Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 marca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił przyznania ubezpieczonej E. P. prawa do świadczenia przedemerytalnego, ponieważ nie spełniła przesłanek nabycia prawa do tego świadczenia – nie posiada stażu emerytalnego wynoszącego co najmniej 20 lat.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona domagała się jej zmiany
i przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego podnosząc, że posiada wymagany staż emerytalny, do którego należy zaliczyć okresy: zatrudnienia w Zakładach (...)
w T. od 16 października 1979 r. do 17 września 1982 r., urlopu wychowawczego od 18 listopada 1982 r. do 10 listopada 1991 r., pobierania zasiłku dla bezrobotnych od 18 listopada1991 r. do 30 listopada 1992 r. i od 7 lipca 2020 r. do 2 stycznia 2021 r., pracy na podstawie umowy zlecenia od 2 czerwca 2008 r. do listopada 2008 r. i od
11 września 2014 r. do listopada 2014 r. oraz sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką od 28 września 2001 r. do 11 czerwca 2020 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podając okoliczności wskazane

w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2021 r., sygn. akt IV U 469/21 Sąd Okręgowy
w Częstochowie oddalił odwołanie E. P..

Na podstawie akt rentowych ustalił Sąd, że ubezpieczona ur. (...) złożyła
w dniu 2 lutego 2021 r. wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, który został załatwiony odmownie zaskarżoną decyzją.

Sąd I instancji wskazał, że staż emerytalny odwołującej się na dzień ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wynosił 13 lat 1 miesiąc i 18 dni, w tym 9 lat 10 miesięcy
i 6 dni okresów składkowych oraz 3 lata 3 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych
(po ograniczeniu do 1/3 okresów składowych). W istotnym dla sprawy okresie do
11 czerwca 2020 r. E. P.:

- od 16 października 1979 r. do 11 listopada 1991 r. była zatrudniona w Zakładach (...) w T., w tym w okresie od 18 września 1982 r. do 10 listopada 1991 r. korzystała z urlopu wychowawczego (2 lata 11 miesięcy i 4 dni okresów składkowych oraz
9 lat 1 miesiąc i 23 dni okresów nieskładkowych),

- od 18 listopada 1991 r. do 30 listopada 1992 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych (1 rok
i 13 dni okresów składkowych),

- od 1 października 2007 r. do 15 października 2007 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (15 dni okresów składkowych),

- od 2 czerwca 2008 r. do 21 listopada 2008 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia (5 miesięcy i 20 dni okresów składkowych),

- od 19 grudnia 2011 r. do 31 stycznia 2013 r. pobierała świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką i była z tego tytułu zgłoszona do ubezpieczeń społecznych: emerytalnego i rentowych (1 rok 1 miesiąc i 13 dni okresów składkowych),

- od 11 września 2014 r. do 30 listopada 2014 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym
z tytułu wykonywania umowy zlecenia (2 miesiące i 20 dni okresów składkowych),

- od 1 listopada 2015 r. do 31 maja 2018 r. pobierała specjalny zasiłek opiekuńczy i była
z tego tytułu zgłoszona do ubezpieczeń społecznych: emerytalnego i rentowych, a dodatkowo w okresie od 1 listopada 2017 r. do 15 kwietnia 2018 r. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (2 lata i 7 miesięcy okresów składkowych),

- od 1 stycznia 2019 r. do 11 czerwca 2020 r. pobierała świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką i była z tego tytułu zgłoszona do ubezpieczeń społecznych: emerytalnego i rentowych (1 rok 5 miesięcy i 11 dni okresów składkowych).

Podał nadto Sąd, że ubezpieczona nie posiada żadnych innych okresów składkowych
i nieskładkowych, które mogłyby zostać doliczone do jej stażu emerytalnego. Utraciła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze śmiercią matki H. L. (11 czerwca 2020 r.), nad którą sprawowała opiekę. Od 7 lipca 2020 r. E. P. pozostaje zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. jako osoba bezrobotna poszukująca zatrudnienia, w tym w okresie od 7 lipca 2020 r. do 2 stycznia 2021 r. (data wystawienia zaświadczenia przez PUP) pobierała zasiłek dla bezrobotnych i nie odmówiła
w tym czasie bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia
lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub
robót publicznych.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Częstochowie przytoczył treść art. 2 ust. 1 pkt 4a, ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych oraz art. 6, art. 7 pkt 5 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i stwierdził, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Podał Sąd, że niespornym było, iż E. P. na dzień utraty prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, w związku ze śmiercią osoby, nad którą sprawowała opiekę, ukończyła
55 lat życia, a zasiłek ten pobierała nieprzerwanie przez ponad 365 dni oraz że w okresie krótszym niż 60 dni od utraty prawa do zasiłku pielęgnacyjnego zarejestrowała się
w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. jako osoba bezrobotna poszukująca zatrudnienia, a w okresie od 7 lipca 2020 r. do 2 stycznia 2021 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych i nie odmówiła w tym czasie bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

W konsekwencji Sąd I instancji wskazał, że spór w sprawie sprowadzał się wyłącznie do oceny, czy na dzień 12 czerwca 2020 r. ubezpieczona legitymowała się co najmniej 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Stwierdził Sąd, że potraktowanie przez ustawodawcę okresów urlopu wychowawczego, jako ubezpieczenia z tytułu bycia pracownikiem, nie czyni ich składkowymi, albowiem nadal są to okresy nieskładkowe, uwzględniane na podstawie art.7 pkt 5 i art.5 ustawy emerytalnej.

W ocenie Sądu organ rentowy prawidłowo – poza okresami ubezpieczenia (zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umów zlecenia oraz prowadzenia działalności gospodarczej)
i pobierania zasiłku dla bezrobotnych – zaliczył do okresów składkowych wyłącznie okresy, w których E. P. pobierała świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy, od których były opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz prawidłowo zaliczył okres urlopu wychowawczego do okresów nieskładkowych, przy czym jego wymiar obniżył do 1/3 wymiaru okresów składkowych.

Sąd Okręgowy podkreślił, że treść art.6 pkt 2 ustawy emerytalnej jednoznacznie wskazuje, iż do okresów składkowych zaliczeniu podlegają wyłącznie okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o pomocy społecznej.
Nie zasługuje więc na uwzględnienie zarzut odwołującej się, że na skutek błędów pracowników (...) nie otrzymywała należnych jej z tytułu sprawowania opieki nad matką świadczeń w całym okresie, w którym faktycznie sprawowała nad nią opiekę.

Zdaniem Sądu I instancji nie ulega wątpliwości, że organ rentowy prawidłowo uznał,
iż ubezpieczona nie legitymuje się stażem emerytalnym wystarczającym do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, choć faktycznie staż ten zaniżył o jeden dzień okresów składkowych (prawdopodobnie nie został uwzględniony dzień 11 listopada 1991 r., kiedy pozostawała w zatrudnieniu i nie korzystała z urlopu wychowawczego).

W konsekwencji Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zaskarżyła ubezpieczona zarzucając:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. poprzez błędne zastosowanie, w szczególności art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS i niezaliczenie pełnego okresu opieki nad matką H. L.,

2. poprzez błędną wykładnię art. 2 ust. 1 pkt 4a ustawy o świadczeniach przedemerytalnych poprzez odmowę przyznania jej świadczenia przedemerytalnego, gdyż nie legitymuje się wystarczającym okresem uprawniającym do emerytury,

II. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na rozstrzygnięcie,
a w szczególności niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla sprawy i błędne przyjęcie, że:

- nie udowodniła, iż w okresie od 28 września 2001 r. do 11 czerwca 2020 r., poza okresami wykonywania zlecenia, pracy, działalności gospodarczej, opiekowała się chorą matką, a jedynie na skutek błędu pracowników (...) nie pobierała w tym okresie świadczenia,

- pominięcie okoliczności, iż do 1999 roku okres urlopu wychowawczego był okresem składkowym.

W oparciu o powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Wniosła także o przesłuchanie w charakterze świadka M. P. na okoliczność sprawowania opieki przez nią nad niepełnosprawną matką i wprowadzenia w błąd przez pracowników (...), co do pobierania świadczenia. Wskazała, że świadek ten był zawnioskowany w piśmie z dnia 20 maja 2021 r., a Sąd nie uwzględnił tego wniosku dowodowego.

Skarżąca podniosła, że w okresie od 18 września 1982 r. do 10 listopada 1991 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Okres ten powinien być traktowany, jako okres składkowy, gdyż w tym czasie odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne.

Podała nadto, że stosownie do treści art.7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS, faktycznie sprawowała opiekę nad mamą H. L.
w okresie od 28 września 2001 r. do dnia jej śmierci – 11 czerwca 2020 r.

Podkreśliła, że jest jedynaczką, a jej ojciec we wskazanym okresie już nie żył. Nie było innej osoby, która mogłaby zająć się opieką nad matką. Z tego powodu zrezygnowała z pracy.

Przedstawiła również posiadane okresy składkowe.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył prawa ubezpieczonej E. P. do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4a ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r.
o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1725).

Zgodnie z tym przepisem świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od dnia ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz.111), lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r.
o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1297), pobieranych nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana, i do dnia, w którym ustało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Nie ulega wątpliwości, że E. P. ukończyła wymagane 55 lat (urodziła się (...)) oraz pobierała nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni zasiłki wymienione we wskazanym przepisie, utraciła do nich prawo w związku ze śmiercią matki H. L. (11 czerwca 2020 r.), nad którą sprawowała opiekę oraz zarejestrowała się w urzędzie pracy jako bezrobotna w okresie krótszym niż 60 dni od utraty prawa do zasiłku pielęgnacyjnego oraz w okresie od 7 lipca 2020 r. do 2 stycznia 2021 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych.

Kwestia sporna sprowadzała się zatem do oceny, czy do dnia 12 czerwca 2020 r. posiadała wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych.

Dla wyjaśnienia tego zagadnienia Sąd Okręgowy w Częstochowie właściwie przeprowadził postępowanie, dokonał trafnych ustaleń faktycznych wyciągając słuszne wniosku końcowe. Zarówno ustalenia faktyczne, jak i dokonaną ocenę Sądu I instancji w pełni podziela Sąd Apelacyjny, stąd też za zbędne uznano ich ponowne przytaczanie w tym miejscu.

Zauważyć więc jedynie należy, że skarżąca do dnia 11 czerwca 2020 r. nie posiada żadnych innych okresów składkowych i nieskładkowych poza uwzględnionymi przez Sąd Okręgowy.

Za bezzasadne zatem uznać trzeba zarzuty podniesione w apelacji przez ubezpieczoną.

Odnośnie korzystania przez nią z urlopu wychowawczego w okresie od 18 września 1982 r. do 10 listopada 1991 r. stwierdzić należy, iż jest to okres nieskładkowy wymieniony w art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 291), który zgodnie z art.5 ust.2 tej ustawy podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty (a poprzez art. 2 ust. 2 ustawy o świadczenia przedemerytalnych – także do ustalenia prawa do tego świadczenia)
w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Wbrew stanowisku E. P. okres ten (korzystania z urlopu wychowawczego) nie stanowił okresu składkowego przed 1999 rokiem (przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), co jednoznacznie wynika z treści art. 7 i art. 6 ust. 2 tej ustawy.

Sąd I instancji prawidłowo również przyjął, że – z okresów sprawowania przez skarżącą opieki nad niepełnosprawną matką – jako okres składkowy może zostać uwzględniony jedynie okres ubezpieczenia, bądź opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości określonej w przepisach o pomocy społecznej (art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.).

Poza sporem było, że E. P. z tytułu opieki nad niepełnosprawną matką pobierała
w okresach od 19 grudnia 2011 r. do 31 stycznia 2013 r. oraz od 1 stycznia 2019 r. do
11 czerwca 2020 r. świadczenie pielęgnacyjne, a w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 maja 2018 r. – specjalny zasiłek opiekuńczy, od których były opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (por. zaświadczenie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w K. z 1 marca 2021 r. – k.55 a. rent.). Jedynie te okresy mogą więc – w świetle wskazanych wcześniej przepisów – zostać zaliczone do okresów składkowych.

Okres wcześniejszy sprawowania przez ubezpieczoną opieki nad niepełnosprawną matką stanowi okres nieskładkowy wymieniony w art.7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i jedynie jako taki może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Skoro skarżąca posiada ogółem 9 lat 10 miesięcy i 6 dni okresów składkowych doliczeniu – jako okresy nieskładkowe – podlega tylko 3 lata 3 miesiące i 12 dni (1/3 uwzględnionych okresów składkowych), co w sumie daje 13 lat 1 miesiąc i 18 dni.

Doliczenie zatem dodatkowego okresu nieskładkowego nie będzie miało wpływu na przedstawione obliczenie ogółu okresów składkowych i nieskładkowych.

Ponieważ bezspornym było, że w okresie wcześniejszym sprawowania opieki nad matką (którego doliczenia domaga się E. P.), nie pobierała ona świadczeń z pomocy społecznej, zbędnym było przesłuchiwanie na tę okoliczności wskazanego przez nią
w apelacji świadka. Stąd też Sąd Apelacyjny na podstawie art.235 ² §1 pkt 5 kpc pominął ten dowód.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się bezzasadna, Sąd II instancji na mocy art. 385 kpc oddalił ją.

/-/ SSA W.Bzibziak