Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Jolanta Ansion (spr.)
Sędziowie	SSA Maria Małek - Bujak SSA Krystyna Merker
Protokolant	Sebastian Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2017 r. w Katowicach

sprawy z odwołania R. P. (R. P. )

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa

Spraw Wewnętrznych

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa

Spraw Wewnętrznych

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 18 marca 2016 r. sygn. akt IV U 1470/12

1. zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie,

2. zasądza od R. P. na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych kwotę 330 zł (trzysta trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
za obie instancje.

/-/SSA M.Małek-Bujak /-/SSA J.Ansion /-/SSA K.Merker

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 932/16

UZASADNIENIA

Decyzją z dnia 10 grudnia 2009r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ustalił wysokość emerytury R. P. od dnia 1 stycznia 2010r., wskazując, iż miesięczna wysokość jego emerytury wynosi kwotę 3.956,89 zł.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej uchylenia podnosząc,
że organ rentowy naruszył art. 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz art. 6
ust 1 pkt 6b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(tj. Dz. U. z 2004r., nr 39, poz. 353), z których wynika, iż okresy służby pełnione
w organach bezpieczeństwa publicznego w Polsce, więc również do 1990r.
są okresami służby, jak okresy służby w UOP, ABW, AW, SKW, SW, CBA.
Poza tym, ubezpieczony zarzucił dyskryminację, naruszenie godności - chronione
art. 30 i 32 Konstytucji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 marca 2016r., sygn. akt IV U 1470/12, Sąd Okręgowy w Częstochowie zmienił decyzję organu rentowego z dnia
10 grudnia 2009r. i zobowiązał Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. do przeliczenia emerytury policyjnej R. P. od dnia 1 stycznia 2010r., przy uwzględnieniu, iż w okresie od 1 czerwca 1990r. do 30 lipca 1990r. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosi 2,6 za każdy rok służby.

W obszernym uzasadnieniu orzeczenia Sąd I instancji wskazał na fakt,
że w sprawie nie ujawniono żadnych dowodów, aby odwołujący R. P. uczestniczył w bezprawnych działaniach policji politycznej, z kolei bezspornym
jest, że demokratyczne państwo prawa zaakceptowało jego prawo do bycia funkcjonariuszem w nowej policji politycznej.

W ocenie Sądu, ustawa z dnia 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej
oraz ich rodzin narusza prawa podstawowe Unii Europejskiej oraz wspólnych
tradycji UE, a także gwarancje obywatelstwa Unii. Z kolei organ rentowy
nie wykazał, aby ubezpieczony uczestniczył w praktykach opisanych w praembule cytowanej ustawy.

Apelację do wyroku wniósł organ rentowy.

Apelujący, zaskarżając wyrok w całości, zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez niezastosowanie -
w szczególności art. 13a ust. 5, art. 15b ustawy z dnia 18 lutego 1994r.
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, zwanej dalej „policyjną ustawą emerytalną”
oraz § 14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania
i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin, zwanego dalej „rozporządzeniem z dnia 18 października 2004r”;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez niezastosowanie przepisu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (D.U. Nr 24, poz. 145) - zwanej dalej „Ustawą 2009”;

3. naruszenie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących zasad zasądzania kosztów postępowania, poprzez pominięcie wniosku o zasądzenie kosztów postępowania, tj. w szczególności art. 98 k.p.c.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby Nr (...) z dnia 8 września 2009r.,
z której wynika, iż odwołujący w okresie od dnia 1 czerwca 1980r. do dnia 31 lipca 1990r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. 

Przepis art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin, stanowi,
iż w przypadku osób, które pełniły służbę w latach 1944-1990 i które w dniu wejścia w życie ustawy otrzymywały świadczenia emerytalne lub rentowe, organ emerytalny właściwy według przepisów tej ustawy, wszczyna z urzędu postępowanie
w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń.

Wobec powyższego, organ rentowy został zobowiązany do ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej odwołującego.

Apelujący wskazał na treść art. 15 b ust. 1 pkt 1 policyjnej ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990
oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r., emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Z kolei, zgodnie z § 14 ust. 1
pkt 1 rozporządzenia z dnia 18 październik 2004r. - środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby - jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, ABW, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, BOR lub Państwowej Straży Pożarnej. Natomiast zgodnie
z art. 13a ust. 5 policyjnej ustawy emerytalnej, informacja o przebiegu służby
jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy. Mając na względzie powyższe - informacja
o przebiegu służby jest dla pozwanego wiążąca.

Skarżący zakwestionował stanowisko Sądu Okręgowego, który uznał, że brak jest podstaw do zastosowania „Ustawy 2009”, w tym w szczególności art. 15b.
W odniesieniu do powołanych przepisów wypowiadał się zarówno Sąd Najwyższy, jak i Trybunał Konstytucyjny. Tym samym, przepisy te powinny zostać zastosowane przez Sąd Okręgowy, a ich pominięcie jest działaniem niezgodnym z obowiązującymi przepisami.

Odmienne stanowisko prezentowane przez Sąd Okręgowy w Częstochowie doprowadziło do błędnego przyjęcia, iż przedmiotowa ustawa nie powinna zostać zastosowana. Doszło zatem do naruszenia obowiązujących w zakresie ustalania wysokości świadczeń emerytalnych przepisów.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona i spowodowała zmianę zaskarżonego orzeczenia.

W okolicznościach faktycznych sprawy ubezpieczony od 1 czerwca 1980r. rozpoczął pełnienie służby w KW MO w K.. Z informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 8 września 2009r., sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej wynika, że ubezpieczony w okresie od 1 czerwca 1980r. do 30 lipca 1990r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy
z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 2004r., nr 8
poz. 67 ze zm.- zwanej dalej ustawą o zaopatrzeniu służb mundurowych), emerytura dla funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r. wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i wzrasta o:

1. 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy dalszy rok tej służby;

2. 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok okresów składkowych poprzedzających służbę, nie więcej jednak, niż za 3 lata tych okresów;

3. 1,3% podstawy wymiaru - za każdy rok okresów składkowych ponad 3-letni okres składkowy, o którym mowa w pkt 2;

4. 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę.

Emeryturę podwyższa się o:

1. 2% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio
w charakterze nurków i płetwonurków oraz w zwalczaniu fizycznym terroryzmu;

2. 1 % podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

a) w składzie personelu latającego na samolotach i śmigłowcach,

b) w składzie załóg nawodnych jednostek pływających,

c) w charakterze skoczków spadochronowych i saperów,

d) w służbie wywiadowczej za granicą;

3. 0,5% podstawy za każdy rok służby pełnionej w warunkach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu.

Natomiast norma art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
służb mundurowych, dodana przez art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 23 stycznia
2009r. (Dz. U. z 2009r, nr 24 poz. 145), zmieniającej powyższą ustawę z dniem
16 marca 2009r., stanowi, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa
z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r., emerytura wynosi:

1. 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2. 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych
ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 marca 2011r., sygn. akt II UZP 2/11
(OSNP 2011, Nr 15-16 poz. 2010 Lex nr 707999) wyraził pogląd, iż za każdy
rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa
państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990
oraz treści tych dokumentów (j.t. Dz. U. z 2007r. nr 63, poz. 425 ze zm.)
emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej
Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (j.t. Dz. U. z 2004r. nr 8,
poz. 67 ze zm.), co oznacza, iż wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie
za okresy pełnienia takiej służby może być niższa od 40% podstawy wymiaru
tego świadczenia.

W uzasadnieniu stanowiska Sąd Najwyższy wskazał, iż żaden rodzaj,
ani sposób wykładni zawartego w art. 15b ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy odesłania do art. 15 tej ustawy nie daje osobom, które pełniły w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w ustawie lustracyjno-dezubekizacyjnej, możliwości prawnych, ani argumentów prawnych
lub prawniczych do domagania się ustalenia wysokości należnych im emerytur
z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy, od innej podstawy wymiaru, niż 0,7% za każdy rok pełnienia służby w wymienionych w art. 2 organach bezpieczeństwa państwa. Przeciwnie, poddane analizie przepisy są jednoznacznie czytelne, a przeto jasne i niewymagające szczególnie pogłębionej analizy prawnej, ani prawniczej. Regulacje zawarte w art. 14 i 15 ustawy zaopatrzeniowej stosuje się tylko
w zakresie nieuregulowanym wyraźnie i odmiennie w treści normatywnej art. 15b,
a w szczególności w jego ust. 1 pkt 1, który nie pozostawia żadnych wątpliwości
co do sposobu wyliczenia wysokości emerytury zaopatrzeniowej funkcjonariuszy zawsze po 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w latach 1944-1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa PRL, z jedynym wyjątkiem unormowanym w art. 15b ust. 3 i 4 tej ustawy. W zakresie ustawowego sposobu wyliczenia emerytury, przepisy art. 15b ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1a ustawy zaopatrzeniowej mają bowiem naturę szczególną i szczegółową, a przeto, niejako „odrębnie” i ze względu na cele zmienionego porządku legislacyjnego - samoistnie regulują zasady wyliczania wysokości emerytury osób pełniących w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa PRL z zastosowanie wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia, co oznacza, iż nie stosuje się do nich art. 15 ust. 1
in principio ustawy zaopatrzeniowej, z którego wynika, że emerytura funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r. wynosi 40% podstawy
jej wymiaru za każdy rok służby. Po istotnej zmianie normatywnej obowiązującego stanu prawnego wynikającego z dodania szczególnego, szczegółowego i odrębnego art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, zawarte w ust. 2 tego przepisu odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy oznacza, że przepisy te stosuje się odpowiednio wyłącznie w zakresie, który nie został wyraźnie uregulowany
w art. 15b ust 1. Skoro kategoryczna zasada wymagająca wyliczenia emerytury
po 0,7% podstawy jej wymiaru z tytułu służby w latach 1944-1990 pełnionej
w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjnej, doznaje jednego wyjątku wyłącznie w okolicznościach określonych w art. 15b
ust. 3 i 4 ustawy zaopatrzeniowej, przeto nie doznaje dalszych ograniczeń
na podstawie odesłania do stosowania art. 15 tej ustawy, nie ma zatem żadnych podstaw, ani uzasadnienia korygowanie zasady wyliczania emerytury mundurowej
od innego wskaźnika procentowego, niż 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia
za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w ustawie, w drodze odpowiedniego stosowania art. 15 ust. 1 tej ustawy, który przewiduje
co najmniej 40% podstawę wymiaru tego świadczenia z tytułu pozostawania w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje zaprezentowany wyżej pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w tej uchwale. Pogląd ten został powtórzony w wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014r., sygn. II UK 246/14, który
niewątpliwie powinien być znany sędziemu Sądu Okręgowego orzekającemu
w tej sprawie.

Warto również nadmienić, iż konstytucyjność art. 15b ust. 1 policyjnej ustawy emerytalnej została zbadana przez Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia
24 lutego 2010r., sygn. K 6/09 (OTK-A 2010/2/15) orzekł, że przepis ten jest zgodny
z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

Na mocy art. 190 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, co oznacza, że organy administracyjne, jak i sądy zobowiązane są je stosować.

Stanowisko zaprezentowane przez tut. Sąd Apelacyjny jest odzwierciedleniem spójnej linii orzeczniczej Sądu Apelacyjnego w Warszawie (vide: np. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 13 kwietnia 2012r., sygn. akt III AUa 1708/11, Lex nr 123810, z dnia 13 kwietnia 2012r., sygn. akt III AUa 1648/11, Lex nr 1213809, z dnia 13 września 2012r., sygn. akt III AUa 2068/11, Lex nr 1220707,
z dnia 18 października 2012r., sygn. akt III AUa 1749/11, Lex nr 1238328),
jak również Sądu Apelacyjnego w Katowicach np. sygn. III AUa 932/16,
III AUa 238/15, III AUa 2031/14, III AUa 629/13, III AUa 450/13.

Skoro więc bezspornym jest, że ubezpieczony był funkcjonariuszem służby bezpieczeństwa, to jego odwołanie musiało ulec oddaleniu. Zasygnalizować również trzeba, że sformułowanie „pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa” odrywa się od faktycznie wykonywanych w ramach tej służby czynności. Tym samym,
dla oceny, czy funkcjonariusz pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa,
nie ma znaczenia jakie czynności wykonywał. Istotne jest, czy pełnił służbę
(por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 11 grudnia 2013r., sygn.
III AUa 3639/12, z dnia 17 grudnia 2013r., sygn. III AUa 3760/12). Odmienny pogląd Sądu I instancji jest absolutnie nieuzasadniony.

W tym stanie rzeczy, z omówionych wyżej względów, Sąd Apelacyjny
na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego za obie instancje orzeczono po myśli
art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490
z późn. zm.) oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(Dz. U. z 2015r., poz. 1804 j.t.).

Na marginesie Sąd Apelacyjny zauważa, że w rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego pojawił się okres dwóch miesięcy (czerwiec i lipiec 1990r.),
ale w uzasadnieniu nie podano przyczyn uwzględnienia odwołania co do tych
dwóch miesięcy, jak również nie oddalono odwołania w pozostałym zakresie.

/-/SSA M.Małek-Bujak /-/SSA J.Ansion /-/SSA K.Merker

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR