Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Gabriela Pietrzyk - Cyrbus (spr.)
Sędziowie	SSO del. Beata Torbus SSA Antonina Grymel
Protokolant	Dawid Krasowski

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. S. (M. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie kapitału początkowego i o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonego M. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 19 kwietnia 2017 r. sygn. akt XI U 1944/15

1.  oddala apelację,

2.  przyznaje adwokatowi D. U. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) wraz z podatkiem od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

/-/SSO del. B.Torbus /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1591/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 czerwca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. ustalił ubezpieczonemu M. S. wartość kapitału początkowego na kwotę 187.805,31 zł, a do wyliczenia przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 161,48%, okresy składkowe w ilości 306 miesięcy
i okresy nieskładkowe w ilości 2 miesięcy.

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących
do 31 grudnia 2008r. Decyzja została wydana w wyniku rozpoznania wniosku ubezpieczonego o zastosowanie rekompensaty dla osoby wykonującej przez
co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008r.

Decyzją z dnia 29 września 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z uzasadnieniem,
że wniosek o emeryturę został złożony po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

W odwołaniu od decyzji z dnia 29 czerwca 2015r. ubezpieczony stwierdził,
że decyzja jest niezgodna z ustawą oraz ze stanem faktycznym, ponieważ
organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w RKS (...). Ubezpieczony zakwestionował również wyliczenie 2 miesięcy i 23 dni okresów nieskładkowych. Wskazał, że zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.,
ma prawo do zwiększenia podstawy wymiaru emerytury o 15%, a zgodnie z ustawą
o emeryturach pomostowych, należy mu się rekompensata.

Z kolei, w odwołaniu od decyzji z dnia 3 sierpnia 2015r. o odmowie ponownego ustalenia kapitału początkowego ubezpieczony podniósł, że jest ona niezgodna z ustawą i ze stanem faktycznym, ponieważ łącznie przepracował
w warunkach szkodliwych 47 lat.

W odwołaniu od decyzji z dnia 29 września 2015r. M. S. wskazał, że została ona wydana w celu upodlenia go, ponieważ przepracował 47 lat,
a do wniosku o emeryturę załączył pismo, w którym wskazał wszystkie okresy pracy
i sposób, w jaki ZUS powinien obliczyć emeryturę.

W odpowiedzi na odwołania od decyzji z dnia 29 czerwca 2015r. i z dnia
3 sierpnia 2015r., dotyczących kapitału początkowego, organ rentowy wniósł o ich oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 29 września 2015r. w przedmiocie odmowy prawa do emerytury, organ rentowy wniósł o jego oddalenie i wskazał, iż uwzględnił ubezpieczonemu 13 lat, 4 miesiące i 11 dni pracy w szczególnych warunkach, zamiast wymaganych 15 lat takiej pracy.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2017r. zmienił w punkcie 1 zaskarżoną decyzję z dnia
29 września 2015r. i przyznał M. S. prawo do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, począwszy od 1 sierpnia 2015r., w punkcie 2 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia
29 czerwca 2015r. w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego uwzględnił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru równy 220,35% i okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) przy RKS (...) w D. od 1 kwietnia 1985r. do 7 kwietnia 1988r.,
a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (punkt 3 wyroku), w punkcie 4 oddalił odwołanie od decyzji z dnia 3 sierpnia 2015r., zaś w punkcie 5 wniosek ubezpieczonego z dnia 2 marca 2016r. o odsetki od emerytury przekazał
do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S..

Sąd I instancji ustalił, iż M. S., urodzony w dniu (...), w dniu 29 maja 2015r. wystąpił o ustalenie kapitału początkowego; za okresy
od 1 marca 1987r. do 7 kwietnia 1988r. i od 8 kwietnia 1988r. do 31 maja 1989r. wniósł o ustalenie zarobków na podstawie zaświadczeń o zarobkach innych pracowników, zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach. Nadto wniósł
o zaliczenie okresu zatrudnienia od 16 sierpnia 1969r. do 31 maja 1989r., jako pracy
w szczególnych warunkach, co jest istotne ze względu na przysługującą mu rekompensatę. Organ rentowy ustalił wówczas ubezpieczonemu decyzją z 29 czerwca 2015r. wartość kapitału początkowego na kwotę 187.805,31 zł, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru równym 161,48%. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął wynagrodzenie minimalne za okresy
od 10 sierpnia 1968r. do 15 października 1974r. i od 28 października 1974r.
do 20 lutego 1975r. Na potrzeby rozpoznania wniosku ubezpieczonego o emeryturę organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999r. 13 lat, 4 miesiące i 11 dni pracy
w szczególnych warunkach. M. S. w okresie od 1 lipca 1983r. do 31 marca 1985r. był pracownikiem Zakładu (...) przy (...), zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza.
Od 1 kwietnia 1985r. został zatrudniony w Zakładzie (...)
przy RKS (...) w D. i pracował tam do 7 kwietnia 1988r.
Od 8 kwietnia 1988r. do 31 maja 1989r. ubezpieczony był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) Sp. z o.o. w D. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza-spawacza.
W całym opisanym okresie od 1 lipca 1983r. do 31 maja 1989r. M. S. faktycznie świadczył pracę na terenie Huty (...) w D.,
na Walcowni Dużej. Praca polegała na naprawie - wymianie uszkodzonych odcinków rurociągów wodnych, powietrznych i parowych oraz ich konstrukcji - z użyciem technik spawalniczych. Ubezpieczony do 31 grudnia 1983r. uzyskał uprawnienia
do spawania elektrycznego, a następnie do spawania autogenicznego, co zostało potwierdzone przez jego przełożonego - C. W. w piśmie
do pracodawcy z dnia 1 lipca 1984r.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy - w oparciu o opinię biegłej sądowej S. K. - poczynił ustalenia na okoliczność wyliczenia kapitału początkowego.
Biegła nie uwzględniła do stażu ubezpieczeniowego M. S. okresów
od 15 do 30 czerwca 1989r., od 1 czerwca do 30 września 1990r. i od 1 stycznia 1992r. do 28 lutego 1993r., ponieważ nie wykazał on, aby za te okresy opłacił
składki z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego za sporny okres od 8 kwietnia do 31 grudnia 1988r. biegła przyjęła
na podstawie zaświadczenia pracodawcy, uwzględniając składniki wynagrodzenia zaliczane do wynagrodzeń osobowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego biegła ustaliła na 220,35% z kolejnych 10 lat kalendarzowych, tj. 1979-1988.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji wskazał, iż zagadnienie przyznawania emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach reguluje ustawa
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 887). Zgodnie zatem z art. 184 ust. 1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia
w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999r.) osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn
(tj. w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Natomiast, w myśl ust. 2 art. 184 ustawy - w brzmieniu obowiązującym
od dnia 1 stycznia 2013r. - emerytura, o której mowa w ust. 1 przysługuje
pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Na podstawie art. 32 ust. 1 cyt. ustawy, ubezpieczonym będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, niż określony w art. 27. Wiek emerytalny,
o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Do przepisów tych należy zaliczyć rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8,
poz. 43). W dalszej kolejności Sąd Okręgowy przywołał treść § 2 i § 4 rozporządzenia, wskazując nadto, iż w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia,
do prac w szczególnych warunkach została zaliczona w dziale XIV (prace różne) bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe
i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (poz. 25). Do tego rodzaju prac wykonywanych przez ubezpieczonego Sąd I instancji zaliczył zatrudnienie od 1 lipca 1983r. do 31 marca 1985r. w Zakładzie (...) przy Klubie Sportowym (...) w K., od 1 kwietnia 1985r. do 7 kwietnia 1988r.
w Zakładzie (...) przy RKS (...) w D.
i od 8 kwietnia 1988r. do 31 maja 1989r. w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) Sp. z o.o. w D., czyli łącznie okres 5 lat i 10 miesięcy, wykonywane na rzecz Wydziału Walcowni Huty (...). Sumując okresy zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych, udowodnione
przed Sądem (łącznie 5 lat i 10 miesięcy) z okresem uwzględnionym przez organ rentowy (13 lat, 4 miesiące i 11 dni), Sąd ten stwierdził, iż ubezpieczony spełnił warunek uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Ubezpieczony spełnił także pozostałe warunki do przyznania mu emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych: osiągnął 60 lat życia w dniu 30 sierpnia 2009r., w dniu 1 stycznia 1999r. miał okres składkowy i nieskładkowy ponad 25 lat, należy do OFE i złożył wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Sąd Okręgowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., mając na uwadze treść
art. 100 ust. 1 oraz art. 129 ust. 1 cyt. ustawy.

Sąd I instancji częściowo uwzględnił odwołanie ubezpieczonego od decyzji
z dnia 29 czerwca 2015r. w przedmiocie ustalenia kapitału początkowego i oddalił
w całości odwołanie od decyzji z dnia 3 sierpnia 2015r., odmawiającej ponownego ustalenia kapitału początkowego. Powołał się przy tym na treść art. 174 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3
oraz art. 18, z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu
przed dniem 1 stycznia 1999r.

Sąd Okręgowy dał wiarę rzetelnym i przekonywująco uzasadnionym wnioskom biegłej sądowej z zakresu emerytur i rent - S. K. odnośnie sposobu obliczenia wynagrodzenia, które pozwoliło w sposób właściwy obliczyć wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego. Powyższe wyliczenia biegłej znajdują odzwierciedlenie w całokształcie zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności w treści akt osobowych ubezpieczonego
i dokumentów płacowych. Kwestionowane przez ubezpieczonego w odwołaniu okresy nieskładkowe, to okresy pobierania zasiłku chorobowego od 27 września 1997r.
do 8 listopada 1997r. i od 12 listopada 1998r. do 22 grudnia 1998r., które łącznie dały 2 miesiące i 23 dni.

Bezpodstawne było żądanie ubezpieczonego zwiększenia podstawy wymiaru emerytury o 15% w oparciu o § 16 rozporządzenia rady Ministrów z 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 maja 1996r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego
oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1996 nr 63,
poz. 292) wprowadzono zmiany, polegające m.in. na skreśleniu rozdziału 3, w którym był zamieszczony § 16. Rozporządzenie z dnia 21 maja 1996r. weszło w życie z dniem 7 czerwca 1996r. i wówczas przestał obowiązywać przepis, na który powoływał się ubezpieczony. Na dzień złożenia przez ubezpieczonego wniosku o ustalenie kapitału początkowego, na dzień wydania zaskarżonej decyzji, jak również na dzień wyrokowania nie było podstawy prawnej do zwiększenia podstawy wymiaru emerytury o 15%.

Odnośnie rekompensaty z ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015r., poz. 965), Sąd Okręgowy stwierdził, iż z art. 2 pkt 5 wynika, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia
prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Ubezpieczony zaś złożył wniosek o emeryturę z tytułu pracy
w szczególnych warunkach, a następnie wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej mu przyznania tego prawa. Prawo to uzyskał wyrokiem Sądu, stąd nie ma podstaw
do przyznania prawa do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa
do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ ubezpieczony nie utracił takiej możliwości. Art. 184 i art. 185 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określają warunki konieczne do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i zasady ustalania wysokości tej emerytury, wobec czego, nie znajdują zastosowania do ustalenia wysokości kapitału początkowego. Odnosząc ustalony w sprawie
stan faktyczny do powołanych wyżej przepisów, Sąd Okręgowy zważył,
iż odwołanie M. S. od decyzji z dnia 29 czerwca 2015r. częściowo zasługuje na uwzględnienie, albowiem wskazany przez biegłą sądową wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, obliczony z 10 kolejnych najkorzystniejszych lat kalendarzowych ubezpieczenia odwołującego, jest wyższy (wwpw 220,35%), niż ustalony poprzednio przez organ rentowy (wwpw 161,48%). Nadto ubezpieczony wykazał, że w okresie od 1 kwietnia 1985r. do 7 kwietnia 1988r. pozostawał w zatrudnieniu i ten okres należy uwzględnić do ustalenia kapitału początkowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 29 czerwca 2015r. w ten sposób,
że do wyliczenia wartości kapitału początkowego odwołującego przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru równy 220,35% i okres zatrudnienia od 1 kwietnia 1985r. do 7 kwietnia 1988r., zaś pozostałe zarzuty uznał za bezzasadne i oddalił w tym zakresie odwołanie ubezpieczonego, po myśli art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Na podstawie tego samego przepisu Sąd Okręgowy oddalił w całości odwołanie ubezpieczonego
od decyzji z dnia 3 sierpnia 2015r.

Wniosek ubezpieczonego, zgłoszony w piśmie z dnia 27 lutego 2016r.
w przedmiocie odsetek za opóźnienie w wypłacie emerytury, Sąd na podstawie
art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 240 zł (w tym 60 zł tytułem kosztów zastępstwa w sprawie z odwołania od decyzji
o ustalenie kapitału początkowego i 180 zł tytułem kosztów zastępstwa w sprawie
z odwołania od decyzji o emeryturę).

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony.

M. S., zastąpiony przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżył wyrok w punktach 1 do 4, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r.,
poz. 887 ze zm.), poprzez wadliwe jego niezastosowanie, podczas, gdy
z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż ubezpieczonemu przysługiwało prawo do emerytury pomostowej;

1.  art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach, poprzez wadliwe jego zastosowanie, podczas, gdy z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż ubezpieczony osiągnął już powszechny wiek emerytalny, w konsekwencji czego, przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym
z tytułu pracy w szczególnych warunkach, jest nieuzasadnione;

2.  art. 16 w zw. z art. 21 ust. 1 oraz art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r.
o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2017r., poz. 664), poprzez wadliwe ich niezastosowanie, podczas, gdy z ustalonego stanu faktycznego wynika, że ubezpieczony posiada odpowiedni okres pracy
w szczególnych warunkach, jednakże wobec osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, utracił możliwość nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz emerytury pomostowej, w konsekwencji czego, przysługuje mu rekompensata;

3.  art. 185 ust. 1-2 ustawy o emeryturach, poprzez ich wadliwe niezastosowanie, podczas, gdy z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż dla ubezpieczonego wiekiem emerytalnym jest 65 lat i 7 miesięcy, a wiekiem emerytalnym,
w którym spełnił warunki do uzyskania emerytury jest 60 lat, w konsekwencji czego, okres składkowy ubezpieczonego powinien zostać powiększony
o 67 okresów;

4.  § 16-18 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emertytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w brzmieniu sprzed 7 czerwca 1996r., poprzez wadliwe ich niezastosowanie, podczas, gdy z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż ubezpieczony uzyskał prawo do wzrostu emerytury o 15% podstawy jej wymiaru przed dniem usunięcia tego przepisu, w konsekwencji czego, powinna zostać zastosowana konstrukcja ochrony praw nabytych;

5.  art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach, poprzez wadliwe niezastosowanie, podczas, gdy z ustalonego stanu faktycznego wynika wykonywanie
przez ubezpieczonego pracy górniczej przez okres 5 lat, 2 miesięcy i 1 dnia,
w konsekwencji czego, okres pracy górniczej powinien zostać pomnożony przez przelicznik 1,5, a więc ubezpieczonemu powinno zostać doliczone dodatkowe 30 okresów składkowych.

Z kolei naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, to art. 233 § 1 k.p.c., poprzez nieuwzględnienie całości materiału dowodowego i niezaliczenie pracy w Straży Przemysłowej do pracy w szczególnych warunkach, zaniżenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru za 1988 rok, niezaliczenie do okresów składkowych 19 okresów zwolnienia od opłacania składek
w okresie zawieszenia działalności gospodarczej, a nadto brak orzeczenia co do istoty sprawy w punkcie 2 wyroku, tj. ustalenia wartości kapitału początkowego.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku, poprzez ustalenie, że M. S. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, ustalenie 432 okresów składkowych, ustalenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 233,82%, a współczynnika proporcjonalnego na 95,04%, ustalenie prawa do rekompensaty w oparciu o przepisy ustawy o emeryturach pomostowych, ustalenie prawa do wzrostu emerytury o 15% podstawy jej wymiaru. Alternatywnie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku,
poprzez zobowiązanie organu rentowego do uwzględnienia przy wyliczeniu kapitału początkowego powyższych danych, zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu i odstąpienie od obciążenia ubezpieczonego kosztami postępowania, zasądzenie na rzecz pełnomocnika kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Rozpoznając apelację ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny ustalił i zważył,
co następuje.

Apelacja M. S., zmierzająca do wzruszenia zaskarżonego wyroku, nie zasługuje na uwzględnienie. Żaden z wniosków podnoszonych w apelacji nie zyskał aprobaty Sądu Apelacyjnego.

Z kolei wnioski, jakie z zebranego materiału dowodowego wyciągnął Sąd Okręgowy, są w pełni zgodne z obowiązującym stanem prawnym, a Sąd Apelacyjny
je podziela. Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego zarówno trafność rozstrzygnięcia, jak i rozważania przedstawione na jego uzasadnienie.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego naruszenia prawa procesowego - przepisu art. 233 § 1 k.p.c., w którym apelujący zaakcentował dokonanie błędnej oceny dowodów - co, jego zdaniem doprowadziło Sąd I instancji do nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego, należy wskazać, iż Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się jakichkolwiek uchybień w tym względzie.

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, wyrażoną w tym przepisie,
sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się
w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych
w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. potwierdza zasadę swobodnej oceny dowodów, dokonywanej przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy
i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych. Ramy tej oceny wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego oraz zasadami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych
i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zatem, omawiany przepis wyznacza reguły oceny dowodów.

Przechodząc do meritum, należy wskazać, iż organ rentowy prawidłowo zinterpretował stan faktyczny, wskazując na złożenie przez ubezpieczonego wniosku
o emeryturę w obniżonym wieku, skoro dołączył on, jako jego uzupełnienie, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Sąd I instancji prowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia, czy M. S. posiada 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach; ostatecznie postępowanie sądowe zakończyło się stwierdzeniem wykazania takiego okresu, co miało skutek w postaci ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku. Faktem natomiast jest,
iż M. S., ur. (...), w dniu zgłoszenia wniosku, tj. 3 sierpnia 2015r., powszechny wiek emerytalny, określony w treści art. 24 ust. 1b pkt 3 ustawy
z dnia 17 grudnia1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 887) osiągnął w dniu 30 marca 2015r. Oznacza to, iż rzeczą organu rentowego było przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (skoro nie znalazł podstaw
do przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach), poczynając
od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 sierpnia 2015r.,
bez oczekiwania na wniosek w tym względzie. Miało to istotne znaczenie dla wypłaty świadczeń. Fakt uzyskania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wykluczał natomiast uzyskanie prawa do rekompensaty przewidzianej w treści art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r.,
poz. 965); Sąd I instancji uzasadnił swoje stanowisko w tym względzie. Niesłusznym jest zarzut apelacji o niezastosowaniu przez Sąd Okręgowy treści art. 24 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach; przepis ten odsyła do ustawy o emeryturach pomostowych, ale pod warunkiem nieuzyskania prawa do emerytury, określonego w tym przepisie. Taka sytuacja w tym przypadku nie zachodzi, a nadto, ubezpieczony nigdy
nie wystąpił ze stosownym wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury pomostowej.

Niezrozumiałym jest zarzut apelacji o konieczności zwiększenia okresów składkowych ubezpieczonego o 67 okresów, gdyż ukończył wiek emerytalny
po osiągnięciu 60 lat życia. Liczba okresów składkowych wynika z ilości faktycznie przepracowanych miesięcy objętych ubezpieczeniem (art. 6 ust. 1 oraz wymienionych w dalszej części artykułu w punktach od 2 do 10 ustawy z dnia 17 grudnia1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Z kolei okres ubezpieczenia to - zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 cyt. ustawy - okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Zatem, wszystkie okresy aktywności zawodowej ubezpieczonego
po ukończeniu przez niego 60 roku życia, tj. po 30 sierpnia 2009r., spełniające
ten warunek, są do ogólnego stażu zaliczone.

Podobnie bezpodstawne było żądanie zwiększenia podstawy wymiaru emerytury o 15% w oparciu o § 16 rozporządzenia rady Ministrów z 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Miał rację Sąd Okręgowy wskazując,
iż rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 maja 1996r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1996r., nr 63, poz. 292) wprowadzono zmiany polegające m.in. na skreśleniu rozdziału 3, w którym był zamieszczony § 16. Na dzień złożenia przez ubezpieczonego wniosku o ustalenie kapitału początkowego, na dzień wydania zaskarżonej decyzji, jak również na dzień wyrokowania, nie było podstawy prawnej do zwiększenia podstawy wymiaru emerytury o 15%. Konstrukcja ochrony praw nabytych nie może mieć zastosowania, tak jak chce tego apelujący,
gdyż w dacie 21 maja 1996r. nie nabył on prawa do jakiegokolwiek świadczenia
z systemu ubezpieczeń społecznych.

Zarzut wadliwości niezastosowania treści art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy
o emeryturach i niedoliczenia do stażu pracy dalszych 30 (zapewne miesięcy,
choć z treści apelacji to nie wynika) okresów składkowych z tytułu wykazania 5 lat pracy górniczej, dowodzi niezrozumienia istoty ustalania prawa do emerytur górniczych i ich wysokości. Art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy pozwala zastosować jedynie przelicznik 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy i został umieszczony w dziale II rozdział 4 ustawy; z całą pewnością zapis zawarty w tym przepisie nie wpływa na zwiększenie stażu pracy. Natomiast, zgodnie z treścią art. 50d ust. 1 ustawy, istnieje możliwość zaliczenia w wymiarze półtorakrotnym okresów pracy na obszarze Państwa Polskiego po spełnieniu warunków w nim określonych. Wykazanie takich okresów skutkuje możliwością zastosowania przelicznika 1,8 - zgodnie z treścią art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy; ubezpieczony nie wykazywał zatrudnienia na warunkach określonych w treści art. 50d ust. 1 ustawy.

Zarzuty zawarte w apelacji, a dotyczące naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, również nie zasługują na aprobatę.
Sąd I instancji szczegółowo uzasadnił podstawy przyjęcia określonych parametrów
do wyliczenia kapitału początkowego, opierając się na głównej i uzupełniającej opinii biegłej sądowej. Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do ich kwestionowania. Sposób określenia w treści wyroku wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego jest wystarczający do ostatecznego jego wyliczenia i nie wpływa
na ocenę co do niewyjaśnienia istoty sporu w tym zakresie. Niedokonywanie ustaleń
w zakresie pracy w warunkach szczególnych ponad wykazany okres 15 lat było prawidłowe, co również uzasadnił Sąd Okręgowy. Zarzut niedoliczenia dalszych
19 okresów składkowych (zapewne miesięcy) z tytułu zwolnienia ubezpieczonego
od opłacania składek w okresie zawieszenia działalności gospodarczej, również jako bezzasadny podlegał oddaleniu. Ubezpieczony zawiesił wówczas działalność gospodarczą i z tego tytułu nie opłacał składek, stąd nie może w chwili obecnej skutecznie domagać się zaliczenia tego okresu do ogólnego stażu pracy; uwagi
na temat okresów ubezpieczenia zostały zawarte wyżej.

Uwzględniając powyższe uwagi, Sąd Apelacyjny nie znalazł żadnych podstaw prawnych do zmiany zaskarżonego orzeczenia i po myśli art. 385 k.p.c. orzekł
o oddaleniu apelacji.

Natomiast w punkcie 2 wyroku Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - na zasadzie treści rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

/-/SSO del. B.Torbus /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR