Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Ewelina Kocurek - Grabowska (spr.)
Sędziowie	SSA Jolanta Pietrzak SSA Marek Żurecki
Protokolant	Beata Kłosek

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania A. B. (A. B. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 21 marca 2014r. sygn. akt IV U 1434/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. na rzecz A. B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA E. Kocurek-Grabowska /-/ SSA M. Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1208/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. decyzją z dnia
5 czerwca 2013 roku odmówił ubezpieczonemu A. B. prawa
do emerytury, powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013r., poz. 1440) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.). W uzasadnieniu podniósł, że na dzień
1 stycznia 1999 roku ubezpieczony udowodnił wymagany 25-letni okres podlegania ubezpieczeniu, jednakże nie legitymuje się on wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wskazał, iż nie uznał okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych w (...) S.A. w L.
na stanowiskach: elektromonter maszyn wirujących, elektromonter generatorów, elektromonter, monter maszyn elektrycznych, starszy elektromonter - wskazując
na niezgodność zajmowanych stanowisk z resortowym wykazem stanowisk.

W odwołaniu ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury, podnosząc, iż w zakwestionowanych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ubezpieczony wskazał, iż legitymuje się świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, powołując się na okoliczności podniesione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21 marca 2014 roku w sprawie o sygn. akt
IV U 1434/13 w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. i przyznał ubezpieczonemu A. B. prawo do emerytury od 1 maja 2013 roku, a w pkt 2 zasądził
od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz ubezpieczonego A. B. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, a to:
akt rentowych i osobowych ubezpieczonego, zeznań świadków: K. G., A. P., J. M., T. L. oraz wyjaśnień ubezpieczonego A. B. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. B. urodził się w dniu (...). W dniu 7 maja 2013 roku złożył do organu rentowego wniosek o przyznania mu prawa
do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólnym stażem 25 lat, 5 miesięcy i 19 dni.

Ubezpieczony w (...) S.A. w L. podjął pracę
w dniu 1 lipca 1973 roku, pracował do dnia 31 grudnia 1976 roku - z przerwą
na odbywanie zasadniczej służby wojskowej w okresie od dnia 24 października
1973 roku do 13 października 1975 roku. Wówczas zajmował stanowisko elektromontera maszyn wirujących.

W okresie od dnia 1 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 1977 roku pracował w rejonowej (...) w L. jako magazynier. Następnie ubezpieczony powrócił do uprzedniego pracodawcy (...) S.A. w L., jedynie z przerwą w okresie od dnia 1 maja 1989 roku
do dnia 16 lipca 1989 roku, kiedy to pracował w Zakładach (...) S.A. jako monter turbin.

W (...) S.A. w L. ubezpieczony pracował:

- od 01.01.1978r. do 31.12.1978r. - elektromonter generatorów,

- od 01.01.1979r. do 31.08.1979r. - elektromonter maszyn wirujących,

- od 01.09.1979r. do 30.06.1983r. - elektromonter,

- od 01.07.1983r. do 31.07.1984r. - elektromonter maszyn wirujących,

- od 01.08.1984r. do 31.12.1988r. - monter maszyn elektrycznych,

- od 01.05.1989r. do 16.07.1989r. - (...),

- od 17.07.1989r. do 30.06.1991r. - elektromonter maszyn wirujących,

- od 01.07.1991r. do 28.02.1994r. - elektromonter,

- od 01.03.1994r. do 31.03.2010r. - starszy elektromonter,

- od 01.04.2010r. do nadal - brygadzista elektromonter.

Prace, jakie ubezpieczony wykonywał w (...) S.A. były związane z montażem, remontem urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, polegające na wykonywaniu prac remontowo-montażowych generatorów, przywożonych z elektrowni z całej Polski, w późniejszym okresie także z innych krajów. Uzwajano wirniki generatorów dużej mocy. Była to praca przy użyciu palników w wysokich temperaturach, z użyciem srebra, austenitu, azbestu, każdy
z elementów przeglądano, demontowano, sprawdzano stan izolacji uzwojenia, usuwano usterki. Próby elektryczne były przeprowadzane na tej samej hali.

Zdaniem Sądu Okręgowego, czynności wykonywane przez ubezpieczonego wskazywały, iż wykonywał on prace klasyfikowane w wykazie A Dział II, tj. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.). Wykonywanie czynności kwalifikowanych jako praca w warunkach szczególnych potwierdzili współpracownicy ubezpieczonego z tego okresu: K. G., A. P., J. M., T. L.. K. G. wskazał, iż pracował z ubezpieczonym w latach 1973 - 2012r. na tym samym stanowisku, wskazując, iż to była taka sama praca, a polegała na uzwajaniu wirników generatorów dużej mocy. Była to praca z palnikami w wysokich temperaturach
z użyciem srebra, austenitu, azbestu, a także przy urządzeniach elektromagnetycznych. Praca wykonywana była na 3 zmiany, nawet do 12 godzin, w zależności od potrzeby. Naprawy wykonywane były dla wszystkich elektrowni w Polsce ale i dla Turcji, Arabii Saudyjskiej. Sąd I instancji uznał, że zakład - pracodawca nie był zakładem produkującym i przesyłającym prąd, ale zajmował się remontami i serwisem. Nadto świadek ten wskazał, iż ma świadectwo pracy w warunkach szczególnych i przeszedł na wcześniejszą emeryturę, a ZUS przyznał emeryturę bez żadnego problemu. Świadek T. L. także potwierdził charakter pracy ubezpieczonego. Zeznał on, iż pracował w tym samym zakładzie od 1971r. od 1980r., prowadził grupę. Grupa działała pod przewodnictwem brygadzisty, używano palników gazowych, azbestu. Młodsi pracownicy przygotowywali, a brygadzista używał palnika, lutował. Montowano uzwojenie do generatorów. Zakład pracy wykonywał zamówienia
dla elektrowni i elektrociepłowni. Świadek wskazał nadto, iż praca była wykonywana przez cały czas w gnieździe wirników, natomiast stanowiska okresowo różnie się nazywały. T. L. podkreślił, iż w 2007r. przeszedł na emeryturę w wieku
60 lat.

Sąd podniósł, że świadek J. M., potwierdzając charakter pracy ubezpieczonego, wskazał, iż pracował z nim od 1975 lub 1974 roku - w jednej brygadzie, przy remoncie wirników generatorów. Świadek wskazał, iż wykonywano remonty kapitalne, przeglądy okresowe, itp. Pracownicy jeździli również na delegacje. Generatory były w elektrowniach, a przywożono je z całej Polski, a także z Finlandii, Szwecji. Świadek opisał, iż przy remoncie pracowało 7 pracowników. Zrzucano obudowę wirnika i każdy z elementów przeglądano, demontowano, sprawdzano stan izolacji uzwojenia i usuwano usterki. Próby elektryczne były przeprowadzane
na tej samej hali. Stacja prób była w oddzielnym pomieszczeniu na tej hali. Świadek wskazał, iż otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych i przeszedł
na emeryturę.

A. P. zeznał natomiast, iż pracował u w/w pracodawcy od 1972 roku
i również on wskazał, iż dokonywano tam remontów wirników generatorów
dużej mocy, w związku z tym, wykonywano dużo operacji grzewczych, pracowano
z wykorzystaniem azbestu. Naprawiono generatory dla wszystkich elektrowni
w Polsce, a później zakres się rozszerzył na cały świat. Świadek ten także otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych i uzyskał emeryturę z tego tytułu.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom słuchanych w sprawie świadków, uznając, iż są one zgodne co do istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, wzajemnie się uzupełniają, są logiczne i spójne z całokształtem materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Na uwagę zasługuje, iż zeznawały osoby, które bezpośrednio współpracowały z ubezpieczonym.

Sąd I instancji podzielił pogląd Sądu Najwyższego, iż okresy zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43) mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi, niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, a przewidzianymi przez Kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne
(por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku, III UZP 6/84,
LEX nr 14625, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku,
III UZP 48/84, LEX nr 14630, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, LEX nr 14635).

Sąd Okręgowy wskazał, iż w obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych, zakwestionowanych przez organ rentowy, nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu, jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku, rozporządzenie, jako akt wykonawczy oparty na ustawie, nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy
i wydane na jej podstawie akty wykonawcze. (…) W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki „praca w szczególnych warunkach” przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach „A” i „B” do rozporządzenia z 7.11.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie
od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa
do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 roku, III RN 25/99, T. Binczyckiej-Majewskiej OSP 2002/4/48 t. 2).

Odnosząc się do aspektu odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej
w okresie od dnia 24 kwietnia 1976 roku do dnia 10 kwietnia 1978 roku,
Sąd Okręgowy wskazał, że należy sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 23 stycznia 1968 roku o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz. U. z 1968 roku Nr 3, poz. 6 ze zm.) oraz zachowującego swoją moc na podstawie art. 127 ust. 3 tej ustawy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września
1956 roku w sprawie zaliczenia pracowników do kategorii zatrudnienia
(Dz. U. z 1956 roku Nr 39, poz. 116 ze zm.), stanowiącego akt wykonawczy
do dekretu z dnia 25 czerwca 1956 roku o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1954 roku Nr 30, poz. 97 ze zm.). Zgodnie
z § 5 powyższego rozporządzenia, okresy wymienione w art. 8 dekretu zalicza się
do wymaganych okresów zatrudnienia tak jak zatrudnienie w II kategorii, z wyjątkiem tych okresów służby wojskowej, które w myśl obowiązujących przepisów podlegają zaliczeniu do I kategorii zatrudnienia. Jeżeli jednak pracownik bezpośrednio przed okresami wymienionymi w art. 8 dekretu wykonywał zatrudnienie w I kategorii, okresy te zalicza się tak jak zatrudnienie w I kategorii zatrudnienia. Kwestie zaliczenia pracowników do kategorii zatrudnienia regulował w ustawie o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin art. 11 ust. 2 i 3.

Zgodnie z tym przepisem, pierwsza kategoria zatrudnienia obejmuje pracowników zatrudnionych:

1. pod ziemią,

2. w warunkach szkodliwych dla zdrowia,

3. na statkach żeglugi powietrznej,

4. na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym,

5. w stoczniach morskich na niektórych stanowiskach pracy bezpośrednio
przy budowie i remoncie statków morskich,

6. w charakterze nauczycieli podlegających przepisom ustawy z dnia 27 kwietnia 1956r. o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz. U. Nr 12, poz. 63),

7. w zespołach formujących szkło (art. 54 ust. 1).

Druga kategoria zatrudnienia obejmuje pracowników niewymienionych
w ust. 2 (ust. 3).

W świetle natomiast art. 108 ust. 1 obowiązującej od 29 listopada 1967 roku ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (t.j. z 2004 roku Dz. U. Nr 241, poz. 2416 ze zm.)
w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 roku, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia
w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Wydane na tej podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318 ze zm.) w § 5 ust. 1 stanowiło,
iż żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia
w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z przepisów tych wynika, że - pod warunkiem w nich wskazanym - okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby. Jeśli było to zatrudnienie wymienione
w art. 11 ust. 2 pkt 1-6 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, to również okres służby wojskowej uważany był za takie samo zatrudnienie, a żołnierz był traktowany jak pracownik wykonujący pracę wymienioną w powołanym przepisie. Innymi słowy, żołnierz zasadniczej służby wojskowej był pracownikiem wykonującym zatrudnienie wymienione w tych przepisach, jeśli zatrudnienie to wykonywał przed powołaniem do służby
i do zatrudnienia tego powrócił po jej zakończeniu w określonym terminie
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 roku w sprawie
sygn. akt II UK 215/09; OSNP 2011/15-16/219).

Sąd Okręgowy, powołując się na art. 184, art. 27 oraz art. 32 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227) oraz rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 z póź. zm.), uznał na podstawie przeprowadzonych dowodów,
iż ubezpieczony w spornym okresie, wykonywał prace zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach i legitymuje się stażem powyżej 15 lat tejże pracy. Okoliczności te wynikają zarówno z dowodów z dokumentów,
jak i potwierdzają je słuchani w sprawie świadkowie.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną
decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury, poczynając od dnia 1 maja 2013 roku.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. § 2 ust. 2 oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013/490).

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając powyższy wyrok w całości, zarzucił mu naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez błędną subsumpcję ustalonego stanu faktycznego
do treści obowiązujących przepisów, polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony wykonywał przez co najmniej 15 lat pracę w warunkach szczególnych, wymienionych w Dziale II wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze; naruszenie przepisów prawa materialnego przez ich niewłaściwe zastosowanie, a to art. 184 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, pomimo braku wykazania co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych

Powołując się na powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ubezpieczonego od zaskarżonej decyzji organu rentowego
oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że ubezpieczony, wykonując prace elektromontera
i elektryka w przedsiębiorstwie usługowym energetyki, nie może zostać uznany
za pracownika zatrudnionego w energetyce. Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 roku w sprawie o sygn. akt II UK 166/11, podniósł, że konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym, właściwym dla danego działu gospodarki. Wobec czego, wskazał, że nie można swobodnie, czy wręcz dowolnie z naruszeniem przepisów postępowania, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane
w tym akcie prawnym.

Dalej apelujący podniósł, że w sprawie rodzaju pracy wykonywanej przez pracowników (...) S.A. w L. wypowiadał się Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z dnia 19 października 2011 roku, sygn. akt
III AUa 447/11, a następnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2012 roku, sygn. akt I UK 239/12. Zdaniem organu rentowego, z orzeczeń tych należy wywieźć, że pomimo zaliczenia tego przedsiębiorstwa do resortu energetyki, prace w nim wykonywane nie należą do prac wymienionych w Dziale II wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzania Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. W ocenie organu rentowego, do takich prac można wyłącznie zaliczyć prace elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych wykonywane w przedsiębiorstwie zajmującym się wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej, natomiast takim przedsiębiorstwem nie jest (...) S.A.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji zgromadził w sprawie wystarczający materiał dowodowy, a jego ocena nie narusza granic zastrzeżonych
dla swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji, Sąd I instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, znajdujące uzasadnienie w całokształcie sprawy oraz treści obowiązujących przepisów,
a Sąd Apelacyjny, aprobując w pełni te ustalenia, przyjmuje je za własne, bez potrzeby szczegółowego ich przytaczania.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia,
czy ubezpieczony spełnił przesłanki uprawniające go do uzyskania emerytury
w niższym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych, a w szczególności,
czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Swoje uprawnienie do emerytury ubezpieczony wywiódł z treści przepisu
art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440), zgodnie z którym, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym, niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z treścią przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia
1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach
lub w szczególnych charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym,
niż określony w art. 27 pkt 1 (dla mężczyzn 65 lat). Natomiast wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowiska oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 w/w ustawy przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie „przepisów dotychczasowych”. Zatem, wnioskodawca, aby uzyskać prawo do emerytury przy ukończonym 60 roku życia, musi wykazać co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przypomnieć należy, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do wspomnianego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r.,
III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07,
LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75
i z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Podkreślenia wymaga,
iż rozstrzygającym dla prawidłowej oceny kwalifikowanego waloru pracy jest charakter faktycznie wykonywanych obowiązków pracowniczych, a nie zajmowane stanowisko wskazane w umowie o pracę, angażach, przeszeregowaniach,
czy świadectwie pracy.

Organ rentowy na etapie postępowania apelacyjnego kwestionował, iż zakład pracy (...) nie jest przedsiębiorstwem zajmującym się wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej, wobec czego, zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku elektromontera i elektryka w przedsiębiorstwie usługowym energetyki nie stanowią prac w warunkach szczególnych, określonych
w Dziale II wykazu A.

Ponownie wypada więc wskazać, że chodzi o prace przy wytwarzaniu
i przesyłaniu energii elektrycznej, cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Nadto zarządzeniem resortowym nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki
z 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa
i energetyki, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego pod poz. 9 Działu II wymieniono stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych. Wprawdzie zarządzenia same w sobie nie stanowią źródła prawa, tym niemniej, mają znaczenie
w sferze dowodowej. Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w warunkach szczególnych, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była
w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok SN z 16 listopada 2010r., I UK 124/10).

Ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku elektromontera instalacji
i urządzeń elektroenergetycznych. Okoliczność tę uznać należy za udowodnioną
w świetle zeznań przesłuchanych świadków, tj. A. P., J. M., T. L., K. G.. Zeznania te w sposób kategoryczny potwierdzają charakter pracy ubezpieczonego, jako elektromontera przy remoncie generatorów. Świadkowie ściśle współpracowali z ubezpieczonym, stąd ich zeznania są tym bardziej miarodajne i wiarygodne.

Niewątpliwie praca ta była wykonywana w warunkach szczególnych, gdyż,
jak zeznał świadek T. L. - remont generatora wymagał używania palników gazowych, azbestu, a następnie przeprowadzano próby elektryczne. A. P. zaznaczył, że remonty wykonywano z użyciem azbestu, prowadzono operacje grzewcze. Ilość generatorów była bardzo duża, z uwagi na obsługę wielu elektrowni
z Polski i zagranicy. Podobne zeznania świadka J. M. potwierdziły prace ubezpieczonego przy remontach kapitalnych generatorów, przeglądach okresowych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie sposób podzielić argumentacji apelującego. Należy mieć na uwadze, że (...) świadczył usługi na rzecz elektrowni w całej Polsce jak również za granicą. Zakład ten był wyspecjalizowany
w naprawie i remontach urządzeń elektroenergetycznych, tak więc faktycznie wykonywał naprawy tych urządzeń, które były odpowiedzialne za wytwarzanie
i przesyłanie energii, a bez których elektrownia nie funkcjonowałaby. Zatem, takie powiązanie ciągu technologicznego między zakładami w sposób jednoznaczny wskazuje na to, że prace wykonywane przez ubezpieczonego na stanowisku elektromontera i elektryka w (...) stanowiły prace określone
w Dziale II wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku,
tj. w energetyce. Były to prace konieczne i niezbędne dla każdej elektrowni,
przy braku których elektrownia nie mogłaby funkcjonować. Sam fakt, że prace
przy remontach urządzeń były wykonywane poza terenem elektrowni, nie może
ich pozbawiać charakteru pracy w warunkach szczególnych, gdyż niewątpliwie
te prace taki charakter miały. Z pewnością nie byłyby przez organ rentowy kwestionowane w sytuacji, gdyby odbywały się na terenie elektrowni. Dlatego stworzenie specjalistycznej jednostki w celu wykonywania remontów urządzeń prądotwórczych nie może wpłynąć na odmienną ocenę charakteru wykonywanej przez pracowników pracy.

Należy zaakcentować, iż wbrew stanowisku apelującego, Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 19 listopada 2012 roku, sygn. akt I UK 239/12, nie zakwestionował pracy na stanowisku elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych jako pracy w warunkach szczególnych. Na gruncie stanu faktycznego w powołanym wyroku, kwestia sporna obejmowała tylko ocenę charakteru pracy na stanowisku nawijacza uzwojeń i izolowacza maszyn i uzwojeń. Sąd Najwyższy, odnosząc się
do zatrudnienia na tych stanowiskach, wskazał, że nie zostały one wymienione
w dziale II załącznika nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki
z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniających do niższego wieku emerytalnego. Jednocześnie wskazał, co umknęło uwadze apelującego, że w powyższym załączniku nr 1 zarządzenia nr 17 w Dziale II
pod poz. 9 wymieniono jedynie stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych.

Ponadto, Sąd Najwyższy w powołanej sprawie, wskazując na swobodne powiązania konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w akcie prawnym, odniósł się do stanowiska ciągacza drutów na zimno
i gorąco oraz wytrawiacza, które to nie są zaliczone do prac w energetyce,
a do prac wymienionych w Dziale III wykazu A, stanowiącym załącznik
do rozporządzenia, tj. do prac w hutnictwie i przemyśle metalowym przy przeróbce plastycznej metali poz. 45 i 46. Nawiązując dalej do wspomnianego wyroku, należy mieć na uwadze, że Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny wskazał, że praca świadczona w tożsamym zakładzie, tj. (...) na stanowisku elektromontera była pracą świadczoną w sektorze energetycznym. A taką właśnie pracę świadczył ubezpieczony w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, argumentacja organu rentowego nie może się ostać, a powołane przez niego orzeczenia pozostają bez znaczenia, gdyż zapadły
na gruncie innych stanów faktycznych i odnoszą się do innych stanowisk pracy, pomimo, iż podejmują analizę pracy w warunkach szczególnych w tożsamym zakładzie pracy (...).

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest podstaw do kwestionowania ustaleń Sądu I instancji w zakresie uwzględnienia pracy w warunkach szczególnych w wymaganym wymiarze 15-letnim. W konsekwencji, zarzuty sformułowane przez organ rentowy we wniesionej apelacji okazały się pozbawione jakichkolwiek podstaw i nie zasługiwały na uwzględnienie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

O kosztach rozstrzygnięto po myśli art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu
(Dz. U. 2013r. poz. 490), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. na rzecz A. B. kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA E. Kocurek-Grabowska /-/ SSA M. Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR