Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Jolanta Pietrzak (spr.)
Sędziowie	SSA Marek Żurecki SSO del. Beata Torbus
Protokolant	Beata Kłosek

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania A. A. (A. A. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 15 stycznia 2014r. sygn. akt IX U 1850/13

oddala apelację.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. B. Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 686/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9.08. 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że A. A., jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 5.02.2013r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż brak dowodów materialnych świadczących
o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej a fakt, iż ubezpieczona dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w miesiącach poprzedzających rozpoczęcie zasiłku daje podstawy do przyjęcia, iż zgłoszenie do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej miało na celu uzyskanie zawyżonych świadczeń
z ubezpieczenia chorobowego.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona. Wskazała, iż przed wystąpieniem
u niej choroby nowotworowej świadczyła usługi zgodnie z przedmiotem swojej działalności, osiągnęła w tym zakresie odpowiedni dochód, stworzyła w początkowej fazie działalności gospodarczej system klienteli, która wyrażała chęć dalszej współpracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 15.01.2014r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił,
że ubezpieczona, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu od 5.02.2013r. oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 5.02.2013r.

Sąd ustalił:

Ubezpieczona ma wykształcenie wyższe, jest mgr historii, przez 10 lat mieszkała w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, gdzie pracowała w charakterze kelnerki, nauczycielki.

Ubezpieczona jest mężatką, ma dwoje dzieci - córkę urodzona we (...)oraz syna urodzonego w (...) Mąż jest obywatelem Stanów Zjednoczonych.

Ubezpieczona po kilkuletnim przebywaniu w Stanach Zjednoczonych chciała wrócić do Polski, zamieszkać w kraju wraz z całą rodziną. W tym celu rozpoczęła przygotowania do uruchomienia własnej działalności gospodarczej w Polsce, mającej polegać (na początku) na wypożyczaniu strojów karnawałowych.

W tym celu w październiku i listopadzie 2012r. dokonała zakupu takich strojów na wyprzedażach w Stanach Zjednoczonych (ubezpieczona dysponuje około 120 strojami dla dzieci w wieku od 3 do 10 lat).

Ubezpieczona pod koniec 2012r. przyjechała do Polski. Rozpoczęła działania zmierzające do prowadzenia własnej działalności, tj. formalności urzędowe, przygotowała i rozprowadzała ulotki reklamowe, uruchomiła stronę internetową wypożyczalni.

Ubezpieczona kierowała swoją ofertę do indywidualnego klienta, jak i do żłobków, przedszkoli, szkół oraz zakładów fotograficznych.

A. A. rozpoczęła prowadzenie działalności od 5 lutego 2013r. w R., przy ul. (...) w lokalu, będącym jej własnością, nabytą wraz z mężem
31 grudnia 2012r. Działalność polegała na wypożyczaniu strojów karnawałowych. Do
19 lutego 2013r. ubezpieczona zawarła ponad 30 umów wypożyczenia strojów karnawałowych. Przez okres pierwszych dwóch tygodni od rozpoczęcia prowadzenia działalności ubezpieczona osiągnęła dochód w kwocie ponad 2.500,00 zł.

Ubezpieczona planowała w przyszłości poszerzyć działalność o organizowanie przyjęć dla dzieci, otworzenie w tym celu restauracji dla dzieci.

Ubezpieczona złożyła deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA za miesiące od 02/2013r. do 06/2013r. z następującą podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne: za luty 2013r. - 7.500,00 zł, za marzec 2013r. - 9.100,00 zł, za kwiecień 2013r. - 9.100,00 zł, za maj 2013r. - 4.403,23 zł, za czerwiec 2013r. - 0 zł.

Za okres od 16.05.2013r. do 31.07.2013r. został ubezpieczonej wypłacony zasiłek chorobowy.

Ubezpieczona opłacała składki wskazane powyżej z dochodów uzyskiwanych przez jej męża, który nadal pracuje w Stanach Zjednoczonych, na którego utrzymaniu jest do dnia dzisiejszego, gdyż obecnie ubezpieczonej została wstrzymana wypłata zasiłku macierzyńskiego.

Przy deklarowaniu podstawy wymiaru składek ubezpieczona, po dokonaniu analizy rynku, miała na uwadze rodzaj prowadzonej przez nią działalności, atrakcyjność oferty, trwanie najlepszego sezonu do prowadzenia tego typu działalności, tj. sezonu karnawałowego, posiadanie własnego lokalu, tj. nieponoszenie kosztów najmu lokalu oraz plany w zakresie poszerzenia działalności o restaurację dla dzieci. Równocześnie ubezpieczona była finansowo przygotowana na opłacanie składek od takich podstaw jak deklarowane, gdyż środki na ich opłacanie pochodziły ze wspólnego, małżeńskiego budżetu, którego wysokość na to pozwalała, gdyż mąż ubezpieczonej osiąga stałe dochody w Stanach Zjednoczonych.

Ubezpieczona 20 lutego 2013r. udała się do Stanów Zjednoczonych w celu zakupienia dodatkowych strojów karnawałowych. W trakcie tego pobytu z uwagi na złe samopoczucie, omdlenia, skorzystała z pomocy medycznej, w trakcie której zdiagnozowano raka piersi oraz stwierdzono stan ciąży. Z uwagi na to rozpoznanie ubezpieczona została w Stanach Zjednoczonych i podjęła leczenie (po konsultacji jej stanu zdrowia z lekarzami w Polsce), gdyż poziom leczenia, rodzaj chemioterapii nowotworu jest w Stanach skuteczniejszy. Ubezpieczona przeszła operację usunięcia piersi.

Ubezpieczona przebywając już w Stanach Zjednoczonych, po konsultacji z centralą ZUS
w W., złożyła w organie rentowym zaświadczenie o ciąży wysokiego ryzyka, braku zdolności do pracy oraz także zaświadczenie od onkologa o stanie zdrowia.

W sierpniu 2013r. ubezpieczona urodziła zdrowe dziecko. Pod koniec listopada 2013r. zakończyła leczenie chemią w Stanach i przyjechała do Polski na święta Bożego Narodzenia. Obecnie planuje powrót do Stanów, gdyż od połowy stycznia ma zaplanowaną tam dalszą chemioterapię.

Obecnie działalność gospodarczą ubezpieczonej prowadzi jej brat R. D..

Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał odwołanie za zasadne podnosząc w motywach tego rozstrzygnięcia co następuje:

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia czy ubezpieczona faktycznie prowadziła działalność gospodarczą i w związku z tym podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Przeprowadzone postępowanie wykazało, iż ubezpieczona, planując zamieszkanie na stałe
w Polsce, powrót ze Stanów Zjednoczonych, mając na uwadze rynek pracy w Polsce, fakt,
iż w Polsce nie pracowała po ukończeniu studiów, podjęła decyzję o samozatrudnieniu,
tj. rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej i faktycznie od dnia 5.02.2013r. działalność tę prowadziła. Do otwarcia działalności ubezpieczona czyniła już przygotowania w 2012r.,
w październiku i listopadzie 2012r. zakupiła jeszcze w Stanach stroje karnawałowe, których wypożyczanie było głównym przedmiotem działalności w początkowym okresie, zakupiła lokal. Ubezpieczona w tym czasie nie była w ciąży, jak i nie wiedziała o chorobie nowotworowej.

Ponadto, zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie nie budzi zastrzeżeń wysokość zadeklarowanych podstaw wymiaru składek, w sytuacji gdy ubezpieczona posiadała własne zaplecze lokalowe do jej prowadzenia, rozpoczynała działalność w sezonie karnawałowym, planowała poszerzenie działalności i gdy wreszcie opłacanie takich składek od początku prowadzenia działalności było możliwe z uwagi na dobrą sytuację finansową małżeńską.

Jednocześnie postępowanie przeprowadzone w niniejszej sprawie w żadnym wypadku nie wykazało twierdzeń organu rentowego, że zgłoszenie ubezpieczonej do ubezpieczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej miało na celu uzyskanie zawyżonych świadczeń
z ubezpieczenia społecznego, gdyż niewątpliwie ubezpieczona nie mogła planować takiego pogorszenia stanu zdrowia, który u niej wystąpił, stąd twierdzenia takie organu rentowego są, w ocenie Sądu, całkowicie bezpodstawne.

Organ rentowy będący stroną tego procesu w toku postępowania nie wykazał, by jego twierdzenia, zawarte w zaskarżonej decyzji i jej uzasadnieniu polegały na prawdzie a nie stanowiły jedynie jednej z szeregu możliwych wersji - w tym przypadku korzystnej dla organu rentowego. Organ rentowy w toku postępowania przed Sądem nie złożył żadnych dowodowych wniosków.

Organ rentowy przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, nie kwestionował tego tytułu i przyjął składki za 2013r.

W tym stanie rzeczy uznać należało, że ubezpieczona od dnia 5.02.2013r. prowadzi działalność gospodarczą i w związku z tym podlega ubezpieczeniom społecznym.

Apelację od tego wyroku wywiódł organ rentowy zarzucając:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia - tj. art. 233 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób:

a. naruszający zasady doświadczenia życiowego w zakresie:

- w jakim Sąd uznał, za wiarygodne, że dokonując zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w dniu 15.02.2013r., odwołująca nie była świadoma że jest w ciąży;

- w jakim Sąd uznał za wiarygodne i prawnie doniosłe zadeklarowanie przez odwołującą podstawy wymiaru w kwocie 9.100 zł w sytuacji, gdy odwołująca deklarowała prowadzenie sezonowej działalności polegającej na wypożyczaniu strojów karnawałowych, z której przychód wynieść miał ok. 2.500 zł w lutym 2013r.;

b. wewnętrznie sprzeczny - w zakresie, w jaki Sąd z jednej strony ustalił, że środki na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne za odwołującą pochodziły z dochodów jakie osiągał jej mąż z pracy w Stanach Zjednoczonych i na taki sposób finansowania odwołująca i jej mąż byli wcześniej przygotowani, a z drugiej - że wysoka podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społecznie była deklarowana z uwzględnieniem rodzaju działalności, atrakcyjności oferty, nieponoszenia kosztów najmu
i rozszerzenia działalności - a więc była uzasadniona spodziewanymi przychodami
z działalności,

2. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych do rozstrzygnięcia sprawy wskutek bezzasadnego pominięcia wniosku dowodowego organu rentowego
o przeprowadzenie dowodu z dokumentacji leczenia i prowadzenia odwołującej
w okresie ciąży oraz dowodu z opinii biegłego celem ustalenia, czy stan zdrowia odwołującej rzeczywiście pozwalał na podjęcie działalności gospodarczej;

3. naruszenie prawa materialnego - tj. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 205 z 2009r., poz. 1585 ze zm.) przez przyjęcie, że w stosunku do odwołującej spełnione zostały przesłanki do uznania ją
za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą podczas gdy
w rzeczywistości takie przesłanki nie istnieją.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 5.02.2013r., czyli inaczej rzecz ujmując wyłączył A. A. z tych ubezpieczeń, do których ona się zgłosiła wskazując jako tytuł podlegania tym ubezpieczeniom prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zadaniem Sądu I instancji w tej sytuacji było rozstrzygnięcie, czy zasadnym było owo wyłączenie, czyli rozstrzygnięcie, czy istniał tytuł ubezpieczenia, czy też nie, a zatem rozstrzygnięcie czy owa działalność gospodarcza była rzeczywiście prowadzona.

Obowiązek ubezpieczenia związany jest bowiem z faktycznym wykonywaniem działalności gospodarczej stąd formalne zarejestrowanie tej działalności w organie ewidencyjnym a nawet złożenie deklaracji zgłoszeniowej do ubezpieczeń i opłacenie składki na ubezpieczenia nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczona faktycznie prowadziła wskazaną wyżej działalność gospodarczą.

W tej sytuacji kluczową kwestią dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy jest prawidłowość poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych i tym samym prawidłowość dokonanej przez tenże Sąd oceny dowodów.

W tym zakresie po pierwsze należy podnieść, iż ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Obejmuje ona rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się
ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi.

Ocena ta powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli zatem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Musi się ona zatem ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Odnosząc te uwagi ogólne do rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje
za własne.

Skarżący nie wykazał bowiem, że wnioskowanie Sądu I instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom doświadczenia życiowego, czy nie uwzględniało nadto jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, natomiast skuteczność procesowych zarzutów apelacji zależna była właśnie od wykazania powyższego.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że organ rentowy nie jest uprawniony do kwestionowania zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek kwoty, jeżeli jest ona zgodna z przepisami prawa ubezpieczeń społecznych oraz mieści się w granicach przewidzianych tym prawem dla podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Oczywiście okoliczność, że organ rentowy nie jest uprawniony do kwestionowania deklarowanej podstawy wymiaru składki (w przypadku zasadnego zgłoszenia do ubezpieczenia) nie oznacza, że tenże organ nie może, dla wykazania, że działalność nie była rzeczywiście prowadzona, a tym samym zgłoszenie nie było zasadne, wskazywać na istotną rozbieżność między deklarowaną podstawą wymiaru składek a poziomem wykazywanych przychodów.

Takie działanie organu rentowego jest możliwe.

W rozpatrywanej sprawie organ rentowy tak właśnie uczynił ale w świetle zgromadzonego materiału dowodowego wskazującego na rzeczywiste prowadzenie działalności wyciągnięty na podstawie tej rozbieżności przez skarżącego wniosek, że działalność nie była prowadzona, nie jest uprawniony.

Samo bowiem istnienie takiej rozbieżności nie może stanowić dowodu na okoliczność,
że działalność prowadzona faktycznie nie była a innych dowodów na okoliczność,
że ubezpieczona faktycznie nie prowadziła działalności organ rentowy nie przedstawił.

Zresztą Sąd I instancji czyniąc kwestionowane ustalenia odniósł się do tej okoliczności
i wyjaśnił logicznie swoje stanowisko w tej sprawie.

Nie jest zasadny także drugi zarzut apelacji.

Zmierzając do wykazania, że ubezpieczona nie prowadziła faktycznie działalności a jedynie dokonała jej zarejestrowania i zgłoszenia się do ubezpieczeń celem uzyskania w przyszłości świadczeń zasiłkowych, organ rentowy zaproponował przeprowadzenie dowodu
z dokumentacji lekarskiej dla ustalenia, że ubezpieczona dowiedziała się o ciąży i chorobie wcześniej oraz z opinii biegłego lekarza dla ustalenia, czy była zdolna do podjęcia działalności gospodarczej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie było zatem błędem Sądu I instancji pominięcie takich dowodów.

Wszakże obowiązujące przepisy prawne nie uzależniają prowadzenia działalności gospodarczej od zdolności do pracy czy też posiadania dobrego stanu zdrowia, ani nie zabraniają podejmowania działalności gospodarczej kobietom chorym lub będącym w ciąży. W tym stanie rzeczy nawet ustalenie, że ubezpieczona wiedziała o chorobie lub ciąży przed zarejestrowaniem działalności i zgłoszeniem się do ubezpieczenia nie stałoby na przeszkodzie ustaleniu, że działalność była prowadzona, a tym samym istniał tytuł do ubezpieczenia.

Podniesione okoliczności zadecydowały o uznaniu przez Sąd Apelacyjny, iż zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający dla poczynienia istotnych w sprawie ustaleń
i pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczona dokonała zasadnego zgłoszenia do ubezpieczeń jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wobec uznania trafności ustalenia, że ubezpieczona prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą za chybiony musiał być uznany także trzeci zarzut apelacji, tj. naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 205
z 2009r., poz. 1585 ze zm.).

Tym samym za prawidłowy uznać należało wyrok Sądu I instancji zmieniający decyzję organu rentowego i ustalający, że ubezpieczona, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu od 5.02.2013r. oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 5.02.2013r.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art.385 k.p.c. oddalił apelację jako pozbawioną podstaw.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. B. Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM