Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił A. B. prawa do emerytury pomostowej, ponieważ ubezpieczony przed 1 stycznia 1999 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub prac w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach oraz nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

W odwołaniu A. B. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Podniósł, że przed 1 stycznia 1999 r., pracował w (...) Zakładach (...) w ZD L. na stanowisku maszynisty chłodniczego, do którego obowiązków należała obsługa sprężarek (w atmosferze gazu – amoniaku), praca w tunelu zamrażalniczym (obsługa tunelu zamrażalniczego), a więc spełniających warunki określone w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r.
Do obowiązków ubezpieczonego należała praca przy wymienionych urządzeniach, gdzie narażony był stale na działanie szkodliwego gazu oraz na niską temperaturę poniżej 0 ^o C.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z przyczyn które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku ustalił, że urodzony
(...) A. B. 13 lutego 2019 r. złożył wniosek o emeryturę pomostową. Organ rentowy uznał za udowodniony „staż pracy” w łącznym wymiarze 43 lat, 6 miesięcy
i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 15 lat i 6 dni okresów pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy - z dniem 11 grudnia 2019 r. rozwiązał stosunek pracy z (...) Sp. z o.o. w R..

W okresie od 2 października 1978 r. do 31 grudnia 2001 r. zatrudniony był
w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Sp. z o.o. w C. na stanowisku elektromechanika – palacza kotłowego. Od 1980 r. ubezpieczony faktycznie wykonywał prace w tym przedsiębiorstwie przy uboju drobiu, przy linii produkcyjnej.
Nie pracował jako elektryk, pomimo że „ma to wpisane w świadectwie pracy”. W połowie 1990 r. ubezpieczony podjął pracę w przedsiębiorstwie „na maszynowni chłodniczej” jako elektryk, maszynista chłodniczy. Obsługiwał na hali produkcyjnej sprężarki i bezpośrednio pracował przy produkcji, przy tunelu chłodniczym. Wykonywał prace przy obsłudze sprężarek, tunelu chłodniczego, naprawiał urządzenia, które się znajdowały w tunelu chłodniczym. W tunelu była temperatura około minus 30 stopni. Ubezpieczony pracował
w ciepłym ubraniu. W tunelu pracował 4-5 godzin, a czasem trzeba było całą dniówkę przepracować w tunelu, by wykonać obsługę tego tunelu i bieżącą konserwację. Tunel była to komora o długości około 15 metrów, wysokości około 2 metrów i szerokości 2 metrów.
W tunelu znajdowały się na górze wentylatory wtłaczające zimne powietrze, jeszcze wyżej były parowniki. Z boku były przenośniki, na których były ułożone kurczaki, czasami przenośniki się blokowały i wtedy było trzeba wejść i je odblokować. Ubezpieczony
w ramach swoich obowiązków doglądał temperatur, chodził też do magazynów, gdzie była temperatura poniżej 0 stopni. Przed tunelem była szafa sterownicza, którą trzeba było obsługiwać. Maszyniści chłodniczy mieli dodatek za pracę w szczególnych warunkach.

W sposób opisany powyżej ubezpieczony pracował do lipca 2000 r., tj. do ogłoszenia upadłości. Pracę tę ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Od 2002 r. „jak był nowy właściciel tego zakładu i ubezpieczony pracował wówczas przy różnych pracach.”

Ustaleń powyższych dokonał Sąd Okręgowy w oparciu o dokumentację osobową ubezpieczonego znajdującą się w aktach organu rentowego, zeznania świadków B. S., J. F. i T. O. (1) oraz zeznania ubezpieczonego złożone na rozprawie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy wskazał dyspozycje: z art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (jedn. tekst Dz.U. z 2018 r. poz.1924) i stwierdził, że bezspornie ubezpieczony urodził się po 31 grudnia 1948 r.
i osiągnął wiek 60 lat (...), posiada wymagany 25-letni okres składkowy
i nieskładkowy, po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy pomostowej, legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącym
co najmniej 15 lat.

Ubezpieczony nadto wykazał w toku postępowania, że nie pozostaje w stosunku pracy, gdyż nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy z dniem 11 grudnia 2019 r.

Wobec powyższego spór w niniejszej sprawie polegał na ustaleniu, czy ubezpieczony przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ustawy o emeryturach i rentach.

Zdaniem Sądu Okręgowego przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwala na przyjęcie, że ubezpieczony spełnia ten warunek prawa do emerytury pomostowej, gdyż wykonywał pracę w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999 r. w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Sp. z o.o. w C., wykonując pracę pomocnika maszynisty chłodniczego w tunelu chłodniczym oraz halach, w których temperatury powietrza wynosiła poniżej 0 ^o C. Ubezpieczony od 1990 r. nie pracował jako elektryk, chociaż takie stanowisko widnieje na świadectwie pracy. Charakter pracy ubezpieczonego od 1990 r. do lipca 2000 r., wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy odpowiada specyfikacji pracy w szczególnych warunkach określonej w załączniku nr 1 poz.35 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych - prace
w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0°C.

Za takimi ustaleniami przemawiają zeznania świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego, logiczne, spójne i stąd wiarygodne. Zeznania świadka T. O. wprawdzie odbiegają od wersji wskazanej przez ubezpieczonego
i pozostałych świadków, lecz Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, iż świadek ten pracował
w Zakładach (...) tylko do 1995 r. i tylko na początku był przełożonym ubezpieczonego, zatem zasadniczo pracował w innym miejscu niż ubezpieczony, a nadto jego zeznania są odosobnione, stąd nie są wiarygodne.

Zatem z odwołaniem się do art. 15 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej począwszy od 11 grudnia 2019 r.,
tj. z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ponadto z mocy art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015, poz. 1800) zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę
180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego (art. 233 kpc) przez dowolną ocenę materiału dowodowego na skutek sprzecznego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przyjęcie, iż odwołujący wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy pracę maszynisty chłodniczego,

- w efekcie naruszenie prawa materialnego, przez wadliwe zastosowanie art. 4 ustawy
o emeryturach pomostowych przez przyjęcie, iż ubezpieczony spełnił warunki konieczne do nabycia prawa do emerytury pomostowej a w szczególności iż ma okres pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz
o zasądzenie od odwołującego na rzecz ZUS kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Na uzasadnienie podniósł, że w jego oceni zapadłe rozstrzygnięcie jest błędne, a sąd oceniając zgormadzony materiał dowodowy dokonał tej oceny dowolnie, ustalając
iż w spornym okresie odwołujący stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako maszynista chłodniczy.

W pierwszej kolejności rzuca się w oczy, iż ze zgromadzonej dokumentacji wynika zgoła odmienne stanowisko elektromechanik - palacz kotłowy i taki charakter pracy nie był kwestionowany przez odwołującego się do chwili obecnej. Nie wnosił też nigdy
o sprostowanie świadectwa pracy.

Dalej wskazać należy, iż świadek T. O. będący w początkowym okresie przełożonym odwołującego nie potwierdził okoliczności wykonywania pracy przez niego
w charakterze maszynisty chłodniczego. Wręcz przeciwnie zeznawał, iż praca wykonywana przez odwołującego nie była wykonywana w narażeniu na działanie niskich temperatur.
A opisywane czynności odpowiadały wskazanemu w świadectwie pracy stanowisku pracy.

Sprzecznym z doświadczeniem życiowym i zasadami logiki jest również przyjęcie,
iż tunel zamrażalniczy wymagał stałej naprawy w pełnym wymiarze czasu pracy, którą odwołujący miałby świadczyć na okrągło i nie ustająco. W tym miejscu wnoszę o opinię biegłego dla ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego, specjalisty z zakresu technologii przetwórstwa drobiarskiego, który umiałby wskazać czy okoliczności świadczenia pracy
w charakterze maszynisty chłodniczego, o których zeznawali odwołujący i pozostali świadkowie, są w ogóle realne i możliwe. Gdyż obecnie zeznania odwołującego i świadków S. i F. wydają się niewiarygodne, złożone jedynie dla potrzeb toczącego się powstępowania w sprawie emerytury pomostowej.

Wobec istniejących wątpliwości co do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego się w spornym okresie, nie sposób przyjąć, iż wykazał on pracę w warunkach szczególnych
w wymiarze 15 lat, a tym samym, iż spełnił przesłankę nabycia prawa do emerytury pomostowej.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o jej oddalenie
i zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie przed Sądem II Instancji.

Na uzasadnienie podniósł, że apelacja ta sprowadza się do polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu I Instancji. Zarzuty podniesione w apelacji sprowadzone są do zakwestionowania wyniku przeprowadzonego w sprawie materiału dowodowego w tym
w szczególności zeznań świadków z których to zeznań sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż ubezpieczony w spornym okresie czasu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył prace w warunkach szczególnych. Świadkowie zeznali, iż ubezpieczony pracował przy rządzeniach chłodniczych, w obniżonej temperaturze i praca ta była wykonywana
w pełnym wymiarze, stale. Argumenty organu rentowego nie znajdują uzasadnienia
w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wniósł o oddalenie wniosku dowodowego złożonego w apelacji jako spóźnionego, a dodatkowo jako niemającego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie - z oczywistych względów nie sposób przyjąć, aby biegły był w stanie wypowiedzieć się co do właściwości pracy urządzenia przy którym wiele lat temu pracował ubezpieczony. Wniosek ten zmierza jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja jest uzasadniona.

Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, lecz zebrany
w sprawie materiał ocenił przekraczając granicę wyznaczoną dyspozycją art. 233 § 1 kpc,
w konsekwencji zaskarżony wyrok nie mógł się ostać.

W niniejszym sporze (po rozwiązaniu stosunku pracy) rzeczą ubezpieczonego było wykazanie, że jak wymaga tego art.4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS. Sąd Okręgowy wbrew dokumentacji osobowej, w oparciu o zeznania świadków i ubezpieczonego przyjął, że A. B. przed 1 stycznia 1999 r.
w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Sp. z o.o. w C., wykonywał pracę pomocnika maszynisty chłodniczego w tunelu chłodniczym oraz halach,
w których temperatury powietrza wynosiła poniżej 0 ^o, co odpowiada poz. 35 załącznika nr 1 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych - prace w pomieszczeniach
o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0°C.

Należy przypomnieć, że jak stanowią 3 ust.4 i ust.7 cytowanej ustawy -
Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace,
o których mowa w ust. 1, zaś za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Zatem oceniając sporny okres należało mieć na uwadze nie tylko okoliczności, czy ubezpieczony wykonywał w jakimkolwiek wymiarze czasu prace w pomieszczeniach
o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0°C, lecz czy czynił to w pełnym wymiarze czasu pracy.

Tymczasem zeznania świadków w ocenie Sądu Apelacyjnego nie dają podstaw
do takich ustaleń.

I tak: świadek B. S. (vide k.28v-29 a.s.), zeznał, że jak ubezpieczony przeszedł do pracy w maszynowni chłodniczej, razem tam do 1994 r. wykonywali prace przy obsłudze sprężarek, tunelu chłodniczego, naprawiali urządzenia które znajdowały się w tunelu chłodniczym. W tunelu było minus 30 ^o C, obok tuneli nie było już temperatury tak niskiej; pracowali w ciepłym ubraniu. Większość dniówki pracowali poza tunelem, w tunelu 4-5 godzin, niekiedy całą dniówkę pracowali w tunelu, bo wykonywali jego obsługę i bieżącą konserwację, jak się coś zepsuło to trzeba było poświęcić całą dniówkę.

Świadek J. F. (k.29-29v a.s. brygadzista) zeznał, że ubezpieczony pracował jako elektryk w dziale utrzymania ruchu, na trzy zmiany, przy utrzymaniu ruchu na produkcji, kotłowni, maszynowni. Naprawiał awarie, obsługiwał urządzenia. W 1991 r. obowiązki mu się zmieniły, bo zaczął wykonywać obsługę urządzeń chłodniczych. Usuwał usterki, obsługiwał tunel głębokiego zamrażania, komory chłodnicze, magazyny. Jak obsługiwał tunel szokowego mrożenia to całą dniówkę przepracował poniżej 0 st. W maszynowni chłodniczej nie było temp poniżej 0 st. Większość dniówki pracował powyżej 0 stopni.

Wreszcie, świadek T. O. (1) (vide k.29v-30 a.s., mistrz brygadzista, elektryk) podał, że ubezpieczony pracował według potrzeb, przeważnie na produkcji jako elektryk utrzymania ruchu. Ubojnia szła i on usuwał awarie. Pracował na hali na której były maszyny i urządzenia elektryczne i je naprawiał. Na tej hali szła linia technologiczna, była tam patroszalnia, ubojnia, pakowania tunel zamrażalniczy a na koniec wszystko szło do magazynu. Na halach produkcyjnych gdzie pracował nie było poniżej 0 st. Ubezpieczony tam też pracował, naprawiał maszyny. Poniżej 0 było w komorach zamrażalniczych i tunelach.

Nie powinno zatem ulegać wątpliwości, że żaden z wnioskowanych przez ubezpieczonego świadków nie dostarczył wiadomości, które mogłyby stanowić podstawę do ustalenia, że A. B. w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę opisaną w poz. 35 Załącznika Nr do ustawy o emeryturach pomostowych, lecz że jedynie zdarzały się dniówki, w których pracował wyłącznie w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0°C. Tylko sam ubezpieczony w swych zeznaniach twierdził, że pracował wyłącznie w takich warunkach.

Dla porządku należy dodać, że praca ubezpieczonego w spornym okresie nie odpowiada również poz.7, Działu X, Wykazu A, Załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 z 1983 r. poz. 43
z późn. zm.), wymieniającej: prace w chłodniach składowych i przyzakładowych
o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C. Prace takie, po myśli § 2 ust. 1 cytowanego rozrządzenia, winne być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie powinno ulegać wątpliwości, że postanowienia ustawy o emeryturach pomostowych, choć częściowo pozwalają na uwzględnienie niektórych rozwiązań poprzedniego stanu prawnego na gruncie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach, to jednak stanowią odejście od nich jako całości i ustanowienie nowych, surowszych kryteriów uzyskiwania emerytur.

Skoro zatem ubezpieczony nie wypełnił przesłanki z art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach, nie mógł uzyskać prawa do emerytury pomostowej. Z tych przyczyn, po myśli
art. 386 § 1 kpc orzeczono, jak w sentencji.

/-/ SSA A.Grymel /-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA G.Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia