Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 stycznia 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., działając na podstawie art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U.2018r.646 ze zm.), w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2017r.1778 ze zm.), uznał za nieprawidłowe stanowisko (...) Sp. z o.o. w Z.

-

w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych: Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii z którymi wnioskodawca zawarł umowy zlecenia - bądź zamierza zawrzeć umowy zlecenia - zatrudnionych na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia
o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy; jak również z tymi osobami nie będącymi rezydentami w Polsce;

-

w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych: Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, z którymi wnioskodawca zawarł umowy zlecenia – bądź zamierza zawrzeć umowy zlecenia - które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej; jak również z tymi osobami nie będącymi rezydentami
w Polsce

-

w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii , z którymi wnioskodawca zawarł umowy zlecenia – bądź zamierza zawrzeć umowy zlecenia, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat, jak również z tymi osobami nie będącymi rezydentami w Polsce

Organ rentowy wskazał, że wniosek został oparty na przepisie art. 5 ust. 2 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych. Przyjmując na jego podstawie wyłączenie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia wynikające z przepisów wskazanej ustawy. Zdaniem organu rentowego stanowisko to jest nieuprawnione. Zasady podlegania ubezpieczeniom
i opłacania składek wynikają z treści przepisów art. 6 ust. 1 pkt. 4, art. 12 ust. 1, art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1989 roku. Z treści tych przepisów wynika, że obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami" od dnia rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Z treści wskazanego przepisu wynika, że podleganie ubezpieczeniom nie jest uzależnione od obywatelstwa, miejsca zamieszkania, czasu pobytu, okresu świadczenia pracy. W niniejszej sprawie nie ma zastosowania przepis art. 5 ustawy systemowej, bowiem wymienione w nim przesłanki muszą wystąpić łącznie.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł wnioskodawca, domagając się jej zmiany
i przyjęcia stanowiska zawartego we wniosku o interpretację i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, polegającą na wadliwym stanowisku, że przepis ten wyłącza z obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu jedynie obywateli państw obcych, których pobyt nie ma charakteru stałego
i którzy są jednocześnie zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach międzynarodowych.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, podtrzymując stanowisko zawarte w skarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2021r., w sprawie o sygn. VIII U 569/21 Sąd Okręgowy w Gliwicach w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. z dnia 29 stycznia 2021r. nr (...) i uznał za prawidłowe stanowisko odwołującej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. przedstawione we wniosku o interpretację złożonym dnia 15 grudnia 2020r.; a w punkcie 2 zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 180 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołująca zatrudnia i ma zamiar zatrudniać na podstawie umów zlecenia obywateli Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, którzy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP i których pobyt będzie czasowy od 1 miesiąca do 3 lat. Pobyt tych osób nie będzie miał charakteru stałego i nie są one rezydentami podatkowymi na terenie RP.
W zależności od legalizacji pobytu cudzoziemcy przebywać będą w Polsce na podstawie stosownych wiz lub na podstawie tzw. ”ruchu bezwizowego” lub innych podstaw legalnego pobytu wymaganego przepisami prawa. W ramach prowadzonej działalności, odwołująca ma zawarte i zawiera umowy handlowe oraz świadczenia usług pracowniczych z partnerami biznesowymi, których siedziba znajduje się na terytorium RP. Zleceniobiorcy wykonują oraz będą wykonywać czynności zlecenia zgodnie z zawartymi umowami z partnerami biznesowymi odwołującej.

Odwołująca w uzasadnieniu wniosku o interpretację wskazała, że zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.". W ocenie odwołującej, zakresem przedmiotowym tego przepisu objęci są zarówno obywatele polscy zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie będzie miał charakteru stałego.

W oparciu o dokonane ustalenia Sąd Okręgowy uznał, ze odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie nie jest sporny, natomiast istotę sporu stanowiło rozstrzygnięcie, czy obywatele Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii zatrudnieni na podstawie umów zlecenia, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego podlegają ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018r., poz. 646 ze zm.) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne,
w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W ust. 2 tego przepisu wskazano, że wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Z kolei w ust. 3, zaznaczono, iż przedsiębiorca
we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie.

Kwestią podlegającą rozpoznaniu w niniejszej sprawie pozostaje zasadność uznania przez organ rentowy, przedstawionej przez odwołującą, w opisanym przez nią stanie faktycznym, interpretacji za nieprawidłową.

Wydanie pisemnej interpretacji w przedmiotowej sprawie, wobec przedmiotu wskazanego we wniosku o jej udzielenie, Sąd Okręgowy ocenił przez pryzmat przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kategorie osób i tytułów w oparciu o które realizują one swoje cele zarobkowe, określa art. 6 ustawy systemowej. Zgodnie z ust. 1, pkt 4 tego przepisu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Odwołująca natomiast w swoim wniosku podnosi, że osoby przez nią opisane, będące obywatelami państw obcych, nie podlegają temu obowiązkowi, jeżeli tylko spełniają przesłanki określone w art. 5, ust. 2 tej ustawy.

Stanowisko odwołującej uznać należy za prawidłowe, jako znajdujące uzasadnienie
w przepisach z zakresu ubezpieczeń i orzecznictwie.

Zgodnie art. 5, ust. 2 powołanej ustawy nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Odwołująca przy tym rozumie normę tego przepisu w ten sposób, że odnosi się ona do dwóch odrębnych kategorii osób. Mianowicie zarówno do osób które są zatrudnione
w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, jak również do osób, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego. Zdaniem odwołującej obie powyższe kategorie warunków należy rozpatrywać rozłącznie.

Organ rentowy uważa zaś, że obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym
w Polsce nie dotyczy osób, które łącznie spełniają obydwie cytowane wyżej grupy warunków. Mianowicie do osób które będące obywatelami państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy równocześnie są zatrudnieni
w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Zasadniczo żadna ze stron nie kwestionuje wynikającego z cytowanego art. 6 obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, przez osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia. Odmiennie natomiast strony interpretują, pozwalający na wyłącznie
z obowiązku podlegania takim ubezpieczeniom, przepis art. 5, ust. 2.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Kluczowe znaczenie dla zastosowania tego przepisu ma zatem poczynienie stanowczego ustalenia w zakresie tego, jaki charakter ("stały", czy "nie stały") ma pobyt obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Stanowisko judykatury wydaje się być w tym zakresie utrwalone. Jak bowiem przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z 28 maja 2008r., I UK 303/07 (OSNP 2009 nr 17-18, poz. 243)
z powyższego przepisu nie wynikało przed dniem 1 maja 2004r. wymaganie łącznego spełnienia przez obywatela państwa obcego przesłanki braku stałego charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej i warunku zatrudnienia w placówkach wymienionych
w tym przepisie. Przed dniem 1 maja 2004r. przez "pobyt o charakterze stałym" obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej rozumiało się zezwolenie na zamieszkanie lub osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadanie statusu uchodźcy albo zgodę na pobyt tolerowany (udzielone na podstawie ówcześnie obowiązujących przepisów o cudzoziemcach) bądź zezwolenia na pracę (wydane na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu). To stanowisko było rozwinięciem poglądu przyjętego we wcześniejszym wyroku Sądu Najwyższego
z 28 października 2003r., II UK 122/03 (OSNP 2004 nr 15, poz. 270), w którym stwierdzono, że obywatel państwa obcego posiadający kartę stałego pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce, a to dlatego, że posiadanie karty stałego pobytu jest równoznaczne z uzyskaniem zezwolenia na stałe zamieszkanie na terytorium RP w rozumieniu przepisów o cudzoziemcach. Wykładni regulacji zawartej
w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dokonał Sąd Najwyższy również
w wyroku z 6 stycznia 2009r., II UK 116/08 (LEX nr 738351), w którym przyjął, że ów przepis powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni
w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni
w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego.

W wyroku z 28 maja 2008r., I UK 303/07, (niepublikowany) Sąd Najwyższy, wskazał że z art. 5 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie wynikał wymóg łącznego spełnienia przez obywatela państwa obcego przesłanki braku stałego charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej i warunku zatrudnienia
w placówkach wymienionych w tym przepisie. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie daje podstaw do uznania, że użycie w tym przepisie spójnika "i" wskazuje na koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych (ci, którzy spełniają po pierwsze - warunek braku stałego charakteru pobytu na obszarze Państwa Polskiego i po drugie - warunek zatrudnienia w wymienionych w przepisie placówkach). Prezentowana wykładnia prowadzi do wniosku, że art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez użycie w nim spójnika "i", stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób, nie podlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego (-)i tych, które są zatrudnione
w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Powinien być on zatem odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej) jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego (podobnie w uzasadnieniu wyroku z 17 stycznia 2007r., I UK 225/06 - OSNP 2008
nr 3-4, poz. 46).

Sąd Najwyższy w wyroku z 6 września 2011r. w sprawie I UK 60/11, potwierdził dotychczasową linię orzeczniczą tego Sądu wskazując, że zakresem podmiotowym art. 5
ust. 2 u.s.u.s. są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego.

Sąd pierwszej instancji w pełni podzielił przytoczone powyżej stanowisko Sądu Najwyższego odnosząc je do rozpoznawanej sprawy. Podkreślił, że w swoim wniosku
o wydanie pisemnej interpretacji odwołująca jednoznacznie wskazała, że zatrudnia na podstawie umów zlecenia i zamierza w przyszłości zatrudniać zleceniodawców: obywateli Ukrainy, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Republiki Mołdawii, którzy będą świadczyć pracę o charakterze czasowym, tj. do 6 miesięcy ciągu kolejnych
12 miesięcy i których pobyt będzie miał charakter tymczasowy.

W ocenie Sądu Okręgowego określoną w ten sposób kategorię osób można niewątpliwie zakwalifikować do grupy obywateli państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego.

Organ rentowy niezasadnie przyjął, że możliwość zastosowania normy art. 5 ust. 2 ustawy systemowej (tj. wyłączenia ustalonego w art. 6, ust. 1, pkt 4, obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia) występuje wyłącznie w razie kumulatywnego spełnienia obu grup przesłanek wymienionych w tym przepisie. Jak bowiem wyżej wykazano, obowiązek podlegania przez obywateli państw obcych zatrudnionych na terenie RP, między innymi na podstawie umowy zlecenia, wyłączony jest zarówno w wypadku kiedy osoby te są zatrudnione w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, bez względu na charakter ich pobytu. Drugą natomiast możliwość wyłączenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom, zgodnie z art. 5, ust. 2, daje niestały charakter pobytu tych osób na terytorium RP.

W ocenie Sądu pierwszej instancji stan faktyczny, przedstawiany we wniosku
o wydanie pisemnej interpretacji, pozwala na przyjęcie, że obywatele wymienionych w nim państw obcych, mają pracować wyłącznie w trakcie wymienionych w tym wniosku kategorii pobytów czasowych.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że kategoria osób określonych w treści przedmiotowego wniosku, mieści się granicach określonych w cytowanym wyżej art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. Z tego też względu, za słuszne należy uznać, zawarte w przedmiotowym wniosku, stanowisko odwołującej, że pracownicy ci nie muszą podlegać ubezpieczeniom społecznym.

Sąd podkreślił, że w rozpoznawanej sprawie negowanie przez organ rentowy charakteru pobytu w Polsce osób wskazanych we wniosku o interpretację jest bezprzedmiotowe. Istota interpretacji polega, tym, że stan faktyczny przyjęty we wniosku na tym etapie nie może być podważany, ten zaś wskazuje na pobyt tymczasowy. Faktyczny charakter pobytu konkretnych ubezpieczonych będzie mógł być analizowany przez organ rentowy dopiero po ich zatrudnieniu i powstaniu potencjalnego obowiązku podlegania przez nich ubezpieczeniom społecznym.

Reasumując, należało uznać, że organ rentowy niezasadnie uznał za błędne stanowisko odwołującej, wskazane we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przepisów
w przedmiotowej sprawie, ponieważ z powyższych rozważań prawnych, w świetle stanu faktycznego opisanego przez wnioskodawcę w treści przedmiotowego wniosku, przedstawione w nim stanowisko odwołującej należało uznać za słuszne. Powyższe doprowadziło do zmiany zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postepowania Sąd orzekł po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r.
poz. 1800, ze zm.).

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając w całości wyrok Sądu Okręgowego apelujący zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego:

- art. 5 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w odniesieniu do zleceniobiorców wnioskodawcy spełniona została dyspozycja wymienionego przepisu, w sytuacji, gdy nie wypełnili oni drugiego ustawowego wymogu, to jest nie byli zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych - aby nie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym;

- art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że zatrudniane na podstawie umowy zlecenia osoby nie będące obywatelami Polski, ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej, nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym w Polsce, w sytuacji gdy przepisy te nie uzależniają faktu podlegania przez zleceniobiorców obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od takich kryteriów jak obywatelstwo czy też status pobytu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, co winno prowadzić do uznania, że zleceniobiorcy pochodzący
z tych państw wykonujący na terenie Rzeczpospolitej Polskiej umowy zlecenia podlegają
z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym;

- art. 4, 6 i 7 umowy międzynarodowej zawartej między Rzeczpospolitą Polską
a Ukrainą z 18 maja 2012r. o zabezpieczeniu społecznym w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, przez niezastosowanie przepisów tej umowy w stosunku do zleceniobiorców, które to przepisy wyłączają zastosowanie art. 5 ust 2 ustawy systemowej, gdy praca zleceniobiorców - obywateli Ukrainy będzie wykonywana na terytorium Polski;

- art. 7 ust. 1 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Mołdawii
o ubezpieczeniu społecznym z 9 września 2013r. w zw. z art. art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że obywatele Republiki Mołdawii wykonujący pracę wyłącznie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie podlegają ustawodawstwu tej Umawiającej się strony, na której terytorium pracują.

W oparciu o podniesione zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania.

Odwołująca spółka nie ustosunkowała się do apelacji organu rentowego.

Apelacja nie była zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko sądu pierwszej instancji i poczynione przez ten sąd rozważania prawne. Zarzuty apelacji są chybione.

Zgodnie z przepisem art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, chyba że sąd drugiej instancji zmienił lub uzupełnił te ustalenia; jeżeli sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe lub odmiennie ocenił dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, uzasadnienie powinno także zawierać ustalenie faktów, które sąd drugiej instancji uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Nadto wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne oceny sądu pierwszej instancji.

W przedmiotowej sprawie sąd drugiej instancji podziela zarówno ustalenia faktyczne jak i oceny Sądu Okręgowego.

Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021r., poz. 162) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W ust. 2 tego przepisu wskazano, że wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Z kolei w ust. 3, zaznaczono, iż przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Istotą decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o powyższe przepisy jest stwierdzenie czy stanowisko wnioskodawcy w przedstawionym przez niego stanie faktycznym jest prawidłowe. W sprawie takiej organ rentowy i sąd nie dokonują ustaleń stanu faktycznego na podstawie dowodów, ale przyjmują stan faktyczny przedstawiony przez wnioskodawcę. Wyraźnie podkreślił to sąd pierwszej instancji. Stąd rozważania apelującego co do kwestii uznania kiedy pobyt cudzoziemca można uznać za stały nie mają znaczenia. Skoro wnioskodawca wskazuje na pobyt czasowy to interpretacja organu rentowego mogła dotyczyć tylko tego stanu faktycznego. Dopiero badając kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym konkretnego zleceniobiorcy lub pracownika ZUS będzie uprawniony do kwestionowania czasowości jego pobytu w Polsce.

Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej wykładni art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznając, że powołany przepis odnosi się nie tylko do cudzoziemców zatrudnionych w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu, ale także do cudzoziemców niezatrudnionych w takich placówkach, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego. Taka wykładnia omawianego przepisu wynika z utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego i sądów powszechnych i jest akceptowana w doktrynie. W pełni akceptuje ją także Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Z uwagi na to, że sąd pierwszej instancji powołał stosowne orzeczenia i zawartą w nich argumentację ponowne jej przytaczanie w tym miejscu jest zbędne.

Zaskarżony wyrok nie narusza pozostałych wskazanych w apelacji przepisów ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych regulujących zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W niniejszym postępowaniu nie podlega ocenie rzeczywisty charakter pobytu obywateli państw obcych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, skoro istota interpretacji polega na tym, iż stan faktyczny przyjęty we wniosku na tym etapie nie może być podważany, a wskazano
w nim, że chodzi wyłącznie o pobyt o charakterze tymczasowym.

Okoliczność, że w analizowanym wniosku wskazano wynikające z przepisów regulujących pobyt cudzoziemców na terenie RP limity czasowe tego pobytu nie oznacza, że są one tożsame z okresami podejmowania aktywności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia społecznego.

Przepis art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie zmienia podstawowej reguły stanowiącej, że obowiązek ubezpieczenia społecznego - również wobec obywateli państw obcych - powstaje między innymi od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia i trwa do dnia wygaśnięcia lub rozwiązania tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy).
Przy czym przepis art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 ustawy systemowej mają zastosowanie do obcokrajowców , których pobyt na obszarze Polski jest stały – co wynika z przepisu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisu art. art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wykładni tych przepisów należy dokonywać w powiązaniu
z przepisem art. 5 ust. 2 ustawy. Skoro art. 5 ust. 2 stanowi, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej nie można uznać za nierówne traktowanie braku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez obcokrajowców wykonujących w Polsce umowę zlecenia, których pobyt w RP nie ma charakteru stałego.

Pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Ukrainą została zawarta umowa o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 roku (Dz.U. z 2013r., poz. 1373). Zgodnie z jej art. 6 jeżeli artykuły 7 i 8 niniejszej umowy nie stanowią inaczej, osoba, do której stosuje się niniejsza umowa podlega ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium wykonuje pracę. Zatem obywatele Ukrainy, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą
i wykonują pracę na obszarze Polski będą podlegali ustawodawstwu polskiemu.
W konsekwencji zastosowanie do nich będzie miała ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym także przepis art. 5 ust. 2 tej ustawy. Ponieważ sprawa dotyczy obywateli Ukrainy, którzy nie mają stałego pobytu na obszarze RP i wykonują umowy zlecenia w Polsce, a zostały one zawarte z polskim przedsiębiorcą (taki stan faktyczny przedstawiono we wniosku o interpretację) nie będą oni podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia.

Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku obywateli Mołdawii. Między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Mołdawii została zawarta umowa o ubezpieczeniu społecznym z dnia 9 września 2013 roku (Dz.U. z 2014r., poz. 1460). Zgodnie z jej art. 7
ust. 1 osoba zatrudniona na terytorium jednej z Umawiających się Stron podlega, w odniesieniu do tego zatrudnienia, ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium drugiej Umawiającej się Strony lub jeżeli główna siedziba lub zarejestrowana siedziba jej pracodawcy mieści się na terytorium tej drugiej Umawiającej się Strony. Zatem obywatele Republiki Mołdawii, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą
i wykonują pracę na obszarze Polski będą podlegali ustawodawstwu polskiemu.

W tej sytuacji stosuje się do nich ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym także przepis art. 5 ust. 2 tej ustawy.

Reasumując nie doszło do naruszenia art. 6 umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 roku oraz art. 7 ust. 1 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Mołdawii o ubezpieczeniu społecznym z dnia 9 września 2013 roku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

/-/ SSA Patrycja Bogacińska-Piątek