Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 31 marca 2021r. oddalił odwołanie ubezpieczonej A. L. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 22 lipca 2020r. stwierdzającej,
że ubezpieczona od 25 listopada 2019r. nie jest objęta obowiązkiem
ubezpieczeń społecznych z tytułu stosunku pracy u płatnika składek (...)
spółka z o.o. w S., gdyż jako osoba mająca połowę udziałów w Spółce
i członek 2-osobowego zarządu Spółki nie wykonywała obowiązków dyrektora ds. realizacji kontraktów budowlanych w ramach stosunku pracy, lecz jako chłonek zarządu i udziałowiec.

Sąd nie uwzględnił odwołania, podzielając stanowisko organu rentowego.

Zgodnie z ustaleniami Sądu, płatnik składek jest podmiotem zajmującym się budownictwem drogowym od lipca 2019r. Ubezpieczona posiada 50% udziałów
w Spółce wraz z mężem P. L.. Pełniła funkcję prezesa 2-osobowego zarządu Spółki. Spółka realizowała, jako podwykonawca, roboty związane z budową odcinka autostrady (...). Na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z dnia 22 listopada 2019r. ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora ds. realizacji kontraktów budowlanych, za wynagrodzeniem miesięcznym w wys. 9.500 zł.

Ubezpieczona świadczyła pracę do dnia 27 stycznia 2020r., tj. do czasu powstania niezdolności do pracy w związku ze stanem ciąży (termin urodzenia dziecka 3 październik 2020r.).

Ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń w dniu 20 stycznia 2020r.
Za listopad i grudzień 2019r. zadeklarowano podstawy wymiaru składek: odpowiednio „0” i 1.900 zł, a następnie podstawę wymiaru składek 9.500 zł.

Sąd Okręgowy przyjął, że skarżąca wykonywała pracę uczestnicząc w realizacji inwestycji objętych kontraktami budowlanymi, jednak w ocenie Sądu cyt.: „nieprawdopodobnym jest, aby między płatnikiem składek reprezentowanym
w niniejszej sprawie przez P. L. - męża ubezpieczonej, a ubezpieczoną, istniało podporządkowanie organizacyjne i służbowe. Nie sposób uznać, że odwołująca posiadająca połowę udziałów i będąca Prezesem Zarządu, była podporządkowana drugiemu z członków zarządu zwłaszcza, że brak dowodów jest aby P. L. wydawał ubezpieczonej polecenia. Wbrew ciążącemu na stronach obowiązkowi wynikającemu z art. 232 k.p.c. żadna z nich nie wykazała, że ubezpieczona wykonywała na rzecz płatnika składek pracę pozostając pod jego kierownictwem.
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego i doświadczenia życiowego jednoznacznie wynika, że podejmując samodzielnie działania ubezpieczona nie była zobowiązana do wykonywania pracy pod czyimkolwiek kierownictwem i stosowania się do czyichkolwiek poleceń - jako Prezes zarządu sama ustalała co, kiedy i gdzie będzie robiła. Dla płatnika, podobnie jak dla samej ubezpieczonej istotny był jedynie rezultat podejmowanych przez nią zadań, co sprzeciwia się istocie stosunku pracy. Nie wykonywanie obowiązków pracowniczych pod kierownictwem pracodawcy wskazuje jednoznacznie na to, iż zawarcie spornej i nigdy nie realizowanej w reżimie pracowniczym umowy o pracę stanowiło czynność pozorną. Zważyć przy tym wypada, iż nawet, gdyby uznać, że strony skutecznie zawarły ze sobą sporną umowę
i że była ona realizowana, to bez wątpienia nie była to umowa o pracę, lecz umowa cywilnoprawna, nie nacechowana pracowniczym podporządkowaniem. Łączącą strony relację należy oceniać przez pryzmat współpracy i wzajemnej pomocy małżonków,
a nie przez pryzmat stosunku pracy, gdyż ustalony rzeczywisty charakter stosunku łączącego strony nie spełniał koniecznych przesłanek stosunku pracy”.

Sąd wskazał również, że cyt.: „O fikcyjności stosunku pracy świadczy także zgłoszenie ubezpieczonej po terminie do ubezpieczeń społecznych. Płatnik składek bowiem dokonał tego z dwumiesięcznym opóźnieniem a już po 7 dniach od zgłoszenia ubezpieczona korzystała ze zwolnienia lekarskiego w związku z ciążą. Zdaniem Sądu płatnik składek uczynił to bowiem wyłącznie w celu uwiarygodnienia istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy”.

W apelacji od wyroku ubezpieczona (za pośrednictwem adwokata) wniosła
o zmianę zaskarżonego wyroku i decyzji poprzez ustalenie, że cyt.:

„1. z dniem 25 listopada 2019 roku ubezpieczona A. L., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, została objęta obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowym oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, oraz w pkt 2 poprzez zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania przed Sądem a quo, według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia
do dnia zapłaty”.

Apelująca wniosła o cyt.: „zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty”.

Apelująca zarzuciła błąd w ustaleniu, że będąca przedmiotem sporu umowa
o pracę nie była wykonywana w warunkach pracowniczego podporządkowania
w sytuacji, w której należało przyjąć, że czynności pracownicze ubezpieczonej
były wykonywane w ramach autonomicznego podporządkowania, co znajduje potwierdzenie w treści dokumentacji i w zeznaniach świadków: P. K., A. W., A. S. i T. S..

Apelująca podniosła również, że płatnik składek cyt.: „dokonał zgłoszenia ZUS ZUA ubezpieczonej w dniu 25 listopada 2019 roku, niemniej z uwagi na brak synchronizacji systemu księgowego „Systim” zgłoszenie to nie zostało
zarejestrowane, po wykryciu wzmiankowanego błędu systemowego dokumentacja ZUS ZUA została niezwłocznie uzupełniona w dniu 20 stycznia 2021 roku,
co dowodzi, że po stronie zainteresowanego brak było jakiejkolwiek formy zawinienia;

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o oddalenie apelacji, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu decyzji, które zaakceptował sąd pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację, zmienił zaskarżony wyrok i decyzję, orzekając stosownie do ich treści, określających przedmiot sporu w sprawie, tj. objęcie ubezpieczonej pracowniczym tytułem ubezpieczeń społecznych z pominięciem dosłownie sformułowanego żądania apelacji, nieadekwatnego do istoty sporu.

W orzecznictwie przyjmuje się, że praca wspólnika dwuosobowej spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku członka zarządu tej spółki,
nie polegająca na obrocie wyłącznie własnym kapitałem w ramach tej spółki,
nie oznacza połączenia kapitału i pracy, zaś w modelu „autonomicznego” podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy podległość wobec pracodawcy (spółki) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników
i wypełnianiu obowiązków płynących z kodeksu spółek handlowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011r., II UK 20/11).

W okolicznościach rozpoznanej sprawy nie można przyjąć braku podporządkowania pracowniczego i zespolenia statusu pracownika z pozycją właściciela kapitału. W spółce ubezpieczona i jej mąż pełnili funkcje członków zarządu posiadających równą ilość udziałów.

Taka konfiguracja wskazuje na to, że ubezpieczona nie działała bezpośrednio na rynku jako samodzielny przedstawiciel. Również sposób wykonywania obowiązków prezesa zarządu i dyrektora ds. kontraktów mieścił się w modelu autonomicznego podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy.

Wykonywanie pracy podporządkowanej w takim przypadku ma specyficzne cechy odmienne od zwykłego, tradycyjnie pojmowanego stosunku pracy. Podporządkowanie autonomiczne ubezpieczonej polegało na wyznaczaniu zadań bez ingerencji w sposób ich wykonania.

Na taki sposób realizacji zatrudnienia wskazywały wyjaśnienia skarżącej oraz zeznania świadków potwierdzających fakt świadczenia pracy, co wyłącza zarzut fikcyjności i pozorności stosunku pracy.

Mając na uwadze prawną dopuszczalność zatrudnienia pracowniczego ubezpieczonej w spółce, a także niewątpliwy fakt świadczenia pracy zgodnie
z postanowieniami umowy o pracę, Sąd orzekł reformatoryjnie, jak w pkt 1 rozstrzygnięcia, w myśl art. 386 § 1 k.p.c.

/-/SSA Marek Żurecki