Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Alicja Kolonko (spr.)
Sędziowie	SSA Wojciech Bzibziak SSA Witold Nowakowski
Protokolant	Agnieszka Turczyńska

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. S. (M. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 6 marca 2014r. sygn. akt XI U 3036/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 947/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 listopada 2013r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. S. przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.) (ustawy o FUS) w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz. 43 ze zm.) wobec niewykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz nieosiągnięcia wieku emerytalnego.

Organ rentowy uznał za udowodniony okres pracy w warunkach szczególnych
od 17 maja 1990r. do 31 grudnia 1998r. w wymiarze 8 lat 7 miesięcy i 15 dni.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Podniosła, że w okresie od 16 września 1977r. do 16 maja 1990r. była zatrudniona w (...) S. na stanowisku montera urządzeń elektronicznych, a do jej obowiązków należało lutowanie stopem ołowiowo-cynowym płytek i układów scalonych, przeznaczonych do sprzętu elektronicznego, co stanowi pracę w warunkach szczególnych, wymienioną w wykazie A dział III poz. 83 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.

Podała także, że zakład pracy już nie istnieje, dlatego wniosła o przesłuchanie
w charakterze świadka jej ówczesnego brygadzisty.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 6 marca 2014r. sygn. XI U 3036/13 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonej prawo do emerytury począwszy od dnia 17 listopada 2013r.

Sąd ustalił, że ubezpieczona wniosek o przyznanie prawa do emerytury złożyła w dniu 5 listopada 2013r., zaś wiek 55 ukończyła w dniu (...)

Na dzień 1 stycznia 1999r. wykazała 20 lat 4 miesiące i 22 dni okresów składkowych
i nieskładkowych. Przystąpiła do OFE, ale złożyła wniosek o przekazanie środków do budżetu państwa za pośrednictwem ZUS.

Bezsporny okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych, obejmuje zatrudnienie w (...) SA w okresie od 17 maja 1990r. do 31 grudnia 1998r.

Ubezpieczona ukończyła liceum elektroniczne, a następnie podjęła pracę w Zakładach (...) w S., gdzie pracowała w okresie od 16 września 1977r. do 16 maja 1990r. na stanowisku montera urządzeń elektronicznych. Jej praca polegała na montowaniu układów radiowych za pomocą lutownicy, kalafonii, cyny
i ołowiu. Była to praca szkodliwa, ponieważ ubezpieczona wdychała opary chemiczne oraz była narażona na zapylenie i dymy. Wykonując tę pracę otrzymywała litr mleka dziennie.

W okresie tego zatrudnienia dwukrotnie korzystała z urlopu wychowawczego –
od 31 lipca 1981r. do 30 lipca 1984r. oraz od 13 listopada 1986r. do 12 listopada 1989r.

Uznał Sąd I instancji, że praca wykonywana przez ubezpieczoną w spornym okresie jest wymieniona w wykazie A dział III poz. 83 pkt 2 zarządzenia nr 33 Ministra Łączności
z dnia 16.05.1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (Dz.Urz. URTiP z 1983r. nr 3 poz. 32).

Przywołując uregulowanie art. 184 ustawy o FUS Sąd Okręgowy uznał,
że ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury, bowiem wiek 55 lat ukończyła w dniu (...)., zaś po doliczeniu spornego okresu
okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych wynosi 15 lat 3 miesiące i 29 dni, przyznał jej zatem Sąd prawo do emerytury od dnia ukończenia 55 roku życia.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając go w całości
i zarzucając naruszenie przepisów art. 184 i art. 32 ustawy o FUS w zw. z § 8 w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. poprzez ich błędną wykładnię, a także niewyjaśnienie wszystkich okoliczności, mających wpływ na sprawę i – powołując się na powyższe – domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania.

Podniósł, że jego wątpliwości budzi zakwalifikowanie pracy wykonywanej przez ubezpieczoną, bowiem nie każda praca montera i nie w każdym zakładzie pracy jest pracą
w warunkach szczególnych.

Pozycja działu III wykazu A, do której Sąd I instancji zaliczył pracę ubezpieczonej, znajduje się w dziale Hutnictwo i przemysł metalowy, a praca tam wymieniona polega na lutowaniu płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych. Charakter pracy ubezpieczonej odbiega zdecydowanie od tego opisu.

Apelujący dodał, że jego zdaniem pracy ubezpieczonej w spornym okresie nie można także zaliczyć do prac, wymienionych w dziale XIV poz. 5 wykazu A, w którym wymienione są prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagającego precyzyjnego widzenia –
w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych, ponieważ zgodnie
z zeznaniami ubezpieczonej oraz świadka w pracy ubezpieczonej nie występowały wskazane wyżej dodatkowe obciążenia.

Organ rentowy podkreślił także, że również świadkowi zakład pracy nie wystawił świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, nie rozpatrywano także wobec świadka charakteru wykonywanej pracy, gdyż świadek przeszedł na emeryturę z tytułu wieku i stażu pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Błędnie organ rentowy zarzucił naruszenie przepisu § 8 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7.02.1983r., bowiem przepis ten dotyczy prac w szczególnych warunkach, wymienionych w dziale IV wykazu B, stanowiącego załącznik do tego rozporządzenia, podczas gdy spór w niniejszej sprawie nie dotyczy w ogóle prac wymienionych w wykazie B, ani warunków do przyznania prawa do emerytury, określonych przepisem § 8 rozporządzenia, lecz emerytury, o której mowa w § 4 ust. 1 rozporządzenia, zgodnie z którym (w zakresie istotnym w nin. sprawie) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W pozostałym jednak zakresie zarzuty apelacji są zasadne, ponieważ ustalenia poczynione przez Sąd I instancji co do faktu wykonywania przez ubezpieczoną w spornym okresie czasu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu § 1 ust. 1 oraz § 2
ust. 1 w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. nie znajdują potwierdzenia
w zgromadzonym materiale dowodowym.

Przypomnieć wypada, że w spornym okresie M. S. była zatrudniona
w Centrum (...) w K. – Zakładzie (...) w S. jako monter urządzeń elektronicznych – stażysta, a następnie monter urządzeń elektronicznych (por. akta osobowe).

Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 4 ustawy o FUS wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, czyli m.in. przepisów § 1 ust. 1 i 2 w/w rozporządzenia, stanowiących,
że rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz
w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami",
a właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych
i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Choć jest oczywiste, że upadek kompetencji do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, pozbawił mocy akty niższego rzędu, wydane na poziomie resortowym, zawierające wykazy prac
w szczególnych warunkach wykonywanych w poszczególnych zakładach, tym niemniej wykazy resortowe nadal mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający poszczególne pozycje wykazów, stanowiących załączniki do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.

Sąd Okręgowy, ustalając, że w spornym okresie ubezpieczona wykonywała pracę
w warunkach szczególnych jako monter urządzeń elektronicznych, odwołał się do pozycji 83 działu III wykazu A załącznika do w/w rozporządzenia, a w ramach tej pozycji – do uściślającego ją punktu 2, wymienionego w przywołanym wyżej zarządzeniu nr 33 Ministra Łączności z dnia 16.05.1983r.

Jak to jednak słusznie zauważył apelujący, poz. 83 obejmuje lutowanie płyt, blach
i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych, podczas gdy z treści zeznań ubezpieczonej i jej przełożonej nie wynika bynajmniej, aby przedmiotem prac lutowniczych ubezpieczonej były płyty, blachy bądź przewody. Ponadto w punkcie 2 tej pozycji
wg cyt. zarządzenia widnieje stanowisko lutowacza – telemontera, podczas gdy ubezpieczona nie pracowała w charakterze telemontera, lecz montera urządzeń elektronicznych.
Takie stanowisko pracy nie figuruje w żadnym z punktów, objętych pozycją 83, która zawiera następujące stanowiska:

1)lutowacz

2)lutowacz - telemonter

3)pomocnik rzemieślnika

4)pomocnik telemontera

5)rzemieślnik

6)telemonter

7)starszy rzemieślnik

8)starszy telemonter

9)nadzorca

10)mistrz

11)starszy mistrz

12)młodszy instruktor techniczny

13)instruktor techniczny

14)starszy instruktor techniczny

15)majster

16)starszy majster

17)ślusarz - monter

18)blacharz

19)napawacz ołowiem.

Jak trafnie zauważył apelujący, charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczoną
w spornym okresie czasu nie pozwala także na jej przypisanie do pozycji 5 z działu XIV. Prace różne wykazu A załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r., bowiem praca ta nie była ani pracą w kartografii, ani pracą przy montażu mikroelementów, wymagającą posługiwania się przyrządami optycznymi, ani też pracą przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych.

Chociaż zatem pozornie odpowiadać by mogła punktowi 1 z pozycji 5 działu XIV wykazu A – według zapisów w/w zarządzenia nr 33 Ministra Łączności – montera elementów półprzewodnikowych, jednak – nie odpowiadając przytoczonym wyżej kryteriom, określonym w wykazie A dział XIV poz. 5 rozporządzenia - nie może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, gdyż nawet potencjalne wykonywanie pracy na stanowisku wymienionym w akcie resortowym, którego wszakże nie wskazano w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
poz. 43 ze zm.) nie uprawnia do uzyskania wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015r. sygn. III UK 82/14; LEX nr 1628948 i szereg wcześniejszych, analogicznych orzeczeń).

Ustalenie to potwierdza także fakt, że ani ubezpieczona, ani świadek H. P. na zakończenie stosunku pracy nie otrzymały świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a z kart płacowych ubezpieczonej (por. akta osobowe) nie wynika, aby kiedykolwiek otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Ponadto, mimo ówcześnie istniejącego obowiązku, wynikającego z przepisu § 4 w/w zarządzenia
nr 33 Ministra Łączności, w aktach osobowych ubezpieczonej z (...) w żadnym miejscu nie odnotowano, aby w jakimkolwiek okresie wykonywała ona pracę w warunkach szczególnych

Reasumując – Sąd Apelacyjny podziela pogląd apelującego co do braku podstaw do uznania, aby w spornym okresie M. S. wykonywała pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r., a skoro tak – nie spełniła przesłanek do nabycia prawa do emerytury na podstawia art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o FUS w zw. z § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r., gdyż na dzień 1 stycznia 1999r. nie wykazała co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 8 lat 7 miesięcy i 15 dni takiej pracy.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 386 § 1 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł
jak w wyroku.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek