Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. uznał stanowisko (...) Sp. z o.o. w G. wyrażone we wniosku z dnia 21 czerwca 2019 r.:

1.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi Spółka zawarła umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby
z Ukrainy, zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia
o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

2.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia
o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

3.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

4.  uznaje za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi Wnioskodawca zamierza zawrzeć umowy zlecenia - zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

5.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Republiki Azerbejdżanu, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

6.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat,

7.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Republiki Azerbejdżanu, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat,

8.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które będą wykonywały „pracę sezonową”,

9.  za nieprawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, które będą wykonywały „pracę sezonową”.

Organ rentowy wskazał, że zawarcie przez osobę fizyczną z polskim podmiotem umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych na mocy art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i wykonywanie tej umowy na terytorium Polski jest przesłanką do uznania jej
za tytuł do tych ubezpieczeń. Sam fakt zawarcia jej z cudzoziemcem, który nie posiada karty stałego pobytu, nie może przesądzać o uznaniu, że spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 5 ust. 2 tej ustawy. ZUS podniósł nadto, że z brzmienia tego przepisu wynika,
iż zawarte w nim warunki należy interpretować łącznie. Podał też, że dla stwierdzenia, czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu do podlegania ubezpieczeniom, a nie sam czas trwania jego pobytu w Polsce.

W związku z tym organ rentowy uznał, że w przedstawionym przez odwołującą się stanie faktycznym oraz w zdarzeniach przyszłych art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania, a osoby wykonujące umowy zlecenia zawarte
ze Spółką podlegają lub będą podlegały ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.

W odwołaniu od tej decyzji (...) Sp. z o.o. w G. działająca przez pełnomocnika będącego adwokatem domagała się jej zmiany i uznania, że:

- brak jest obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców Ukrainy, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, z którymi zawarła umowę zlecenia na terytorium RP, zgodnie ze stanowiskiem wskazanym we wniosku,

- brak jest obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców – Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, a z którymi będzie zawierać umowy zlecenia oraz umowę o pracę, zgodnie ze stanowiskiem wskazanym we wniosku.

Wniosła również o zasądzenia kosztów zastępstwa adwokackiego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podnosząc okoliczności zawarte zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. akt VIII U 1674/19 Sąd Okręgowy
w Gliwicach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stanowisko (...) Sp. z o.o.
w G. uznał za:

a)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi Spółka zawarła umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

b)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

c)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji zatrudnione na podstawie zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia
o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

d)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy
i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,

e)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznych przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Republiki Azerbejdżanu, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy
i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,

f)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat,

g)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Republiki Azerbejdżanu, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat,

h)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, które będą wykonywały „pracę sezonową”,

i)  prawidłowe w sprawie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez obywateli państw obcych, z którymi zamierza zawrzeć umowy zlecenia – zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, które będą wykonywały „pracę sezonową”,

oraz zasądził na rzecz odwołującej się od organu rentowego kwotę 180 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie akt organu rentowego ustalił Sąd, że w dniu 24 czerwca 2019 r. (...)
Sp. z o.o. złożyła wniosek o wydanie pisemnej interpretacji. Wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia zleceniobiorców spoza UE, tj. osoby
z Ukrainy, na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż
6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Podniosła nadto, że ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia:

1.  zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Republiki Gruzji na podstawie §2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia
o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

2.  zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10
ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia
20 kwietnia 2004 roku oraz art.104 kpa,

3.  zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art.114, art.98 ust 1 i 2, art.104, art. 118 ust. 1, art. 240
pkt 1, art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach,

4.  zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, na podstawie art. 88n – 88y ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. oraz art.104 kpa – tzw. „praca sezonowa”.

W ocenie odwołującej się, obecnie zatrudnieni oraz zatrudniani w przyszłości przez nią obywatele Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, w sposób opisany powyżej, z którymi ma ona zawarte umowy zlecenia oraz będzie zawierała umowy zlecenia, których pobyt w Polsce ma charakter tymczasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego), a którzy nie posiadają kart stałego pobytu – na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie. Zdaniem Spółki zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni
w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma i nie będzie miał charakteru stałego.

W dniu 3 lipca 2019 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Gliwicach przytoczył treść art. 34
ust. 1, ust. 2. ust. 3 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz art. 6
ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i art. 5 ust. 2 i art. 83d ustawy z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i stwierdził, że odwołanie zasługuje
na uwzględnienie.

Sąd I instancji podał, że spór w rozstrzyganej sprawie zasadniczo dotyczył interpretacji art. 5
ust. 2 ustawy systemowej, bowiem strony interpretowały ten przepis odmiennie.

Podniósł Sąd, że istotne znaczenie dla zastosowania tego przepisu ma ustalenie, jaki charakter ma pobyt obywatela państwa obcego na obszarze RP, tj. ustalenie, czy jest to pobyt „stały”, czy „niestały”. Wskazał Sąd, że Sąd Najwyższy w wyroku z 28 maja 2008 r., sygn. I UK 303/07 podał, że z przepisu tego nie wynikało – przed dniem 1 maja 2004 r. – wymaganie łącznego spełnienia przez obywatela państwa obcego przesłanki braku stałego charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej i warunku zatrudnienia w placówkach wymienionych w tym przepisie. Przed dniem 1 maja 2004 r. przez pojęcie „pobyt o charakterze stałym” obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej rozumiało się zezwolenie na zamieszkanie lub osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadanie statusu uchodźcy albo zgodę na pobyt tolerowany (udzielone na podstawie ówcześnie obowiązujących przepisów o cudzoziemcach), bądź zezwolenia na pracę (wydane na podstawie przepisów
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu). Stanowisko to było rozwinięciem poglądu przyjętego we wcześniejszym wyroku Sądu Najwyższego z 28 października 2003 r., sygn.
II UK 122/03, w którym stwierdzono, iż obywatel państwa obcego posiadający kartę stałego pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
w Polsce, a to dlatego, że posiadanie karty stałego pobytu jest równoznaczne z uzyskaniem zezwolenia na stałe zamieszkanie na terytorium RP w rozumieniu przepisów o cudzoziemcach. Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2009 r.,
sygn. II UK 11/09 i z dnia 6 września 2011 r., sygn. I UK 60/11).

Sąd Okręgowy odwołał się także do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r., sygn.
I UK 303/07, zgodnie z którym wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie daje podstaw do uznania, iż poprzez użycie w tym przepisie spójnika „i” zawiera on koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
nie ma charakteru stałego i po drugie – obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni
w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to,
że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w wyrokach: z dnia
17 stycznia 2007 r., sygn. I UK 225/06, z dnia 6 stycznia 2009 r., sygn. II UK 116/08
i z dnia 6 września 2011 r., sygn. I UK 60/11.

Sąd I instancji podkreślił, że Spółka w sposób jednoznaczny wskazała, że zawarła umowy zlecenia z obywatelami Ukrainy, a w przyszłości na zamiar zatrudnić oraz zawrzeć umowy zlecenia z obywatelami państw spoza UE, tj. Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu z pobytem czasowym do 6 miesięcy, do 1 roku
i do 3 lat oraz w ramach pracy sezonowej. Zdaniem Sądu osoby te można zakwalifikować do obywateli państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego.

Sąd podniósł nadto, że ze stanu faktycznego przedstawianego przez odwołującą się we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, wynika, iż obywatele wymienionych w nim państw obcych, mają pracować wyłącznie w trakcie wymienionych w tym wniosku pobytów czasowych. Zauważył Sąd, że przedmiotem niniejszego postępowania nie była ocena rzeczywistego charakteru pobytu obywateli państw obcych na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej, ponieważ stan faktyczny w sprawie o interpretacje przepisów prawa nie może być podważany.
Spór dotyczy wyłącznie przepisów prawa znajdujących zastosowanie w stanie faktycznym przedstawionym przez odwołującą się.

W konsekwencji Sąd Okręgowy w Gliwicach na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku, a o kosztach procesu rozstrzygnął na mocy art. 98 § 1 kpc w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego,
to jest:

1)  art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w odniesieniu do wnioskodawcy spełniona została dyspozycja tego przepisu w sytuacji, gdy nie wypełnił on drugiego ustawowego wymogu, tj. nie był zatrudniony w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych – aby nie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym,

2)  art. 6 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że zatrudnione na podstawie umowy zlecenia osoby nie będące obywatelami Polski ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym w Polsce, w sytuacji gdy przepisy te nie uzależniają faktu podlegania przez zleceniobiorców obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od takich kryteriów jak obywatelstwo, czy też status pobytu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, co winno prowadzić do uznania, że zleceniobiorcy pochodzący z tych państw wykonujący na terenie Rzeczpospolitej Polskiej umowy zlecenia podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym,

3)  art. 2a ust. 1 i 2 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich niezastosowanie, co doprowadziło do bezprawnego zróżnicowania sytuacji prawnej zleceniobiorców nie będących obywatelami Polski, ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej (tj. obywateli Ukrainy), z sytuacją obywateli Rzeczpospolitej Polskiej w kontekście obowiązku podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
w sytuacji, gdy przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej nie uzależnia objęcia tymi ubezpieczeniami zleceniobiorców od innych okoliczności niż posiadania statusu zleceniobiorcy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej,

4)  art. 6 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2 ustawy systemowej poprzez stwierdzenie, że cudzoziemcy, których pobyt nie ma charakteru stałego, zatrudnieni przez polskiego przedsiębiorcę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na podstawie umów zlecenia nie mają obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym,

5)  art. 6 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r. w związku z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że obywatele Ukrainy wykonujący pracę wyłącznie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie podlegają ustawodawstwu tej Umawiającej się strony, na której terytorium pracują.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Po przytoczeniu stanu faktycznego i prawnego sprawy skarżący stwierdził, że spełnienie przesłanek określonych w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej musi mieć charakter łączny, tzn.:

-

dana osoba jest cudzoziemcem,

- jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego,

-

jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Literalne brzmienie treści art.5 ust.2 ustawy systemowej, który posługuje się łącznikiem
„i” oznaczającym koniunkcję, przewiduje konieczność spełnienia obu przesłanek określonych
w tym przepisie. Nie sposób zatem przyjąć, iż spełnienie przez cudzoziemca jednego
z wymogów w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałoby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

W ocenie organu rentowego przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie uzależniają objęcia wskazanymi w niej ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania lub pobytu. Natomiast istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy o pracę, czy innej umowy, np. umowy zlecenia, rodzącej zgodnie
z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach takiej umowy na obszarze Polski. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest, gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta umowa o pracę, czy umowa zlecenia.

Skarżący stwierdził nadto, że w przypadku, gdy cudzoziemiec podejmuje na terytorium Rzeczypospolitej jakąkolwiek aktywność zawodową (np. świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia), stanowiącą tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, tzn. zgodnie
z art. 6 ustawy systemowej, ma obowiązkową podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym, płatnik składek powinien dokonać stosownego zgłoszenia (zleceniobiorcy) do ubezpieczeń społecznych, a następnie powinny być opłacane należne z tej racji składki na te ubezpieczenia. Czasokres podlegania temu obowiązkowi jest zakreślony czasokresem istnienia podstawy objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym (okresem w którym wykonywana jest umowa o pracę lub umowa zlecenia). W tym zakresie ZUS odwołał się do orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.

W ocenie ZUS dla stwierdzenia, czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu podlegania ubezpieczeniom, a nie czas trwania jego pobytu w Polsce. Tym samym to, że według podanego we wniosku stanu faktycznego cudzoziemcy mieliby przyjeżdżać na czas oznaczony nie oznacza, że ich pobyt nie ma charakteru stałego. Rodzaj dokumentu potwierdzającego pobyt w Polsce, jakim legitymuje się cudzoziemiec ma znaczenie wtórne. Istotne jest, czy w określonym przedziale czasowym cudzoziemiec faktycznie przebywa w Polsce i czy wykonuje działalność, z którą ustawa wiąże obowiązek ubezpieczeń społecznych. Z tej przyczyny fakt uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt czasowy (na czas określony) wcale nie oznacza, że jego pobyt w Polsce
nie ma charakteru stałego w rozumieniu art.5 ust.2 ustawy systemowej.

Organ rentowy wskazał nadto na uregulowania zawarte w Umowie między Rzeczypospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Wskazać na wstępie należy, że strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy, a postępowanie przeprowadzone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach i zarzuty podniesione w apelacji pozwalały na przyjęcie, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Stąd też Sąd II instancji
skierował sprawę na posiedzenie niejawne (art.374 kpc).

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył oceny stanowiska (...) Sp. z o.o. w G. wyrażonego we wniosku z 21 czerwca 2019 r. o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 162)
w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 423 ze zm.) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w L..

Zdaniem wnioskodawcy obecnie zatrudnieni oraz zatrudniani w przyszłości przez Spółkę obywatele Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Republiki Azerbejdżanu, z którymi ma ona zawarte umowy zlecenia oraz będzie zawierała umowy zlecenia, których pobyt w Polsce ma charakter tymczasowy (tj. pobyt nie ma charakteru
stałego), którzy nie posiadają kart stałego pobytu – na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Organ rentowy w decyzji z dnia 3 lipca 2019 r. uznał to stanowisko za nieprawidłowe, a Sąd Okręgowy w Gliwicach zaskarżonym wyrokiem podzielił stanowisko Spółki.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (ust. 2). Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji przedstawia
stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie (ust. 3).

Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji uznające za prawidłowe stanowisko (...) Sp. z o.o. w G. wyrażonego we wniosku z 21 czerwca 2019 r.
o wydanie pisemnej interpretacji.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej wykładni art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń.

Zgodnie z tym przepisem, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Trafnie, odwołując się do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, Sąd I instancji
wskazał, że przepis ten odnosi się nie tylko cudzoziemców zatrudnionych w placówkach w nim wymienionych, ale także do cudzoziemców niezatrudnionych w takich placówkach, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego.

Stanowisko to w pełni podziela także Sąd Apelacyjny, stąd też za zbędne uznano ponowne przytaczanie w tym miejscu stanowiska (argumentacji) przedstawionej przez Sąd Okręgowy.

W ocenie Sądu II instancji zaskarżony wyrok nie narusza również pozostałych powołanych
w apelacji przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych regulujących zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Podkreślić trzeba, że w rozstrzyganej sprawie ocenie nie podlega rzeczywisty charakter pobytu obywateli państw obcych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Wszak istota interpretacji polega na tym, iż stan faktyczny przyjęty we wniosku, na tym etapie nie może być podważany,
a we wniosku jednoznacznie wskazano, że chodzi wyłącznie o pobyt o charakterze tymczasowym.

Podanie we wniosku limitów czasowych pobytu wynikających z przepisów regulujących pobyt cudzoziemców na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie oznacza, że są one tożsame z okresami podejmowania aktywności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia społecznego.

Zauważyć należy, że art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zmienia podstawowej reguły stanowiącej, że obowiązek ubezpieczenia społecznego – także wobec obywateli państw obcych – powstaje m. in. od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia i trwa do dnia wygaśnięcia lub rozwiązania tej umowy (art.13 pkt 2). Podkreślić przy tym trzeba, że art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 tej ustawy mają zastosowanie do tych obcokrajowców, których pobyt na obszarze Polski jest stały
(co wynika z art. 5 ust. 2).

Wyrok Sądu Okręgowego nie narusza art. 2a ust. 1 i 2 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy
z dnia 13 października 1998 r. Wykładni tych przepisów należy bowiem dokonywać
w powiązaniu z art. 5 ust. 2 tej ustawy. Pryzmując – jak wskazano we wcześniejszych rozważaniach – że przepis ten odnosi się nie tylko do cudzoziemców zatrudnionych
w placówkach w nim wymienionych, ale także do cudzoziemców niezatrudnionych w takich placówkach, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego,
nie sposób uznać za nierówne traktowanie braku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez obcokrajowców wykonujących w Polsce umowę zlecenia, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego.

Odnośnie umowy z dnia 18 maja 2012 r. o zabezpieczeniu społecznym (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1373) zawartej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Ukrainą zauważyć należy, iż z jej
art. 6 wynika, że jeżeli art. 7 i 8 umowy nie stanowią inaczej, osoba, do której stosuje się niniejsza umowa podlega ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium wykonuje pracę. Oznacza to, że obywatele Ukrainy, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą i wykonują pracę na obszarze Polski będą podlegali ustawodawstwu polskiemu. Zastosowanie wobec nich będzie więc miała ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,
w tym także art. 5 ust. 2.

Skoro – zgodnie ze stanem faktycznym przedstawionym we wniosku o interpretację – sprawa dotyczy obywateli Ukrainy, którzy nie mają stałego pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, wykonują w Polsce umowy zlecenia zawarte z polskim przedsiębiorca – nie będą oni podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania tych umów.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się bezzasadna, Sąd II instancji na mocy art. 385 kpc oddalił ją.

/-/ SSA W.Bzibziak