Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Alicja Kolonko (spr.)
Sędziowie	SSA Jolanta Ansion SSA Maria Małek - Bujak
Protokolant	Agnieszka Turczyńska

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. K. (M. K.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

przy udziale zainteresowanego J. G. (J. G.)

o ustalenie właściwego ustawodawstwa

na skutek apelacji ubezpieczonej M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 23 stycznia 2014r. sygn. akt XI U 1320/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od ubezpieczonej M. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA M.Małek-Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 770/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 marca 2013r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., na podstawie przepisów ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 205
poz. 1585 ze zm.) (ustawy o s.u.s.), rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 166/1) (rozporządzenia podstawowego) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 284/1) (rozporządzenia wykonawczego), stwierdził, iż do M. K. od dnia 1 grudnia 2012r. z tytułu prowadzonej działalności i pracy najemnej wykonywanej na terenie Czech i Słowacji ma zastosowanie ustawodawstwo polskie.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż M. K., zgłoszona od 6 grudnia 2010r. do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,
od 1 grudnia 2012r. została zatrudniona w Firmie (...) z siedzibą (...) na podstawie umowy, w ramach której miała wykonywać pracę na terenie Czech i Słowacji w wymiarze dwóch do czterech dni w miesiącu za wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 30 euro miesięcznie.

Z dokumentów przedłożonych przez M. K. i z jej oświadczenia wynika, iż pracę na rzecz niemieckiego pracodawcy wykonywała przez dwa dni za wynagrodzeniem w wysokości 30 euro brutto plus delegacja w kwocie 24 euro.

Wobec powyższego - zdaniem organu rentowego - należy uznać, iż praca M. K. na terenie Czech i Słowacji ma charakter marginalny (tj. nie ma odczuwalnej ekonomicznej wartości i nie angażuje czasu pracownika w stopniu większym niż niewielki),
a zatem nie może być brana pod uwagę dla celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona zarzuciła:

-

naruszenie art. 13 ust. 3 w zw. z art. 13 ust. 1 lit. b (i) w/w rozporządzenia podstawowego poprzez jego niezastosowanie oraz nieuznanie, że jako pracownik niemieckiego pracodawcy (...) tymczasowo podlega ustawodawstwu niemieckiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych;

-

naruszenie art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego poprzez jego zastosowanie
i błędne uznanie, iż jej praca najemna na rzecz (...) stanowi pracę o charakterze marginalnym, a jako taka nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego.

Powołując się na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie,
iż na podstawie art. 13 ust. 3 w zw. z art. 13 ust. 1 lit. b (i) rozporządzenia podstawowego
w zw. z art. 16 rozporządzenia wykonawczego, jako pracownik najemny tymczasowo podlega ustawodawstwu niemieckiemu, jako właściwemu ze względu na siedzibę zatrudniającego ją pracodawcy od dnia zatrudnienia.

Zarzuciła, że o złożonym przez nią wniosku o ustalenie właściwego ustawodawstwa
w związku z zawarciem umowy o pracę z pracodawcą, mającym siedzibę na terenie Republiki Federalnej Niemiec, organ rentowy powinien był - zgodnie z procedurą określoną w art. 16 rozporządzenia wykonawczego - rozstrzygnąć niezwłocznie poprzez ustalenie tymczasowego ustawodawstwa na podstawie przedłożonej umowy o pracę, powinien był także poinformować właściwe instytucje ubezpieczeniowe Niemiec, Czech i Słowacji (z uwagi na wykonywanie pracy w tych krajach), w celu umożliwienia tym instytucjom zajęcia stanowiska w sprawie.

Zdaniem ubezpieczonej, organ rentowy błędnie ustalił, jakoby jej praca była marginalna w oparciu o art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego.

Przy określeniu tych przesłanek oparł się o Praktyczny poradnik: Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE), w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i w Szwajcarii, w którym zaleca się wskaźnik, zgodnie z którym za pracę o marginalnym charakterze uznawać będzie się pracę zajmującą mniej niż 5 % regularnego czasu pracy pracownika i/lub przynoszącą mniej niż 5 % jego całkowitego wynagrodzenia.

Organ rentowy twierdząc, że rozpoznał wniosek o ustalenie właściwego ustawodawstwa posługując się kryterium czasu pracy oraz osiąganego wynagrodzenia
i uznając, że stanowią one mniej niż 5 %, nie wskazał, na jakich przesłankach oraz wyliczeniach oparł swoje ustalenie, co czyni niemożliwym zrozumienie, czym się kierował
w swoim rozstrzygnięciu.

Zarzuciła, że z dokumentów złożonych do akt wynika, iż jej wynagrodzenie oraz czas pracy przekraczają wskaźnik 5 %, jednakże organ rentowy dowody te pominął milczeniem
i nie wskazał przyczyn, na podstawie których odmówił im mocy dowodowej. Arbitralne
i niczym niepoparte stwierdzenie o marginalności pracy nie jest wystarczające i nie może stanowić podstawy do wydania zaskarżonej decyzji.

Podkreśliła, że powołany wyżej poradnik wskazuje na możliwość wyboru koniunkcji bądź alternatywy przy ustalaniu pracy o charakterze marginalnym. Świadczy o tym użycie spójników „i/lub”.

Przy zastosowaniu koniunkcji („i”), zdania wchodzące w skład koniunkcji są ze sobą nierozerwalnie związane i jedno nie może zajść bez drugiego, zatem koniunkcja będzie prawdziwa tylko wówczas, jeśli oba zdania wchodzące w jej skład będą prawdziwe. Oznacza to, zdaniem ubezpieczonej, że dla uznania jej pracy na rzecz (...) za marginalną, dochód z tytułu wykonywania tej pracy musiałby stanowić mniej niż 5 % całkowitego wynagrodzenia oraz jednocześnie czas pracy musiałby stanowić mniej niż 5 % regularnego czasu pracy.

W konsekwencji organ rentowy winien był uznać, że ustawodawstwem właściwym powinno zostać ustalone tymczasowo ustawodawstwo niemieckie - w trybie art. 16 rozporządzenia wykonawczego, zgodnie z art. 13 ust. l lit. b (i) w zw. z art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego.

Podniosła także, że stroną postępowania w sprawie winien być jej niemiecki pracodawca.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i dodając, że M. K. przedłożyła dokumenty, z których wynika,
iż na pracę dla niemieckiego pracodawcy w grudniu 2012r. poświęciła 10% czasu pracy, uzyskała z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 30 euro, a na własną działalność poświęciła 90% czasu pracy i z tego z tytułu poniosła stratę. Do pisma załączyła jedynie raport za miesiąc grudzień, mający potwierdzać pracę, wykonaną na rzecz niemieckiego pracodawcy.

Podniósł, że wykazując, jakoby w przypadku zarówno czasu pracy, jak
i wynagrodzenia wskaźnik, mający przesądzać o marginalności pracy najemnej, wynosił więcej niż 5%, ubezpieczona nie podała, w jaki sposób dokonała tego obliczenia. Można jedynie przypuszczać, że wskazując na „dni robocze” odniosła się do przepisów Kodeksu pracy, które do określenia czasu pracy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie znajdują zastosowania. Nie przedstawiła też żadnego dowodu potwierdzającego kwoty wynagrodzenia, osiągniętego z tytułu umowy o pracę.

Podkreślił też organ rentowy, że wytyczne zawarte w Praktycznym poradniku nie są przepisami prawa powszechnie obowiązującymi, lecz zawierają jedynie pewne wskazówki
co do oceny stanów faktycznych.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2014r. sygn. XI U 1320/13 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie, zasądzając od M. K. na rzecz organu rentowego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd ustalił, iż M. K. najpierw prowadziła działalność gospodarczą
w formie biura podróży, a od lutego 2012r. jest wspólnikiem spółki cywilnej pod nazwą (...) s.c. M. K. & K. W.
z siedzibą w D., zajmującej się pośrednictwem w sprzedaży nieruchomości.

Zgodnie z zeznaniem PIT-36 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), w roku podatkowym 2012r. M. K. z tytułu prowadzonej działalności osiągnęła przychód w kwocie 40.283,33 zł.

Sąd ustalił także, że spółka (...) z siedzibą w B., której prezesem od 2010 roku jest J. G., zajmuje się sprzedażą szkoleń na terenie Niemiec oraz promocją szkoleń internetowych na terenie Czech i Słowacji. Spółka zatrudnia ok. 640 promotorów szkoleń internetowych, 12 koordynatorów oraz jedną osobę obsługującą biuro w D..

W dniu 28 listopada 2012r. M. K. zawarła z (...) umowę
o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 grudnia 2012r., w ramach której zobowiązała się do świadczenia pracy w charakterze promotora szkoleń internetowych na terenie Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej - w miastach F. i Ż., w wymiarze od dwóch do czterech dni w miesiącu.

Do jej obowiązków należała promocja i sprzedaż szkoleń internetowych, programów przygotowawczych do matur oraz pakietu Office. Czynności te wykonywała przez jeden weekend (tj. dwa dni) w miesiącu, chodząc po marketach, parkingach oraz sklepach w Ż. i F..

Bezpośrednim przełożonym ubezpieczonej był koordynator, który zajmował się kontrolą promotorów, zbieraniem informacji o ich pracy w danym miesiącu oraz składaniem raportów z wykonanej pracy, zawierających daty, miejsca i ilości sprzedanych szkoleń.

Zgodnie z zawartą umową ubezpieczonej przysługiwało wynagrodzenie zasadnicze
w kwocie 30 euro brutto (23 euro netto), dodatkowe wynagrodzenie w kwocie 15 euro netto za sprzedaż każdej sztuki szkolenia (...) oraz prowizja w wysokości 1 euro za sprzedaż karty członkowskiej (...), upoważniającej do zniżek w zakupie szkoleń. Ponadto za rozliczoną delegację w zależności od liczby przepracowanych godzin mogła otrzymać dietę w wysokości od 6 do 24 euro netto miesięcznie.

Z raportów miesięcznych realizacji umowy za okres od grudnia 2012r. do czerwca 2013r. wynika, iż M. K. w każdym miesiącu jeden dzień pracowała
w F., a jeden w Ż..

Z tego tytułu otrzymała wynagrodzenie w wysokości od 147,62 zł do 262,21 zł,
na które składało się wynagrodzenie zasadnicze, delegacja (24 euro), a dwa razy także prowizja za sprzedaż (...) i sprzedaż (...).

Stosunek pracy ubezpieczonej ze Spółką (...) uległ rozwiązaniu w dniu
30 czerwca 2013r.

Również K. W., tj. drugi wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. (...) z siedzibą w D., miała zawartą z (...) umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia
1 kwietnia 2012r., w ramach której zobowiązała się do świadczenia pracy w charakterze promotora szkoleń internetowych na terenie Republiki Czeskiej i Republiki Słowackiej
w miastach F. i Ż., z tym że w wymiarze minimum czterech godzin
w miesiącu - z podziałem na dwie godziny w Czechach i dwie godziny na Słowacji.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia podstawowego osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, zaś zgodnie z art. 13 ust. 3 tego rozporządzenia osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich, podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę
w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie
z przepisami 13 ust. 1.

W przepisie art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego zastrzeżono, że praca
o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego.

Sąd podniósł także, że Oddział ZUS w S. zachował procedurę informacyjną, wynikającą z art. 16 rozporządzenia wykonawczego, a dotyczącą stosowania art. 13 rozporządzenia podstawowego, bowiem doręczył właściwej instytucji zagranicznej pisma dotyczące zastosowania ustawodawstwa polskiego.

Sąd przytoczył zapisy Praktycznego poradnika „Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników Unii Europejskiej, w EOG i Szwajcarii”, na którym oparł się organ rentowy, wskazując, że praca marginalna to praca stała, ale mająca niewielkie znaczenie pod względem czasu oraz zysku ekonomicznego. Za taką pracę należy uznać pracę zajmującą mniej niż 5% regularnego czasu pracy pracownika i/lub przynoszącą mniej niż 5% jego całkowitego wynagrodzenia.

Odwołał się także do uregulowania art. 14 ust. 8 rozporządzenia wykonawczego, stanowiącego, że do celów stosowania art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia podstawowego pojęcie „znaczna część pracy najemnej lub działalności na własny rachunek” wykonywana
w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej lub pracy na własny rachunek wykonywanej w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.

W celu określenia, czy w danym państwie członkowskim jest wykonywana znaczna część pracy, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne:

a)  w przypadku pracy najemnej - czas pracy lub wynagrodzenie; oraz

b)  w przypadku pracy na własny rachunek - obrót, czas pracy, liczba świadczonych usług lub dochód.

W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25% tych kryteriów wskazuje, że w danym państwie członkowskim nie jest wykonywana znaczna część pracy.

Oceniając ustalony stan faktyczny zwrócił Sąd I instancji uwagę na fakt, że masowo zawierane przez (...) umowy o pracę z promotorami szkoleń internetowych (obejmujące ok. 640 osób zatrudnionych w tym charakterze) z założenia miały zapewnić tym osobom uzyskanie niewielkiego wynagrodzenia (wynoszącego 23 euro netto wraz
z maksymalną dietą za pracę powyżej 24 godzin - w kwocie 24 euro netto) w zamian za pracę w bardzo ograniczonym wymiarze czasu. Oczekiwane przez pracodawcę zaangażowanie pracownika, wynoszące od dwóch do czterech dni w miesiącu, umożliwiało wykonywanie tej pracy w sposób niekolidujący z działalnością gospodarczą, prowadzoną przez pracowników
w kraju.

Uznał zatem Sąd Okręgowy, że praca wykonywana przez M. K. na rzecz Spółki (...) stanowiła pracę o charakterze marginalnym w rozumieniu art. 14
ust. 5b rozporządzenia wykonawczego, gdyż wymagała jedynie niewielkiego nakładu czasu ubezpieczonej, pracującej tylko po kilka godzin przez dwa dni w miesiącu, w dodatku przypadające w weekend. Praca ta nie przynosiła też ubezpieczonej znaczącego ekonomicznie dochodu, jako że z jej tytułu uzyskiwała ona wynagrodzenie w wysokości około 200 zł miesięcznie.

W konsekwencji brak było podstaw do zastosowania względem M. K. od dnia 1 grudnia 2012r. ustawodawstwa niemieckiego.

Zasądzając koszty zastępstwa procesowego Sąd ustalił ich wysokość na kwotę 120 zł uznając, że jest ona uzasadniona nakładem pracy pełnomocnika organu rentowego, a także charakterem sprawy i wkładem pracy w przyczynienie się do jej wyjaśnienia
i rozstrzygnięcia.

Apelację od powyższego wyroku wniosła ubezpieczona, zaskarżając go w całości
i zarzucając:

-

naruszenie przepisów art. 13 ust. 3 w zw. z art. 13 ust. 1 lit. b rozporządzenia podstawowego, poprzez brak ich zastosowania oraz uznania, że jako pracownik niemieckiego pracodawcy podlega ustawodawstwu niemieckiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych,

-

naruszenie przepisu art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego poprzez jego zastosowanie i błędne uznanie, że jej praca najemna na rzecz (...) stanowi pracę
o charakterze marginalnym, a jako taka nie jest brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego,

-

naruszenie przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie faktu osiągniętego wysokości wynagrodzenia w kwocie 40.283,33 zł na podstawie PIT-36 2012, stanowiącego podstawę do porównania
z wynagrodzeniem uzyskanym z tytułu pracy na rzecz (...), skutkiem czego Sąd błędnie ustalił, iż praca najemna jest marginalna i nie będzie brana pod uwagę przy określaniu właściwego ustawodawstwa, a w konsekwencji ustalił, że apelująca nie podlega niemieckiemu systemowi zabezpieczenia społecznego.

Powołując się na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie w całości odwołania, ewentualnie – na wypadek uznania przez Sąd,
że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy oraz na wypadek nieuwzględnienia wniosku z punktu 1 - o uchylenie tegoż wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych.

Podniosła, że zgodnie z punktem 17 preambuły rozporządzenia podstawowego w celu jak najskuteczniejszego zagwarantowania równości traktowania wszystkich pracujących na terytorium państwa członkowskiego przyjęto jako ogólną zasadę, że ustawodawstwem mającym zastosowanie w przedmiocie właściwości systemu ubezpieczeń są przepisy państwa członkowskiego, w którym zainteresowana osoba wykonuje swą pracę, m.in. jako pracownik najemny, a zatem także zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Podkreśliła, że przepisy rozporządzenia podstawowego statuują zasadę stosowania jednego ustawodawstwa jako zasadę fundamentalną koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej.

Odnosząc się do meritum sporu zarzuciła, że Sąd I instancji za punkt wyjścia dokonanej oceny marginalności pracy najemnej przyjął kwotę, która nie jest dochodem, lecz przychodem za rok 2012, a prawidłowa analiza okazanego druku PIT 36 za rok 2012 powinna prowadzić do wniosku, że za rok ten ubezpieczona poniosła stratę, jednocześnie w grudniu 2012r. uzyskując dochód z pracy najemnej w (...) w kwocie 94.03 zł. Porównanie tych danych wskazuje, że na koniec roku 2012 wynagrodzenie z tytułu pracy najemnej stanowiło 100% uzyskanego przez nią przychodu, zatem brak jest podstaw do uznania tej pracy za marginalną.

Nieznane są powody, dla których Sąd I instancji nie poczynił analogicznych ustaleń dla roku 2013. Tymczasem z podsumowania księgi przychodów i rozchodów za okres od stycznia do czerwca 2013, tożsamy z okresem wykonywania spornej pracy najemnej, wynika, że z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskała wówczas dochód w kwocie 9.436,56 zł, zaś z tytułu pracy najemnej w (...) uzyskała w tym samym okresie wynagrodzenie
w kwocie 1.397,47 zł, co stanowi 15% dochodów z tytułu działalności gospodarczej, a tym samym o 200% przekracza wytyczne zawarte w Poradniku ZUS. Zatem i w tym roku nie można pracy najemnej uznać za marginalną.

Sąd I instancji winien był zatem, zdaniem apelującej, zastosować w jej przypadku dyspozycję art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego, a następnie art. 13 ust. 1 litera b (i), co powinno prowadzić do wniosku, że podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego,
w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności pracodawcy, czyli ustawodawstwu niemieckiemu.

Zarzuciła też, że Sąd Okręgowy zbędnie powołał się na uregulowanie art. 14 ust. 8 rozporządzenia wykonawczego, bowiem przepis ten znajduje zastosowanie do określenia znacznej części pracy celem ustalenia właściwego ustawodawstwa, a bezsporne jest, że ona pracy najemnej na rzecz (...) w żadnym zakresie na terenie państwa swego zamieszkania (w Polsce) nie wykonywała. Zdaniem apelującej Sąd powołał się na powyższy przepis jako właściwy do podania proporcji 25% jako tej, która opisuje marginalność.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie, sprowadzający się do ustalenia prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej w Polsce oraz podjęcia i wykonywania na terenie Czech i Słowacji zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, zawartej z (...), mającej siedzibę w Niemczech, a także warunki wykonywania tej pracy, tj. rozmiar czasu pracy
i uzyskiwane z tytułu jej wykonywania wynagrodzenie, pozostają w sprawie w istocie okolicznością bezsporną, bowiem organ rentowy ich nie zakwestionował. Również Sąd I instancji nie zakwestionował ważności tej umowy, choć jednocześnie wskazał szereg okoliczności, budzących w tym zakresie istotne wątpliwości.

Nie negując zatem w żaden sposób ważności umowy o pracę, zawartej pomiędzy ubezpieczoną a (...), należało zatem jedynie ocenić, czy wykonywaną w wynikających z niej uwarunkowaniach pracę najemną można uznać za pracę marginalną w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego.

Obie strony sporu powołują się w tym zakresie na Praktyczny poradnik: Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE),
w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i w Szwajcarii, sugerujący wskaźnik, zgodnie z którym za pracę o marginalnym charakterze uznawać będzie się pracę zajmującą mniej niż
5 % regularnego czasu pracy pracownika i/lub przynoszącą mniej niż 5 % jego całkowitego wynagrodzenia.

Przede wszystkim podkreślić w tym miejscu wypada, że wskazany poradnik w żadnej mierze nie stanowi źródła prawa ani też zawarte w nim sugestie nie mogą być uznane
w jakikolwiek sposób za wiążące, gdyż brak ku temu podstawy prawnej. Odwoływanie się do niego może mieć natomiast znaczenie pomocnicze, ponieważ przepis art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego wszedł w życie stosunkowo niedawno (z dniem 28 czerwca 2012r., dodany przez art. 2 pkt 2 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 465/2012 z dnia 22.05.2012r., zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (Dz.U.UE.L. z 2012r.
nr 149 poz. 4).

Wydaje się, że pod tym też kątem Sąd I instancji pomocniczo odwołał się do uregulowania art. 14 ust. 8 rozporządzenia wykonawczego, w którym zawarta jest wykładnia użytego w przepisie art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia podstawowego pojęcia znacznej części pracy najemnej lub działalności na własny rachunek.

Apelująca już w odwołaniu starała się wykazać, że zawarta i wykonywana przez nią umowa o pracę nie spełnia kryteriów pracy o charakterze marginalnym, bowiem w jej przypadku nie została spełniona koniunkcja zajmowania przez tę pracę 5% regularnego czasu pracy i przynoszenia 5% całkowitego wynagrodzenia.

Jeżeli już jednak odwoływać się do przytoczonego Poradnika, to zauważyć wypada, że w cytowanym fragmencie nie posługuje się on bynajmniej wyłącznie koniunkcją, lecz używa sformułowania i/lub , zatem wskazuje na koniunkcję oraz alternatywę, w zależności od okoliczności konkretnego przypadku.

O ile koniunkcja zdań w logice, jak słusznie podnosiła ubezpieczona w odwołaniu, prawdziwa jest jedynie w przypadku, gdy oba zdania są prawdziwe, o tyle jednak alternatywa zdań dla swej prawdziwości wymaga prawdziwości co najmniej jednego z tych zdań.

Przekładając to na stan sprawy – kryterium sformułowane w Poradniku alternatywnie zostałoby spełnione, gdyby praca świadczona przez ubezpieczoną na rzecz (...) zajmowała jej 5% regularnego czasu pracy lub przynosiła 5% całkowitego wynagrodzenia.

Wracając na grunt niniejszego sporu przypomnieć wypada, że ubezpieczona, prowadząca w Polsce działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w handlu nieruchomościami, wykonywała na rzecz (...) pracę przez jeden weekend w miesiącu, w tym jeden dzień w Czechach i jeden dzień na Słowacji.

Skoro pracę tę świadczyła wyłącznie w weekendy i równocześnie porównuje się ją
z czasem pracy osoby prowadzącej działalność gospodarczą, to najzupełniej słusznie podniósł organ rentowy, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą nie ma mowy
o czasie pracy, wynikającym z uregulowań Kodeksu pracy, zatem można zasadnie uznać,
że pracę na podstawie umowy o pracę świadczyła średnio przez 2/3 dni w miesiącu,
tj. ok. 6,7% czasu pracy.

Jeżeli natomiast chodzi o kryterium uzyskiwanego wynagrodzenia, to jak wynika
z przywoływanego przez ubezpieczoną zeznania podatkowego za rok 2012 (PIT-36) w roku tym uzyskała ona dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej w łącznej wysokości 12.776,43 zł (poz. D.1.53 oraz PIT-B poz. D), zaś za granicą osiągnęła dochód w wysokości 94,03 zł (poz. H oraz PIT/ZG) (por. k. 22 a.s.).

Z kolei z przedstawionego przez ubezpieczoną podsumowania księgi przychodów
i rozchodów oraz obliczenia dochodu za okres rozliczeniowy, obejmujący okres od stycznia do czerwca 2013r. (por. k. 22 a.s.) wynika w sposób jednoznaczny, że dochód ubezpieczonej jako wspólnika spółki cywilnej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wyniósł
w tym okresie 9.436,56 zł. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że dla celów obliczenia zaliczki na podatek dochodowy ubezpieczona może skorzystać z odliczenia strat wykazanych w latach ubiegłych, na które się powołuje.

Omówiony powyżej, a przedstawiony przez ubezpieczoną materiał dowodowy zdaniem Sądu Apelacyjnego w pełni potwierdza trafność ustalenia, poczynionego przez Sąd I instancji, że w relacji do prowadzonej ówcześnie w Polsce działalności gospodarczej
w zakresie pośrednictwa w handlu nieruchomościami praca w charakterze promotora szkoleń internetowych, wykonywana przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy zawartego z (...), nie miała ani istotnego znaczenia jeśli chodzi o poświęcany jej czas pracy
i zaangażowanie (wyrażające się m.in. w praktycznym realizowaniu potencjalnej możliwości wypracowania prowizji od sprzedaży – jedynie dwukrotnie i to w minimalnej wysokości), ani też uzyskiwany z tytułu jej wykonywania dochód nie miał – wbrew twierdzeniom apelacji – istotnego, a niemal wręcz żadnego, znaczenia ekonomicznego.

Najzupełniej słusznie uznał zatem Sąd I instancji, że praca ta miała (bowiem stosunek pracy ustał z dniem 30 czerwca 2013r.) charakter marginalny w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego, czyli nie powinna być brana pod uwagę do celów określenia ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego.

A skoro tak – to zgodnie z art. 11 ust. 1 i ust. 3a, przy uwzględnieniu art. 13 ust. 3 oraz art. 13 ust. 1 pkt b (i) rozporządzenia podstawowego jedynym ustawodawstwem, któremu podlegała M. K. z tytułu ubezpieczeń społecznych w spornym okresie, było ustawodawstwo polskie, któremu podlegała z tytułu prowadzonej wówczas działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 205 poz. 1585 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł
jak w wyroku.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 kpc w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490).

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA M.Małek-Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek