Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Wojciech Bzibziak (spr.)
Sędziowie	SSA Witold Nowakowski SSA Antonina Grymel
Protokolant	Agnieszka Turczyńska

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania W. L. (1) (W. L. (1))

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej W. L. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 1 marca 2012r. sygn. akt X U 1519/11

oddala apelację.

/-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 896/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2011r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił przyznania ubezpieczonej W. L. (1) prawa do renty na dalszy okres po 31.03.2011r., ponieważ komisja lekarska ZUS orzeczeniem z 21.06.2011r. uznała, że jest ona zdolna do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona domagała się jej zmiany i przywrócenia prawa do renty. Podała, że stan zdrowia nie uległ poprawie, a przeciwnie z biegiem lat pogarsza się. Sprawność ruchowa nadal cały czas jest ograniczona. Występują u niej dokuczliwe bóle kręgosłupa, głównie w odcinku szyjnym i lędźwiowym, którym towarzyszą bóle głowy, rąk, pleców. Bóle promieniują do nóg, co uniemożliwia jej dłuższe chodzenie, stanie, siedzenie, wykonywanie różnych czynności. W aktualnym stanie zdrowia nie może wykonywać pracy jako tkacz, monter obwodów magnetycznych i opiekun osób starszych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podając okoliczności wskazane
w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 1 marca 2012r. sygn. akt X U 1519/11 Sąd Okręgowy - Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie W. L. (1).

Na podstawie akt rentowych ustalił Sąd, że ubezpieczona, ur. (...), z zawodu krawcowa ostatnio pracowała jako opiekunka osób starszych. W okresie od 17.12.2005r. do 31.03.2011r. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Decyzją
z 27.06.2011r. ZUS odmówił jej przyznania prawa do renty na dalszy okres w oparciu
o negatywne orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 21.06.2011r.

W toku postępowania przeprowadził Sąd dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych
z zakresu neurologii i ortopedii (k.13-14 a.s.) oraz psychiatrii i psychologii (k.39-41 a.s.),
a także dodatkowego zespołu specjalistów z zakresu neurologii, ortopedii i chorób wewnętrznych (k.60-64 a.s.).

Pierwszy zespół biegłych rozpoznał u ubezpieczonej zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego bez istotnego ograniczenia ruchomości i objawów neurologicznych, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z minimalnym ograniczeniem ruchomości, bez ostrych objawów korzeniowych, przebyty niedawno uraz barku prawego z bolesnymi ruchami w tym stawie oraz bóle kolan w wywiadzie. Ich zdaniem odwołująca się od 1.04.2011r. jest zdolna do pracy. Biegli nie stwierdzili naruszenia sprawności organizmu uniemożliwiającego podjęcie pracy na ogólnym rynku pracy. Zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego występują na poziomie od C3 do C7
i przebiegają bez żadnego ucisku na struktury nerwowe. W badaniu przedmiotowym tego odcinka szyjnego kręgosłupa stwierdzono jedynie nieznaczne ograniczenie ruchomości. Napięcie mięśni przykręgosłupowych jest prawidłowe, objaw szczytowy ujemny. W odcinku lędźwiowo-krzyżowym ruchomość kręgosłupa jest nieznacznie ograniczona - skłon dosiężny wynosi 30 cm, w pozostałych kierunkach ruchomość jest prawidłowa. Przy próbie wykonania objawu szczytowego występuje niewielka bolesność w tym odcinku kręgosłupa. W badaniu obwodowego układu nerwowego nie stwierdza się obecnie żadnych ostrych objawów korzeniowych, zarówno z kończyn dolnych, jak i górnych. Podawane przez W. L. osłabienie czucia na prawej kończynie dolnej w zakresie L5-S1 nie powoduje istotnego zaburzenia funkcji kończyn. Nie stwierdza się patologii w odruchach, nie występują istotne zaniki mięśniowe. Układ nerwowy nie wykazuje zmian ogniskowego uszkodzenia. W prawym stawie barkowym stwierdza się ograniczenie ruchomości. Z uwagi na niedawno przebyty uraz wymaga to leczenia farmakologicznego, fizykoterapii i usprawnienia. W stawach biodrowych, kolanowych i skokowych nie występują żadne ograniczenia. Aparat więzadłowy jest wydolny, nie ma wysięku w stawach. Chód jest dostatecznie sprawny i wydolny. Biegli podkreślili istotną poprawę stanu zdrowia ubezpieczonej od ostatniego badania przeprowadzonego przez lekarza orzecznika ZUS w marcu 2009r. Obecnie nie stwierdza się obserwowanego wówczas niedowładu prawego nerwu strzałkowego, nie ma osłabienia siły mięśniowej kończyn, ani ograniczenia ruchomości kręgosłupa i prawego biodra. Nie występuje również osłabienie prawych kończyn. Ograniczenie ruchomości niewielkiego stopnia w prawym barku jest w chwili obecnej spowodowane najprawdopodobniej niedawno przebytym urazem.

Z kolei specjaliści z zakresu psychiatrii i psychologii stwierdzili u odwołującej się zaburzenia nerwicowe, które utrudniają codzienne funkcjonowanie, jednak nie w stopniu czyniącym ją niezdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (lub ostatnio wykonywanej). W. L. od 1.04.2011r. nie jest niezdolna do pracy. Powinna podjąć psychoterapię w ramach ewentualnej czasowej niezdolności do pracy.

Ostatni zespół biegłych rozpoznał u ubezpieczonej zmiany dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego wielopoziomowe z niewielkim zmniejszeniem ruchomości czynnej bez objawów chorobowych ze strony korzeni szyjnych i bez cech mielopatii szyjnej, zmiany dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego bez patologii korzeniowej w badaniu klinicznym i MR, zespół bólowy barku prawego i nieznaczne uszkodzenie stożka rotatorów oraz przebyte w 2011r. stłuczenie barku prawego bez istotnego upośledzenia funkcji barku, bóle kolana lewego
w przebiegu zmian zwyrodnieniowych początkowych bez cech stanu zapalnego z pełni wydolnym chodem, przebyte leczenie operacyjne żylaków kończyn dolnych i kamicy pęcherzyka żółciowego (z dobrym skutkiem) oraz nadciśnienie tętnicze i stwierdził, że od 1.04.2011r. nie jest ona niezdolna do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji
i do pracy wykonywanej. Również w ich ocenie nastąpiła poprawa stanu zdrowia
w porównaniu do badania ZUS z 27.03.2009r. Poprawa polega na ustąpieniu objawów niedowładu nerwu strzałkowego prawego. W badaniu MR kręgosłupa lędźwiowego nie opisano ucisku na struktury nerwowe, a nasilenie zmian dyskopatycznych jest niewielkie. Zwiększeniu uległ zakres ruchów czynnych barku prawego oraz kręgosłupa szyjnego.
W stawie barkowym badanie MR wykazuje obecność degeneracji stożka rotatorów bez ich przerwania. Stwierdzony obecnie ubytek funkcji jest niewielki. W badaniu neurologicznym brak jest jakichkolwiek objawów chorobowych ze strony obwodowego układu nerwowego, nie występują bólowe i ubytkowe objawy korzeniowe. W badaniu MR, zarówno
w kręgosłupie szyjnym, jak i lędźwiowym brak jest osłabienia siły mięśniowej, zaburzeń
w odruchach, zaników mięśniowych. W stawie kolanowym lewym - na bóle, którego W. L. się uskarża - stwierdzono horyzontalne pęknięcie łękotki przyśrodkowej bez cech jej urwania, przemieszczenia. W badaniu klinicznym w stawie kolanowym lewym brak jest wysięku, nie stwierdza się ocieplenia skory, chód jest w pełni wydolny. Z kolei nadciśnienie tętnicze ma przebieg niepowikłany. Odwołująca się leczona jest farmakologicznie dwoma lekami hipotensyjnymi z dobrym efektem. Układ krążenia jest wydolny. Badanie UKG wykazuje prawidłowe wymiary jam serca ścian lewej komory, frakcja EF wynosi 65% (jest prawidłowa). Zapis EKG nie wykazuje istotnych odchyleń.

Powyższe opinie były kwestionowane przez ubezpieczoną.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Katowicach po przytoczeniu treści art.57 ust.1, art.12 i art.13 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS stwierdził, że w świetle wyników przeprowadzonego w sprawie postępowania W. L. nie jest nadal osobą częściowo niezdolną do pracy. Sąd w pełni podzielił wnioski zawarte
w wydanych opiniach uznając je za jasne i przekonywujące. Opinie zostały poparte szczegółowymi badaniami odwołującej się oraz analizą zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej. Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń W. L. do opinii. Nie zawierają one bowiem żadnych argumentów merytorycznych o charakterze medycznym, mogących podważyć prawidłowość ustaleń biegłych. Ubezpieczona twierdziła, że jej niezdolność do pracy związana jest ze schorzeniami narządu ruchu. W toku postępowania przeprowadzono dowód z opinii dwóch zespołów biegłych z zakresu neurologii i ortopedii. Są one zbieżne
we wnioskach końcowych; wskazują, że odwołująca się od 1.04.2011r. nie jest niezdolna do pracy.

W konsekwencji na mocy art.477 ¹⁴ §1 kpc Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił odwołanie W. L. (1).

Powyższy wyrok zaskarżyła ubezpieczona i opierając apelację na zarzucie naruszenia przepisów prawa skutkującego nieważnością postępowania z mocy art.379 pkt 5 kpc oraz naruszeniem przepisów postępowania, w szczególności art.5 kpc wniosła o jego uchylenie
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła, że biegli sądowi niesłusznie wydali jednoznaczną opinię na podstawie wyłącznie podstawowych badań klinicznych, nie mając dostatecznych dowodów na poparcie swojej decyzji w postaci wyniku badania MRI prawego barku. Informowała wcześniej biegłych,
że takie badanie zostanie wykonane w terminie późniejszym, po badaniu przeprowadzonym przez nich. To ostatnie miało miejsce w dniu 24.01.2012r., a badanie MRI prawego barku zostało wyznaczone na 31.01.2012r. Mimo, iż biegli nie dysponowali tym wynikiem badania wydali opinię, w której jednoznacznie stwierdzili, że jest całkowicie zdolna do pracy. Jej zdaniem dopiero po analizie wyniku badania specjalistycznego, tj. MRI barku prawego
i kolana lewego można jednoznacznie stwierdzić, że stan zdrowia jest idealny. Podniosła również, że stwierdzenie o polepszeniu się jej stanu zdrowia - w kontekście braku tych badań - jest krzywdzące.

Zarzuciła również, że nie została poinformowana - zgodnie z art.5 kpc - o możliwości, trybie i sposobie wniesienia o ponowne wyznaczenie komisji biegłych lekarzy sądowych, po uzyskaniu wyniku badania MRI barku prawego. Potwierdza on zły stan zdrowia i jest zaprzeczeniem opinii wydanej przez biegłych. W tym stanie zdrowia nie może pracować jako krawcowa i opiekunka ludzi starszych, często obłożnie chorych. Praca z nimi wiązała się
z dźwiganiem, do czego kręgosłup, ręce, kolana, barki powinny być w stanie wręcz nienaruszonym. Wyniki przeprowadzonych badań przeczą temu.

Wskazała nadto, że na 4.10.2012r. został wyznaczony najwcześniejszy termin operacji barku prawego. Skierowanie na operację stanowi nowy dowód w sprawie. Po przeprowadzeniu tego zabiegu może dopiero być zapisana na kolejną operację - lewego kolana.

Podała także, że przez uchybienia ze strony Sądu została pozbawiona możliwości obrony swych praw. Otrzymała bowiem tylko zawiadomienie o rozprawie, z którego wynikało, że jej udział nie jest obowiązkowy. Nie miała zatem możliwości przedłożenia nowych środków dowodowych. Powyższe uchybienia skutkują nieważnością postępowania.

Do apelacji dołączyła wyniki badań, skierowania i zaświadczenia lekarskie (k.112-115 i 117-118 a.s.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył prawa do dalszego pobierania renty na podstawie art.57 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.), przy czym sprowadzał się do oceny, czy ubezpieczona W. L. (1), ur. (...), posiadająca wyuczony zawód krawcowej, pracująca jako tkacz, pokojowa, monter obwodów magnetycznych i opiekunka domowa, pobierająca w okresie od 17.12.2005r. do 31.03.2011r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, nadal jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art.12 ust.1 tej ustawy, czyli czy całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje jej odzyskania po przekwalifikowaniu.

Dla wyjaśnienia tego zagadnienia Sąd Okręgowy w Katowicach właściwie przeprowadził postępowanie dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii
i ortopedii (dwóch zespołów) oraz dodatkowo chorób wewnętrznych a także specjalistów
z zakresu psychiatrii i psychologii, prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne oraz dokonał trafnej oceny zebranego materiału wyciągając słuszne wnioski końcowe.

Zarówno ustalenia faktyczne, jak i ocenę końcową dokonaną przez Sąd I instancji w pełni podziela Sąd Apelacyjny. Za zbędne zatem uznano ponowne, szczegółowe przytaczanie ich
w tym miejscu.

Wskazać jedynie należy, iż w związku z przedstawieniem przez skarżącą dowodów potwierdzających przebycie przez nią zabiegów artroskopowego usunięcia łąkotki przyśrodkowej kolana lewego w czerwcu 2012r. i artroskopii stawu barku prawego
w październiku 2012r., a także wyniku badania MRI barku prawego z 31.01.2012r., które nie było znane biegłym wydającym opinię w dniu 24.01.2012r., Sąd Apelacyjny uznał za celowe uzupełnienie postępowania poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej tych specjalistów z zakresu ortopedii i neurologii.

Dowód ten nie dał jednak podstaw do dokonania odmiennej oceny stanu zdrowia W. L. pod kątem istnienia niezdolności do pracy aniżeli uczynił to Sąd Okręgowy w Katowicach.

Biegli po zapoznaniu się z przedłożoną przez skarżącą dokumentacją medyczną,
w szczególności z wynikiem badania MR barku prawego z 31.01.2012r., kartami informacyjnymi z leczenia operacyjnego z czerwca 2012r. (w opinii omyłkowo podano
z kwietnia 2012r.) i z października 2012r., podtrzymali swoją opinię z 24.01.2012r. Ich zdaniem ubezpieczona po 1.04.2011r. nie była nadal częściowo niezdolna do pracy.

Wskazani specjaliści wyjaśnili, że opinię zasadniczą wydawali w dniu 24.01.2012r.,
a ponowne badanie MR barku prawego wykonano w dniu 31.01.2012r. Opisano w nim naderwanie stożka rotatorów w obszarze mięśnia nadgrzebieniowego oraz przesunięcie ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia prawego z jego bruzdy ku stronie przyśrodkowej. Pomimo tych zmian ruchomość czynna w stawie barkowym prawym była tylko nieznacznie zmniejszona, co zgodnie opisywali wszyscy lekarze badający W. L.. Funkcja pozostałych stawów kończyny górnej prawej, jak też czynność chwytna ręki prawej były prawidłowe. Brak było zaników mięśni ramienia prawego oraz osłabienia siły zgięcia i supinacji łokcia prawego zarówno w badaniu przeprowadzonym przez tych biegłych, jak i wykonanym przez poprzedni zespół. Świadczy to - ich zdaniem - o posługiwaniu się przez skarżącą kończyną górną prawą mimo bezspornego uszkodzenia struktur wewnątrzstawowych stawu barkowego prawego. Biegli podali nadto, że ubezpieczona w wywiadzie nie podawała typowych objawów oderwania rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej kolana lewego. Badanie MR tego kolana ujawniło uszkodzenie horyzontalne rogu tylnego bez oderwania rogu. Tego typu uszkodzenie nie powoduje występowania typowych objawów uszkodzenia łąkotki, stąd też
w badaniu przedmiotowym nie stwierdzano obecności stanu zapalnego stawu, ograniczenia ruchomości, blokowania ruchów i zaburzeń wydolności chodu.

Powołani specjaliści wyjaśnili również, że przeprowadzony w kwietniu 2012r. (prawidłowo powinno być w czerwcu 2012r.) zabieg operacyjny artroskopowego usunięcia łąkotki przyśrodkowej kolana lewego oraz wykonana w październiku 2012r. artroskopia stawu barkowego prawego, mogły odbywać się w ramach czasowej niezdolności do pracy. Czas niezdolności do pracy, łącznie z rehabilitacją nie przekroczyłby po 3 miesiące dla każdego zabiegu (k.126-127 a.s.).

Z przedstawionej opinii jednoznacznie zatem wynika, że oba zabiegi nie miały wpływu na ocenę stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem istnienia niezdolności do pracy, gdyż nie powodowały w znacznym stopniu utraty zdolności W. L. do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (por. art.12 ust.3 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Podzielić zatem należy stanowisko Sądu I instancji, że wnioski końcowe zawarte w wydanych opiniach (przy uwzględnieniu opinii uzupełniającej z 30.01.2013r.) w pełni zasługiwały na uwzględnienie. Zostały one bowiem sporządzone przez lekarzy właściwych specjalności (adekwatnych do schorzeń występujących u skarżącej), po zapoznaniu się przez nich
z całością zebranej dokumentacji lekarskiej i przeprowadzeniu bezpośrednich badań ubezpieczonej, zawierają fachowe, logiczne i przekonywujące uzasadnienia. Podkreślić należy, że w trakcie postępowania sądowego W. L. była badana przez dwa zespoły specjalistów z zakresu neurologii i ortopedii, a w postępowaniu przed organem rentowym opinię specjalistyczną wydawał lekarz konsultant - neurolog (v. k.195-198 a.rent. - tom orzeczniczy). Wszyscy wskazani specjaliści byli zgodni, że skarżąca nie jest nadal (po 1.04.2011r.) częściowo niezdolna do pracy.

Za bezzasadny uznać również należy zarzut ubezpieczonej dotyczący nieważności postępowania. Zgodnie ze wskazanym przez nią przepisem art.379 pkt 5 kpc nieważność postępowania zachodzi jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

Skarżąca upatruje pozbawienia jej możności obrony swych praw w zawiadomieniu jej
o rozprawie w dniu 1.03.2012r., na której stawiennictwo nie było obowiązkowe i w związku
z tym była przekonana, że Sąd zamknął rozprawę i nie będzie możliwe wnioskowanie o nowe środki dowodowe.

Zarzut ten jest całkowicie bezzasadny. Zauważyć przede wszystkim należy, że W. L. - pomimo zawiadomienia jej o terminie rozprawy - była na niej obecna, składała wyjaśnienia oraz nie złożyła wniosków dowodowych (por. protokół rozprawy z dnia 1.03.2012r. - k.93-94 a.s.). Podnieść nadto należy, że do ostatniej opinii zespołu biegłych lekarzy z zakresu ortopedii, neurologii i chorób wewnętrznych - podobnie, jak i do wcześniejszych - wniosła pisemne zastrzeżenia oraz dołączyła dokumentację lekarską. Twierdzenie o pozbawieniu możności obrony swych praw nie znajduje więc żadnego potwierdzenia.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się bezzasadna, Sąd II instancji na mocy art.385 kpc oddalił ją.

/-/ SSA W. Nowakowski /-/ SSA W. Bzibziak /-/ SSA A. Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM