., w sprawie III AUa 916/18, w którym stwierdził, iż na użytek prawa ubezpieczeń społecznych wspólnika większościowego (posiadającego 92% udziałów) należy traktować jako jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Sąd Okręgowy oddalił odwołanie na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. a o kosztach zastępstwa procesowego orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. przy zastosowaniu § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (jednolity tekst Dz.U. z 2018r., poz. 265) – zwanego dalej rozporządzeniem.

Ubezpieczony wniósł apelację, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie uchylenia zaskarżonego
wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Ubezpieczony zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa:

- art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jest także spółka, która posiada dwóch wspólników;

- art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst Dz.U. z 2022r., poz. 1009) – zwaną dalej ustawą systemową – poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest wspólnik spółki, której udziały posiada dwóch wspólników;

- § 2 pkt 5 rozporządzenia poprzez jego błędne zastosowanie, podczas gdy przedmiotem postępowania jest podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od ubezpieczonego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z innych przyczyn, niż wskazane w zarzutach apelacji. Sąd II instancji nie jest związany zarzutami prawa materialnego.

Inicjując rozważania prawne należy podkreślić, że organ rentowy nie jest uprawniony do ustalenia podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, bowiem takie uprawnienie w myśl art. 109 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym przysługuje dyrektorowi oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Dopiero w razie stwierdzenia, że dana osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, np. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, możliwe jest wydanie w innym postępowaniu, prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie do art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy systemowej decyzji wymierzającej należną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Wobec takiego rozwiązania, należy odróżnić kwestię objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i kwestię obowiązku płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, przedmiotem procesu nie było podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu, lecz podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz wartość składek na to ubezpieczenie.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt lit. c ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki
do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą. Natomiast zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z 2004 r. o ubezpieczeniu zdrowotnym w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie.

Należy wskazać, że w przypadku, gdy ubezpieczony nie osiąga przychodu z prowadzonej pozarolniczej działalności, to obowiązek zapłaty składki nie powstanie. Przychód nie stanowi kryterium, od którego ustawodawca uzależnił powstanie obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, lecz jest to kryterium realizacji obowiązku uiszczania składek z tego tytułu. Nie przesądzając faktu, czy ubezpieczony prowadzi pozarolniczą działalność w formie wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną działalnością, a to: (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B., należy wskazać, że nie miał on obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie: (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B., bowiem z tych działalności nie uzyskał przychodu.

Sąd Okręgowy bez podstawy prawnej utożsamił przychody (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B. z przychodami ubezpieczonego. Należy wskazać, że spółka jest odrębnym podmiotem prawa i jej przychody są przychodami spółki, a nie ubezpieczonego. Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie spornym ubezpieczony nie uzyskał przychodów z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a to (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B.. Ustalenia te mają oparcie w informacji nadesłanej przez organ podatkowy.

Skoro ubezpieczony nie uzyskał przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie: (...) Sp. z o.o. w B. i (...) Sp. z o.o. w B., to nie było uzasadnione zwiększenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zwiększenie wartości składek na to ubezpieczenie.

Na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z brakiem spełnienia przesłanki, o której stanowi art. 82 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym, należało zmienić zaskarżony wyrok w pkt
1 i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że: a) do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego za okres od stycznia 2015r. do sierpnia 2017r. nie zalicza kwot deklarowanych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. oraz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B., b) ustala, iż ubezpieczony nie jest zobowiązany do zapłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia 2015r.
do sierpnia 2017r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w formie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. oraz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.. Na mocy art. 381 § 1 k.p.c. i art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 rozporządzenia należało zmienić zaskarżony wyrok w pkt 2 i zasądzić od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. oraz §
2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.

/-/ sędzia Grzegorz Tyrka