Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 marca 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił J. W. przyznania emerytury, albowiem w dniu wejścia
w życie ustawy emerytalnej, tj. 1 stycznia 1999r. nie osiągnął okresu składkowego
i nieskładkowego wynoszącego 25 lat dla mężczyzn - na podstawie dowodów dołączonych do wniosku przyjęto za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe w wymiarze 22 lat, 3 miesięcy i 17 dni oraz okresy nieskładkowe w wynoszące 14 dni, w tym 19 lat,
2 miesiące i 17 dni stażu w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2021r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż J. W. w dniu (...) ukończył wiek 60 lat. W dniu 2 marca 2021r. złożył wniosek o emeryturę, w rozpoznaniu którego wydano zaskarżoną decyzję.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W dniu 1 września 1976r., początkowo w ramach nauki zawodu, rozpoczął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Państwowym ” (...)”, które trwało do 27 listopada 2017r.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd I instancji uznał, iż odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, iż zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.) prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., który:

- ukończył 60 lat,

- udokumentował do dnia 31 grudnia 1998r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia przy pracach wymienionych
w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.),

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy przypomniał również, iż po myśli § 2 ust. 1 i 2 cytowanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Sąd podkreślił, iż dla skutecznego ubiegania się o przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych koniecznym jest spełnienie łącznie wszystkich wymienionych powyżej określonych przez ustawodawcę warunków prawa do świadczenia. Zgodnie bowiem z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich ustawowych warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Zatem niespełnienie choćby jednego z nich skutkować musi w konsekwencji uznaniem roszczenia za bezzasadne.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że J. W. na dzień 1 stycznia 1999r. nie legitymuje się wymaganym co najmniej 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym i warunku tego nie jest w stanie spełnić w sytuacji, gdy pracę zawodową rozpoczął dopiero w 1976r. Brak zaś spełnienia już tylko tego jednego warunku prawa
do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych uniemożliwia przyznanie mu prawa do dochodzonego świadczenia.

Sąd I instancji zaznaczył jednocześnie, iż okresy zatrudnienia przypadające po 31 grudnia 1998r. nie mają znaczenia dla sprawy, bowiem zgodnie z cytowanymi na wstępie przepisami dla przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych konieczne jest legitymowanie się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym na dzień 31 grudnia 1998r.

Skoro ubezpieczony nie spełnia wszystkich koniecznych warunków do emerytury wcześniejszej, to świadczenie to mu nie przysługuje, co mając na uwadze Sąd Okręgowy
z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Apelację od przedstawionego orzeczenia wywiódł ubezpieczony, zaskarżając wyrok
w całości.

Powołując się na zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia ”7 lutego” w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez nieuwzględnienie okresu jego zatrudnienia na kolei, o którym mowa w art. 43 ust. 2 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
oraz niedokonanie przelicznika zatrudnienia za okres pracy jako maszynisty na
spalinowym oraz elektrycznym pojeździe trakcyjnym w wymiarze 14 miesięcy za każdy pełny rok zatrudnienia, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie emerytury od dnia 27 marca 2021r. oraz zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł.

W uzasadnieniu podniósł, iż Sąd I instancji błędnie uznał, iż nie udokumentował
na dzień 1 stycznia 1999r. 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, mimo prawidłowego stanu faktycznego i prawnego wynikającego ze jego świadectwa pracy z dnia 27 listopada 2017r. z (...) w T., z którego wynika, iż pracował
od 1 września 1976r. do 27 listopada 2017r., z czego od 1 stycznia 1979r. do 27 listopada 2017r. w szczególnym charakterze na stanowisku maszynisty pojazdu trakcyjnego spalinowego oraz elektrycznego.

Zarówno organ rentowy, jak i Sąd I instancji, nie wzięli pod uwagę okresu jego pracy na kolei wymienionego w świadectwie pracy jako zatrudnienie w szczególnym charakterze, czym naruszono § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia ”7 lutego” w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1988r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pominięto przelicznik 1,4 za każdy pełny rok pracy na stanowisku maszynisty na pojeździe trakcyjnym spalinowym oraz elektrycznym.

Jeżeli jego zatrudnienie na powyższym stanowisku w okresie od 1 października 1979r. do 31 grudnia 1998r. przemnoży się przez przelicznik 1,4, otrzymuje się 26 lat
i 6 miesięcy, co oznacza, że spełnia warunki do przyznania mu emerytury od daty ukończenia 60 lat.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego zasłużyła na uwzględnienie.

Przedmiot niniejszej sprawy stanowią uprawnienia J. W. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, wywodzonym z faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Spośród przewidzianych przepisami art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021r., poz. 291 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), przesłanek wymaganych do nabycia przedmiotowego świadczenia spornym pozostawało jedynie legitymowanie się przez ubezpieczonego wymaganym 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym przypadającym do dnia wejścia w życie powołanej ustawy, tj. do dnia
1 stycznia 1999r.

Bezspornym jest bowiem, iż do wskazanej wyżej daty skarżący wykazał okres pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 4 ust. 3 cytowanego powyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., zgodnie z którym do okresów zatrudnienia
w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także m.in. okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin - wynoszący 19 lat, 2 miesiące i 17 dni - obejmujący jego zatrudnienie od 1 października 1979r. do 31 grudnia 1998r. w dawnym Przedsiębiorstwie Państwowym ” (...)” kolejno jako młodszy maszynista pojazdu trakcyjnego spalinowego, maszynista pojazdu trakcyjnego spalinowego oraz maszynista pojazdu trakcyjnego elektrycznego.

Nie budzi również wątpliwości, iż odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Z kolei fakt, iż w zatrudnieniu pozostawał od dnia 1 września 1976r. oznacza, iż do dnia 31 grudnia 1998r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ogółem
22 lata, 4 miesiące i 1 dzień.

Przypomnieć jednak należy, iż stosownie do treści art. 43 ust. 2 powołanej ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako
14 miesięcy zatrudnienia na kolei, przy czym przeliczenie stażu pracy na kolei, o którym mowa w cytowanym przepisie stosuje się również przy ustalaniu emerytury na podstawie
art. 184 w związku z art. 32 powyższej ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
30 września 2020r., I UK 48/19, LEX nr 3082453).

Regulacja omawianego art. 43 ust. 2 literalnie nie zawęża bowiem zastosowania przewidzianego w niej przelicznika tylko do ustalania prawa do emerytury kolejowej, tak jak w przypadku innego przelicznika stosowanego jedynie do emerytury górniczej - art. 50d ust. 1 wspomnianej wyżej ustawy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2004r. (II UK 412/03) stwierdził również, iż przepis art. 43 ust. 2 ma zastosowanie nie tylko przy obliczaniu okresów zatrudnienia wymaganych dla ustalania prawa do emerytury kolejowej, lecz także dla ustalenia prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego.

Za taką wykładnią przemawia nadto, iż ustawodawca nie wyłączył stosowania art. 43 ust. 2 do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., w zakresie ich prawa
do emerytury kolejowej - art. 50 cytowanej ustawy.

Tym samym zastosowanie przelicznika 14 miesięcy za każdy pełny rok zatrudnienia skarżącego na kolei na stanowisku początkowo maszynisty pojazdu trakcyjnego spalinowego, a następnie maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego w okresie od 1 października 1979r. do 31 grudnia 1998r., oznacza, iż legitymuje się on okresem zatrudnienia wynoszącym ponad 26 lat, co przy bezspornym spełnieniu pozostałych wymaganych warunków, niewątpliwie uprawnia go do nabycia objętej sporem emerytury.

Z przedstawionych względów, uznając apelację ubezpieczonego za oczywiście zasadną, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok wraz z poprzedzającą go decyzją organu rentowego, na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekając jak w sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym rozstrzygnięto
na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018r., poz. 265).

/-/ SSA Antonina Grymel