Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Maria Małek - Bujak (spr.)
Sędziowie	SSA Krystyna Merker SSA Jolanta Ansion
Protokolant	Sebastian Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2012 r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. J. (J. J. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 27 lutego 2012 r. sygn. akt IX U 737/11

1. oddala apelację,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz ubezpieczonego J. J. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 918/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 kwietnia 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił ubezpieczonemu J. J. (ur. (...)) prawa do emerytury z uwagi na fakt, że nie udowodnił wymaganego okresu pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach.

W odwołaniu ubezpieczony zarzucił, że organ rentowy nie zaliczył do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach pełnego zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w R. oraz na kontrakcie w Hiszpanii.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2012r. (sygn. akt IX U 737/11 )Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od 1 stycznia 2012r.

Na podstawie akt emerytalnych ubezpieczonego, zeznań świadków A. K., K. S., H. C., R. H., Z. O., M. S., B. B., T. N., A. S., zeznań ubezpieczonego J. J., akt osobowych ubezpieczonego, dokumentów w postaci oryginałów zjazdów dołowych, Sąd Okręgowy ustalił, że organ rentowy przyjął, iż ubezpieczony na dzień 1.01.1999r. udowodnił 32 lata, 9 miesięcy i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 3 miesiące i 3 dni okresów pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pod ziemią. Organ rentowy nie uznał za taką pracę zatrudnienia w (...) Fabryce (...) z uwagi na fakt, że ubezpieczony nie złożył stosownego świadectwa pracy, a także zatrudnienia w KWK (...) w Hiszpanii z uwagi na brak informacji o zasiłkach chorobowych.

Ubezpieczony od 1.07.1975r. do 20.12.1981r. oraz od 1.09.1983r. do września 1999r. był zatrudniony w (...) Fabryce (...) jako monter OT Serwis stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca polegała na montażu, naprawach
i konserwacji maszyn i urządzeń na dole kopalń. Urządzenia wyprodukowane w fabryce były następnie montowane na dole kopalni, następnie był przeprowadzany ich serwis. Praca serwisowa odbywała się na trzy zmiany, jak również w dni wolne od pracy,
a polegała na nadzorowaniu, remontach urządzeń, prowadzeniu szkoleń, w tym szkoleń praktycznych, odbywała się wyłącznie na dole kopalni w brygadach nieraz 2-osobowych lub 3-osobowych. Po uruchomieniu urządzeń w czasie wspólnego montażu z załogą trzeba było razem z pracownikami wykonywać konserwację codzienną, tygodniową, miesięczną. Dział serwisu obsługiwał wszystkie kopalnie w Polsce, w tym również kopalnie węgla brunatnego. Przez pierwszy okres zatrudnienia ubezpieczony zjeżdżał pod ziemię praktycznie wszystkie dniówki robocze w miesiącu. W latach późniejszych wykonywał co najmniej 15, 17 zjazdów w miesiącu. Dokumentacja dotycząca zjazdów dołowych ubezpieczonego została częściowo zniszczona wskutek upływu czasu. Ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 31.01.2012r.

Powołując jako podstawę prawną rozstrzygnięcia art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162 poz. 11118 ze zm.), którego treść przytoczył, wskazał, że sporną okolicznością było wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd I instancji uznał, iż ubezpieczony przepracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych w czasie zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w R.. Sąd dał wiarę występującym w sprawie świadkom, współpracownikom ubezpieczonego, że ubezpieczony wykonywał prace określone
w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43) tj. wymienione w wykazie A, Dział I, pkt 1 załącznika. Zeznania te są spójne z zeznaniami ubezpieczonego, znajdują odzwierciedlenie w aktach osobowych ubezpieczonego, a w szczególności są spójne z dokumentacją przedłożoną przez ubezpieczonego w postaci wykazu przeprowadzanych prac w kopalniach węgla kamiennego pracowników obsługi technicznej, serwis (...) SA.

Ubezpieczony, zdaniem Sądu I instancji, nie może ponosić odpowiedzialności, że zakład pracy części dokumentacji nie posiada wskutek upływu czasu i zaniedbań archiwalnych. Większość współpracowników ubezpieczonego korzysta już z prawa do wcześniejszej emerytury.

W świetle powyższego Sąd uznał, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, a wobec rozwiązania stosunku pracy z dniem 1stycznia 2012r. spełnił wszystkie wymagane warunki do uzyskania prawa do emerytury. W tym stanie faktycznym, Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.

Apelację od wyroku złożył organ rentowy.

Zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.- zwanej dalej ustawą), poprzez przyjęcie, iż ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury, naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 233 k.p.c., poprzez brak wszechstronnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób zgodny z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ustalenie, iż ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych - prace w górnictwie pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat i naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 100 ust. l ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162 poz. 1118 z późn. zm. ), poprzez niezastosowanie i przyznanie świadczenia od dnia 1 stycznia 2012r.,
w sytuacji gdy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w dniu 31 stycznia 2012r.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania albo o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu podniósł, że w ocenie organu rentowego, ubezpieczony nie wykazał, iż w okresie od 1 lipca 1975r. do 20.12.1981r. oraz od września 1983r. do września 1999r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych w (...) Fabryce (...). Podobnie jak organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy okresu pracy w Kopalni (...) w Hiszpani (kontrakt Fabryki (...) S.A. w G.) w okresie od 29 listopada 1993r. do
18 lutego 1994r., z uwagi na brak informacji o zasiłkach chorobowych. Nadto, ubezpieczony na dzień wydawania decyzji pozostawał w zatrudnieniu.

W ocenie organu rentowego, ustalenia Sądu I instancji budzą wątpliwości.
W pierwszej kolejności wskazał, iż (...) Fabryka (...) nie była przedsiębiorstwem górniczym - „innym podmiotem”, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2-5 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin, zatem brak jest podstaw do kwalifikowania prac wykonywanych przez jej pracowników do pracy górniczej. Do 1994r. urząd górniczy zaliczał dany podmiot na podstawie przepisów Prawa górniczego do odpowiedniej grupy zakładów górniczych,
w zakresie określonych robót. Wówczas podmiot taki mógł wykonywać roboty na rzecz kopalni. Jednocześnie umożliwiało to kwalifikowanie dla celów emerytalnych zatrudnienia
w takim podmiocie jako pracy górniczej, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lub 3 wyżej przywołanej ustawy. Z chwilą wejścia w życie Prawa geologicznego i górniczego
(od 1 września 1994r.) inne podmioty mogły wykonywać czynności w ruchu zakładu górniczego, w ramach swojej działalności, na podstawie umowy z przedsiębiorcą - koncesji na prowadzenie działalności górniczej. Sąd nie przeprowadził żadnego postępowania dowodowego w tym zakresie. Apelujący zarzucił, że Sąd oparł się w tym zakresie wyłącznie na zeznaniach świadków i samego ubezpieczonego. Organ rentowy nie negował faktu, iż specyfika pracy ubezpieczonego wymagała zjazdów pod ziemię. Sam fakt wykonywania pracy pod ziemią przy robotach prowadzonych z zastosowaniem techniki górniczej nie daje podstaw do uznania takiej pracy za pracę górniczą. Jednak w ocenie apelującego zebrany materiał dowodowy nie daje wystarczających podstaw do stwierdzenia, iż w całym spornym okresie ubezpieczony świadczył prace w warunkach szczególnych.

Wobec powyższego ubezpieczony nie wykazał, że spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury. Gdyby nawet jednak przyjąć, iż przeprowadzone dowody dawały podstawę do ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji to i tak w dacie 1 stycznia 2012r. ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu, a tym samym w dacie tej nie mógł nabyć prawa do emerytury, skoro jednym z warunków koniecznych dla nabycia prawa do świadczenia emerytalnego jest rozwiązanie stosunku pracy. Ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy w dniu 31 stycznia 2012r.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia, czy ubezpieczony urodzony (...) (a więc po dniu 31 grudnia 1948r.) spełnił wymóg pracy w szczególnych warunkach uprawniający do nabycia wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r., nr 39, poz. 353 z późn. zm.) i w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 z późn. zm.), a do istoty sporu należało ustalenie, czy ubezpieczony wykazał, iż wykonywał co najmniej przez 15 lat pracę w warunkach szczególnych wymienioną
w wykazie A stanowiącym załącznik do powołanego na wstępie rozporządzenia.

Ubezpieczony nie może starać się o emeryturę w trybie art. 32 w zw. z art. 46 wskazanej ustawy, gdyż urodzony po dniu 31 grudnia 1948r. wiek emerytalny 60 lat osiągnął po dniu 31 grudnia 2008r.

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS znajdujący się w grupie przepisów przejściowych, nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej do nabycia emerytury na warunkach całkowicie oderwanych od zasad obowiązujących uprzednio w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, daje pewnej grupie pracowników możliwość przejścia na emeryturę „na starych zasadach”, niwelując daty określone w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy o FUS.

Jednakże ubezpieczony, który wykaże, że w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (1.01.99r.) posiadał wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły) może realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32 - pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Dla wyjaśnienia spornego zagadnienia Sąd Okręgowy przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnej oceny zebranego materiału dowodowego wyciągając słuszne wnioski końcowe. Ocena zebranego materiału dowodowego nie budzi wątpliwości w świetle zasady wynikającej
z art. 233 k.p.c. , toteż Sąd Apelacyjny w pełni ją podziela i przyjmuje za swoją.
Sąd I instancji wyjaśnił w swoim uzasadnieniu kwestie sporne dotyczące przedmiotu zaskarżenia. Niemniej jednak, wobec zarzutów organu rentowego, Sąd Apelacyjny
w myśl art. 382 k.p.c. uzupełnił postępowanie i dopuścił dowód z informacji (...) oraz aktualnego wypisu z KRS na okoliczność przedmiotu działalności pracodawcy ubezpieczonego - (...) Fabryki (...).

Uzupełnione postępowanie dowodowe, także w ocenie Sądu Apelacyjnego wykazało, iż ubezpieczony w spornym okresie pracował stale i w pełnym wymiarze godzin, wykonując pracę górniczą przez co najmniej 15 lat, a w/w pracodawca miał status „innego podmiotu”, o którym mowa w art. 50c ust. 1 pkt 2-5 powołanej ustawy
o emeryturach i rentach z FUS.

Reasumując przyjąć należy, że ubezpieczony niewątpliwie wykazał, iż w okresie swego zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie przekraczającym 15 lat, a zatem spełnił warunki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tego tytułu.

Dokonując tej oceny, Sąd Apelacyjny miał na względzie stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 maja 2003r. IV CKN 115/01 LEX nr 137593, w myśl którego sąd apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz jego własnej samodzielnej oceny, przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. Obowiązek ten jest tym bardziej oczywisty, gdy strona wnosząca apelację zarzuca sądowi I instancji wadliwą, tzn. naruszającą zasady płynące z art. 233 § 1 k.p.c., ocenę dowodów.

Nadto, Sąd Apelacyjny miał na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone
w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 października 2003r. II UK 87/03,OSNP 248/14/2004, zgodnie z którym swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999r., II UKN 685/98, OSNP 2000 nr 17, poz. 655).

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny uznał apelację za bezzasadną i z mocy art. 385 k.p.c. w pkt 1 oddalił ją. O kosztach orzeczono w pkt 2 po myśli art. 391 § 2 k.p.c. w zw. z art. 203 § 2 zd. 2 k.p.c. w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 w zw.
z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.).

Uszło jednak uwadze Sądu, że ubezpieczony złożył wniosek o prawo do emerytury
16 marca 2011r. i data przyznania prawa do emerytury wymagała korekty.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA J. Ansion Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR