Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Małgorzata Woźnowska-Gallos (spr.)
Sędziowie	SSA Krystyna Budzianowska SSA Krystyna Merker
Protokolant	Aneta Szafruga

przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. N. (H. N. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

przy udziale zainteresowanego (...) S.A

o podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy nakładczej

na skutek apelacji ubezpieczonego H. N., Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 7 marca 2012r. sygn. akt XI U 3216/10

1.  oddala obie apelacje,

2.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania za II

instancję.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Woźnowska-Gallos /-/ SSA K. Budzianowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1020/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 września 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. stwierdził, że w okresie od 12 marca 2008 roku do 18 sierpnia 2009 roku ubezpieczony H. N. nie podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej z płatnikiem składek (...) S.A. z siedzibą w T..

Uzasadniając zajęte w niniejszej sprawie stanowisko organ rentowy stwierdził,
iż umowę o pracę nakładczą, której jedynym celem nie jest świadczenie pracy lecz zapewnienie wykonawcy prowadzącemu pozarolniczą działalność gospodarczą prawa wyboru tytułu ubezpieczenia z którego będzie odprowadzał zdecydowanie niższą składkę, należy bez wątpienia uznać za czynność mającą na celu obejście ustawy jak również sprzeczną
z zasadami współżycia społecznego.

Organ rentowy powołał się przy tym na przepis art. 58 Kodeksu cywilnego.

Odwołanie od przedstawionej decyzji wniósł ubezpieczony H. N. domagając się rozpoznania sprawy przez Sąd, oraz argumentując, iż w jego ocenie nie istniały podstawy do wydania decyzji administracyjnej, stwierdzającej, iż nie podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej z (...) S.A.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2012 roku sygn. akt XIU 3216/10 Sąd Okręgowy
w Katowicach - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych XI Wydział Ubezpieczeń Społecznych w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję to tyle, iż ustalił, że ubezpieczony H. N. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej z płatnikiem (...) S.A. w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku a w pkt 2 w pozostałym zakresie odwołanie oddalił.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 1 kwietnia 2006 roku ubezpieczony zawarł
z (...) Spółką z o.o. z siedzibą w K. umowę o pracę nakładczą.
Z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynika, iż zgodnie z tą umową wykonawca zobowiązał się do przygotowania, kopertowania, adresowania i wysyłania materiałów reklamowych, dostarczonych mu przez nakładcę za pośrednictwem poczty. Strony określiły minimalną miesięczną ilość pracy na 145 kompletów reklamowych za wynagrodzeniem
3,50 zł brutto za skompletowanie i wysłanie jednej przesyłki reklamowej. Następnie z ustaleń Sądu I instancji wynika, że aneksem do wskazanej umowy postanowiono, że w miejsce Spółki (...) jako nakładca wchodzi (...) S.A. z siedzibą w T.. Jak nadto ustalił Sąd Okręgowy wraz z zawarciem umowy o pracę nakładczą ubezpieczony z inicjatywy Spółki (...) przystąpił do grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków. Został również zamieszczony w Centrum (...) prowadzonej przez spółkę za co uiszczał abonament w wysokości 400 zł miesięcznie.
Z chwilą zawarcia umowy o pracę nakładczą ubezpieczony wyrejestrował się
z obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu działalności gospodarczej, opłacając jedynie składkę zdrowotną. Został natomiast zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych emerytalnego i rentowych z tytułu umowy o pracę nakładczą w okresie od dnia 12 marca 2008 roku do dnia 19 sierpnia 2009 roku. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika również,
że za wskazany okres płatnik wykazał za odwołującego się następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od marca 2008 roku do czerwca 2008 roku 28,00 zł, od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku 380,00 zł. Sąd I instancji zaznaczył, iż zgodnie
z ustaleniami organu rentowego za okres od stycznia 2009 roku do sierpnia 2009 roku (...) S.A. zalega z zapłatą składek.

Zdaniem Sądu I instancji zebrane w sprawie dowody wskazują, iż strony umowy
o pracę nakładczą nie miały zamiaru realizować tej umowy w taki sposób, aby zapewnić ubezpieczonemu uzyskanie przez cały okres jej trwania przychodów w wysokości co najmniej połowy najniższego wynagrodzenia, albowiem w spornym okresie od dnia 12 marca 2008 roku do dnia 18 sierpnia 2009 roku, z wyjątkiem miesięcy od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku, H. N. nie wykonywał minimalnej ilości pracy określonej w umowie, skoro zamiast wynagrodzenia 380,00 zł miesięcznie otrzymywał 28,00 zł.

Sąd stwierdził, że umowa o pracę nakładczą zawarta pomiędzy ubezpieczonym
a (...) S.A. jest nieważna na mocy art. 83 § 1 k.c. lecz tylko w części obejmującej okres od dnia 12 marca 2008 roku do dnia 30 czerwca 2008 roku oraz od dnia 1 lutego 2009 roku do dnia 18 sierpnia 2009 roku, albowiem strony złożyły pozorne oświadczenie woli
w zakresie umówionego wynagrodzenia, który nigdy w wskazanym okresie nie uzyskało poziomu co najmniej połowy najniższego wynagrodzenia.

Uzasadniając zajęte w niniejszej sprawie stanowisko Sąd Okręgowy powołał się na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących prace nakładczą (Dz. U. 1976 roku nr 3 poz. 19) i § 3
ust. 1 zgodnie z którym w umowie strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna miesięczna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 77 ⁴ pkt 1 Kodeksu pracy zwanego dalej „najniższym wynagrodzeniem”. Sąd zaznaczył,
że obecnie najniższe wynagrodzenie za pracę określono w art. 25 ustawy z dnia
10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 roku
nr 200 poz. 1679).

Apelację od wskazanego rozstrzygnięcia wniósł pełnomocnik ubezpieczonego.

Wnoszący środek odwoławczy zaskarżył opisany wyrok w części, tj. w zakresie
w którym Sąd pierwszej instancji oddalił odwołanie ubezpieczonego Apelujący zarzucił skarżonemu rozstrzygnięciu: naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie w okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy (błąd
w subsumcji), a w szczególności:

- § 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą w związku z art. 9 ust. 2
i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że warunkiem kwalifikowania umowy
o pracę nakładczą, jako samoistnego tytułu do ubezpieczeń społecznych, jest ustalenie,
że umowa była realizowana w ilości gwarantującej nabycie prawa do wynagrodzenia
w wysokości określonej w § 3 rozporządzenia, podczas gdy zgodnie z treścią rzeczonego przepisu rozporządzenia umowa o pracę nakładczą powinna określać minimalną ilość pracy, której wykonanie gwarantuje uzyskanie, co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia, tym samym przesłanką oceny ważności umowy jest wyłącznie jej treść, bez względu na późniejszą realizację postanowień umownych przez strony, co wynika także z wykładni systemowej
w związku z treścią przepisu art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który nie określa wysokości minimalnego przychodu z tytułu umowy o pracę nakładczą, którego uzyskanie uprawniałoby ubezpieczonego do wyboru przedmiotowej umowy jako tytułu do ubezpieczenia społecznego;

- § 6 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą w związku z treścią umowy
o pracę nakładczą poprzez jego niezastosowanie w sprawie, pomimo oczywistej konieczności i przyjęcie, iż umowa o pracę nakładczą jest umową nieważną, jako mającą na celu obejście prawa, i tym samym nie wywołuje jakichkolwiek skutków prawnych albowiem chałupnik (ubezpieczony) nie uzyskiwał z tytułu pracy nakładczej miesięcznego wynagrodzenia
w wysokości, co najmniej 50 % najniższego wynagrodzenia co stanowi zdaniem Sądu meriti warunek konieczny (konstrukcyjny każdej umowy o pracę nakładczą), natomiast brak jego spełnienia zaświadcza o obejściu prawa i skutkuje jej nieważnością; tymczasem zgodnie
ze wskazanym przepisem rozporządzenia niewykonywanie pracy bez uzasadnionych przyczyn w ilości zapewniającej uzyskanie 50 % najniższego wynagrodzenia (tj. 380 zł) jest podstawą do rozwiązania umowy o pracę nakładczą bez wypowiedzenia przez nakładcę; przepis nie uznaje takiej umowy za nieważną, jak błędnie stwierdził w swoich rozważaniach w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd meriti;

- art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego oraz w związku z § 3 ust. 1 i 2 i § 6 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wykonywanie umowy o pracę nakładczą w ilości mniejszej niż określona w samej umowie jest tożsame z pozornością oświadczeń woli, na podstawie których strony zawarły umowę o pracę nakładczą, podczas gdy ocena stopnia realizacji postanowień umowy nie stanowi podstawy uznania, że strony zawarły ją dla pozoru, tym bardziej, że nie były przedmiotem oceny okoliczności, których zaistnienie miało wpływ na wykonanie zobowiązania z umowy przez ubezpieczonego; postępowanie dowodowe
w żaden sposób nie wykazało, iż ubezpieczony godził się na pozorne wykonywanie umowy
o pracę nakładczą, a przynajmniej akceptował zachowanie nakładcy o mniejszym aniżeli uzgodnione przekazywanie materiałów reklamowych ubezpieczonemu.

- art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 6 ust. 1 pkt. 5, art. 9 ust. 2 i art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 Konstytucji RP poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zawarta przez ubezpieczonego umowa o pracę nakładczą z płatnikiem składek jest nieważna, podczas gdy ani jej treść nie pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa, ani jej cel nie zmierza do obejścia prawa, bowiem nie można za obejście prawa traktować wywołania skutku w postaci nabycia dodatkowego tytułu do ubezpieczenia społecznego zgodnie z konstytucyjną zasadą pewności prawa; ubezpieczony działał w zaufaniu do obowiązujących przepisów prawa, a nie celem ich obejścia, co zresztą nie zostało stwierdzone w ramach postępowania dowodowego przed Sądem meriti; błędnie Sąd stosuje art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego jednocześnie przyjmując sprzeczność umowy z prawem i zawarcie umowy w celu obejścia prawa. Obejście prawa ma miejsce wtedy, gdy umowa jest zgodna z prawem, a cel jej zawarcia z prawem jest sprzeczny. Skoro zatem umowa jest nieważna skutkiem sprzeczności jej treści z prawem to nie można było jej zawrzeć w celu obejścia prawa, bo aby obejść prawo należy umowę zawrzeć zgodnie z prawem;

- art. 9 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i w związku z art. 2 Konstytucji RP poprzez błędną wykładnię i oczywiście niewłaściwe zastosowanie w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, albowiem osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa również w treści art. 6 ust. 1
pkt. 5, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej; natomiast z pozostałych tytułów może być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub zmienić tytuł do ubezpieczeń, a w przypadku zaistnienia zbiegu tytułu do ubezpieczeń społecznych z pozarolniczą działalnością gospodarczą z tytułem związanym
z wykonywaniem określonej umowy (np. umowy zlecenia, o pracę nakładczą), osoba ubezpieczona może wybrać tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, a prawo wyboru - wbrew odmiennemu stanowisku Sądu meriti - nie jest uwarunkowane w systemie ubezpieczeń społecznych żadnymi dodatkowymi wymogami;

- art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 58 Kodeksu cywilnego w związku z treścią umowy o pracę nakładczą poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnej interpretacji treści umowy o pracę nakładczą i na przyjęciu, że ubezpieczony poprzez zawarcie umowy chciał wywołać skutki przede wszystkim w sferze ubezpieczeń społecznych poprzez uzyskanie dodatkowego tytułu do ubezpieczenia społecznego, a nie w sferze cywilnoprawnej poprzez nabycie dodatkowego źródła dochodu, podczas, gdy w procesie nie wykazano jakoby wola stron umowy była inna niż ujawniona w treści samej umowy;

- art. 6 Kodeksu cywilnego w związku z art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez niewłaściwe zastosowanie i pominięcie faktu, że to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu oraz obowiązek dowodzenia w zakresie wykazania okoliczności, na które się powoływał: między innymi, że umowa została zawarta w celu obejścia ustawy (oraz
w zakresie skutku w postaci nieważności umowy), a tym samym w procesie nie zostało udowodnione jakoby umowa została zawarta w celu obejścia prawa, a ubezpieczony
w następstwie powyższego nie był zobowiązany dowodzić okoliczności przeciwnych.

Zdaniem skarżącego w niniejszej sprawie doszło również do naruszenia przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

- art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez naruszenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że umowa została zawarta przez ubezpieczonego wyłącznie
w celu pozyskania dodatkowego tytułu do ubezpieczania społecznego, a nie w celu świadczenia pracy, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na uznanie powyższych okoliczności za wykazanych; poprzez arbitralne stwierdzenie, iż strony umowy o pracę nakładczą przewidziały, iż umowa o pracę nakładczą będzie wykonywana jedynie w niewielkim zakresie, jak również poprzez stwierdzenie, że umowa o pracę nakładczą nie opierała się o zasadę wzajemności uzgodnionych świadczeń;

- art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez naruszenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że zakres pracy wykonywanej przez ubezpieczonego, oraz ustalone miesięczne wynagrodzenie pomiędzy ubezpieczonym, a płatnikiem składek świadczą, że rzeczywistym i podstawowym celem zawarcia tej umowy przez ubezpieczonego było wyłączenie opłacania wyższych składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu działalności gospodarczej, gdy tymczasem w aktach sprawy brak jakiegokolwiek dowodu świadczącego
o trafności tak postawionej tezy, na której został oparty zaskarżony wyrok, co świadczy
o dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego złożonego do akt sprawy oraz
o błędach w jego interpretowaniu;

- art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 328 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego; jak również poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia, albowiem Sąd meriti nie wskazał w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku faktów, które uznał za udowodnione w sprawie, a przede wszystkim dowodów na których się oparł, a które rzekomo uzasadniają twierdzenie o pozorności umowy o pracę nakładczą i zaświadczają o jej nieważności - co utrudnia ocenę prawidłowości zapadłego rozstrzygnięcia.

Nadto w ocenie skarżącego mamy do czynienia z błędami w ustaleniach faktycznych takich jak:

- niewłaściwe przyjęcie, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, iż rzeczywistym
i podstawowym powodem zawarcia umowy o pracę nakładczą przez ubezpieczonego było wyłączenie opłacania wyższych składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu działalności gospodarczej, gdy tymczasem analiza materiału dowodowego świadczy o okolicznościach wręcz przeciwnych; stanowisko Sądu meriti jest nieuprawnione, albowiem wykracza poza dyrektywę swobodnej oceny dowodów;

- błędne uznanie, iż brak należytego wykonywania umowy o pracę nakładczą przez nakładcę wyrażającą się również w okoliczności przekazywania wykonawcy (ubezpieczonemu) mniejszej od pierwotnie zagwarantowanego zestawu materiałów reklamowych stanowiących przedmiot umowy o pracę nakładczą stanowi o okoliczności pozorności tak zawartej umowy
i skutkuje jej bezwzględną nieważnością, gdy tymczasem postępowanie dowodowe nie wykazało aby ubezpieczony godził się na pozorne wykonanie umowy, a przynajmniej akceptował takie zachowanie nakładcy;

- dowolne uznanie, iż nakładca jak również wykonawca nie dążyli do wprowadzenia zgodności stanu faktycznego ze stanem prawnym, poprzez realizację obowiązku pracy nakładczej w sposób korelujący z postanowieniami umowy, gdy tymczasem
w okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak jakichkolwiek dowodów uzasadniających taką tezę.

W oparciu o przedstawione zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
w części poprzez uwzględnienie odwołania ubezpieczonego w całości to jest poprzez orzeczenie, że ubezpieczony także podlegał w spornym okresie, tj. w okresie od dnia
12 marca 2008 roku do dnia 30 czerwca 2008 roku oraz od dnia 1 lutego 2008 roku do dnia 18 sierpnia 2009 roku obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej z płatnikiem składek (...) S.A. z siedzibą w T..

Uzasadniając szczegółowo zajęte w niniejszej sprawie stanowisko pełnomocnik ubezpieczonego zaznaczył, że dokonując oceny okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy trzeba stwierdzić, iż ubezpieczony realizował zgodnie z obowiązującym prawem swoje uprawnienia i obowiązki, co samo przez się nie może być poczytywane jako działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz naruszające istotę systemu ubezpieczeń społecznych.

Apelację od wskazanego rozstrzygnięcia wniósł również organ rentowy.

Wnoszący środek odwoławczy zaskarżył powyższy wyrok w części w jakiej Sąd Okręgowy zmienił decyzję organu rentowego i ustalił, że ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym w związku z wykonywaną pracą nakładczą w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku, tj. w pkt 1 wyroku.

Apelujący wyrokowi zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów
w sposób:

- niewszechstronny - w zakresie w jakim Sąd nie uwzględnił w ocenie dowodów faktu,
że wynagrodzenie, które odwołujący wypłacił zainteresowanemu z tytułu tzw. opłaty za uczestnictwo w tzw. Centrum (...) pozostawało w związku
z pracą nakładczą i w istocie stanowiło element refundacji wszelkich kosztów jakie zainteresowany ponosił w związku z zatrudnieniem odwołującego na podstawie umowy
o pracę nakładczą,

- naruszający zasady logiki i doświadczenia życiowego w zakresie w jakim Sąd uznał
za rzeczywiste i prawnie doniosłe podwyższenie miesięcznego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę nakładczą z kwoty 28 zł do 380 zł przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości obowiązków wynikających z umowy a polegającym na dystrybucji kompletów reklamowych - ze 145 do zaledwie 20 kompletów miesięcznie.

Zdaniem organu rentowego w niniejszej sprawie mamy również do czynienia
z błędem w ustaleniach faktycznych, polegającym na przyjęciu, że w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku odwołujący rzeczywiście świadczył pracę na podstawie ważnie zawartej umowy o pracę nakładcza podczas gdy z okoliczności faktycznych wynika,
że również w tym zakresie umowa o pracę nakładczą miała charakter pozorny lub co najmniej towarzyszył jej zamiar obejścia prawa.

Organ rentowy zarzucił opisanemu wyżej wyrokowi naruszenie prawa materialnego,
tj. art. 9 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku nr 205 poz. 1585 ze zm.) oraz
art. 83 § 1 względnie art. 58 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że odwołujący w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku spełniał warunki umożliwiające wybór pracy nakładczej jako tytułu do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podczas gdy
w rzeczywistości tych warunków nie spełniał.

Wskazując na powyższe zarzuty wnoszący apelację domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania w całości, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając zajęte w niniejszej sprawie stanowisko apelujący argumentował, że jego zdaniem zaskarżone rozstrzygnięcie obarczone jest błędem w ustaleniach faktycznych polegającym na przyjęciu, iż w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku ubezpieczony rzeczywiście świadczył pracę na podstawie ważnie zawartej umowy o pracę nakładczą, podczas gdy z okoliczności faktycznych wynika, że również w tym okresie umowa miała charakter pozorny, lub co najmniej towarzyszył jej zamiar obejścia prawa.

Skarżący zaakcentował również, iż według niego obowiązujące przepisy nie dają podstaw do przyjęcia konstrukcji, że nieważna ex tunc czynność prawna doznaje swoistej konwalidacji w niektórych okresach wskutek tego, że niektóre elementy porozumienia stron- np. wysokość wynagrodzenia - uległy zmianie abstrahując od tego, że w okolicznościach opisanych w zaskarżonej decyzji zmiana wysokości wynagrodzenia miała jedynie na celu uwiarygodnienie pozorów wykonywania umowy o pracę nakładczą.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o jej oddalenie.

Argumentowano, iż udział w Centrum (...) umożliwiał ubezpieczonemu pozyskiwanie klientów, co miało zasadnicze znaczenie dla prowadzonej działalności gospodarczej. Dodano, że w żadnym razie wynagrodzenie opłacane za udział
w Centrum (...) nie stanowiło odpłatności za, zdaniem organu rentowego, fikcyjne zawarcie umowy o prace nakładczą. Podkreślono, iż wbrew stanowisku organu rentowego ubezpieczony w ramach zawartej umowy o pracę nakładczą wykonywał szereg czynności zmierzających do jej realizacji. Trzeba zaś stanowczo zaakcentować,
że w niniejszej sprawie brak jest jednoznacznych podstaw do stwierdzenia, czy ubezpieczony zawarł umowę o pracę nakładczą dla pozoru bądź jej celem było obejście prawa. Decyzja ubezpieczonego w jakiej wysokości składki na ubezpieczenie społeczne chciał płacić,
w świetle obowiązujących przepisów, zdaniem wnoszącego odpowiedź na apelację należała praktycznie do niego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zdaniem Sądu Odwoławczego obie apelację są niezasadne i należało je oddalić.

W ocenie Sądu II instancji zaskarżony wyrok co do zasady aczkolwiek z drobną modyfikacją odpowiada prawu.

Stwierdzić bowiem należy, iż w swej zasadniczej wymowie Sąd Okręgowy nie naruszył przepisów prawa materialnego ani postępowania w tym art. 233 § 1 k.p.c., zaś poczynione przez niego ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za swoje.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia czy w sposób prawidłowy zaskarżoną decyzją z dnia 27 września 2010 roku organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony H. N. nie podlega w okresie od dnia 12 marca 2008 roku do dnia 18 sierpnia 2009 roku ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej z płatnikiem składek (...) S.A. z siedzibą w T..

Sąd Odwoławczy oddalając obie apelacje podzielił co do zasady stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy zgodnie z którym umowa o pracę nakładczą zawarta pomiędzy ubezpieczonym a (...) S.A. jest nieważna, lecz tylko w części obejmującej okres od dnia 12 marca 2008 roku do dnia 30 czerwca 2008 roku oraz od dnia 1 lutego 2009 roku do dnia 18 sierpnia 2009 roku, jednakże stoi na stanowisku, iż sankcja nieważności powinna być rozpatrywana przez pryzmat art. 58 k.c.

Zgodnie bowiem z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek
w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zajęcie takiego stanowiska, pomimo konieczności drobnej modyfikacji wyroku Sądu I instancji, nie przesądza jeszcze o uwzględnieniu apelacji ubezpieczonego albowiem nie należy zapominać, iż sankcja określona w art. 83 § 1 k.c. czy też w art. 58 k.c. jest jedna,
a mianowicie nieważność czynności prawnej.

Samą zaś zasadę wyrażoną przez Sąd Okręgowy w oparciu o § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 roku nr 3 poz.19) zgodnie z która w umowie strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy a minimalna miesięczna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 77 ⁴ pkt 1 Kodeksu pracy należy uznać za słuszną. Sąd I instancji również prawidłowo zaznaczył, że zgodnie z art. 25 ustawy z dnia
10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu (Dz. U. z 2002 roku nr 200
poz. 1679) ilekroć w przepisach prawa jest mowa o „najniższym wynagrodzeniu za pracę pracowników” przez odwołanie się do odrębnych przepisów lub do Kodeksu pracy albo przez wskazanie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, Ministra Pracy i Polityki Społecznej lub ministra właściwego do spraw pracy jako zobowiązanego do ustalania takiego wynagrodzenia na podstawie odrębnych przepisów lub Kodeksu pracy, oznacza to kwotę 760 zł.

Skoro zostało ustalono, że za okres od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku płatnik wykazał za ubezpieczonego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne
w wysokości 380,00 zł, to w sposób prawidłowy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję
o tyle, że ustalił, iż ubezpieczony H. N. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą zawartej
z płatnikiem (...) S.A. w okresie od lipca 2008 roku do stycznia 2009 roku.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zawarte w tym zakresie zarzuty organu rentowego
w złożonym środku odwoławczym nie zasługują na uwzględnienie i stanowią li tylko polemikę z prawidłowym stanowiskiem Sądu pierwszej instancji.

Podobnie należy odnieść się z kolei do stanowiska zawartego w apelacji ubezpieczonego gdzie należy stwierdzić, iż co do zasady jego umowa o pracę nakładczą zmierzała do obejścia prawa a więc obejście przepisu art. 18 ust. 8 ustawy z dnia
13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku nr 205 poz. 1585 ze zm.) zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 5
(tj. osób prowadzących pozarolniczą działalność) stanowiła zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (obecnie nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. i 100 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Woźnowska-Gallos /-/ SSA K. Budzianowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM