Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2009 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Krystyna Merker (spr.)
Sędziowie	SSA Krystyna Budzianowska SSA Małgorzata Woźnowska-Gallos
Protokolant	Aneta Szafruga

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2009r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. S. (J. S. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego J. S.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 12 grudnia 2008r. sygn. akt IV U 2285/08

oddala apelację.

/-/ SSA M.Woźnowska-Gallos /-/ SSA K.Merker /-/ SSA K.Budzianowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 548/09

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 sierpnia 2008 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu J. S. przyznania emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Nie uznano okresu pracy od 1 lipca 1986 roku do nadal jako zatrudnienia w szczególnych warunkach, ponieważ z dokumentacji nie wynika, aby ubezpieczony w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace wymienione w wykazie.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony J. S. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji podnosząc, iż jako zastępca kierownika zakładu gospodarczego - kierownika grupy robót nadzorował bezpośrednio prace brygad remontowych wykonujących prace na wydziałach będących w ruchu. Wskazał nadto, iż inne czynności związane z funkcją kierownika zakładu gospodarczego wykonywał poza ośmiogodzinnym czasem pracy, w tym często w domu. Na rozprawie w dniu 28 listopada 2008 roku ubezpieczony sprecyzował swoje roszczenie domagając się uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w okresie od 1 lipca 1986 roku do 31 grudnia 2002 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w C. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Zaskarżonym wyrokiem z 12 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie J. S..

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że J. S. urodził się (...).

W dniu 17 czerwca 2008 roku, ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Organ rentowy uznał ubezpieczonemu staż emerytalny w wymiarze 30 lat, 4 miesięcy i 24 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 1 miesiąca i 24 dni okresów nieskładkowych. W (...) Klubie Sportowym (...) Zakładzie (...) w M. J. S. zatrudniony był od dnia 1 lipca 1987 roku, w tym na stanowiskach kierownika grupy robót od dnia 1 lipca 1987 roku, a dodatkowo od dnia 1 maja 1987 roku na stanowisku zastępcy kierownika zakładu gospodarczego oraz kierownika zakładu gospodarczego od dnia 1 stycznia 2003 roku. Zgodnie ze schematem organizacyjnym przedmiotowego Klubu, kierownik grupy robót podlega bezpośrednio kierownikowi zakładu gospodarczego, któremu podporządkowany jest również starszy referent ds. pracowniczych, specjalista bhp, specjalista ds. kosztorysu, specjalista ds. zaopatrzenia, główny księgowy zakładu, księgowy, kasjer oraz referent ds. administracyjnych. Natomiast kierownik zakładu gospodarczego podlega bezpośrednio prezesowi zarządu. J. S. jako kierownik grupy robót, zastępca kierownika zakładu odpowiedzialny był za organizację prac brygad remontowych w Wydziałach Huty (...) zgodnie z umowami i zamówieniami zawartymi między (...) Klubem Sportowym (...) M. Zakładem (...) a Hutą (...) SA. W spornym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu nadzorował prace remontowe m.in. na wydziale pieca szybowego, spiekalni i kwasu siarkowego, tlenku cynku, rafinerii ołowiu. Prace te wykonywane były na wydziałach będących w ruchu. Ubezpieczony odpowiadał także za terminowość i jakościowe wykonanie zawartych umów i zamówień jak również za zabezpieczenie brygad w niezbędne materiały i narzędzia. Ubezpieczony wykonywał także pewne obowiązki administracyjne, tj. sporządzał miesięczne dokumenty do rozliczenia czasu pracy brygad, prowadził stanowiskowe szkolenia bhp jak również dziennik budowy dla poszczególnych wydziałów. Przyjmował także przekazywane przez kierownika UR lub inspektora nadzoru zakresy i warunki wykonania robót remontowych a następnie przekazywał je brygadzistom, uzgadniał także na bieżąco zmiany w wprowadzanych zakresach robót remontowych. W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 27 i 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uznał, że odwołanie J. S. nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny oraz że ma wymagany okres zatrudnienia. Spornym natomiast było, czy ubezpieczony przepracował 10 lat w warunkach szczególnych. Ubezpieczony przedstawił świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych wystawione przez (...) Klub Sportowy (...) Zakład (...) w M., zgodnie z którym w okresie od 1 lipca 1986 roku do 31 grudnia 2002 roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali na stanowiskach kierownika grupy robót oraz zastępcy kierownika zakładu - kierownika grupy robót wymienione w wykazie B, dziale II poz. 17 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. W dokumencie tym wskazano nadto, iż od dnia 1 stycznia 2003 roku ubezpieczony nadal, jednak nie stale świadczy pracę w warunkach szczególnych na stanowisku kierownika zakładu. Z załączonego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wynika, iż zgodnie z cytowanym wyżej rozporządzeniem wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali. Określenie to jest jednak bardzo ogólne i niejasne i dlatego w celu sprecyzowania owego stanowiska należało sięgnąć do zarządzeń resortowych mających w takich przypadkach jedynie rolę informacyjną i uzupełniającą. W niniejszej sprawie takim posiłkowym dokumentem jest załącznik Nr 2 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w sprawie stanowisk prac, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, na które zresztą powołuje się pracodawca ubezpieczonego. Dokument ten nie tylko precyzuje stanowiska uprawniające do niższego wieku emerytalnego ale również wyszczególnia zakłady pracy, w których taką pracę się wykonuje. Huta (...) w T. wymieniona jest wśród innych zakładów zajmujących się produkcją i przetwórstwem ołowiu i kadmu przy pracach wymienionych w pozycjach od 9 do 17, tj.:

-

w wydziałach (oddziałach) przerobu i segregacji złomu akumulatorowego oraz rudy ołowiano - cynkowej (poz. 9);

-

w wydziałach prażalni i spiekalni (poz. 10);

-

w wydziałach (oddziałach) rafinerii ołowiu (poz. 11);

-

w wydziałach produkcji tlenków kadmu i ołowiu (poz. 12);

-

w wydziałach proszków rozpylanych (poz. 13); w wydziale (...) Zakładów (...) (poz. 14);

-

w wydziale hutniczym (poz. 15);

-

pracownicy stale i bezpośrednio zatrudnieni przy konserwacji i remontach maszyn i urządzeń produkcyjnych w wydziałach będących w ruchu wymienionych w poz. 9-15 (poz. 16) oraz

-

pracownicy bezpośredniego dozoru stale zatrudnieni w wydziałach wymienionych w poz. 9-15 (poz. 17).

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy sprawował dozór nad pracownikami zatrudnionymi przy konserwacji i remontach maszyn i urządzeń produkcyjnych na wydziałach będących w ruchu. Wykonywane remonty odbywały się bowiem przy ruchu maszyn. Sporadycznie zdarzały się natomiast planowe przestoje. Do obowiązków ubezpieczonego należało zatem koordynowanie prac na poszczególnych wydziałach produkcyjnych. Charakter pracy wnioskodawcy potwierdzili także powołani w sprawie świadkowie, którzy zeznali, iż J. S. bezpośrednio nadzorował ich pracę, albowiem w związku z brakiem stanowiska mistrza taką pracę wykonywał ubezpieczony jako zastępca kierownika zakładu gospodarczego. Wskazali oni nadto, że ubezpieczony pracował w ubraniu roboczym oraz w masce ochronnej - jak pracownicy fizyczni.

Sąd pierwszej instancji wskazał również, powołując się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 195/-7, że fakt wykonywania pewnych obowiązków administracyjnych przez ubezpieczonego nie wyklucza zaliczenia takiej pracy do wykonywanej w warunkach szczególnych.

Jednakże pomimo sprawowania przez J. S. stale i w pełnym wymiarze czasu bezpośredniego dozoru nad pracownikami zatrudnionymi przy konserwacji i remontach maszyn i urządzeń produkcyjnych na wydziałach będących w ruchu, Sąd Okręgowy odmówił przyznania żądanego świadczenia. Wskazał, że prace nadzorowane przez ubezpieczonego wymienione zostały w powołanym wyżej zarządzeniu resortowym w pkt 16. Natomiast zgodnie z powyższym wykazem, pracę pracowników bezpośredniego dozoru można zaliczyć do prac wykonywanych w warunkach szczególnych jedynie jeżeli sprawują stały nadzór nad pracownikami zatrudnionymi w wydziałach wymienionych w poz. 9-15. Tym samym nadzór nad pracownikami zatrudnionymi przy konserwacji i remontach maszyn i urządzeń produkcyjnych, jako wymienione w poz. 16, wyklucza możliwość przyznania wnioskodawcy emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł o oddaleniu odwołania na podstawie art. 477 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł ubezpieczony zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

-

naruszenie prawa materialnego a to: art. 32 i 49 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony nie nabył prawa do emerytury wcześniej, ponieważ nie wykazał odpowiedniego stażu pracy w warunkach szkodliwych, tymczasem należało przyjąć na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy (świadectw, zaświadczeń) oraz zeznań świadków i ubezpieczonego, że ubezpieczony spełnił warunki do wcześniejszej emerytury pracując przez okres od 1 lipca 1986 r. do 31 grudnia 2002 r. w warunkach szkodliwych dla zdrowia,

-

art. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez błędną interpretację polegającą na stwierdzeniu, że praca wykonywana przez ubezpieczonego, a mianowicie bezpośredni nadzór nad pracownikami zatrudnionymi przy konserwacji i remontach maszyn w oddziałach będących w ruchu - nie spełnia kryteriów pracy w warunkach szczególnych, mimo że ubezpieczony przebywał z podległymi mu pracownikami na oddziałach, gdzie wydobywały się opary gazów i było wysokie zapylenie,

-

naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 kpc przez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnych ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i przyjęcie, że ubezpieczony nie pracował w warunkach szczególnych, choć fakt ten potwierdzili świadkowie, którzy wykonywali pracę pod nadzorem ubezpieczonego, oraz co wynika ze świadectwa pracy ubezpieczonego.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania oraz przyjęcie, że ubezpieczony nabył prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony podniósł, że świadkowie potwierdzili, że wykonywał on prace w warunkach szczególnych. Jeśli nawet nie był zatrudniony bezpośrednio w Wydziałach objętych wykazem prac w warunkach szczególnych, to praktycznie w tych warunkach szkodliwych dla zdrowia pracował. Świadkowie, którzy zeznawali w postępowaniu, także skorzystali z przejścia na wcześniejszą emeryturę.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna, dlatego podlega oddaleniu.

Na wstępie odnosząc się do twierdzeń ubezpieczonego zawartych w apelacji należy się odnieść do zarzutów dotyczących naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Sąd Okręgowy orzekając w niniejszej sprawie, dokonał właściwych ustaleń faktycznych, prawidłowo oceniając przy tym zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego wyprowadził właściwe ustalenia i wnioski, w oparciu o które prawidłowo zastosował normy prawa materialnego, zaś sposób procedowania w sprawie odpowiadał wymogom określonym w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.

Przechodząc do rozpoznania zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego stwierdzić należy, że zgodnie z treścią art. 32 ust.l w zw. z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art.32ust.2).

Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.).

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do

okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia).

Pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące

warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B (§ 8 rozporządzenia).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wydanym przez (...) Klub Sportowy (...) Zakład (...) z siedzibą w M. z dnia 16 czerwca 2008 r., ubezpieczony w okresie od 1 lipca 1986 r. do 31 grudnia 2002 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie B, dział IV, poz. 2 na wydziałach Huty (...) S.A. (...) na stanowisku kierownika grupy robót wymienionym w dziale II, pod poz. 17, a także na stanowisku zastępcy kierownika zakładu kierownika grupy robót wymienionym w dziale II, poz. 17 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

Gdyby chcieć oprzeć się wyłącznie na tym świadectwie należałoby uznać pracę ubezpieczonego za wykonywaną w warunkach szczególnych. Jednakże ubezpieczony faktycznie musiałby być pracownikiem bezpośredniego dozoru stale zatrudnionym w wydziałach wymienionych w pozycjach od 9-15, tak jak stanowi o tym świadectwo pracy.

Tymczasem ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony nie był stale zatrudniony w wydziałach wymienionych w poz. 9-15, albowiem zatrudniony był w firmie zewnętrznej i nadzorował pracowników w wydziałach będących w ruchu wymienionych pod poz. 16.

Oznacza to, że ubezpieczony nie spełnił wymogów uprawniających go do otrzymania emerytury w wieku niższym. Stanowiska tego nie zmienia fakt, że ubezpieczony nadzorując prace podległych mu pracowników faktycznie okresowo przebywał w Wydziałach wymienionych w poz. 9-15, w których zatrudnienie zaliczane jest do pracy w warunkach szczególnych. Świadczą o tym między innymi zeznania świadka J. F., który zeznał, że w podległym mu wydziale spiekalni w zależności od zadania ubezpieczony pracował około 3-4 godzin lub do ukończenia awarii. Z zeznań tych wynika także, że ubezpieczony nie był zatrudniony stale w tym wydziale i przebywał tam jedynie czasowo, (k. 24,verte)

Również podnoszona przez ubezpieczonego okoliczność, że niektórzy ze świadków zeznających w jego sprawie otrzymali emeryturę po ukończeniu 55 roku życia nie może odnieść zamierzonego skutku. Każdy przypadek jest bowiem inny i rozpoznawany w sposób zindywidualizowany, a to oznacza, że nie może mieć bezpośredniego przełożenia na sytuację prawną i faktyczną ubezpieczonego.

Mając na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art.385 kpc o oddaleniu apelacji.

/-/ SSA M.Woźnowska-Gallos /-/ SSA K.Merker /-/ SSA K.Budzianowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek