Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Maria Małek - Bujak (spr.)
Sędziowie	SSA Marek Żurecki SSA Ewa Piotrowska
Protokolant	Sebastian Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2012 r. w Katowicach

sprawy z odwołania Z. N. (Z. N. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 14 grudnia 2011 r. sygn. akt X U 2409/11

oddala apelację.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA E. Piotrowska

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 381/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2011r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu Z. N. przeliczenia wysokości emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,8 do miesięcy w jakich korzystał on
z urlopu wypoczynkowego będąc zatrudnionym jako zawodowy ratownik górniczy w (...) S.A. w B..

Od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł odwołanie domagając się jej zmiany
i podwyższenia emerytury z uwzględnieniem przelicznika 1,8.

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011 roku (sygn. akt X U 2409/11) Sąd Okręgowy -Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do przeliczników górniczych - 1,8 za okresy pracy:

- od 1 do 29 lutego 1992r. i od 1 do 31 sierpnia 1992r.,

- od 1 do 31 lipca 1993r. i od 1 do 31 grudnia 1993r.,

- od 1 do 28 lutego 1994r., od 1 do 30 czerwca 1994r. i od 1 do 31 lipca 1994r.,

- od 1 do 31 maja 1995r. i 1 do 31 sierpnia 1995r.,

- od 1 do 30 czerwca 1996r., od 1 do 31 lipca 1996r. i od 1 do 31 sierpnia 1996r.,

- od 1 do 31 stycznia 1997r., od 1 do 28 lutego 1997r., od 1 do 31 lipca 1997r., od
1 do 31 sierpnia 1997r. i od 1 do 31 grudnia 1997r.,

- od 1 do 31 stycznia 1998r. i od 1 do 31 lipca 1998r.,

- od 1 do 31 lipca 1999r., i od 1 do 31 grudnia 1999r.,

- od 1 do 29 lutego 2000r., od 1 do 30 czerwca 2000r., od 1 do 31 lipca 2000r. i od
1 do 30 września 2000r.,

- od 1 do 28 lutego 2001r., od 1 do 31 lipca 2001r., od 1 do 31 sierpnia 2001r. i od
1 do 31 października 2001r.,

- od 1 do 31 stycznia 2002r., od 1 do 28 lutego 2002r., od 1 do 31 sierpnia 2002r., od 1 do 31 października 2002r. i od 1 do 30 listopada 2002r.,

- od 1 do 31 stycznia 2003r., od 1 do 30 czerwca 2003r., od 1 do 31 sierpnia 2003r.
i od 1 do 31 października 2003r.,

- od 1 do 31 stycznia 2004r., 1 do 29 lutego 2004r., od 1 do 30 kwietnia 2004r., od
1 do 31 sierpnia 2004r., od 1 do 30 września 2004r. i od 1 do 31 grudnia 2004r.,

- od 1 do 31 stycznia 2005r., od 1 do 31 sierpnia 2005r., od 1 do 31 października
2005r. i od 1 do 31 grudnia 2005r.,

- od 1 do 31 lipca 2006r., od 1 do 30 listopada 2006r. i od 1 do 31 grudnia 2006r.,

- od 1 do 30 czerwca 2007r., od 1 do 31 lipca 2007r., od 1 do 30 września 2007r.
i od 1 do 31 października 2007r.,

- od 1 do 31 marca 2008r., od 1 do 31 sierpnia 2008r. i od 1 do 31 grudnia 2008r.,

- od 1 do 31 stycznia 2009r., od 1 do 31 sierpnia 2009r., od 1 do 30 września 2009r.
i od 1 do 31 grudnia 2009r.,

- od 1 do 28 lutego 2010r., od 1 do 30 czerwca 2010r., od 1 do 31 sierpnia 2010r.
i od 1 do 31 października 2010r.,

- od 1 do 28 lutego 2011r. i od 1 do 31 marca 2011r.

jakie należy uwzględnić przy ustaleniu wysokości emerytury górniczej ubezpieczonego w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.

Na podstawie akt emerytalnych ubezpieczonego, Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony Z. N. (ur. w dniu (...)) jest zatrudniony w (...) S.A. w B. w okresie od 1 stycznia 1992r. do nadal na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach uprawniających do prowadzenia i nadzorowania prac ratowniczych pod ziemią, jako zawodowy ratownik górniczy: od 1 stycznia 1992r. do 28 lutego 1997r. jako zmianowy kierownik górniczego pogotowia ratowniczego, od 1 marca 1997r. do 28 lutego 1998r. jako mechanik specjalistycznego sprzętu ratowniczego, od 1 marca 1998r. do 31 marca 2007r. jako zmianowy kierownik górniczego pogotowia ratowniczego, a od 1 kwietnia 2007r. do nadal jako kierownik zmianowy dyżurujących zastępów ratowniczych pod ziemią.

Przez cały ten okres zatrudnienia ubezpieczony jest członkiem drużyny ratowniczej (...). Zasadą było i jest, że gdy ubezpieczony przepracował cały miesiąc i nie korzystał
z urlopów wypoczynkowych ani zwolnień lekarskich, to w takim miesiącu zawsze miał ponad połowę zjazdów pod ziemię. Natomiast w miesiącach, w jakich przebywał na urlopie, suma dniówek urlopowych wraz z dniówkami przepracowanymi była zawsze większa niż połowa dniówek roboczych w miesiącu. Organ rentowy zastosował do nich przelicznik 1,4.

Na podstawie art. 230 k.p.c., Sąd I instancji uznał za przyznane przez organ rentowy, że pracując pod ziemią w spornym okresie ubezpieczony uczestniczył w akcjach ratowniczych, pracach profilaktycznych lub innych np. przy wyznaczaniu dróg ucieczkowych na kopalniach. Gdy nie wykonywał obowiązków pracowniczych pod ziemią, to pełnił dyżur w (...) prowadząc zajęcia na kursach ratowników i mechaników sprzętu ratowniczego. Jego współpracownikom przy obliczaniu świadczeń emerytalnych uwzględniono dniówki urlopowe, jako okresy pracy pod ziemią.

Ponadto, w oparciu o akta emerytalne ubezpieczonego, Sąd Okręgowy ustalił, że decyzją z dnia 2 sierpnia 2011r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury, począwszy od dnia 6 lipca 2011r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 50 lat. Jednocześnie zawieszono wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczonego. Ustalając wysokość świadczenia,
206 miesięcy wykonywanej przez ubezpieczonego pracy górniczej obliczono według przelicznika 1,8. Zaskarżoną decyzją z dnia 15 września 2011r. o przeliczeniu emerytury ponownie przyjęto, iż ubezpieczony przepracował 206 miesięcy pracy górniczej obliczonej według przelicznika 1,8. W dwóch ostatnich decyzjach o ustaleniu wysokości świadczenia, ograniczono do 45 lat okres pracy górniczej, do którego zastosowano przeliczniki.

Sąd I instancji w oparciu o akta sprawy o sygn. XU 1658/11, ustalił również, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego - Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 12 października 2011r., wydanym w sprawie o analogicznym stanie faktycznym
i prawnym zmieniono decyzję organu rentowego i przyznano ubezpieczonemu prawo do przeliczników górniczych - 1,8 za okresy pracy górniczej świadczonej w ramach zatrudnienia na stanowisku zawodowego ratownika górniczego pod ziemią, w jakich korzystał z urlopu wypoczynkowego w takim wymiarze, że suma dniówek urlopowych wraz z dniówkami przepracowanymi pod ziemią była większa niż połowa dniówek roboczych, choć ilość dniówek przepracowanych pod ziemią była wówczas mniejsza niż połowa dniówek roboczych w miesiącu. W tamtej sprawie organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie przyznał, iż miesiące, o jakich tu mowa należy uznać za równoznaczne z takim miesiącem,
w którym pracownik przepracował pod ziemią wszystkie dniówki robocze. Wniosek
o oddalenie odwołania wynikał tam wyłącznie z nie przedłożenia przez ubezpieczonego dokumentów zawierających informacje o okresach urlopów, co uniemożliwiało przeliczenie świadczenia zgodnie z przyjętym na wstępie założeniem.

Dokonując rozważań prawnych, Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 51 ust. 1
pkt 2, art. 50 d ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.),
§ 3 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2 poz. 8) oraz § 2 i 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 31 marca 2008r. w sprawie sposobu ewidencjonowania przez pracodawców okresów zatrudnienia na stanowiskach, na których okresy pracy górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, oraz na niektórych innych stanowiskach pracy górniczej (Dz. U.
Nr 72, poz. 423), stwierdzając, że należało zmienić zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonemu prawo do przeliczników górniczych - 1,8 za wymienione na wstępie miesiące, w jakich przebywał on na urlopie, a suma dniówek urlopowych wraz z dniówkami przepracowanymi pod ziemią była większa niż połowa dniówek roboczych w miesiącu, które należy uwzględnić przy ustaleniu wysokości emerytury górniczej ubezpieczonego
w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.

Uzasadniając swoje stanowisko, Sąd Okręgowy wskazał na wstępie, iż istotę sporu stanowi rozstrzygnięcie czy przy obliczaniu wysokości emerytury ubezpieczonego, okresy pracy górniczej świadczonej przez niego od 1 stycznia 1992r. do 31 marca 2011r. w ramach zatrudnienia go, jako zawodowego ratownika górniczego pod ziemią, w jakich korzystał
z urlopu wypoczynkowego w takim wymiarze, że suma dniówek urlopowych wraz
z dniówkami przepracowanymi była większa niż połowa dniówek roboczych w miesiącu, należy obliczyć według przelicznika 1,8.

Według Sądu Okręgowego, analiza porównawcza przepisu art. 50 d ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej prowadzi do wniosku, że praca na stanowiskach wskazanych w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. jest zaliczana w wymiarze półtorakrotnym, niezależnie od ilości dniówek roboczych w miesiącu przepracowanych pod ziemią. Natomiast pracę na stanowiskach ujętych w załączniku nr 4
do tego rozporządzenia zalicza się w wymiarze półtorakrotnym tylko wówczas, gdy pracownik dozoru lub kierownictwa ruchu kopalń, o jakim tam mowa, przepracował co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią. Tym samym, wyłącznie ostatnio wymieniona grupa pracowników musi przepracować takie minimum pod ziemią, by mieć ten okres zaliczony do pracy wykonywanej w wymiarze półtorakrotnym. Ubezpieczony niewątpliwie do tej grupy nie należy. Jego stanowiska nie wymieniono bowiem w załączniku nr 4 do cytowanego rozporządzenia, co oznacza, że nie stosuje się do niego przepisu art. 50 d ust. 2 ustawy emerytalnej.

Na poparcie swojego stanowiska, Sąd I instancji powołał się na wyrok tutejszego Sądu Apelacyjnego z dnia 6 lutego 2007r. o sygn. akt III AUa 2991/05, gdzie Sąd ten wyraził pogląd, iż przelicznik 1,8 w takich właśnie wypadkach się stosuje.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości, apelujący zarzucił mu naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 50 d ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach o rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyznaniem ubezpieczonemu - wykonującemu w ramach zatrudnienia
w (...) S.A. w B. pracę zarówno na powierzchni jak i pod ziemią, prawa do zastosowania, przy ustaleniu wysokości emerytury, przeliczników górniczych w wysokości 1,8, z ograniczeniem do 45 lat, za miesiące, w których pracownik nie spełnił warunku przepracowania pod ziemią co najmniej połowy dniówek roboczych.

Wskazując na powyższy zarzut, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania.

Uzasadniając wniesiony środek odwoławczy, organ rentowy wskazał, że zgodnie
z przyjętymi zasadami postępowania i przyjętą wykładnią przepisów dotyczącą ustalania wysokości emerytur górniczych - popartą informacjami, które organ rentowy uzyskał
w ramach współpracy z (...) S.A. w B., do pracowników zatrudnionych, podobnie jak ubezpieczony, na stanowisku zmianowego kierownika górniczego pogotowia ratowniczego i kierownika zmiany dyżurujących zastępów ratowniczych pod ziemią - na zasadzie analogii - stosowane są te same zasady, jak
w przypadku pracowników dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, ponieważ wykonywana przez nich praca ma charakter mieszany (częściowo zrealizowana jest na powierzchni, a częściowo pod ziemią).

Z tego powodu, zdaniem apelującego, do stanów faktycznych, jak w niniejszej sprawie, znajduje zastosowanie art. 50 d ust. 2 wskazanej wyżej ustawy. Podstawowym dowodem, w oparciu o który dokonuje się ustaleń faktycznych jest w tym przypadku wykaz zjazdów, który pracodawca ma obowiązek prowadzić na zasadach określonych
w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. Nr 2, poz. 8) oraz rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 31 marca 2008r. w sprawie sposobu ewidencjonowania przez pracodawców okresów zatrudnienia na stanowiskach, na których okresy pracy górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, oraz na niektórych innych stanowiskach pracy górniczej (Dz. U. Nr 72, poz. 423).

Zdaniem organu rentowego, ścisła, językowa wykładnia przepisu art. 50 d ust. 2 powyższej ustawy prowadzi do wniosku, iż w stosunku do pracowników objętych zakresem jego zastosowania w wymiarze półtorakrotnym można zaliczyć wyłącznie te miesiące,
w których spełniony jest warunek (taktycznego) wykonywania pracy pod ziemią przez
co najmniej połowę dniówek roboczych. Niespełnienie tego warunku - niezależnie od powodów z jakich to nastąpiło - powoduje wyłączenie niektórych miesięcy z okresów zaliczanych z przelicznikiem 1,5 na prawo do emerytury górniczej i odpowiednio - 1,8 na wysokość emerytury. Wbrew temu co stwierdził Sąd I instancji, takie rozumienie przepisu nie godzi - według apelującego - w prawa pracownicze zagwarantowane przepisami Kodeksu pracy.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie było podstaw do zamiany zaskarżonej odwołaniem decyzji organu rentowego, ponieważ materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że w spornych miesiącach odwołujący nie spełnił warunku przepracowania pod ziemią co najmniej połowy dniówek roboczych, wobec czego do ustalenia wysokości emerytury należało zastosować przelicznik 1,4 zamiast 1,8 (art. 51 ust. 1 pkt 3).

Ponadto, odnosząc się do zawartych w uzasadnieniu wyroku uwag Sądu I instancji dotyczących sprawy rozstrzygniętej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach pod
sygn. akt XU 1658/11, od którego organ rentowy nie wniósł apelacji, powołując się na treść art. 366 k.p.c., podniósł, że z faktu braku apelacji, Sąd I instancji wywodzi błędne wnioski, przyjmując, że organ rentowy zgodził się z jego rozstrzygnięciem, gdy tymczasem strona nie skorzystała z prawa wniesienia apelacji, kierując się zasadami ekonomiki procesowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji rozpoznał bowiem sprawę prawidłowo, nie naruszając przepisów prawa materialnego ani procesowego, przeprowadzając staranne postępowanie dowodowe, dokonał właściwej oceny materiału dowodowego, którą Sąd Apelacyjny w pełni podziela.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostaje to czy przy obliczaniu wysokości emerytury ubezpieczonego, okresy pracy górniczej świadczonej przez niego od 1 stycznia 1992r. do 31 marca 2011r., w ramach zatrudnienia go jako zawodowego ratownika górniczego pod ziemią, w jakich korzystał z urlopu wypoczynkowego w takim wymiarze, że suma dniówek urlopowych wraz z dniówkami przepracowanymi była większa niż połowa dniówek roboczych w miesiącu, należy obliczyć według przelicznika 1,8.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyraził swój pogląd prawny w powyższej kwestii
w powołanym przez Sąd I instancji wyroku tutejszego Sądu z dnia 6 lutego 2007r. o sygn. akt III AUa 2991/05, który w dalszym ciągu podtrzymuje. Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym podziela ten pogląd w całości. Zastosowanie bowiem przedmiotowego przelicznika 1,8 do ubezpieczonego zatrudnionego w (...) Spółce Akcyjnej w B. na stanowisku zawodowego ratownika górniczego, znajduje swoje uzasadnienie nie tylko w przepisach ustawy emerytalnej, ale także
w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. Nr 2, poz. 8), który w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wskazuje pod pozycją 21, że przelicznik 1,5 stosuje do ratowników kopalnianych drużyn ratowniczych
i ratowników zatrudnionych w (...).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, to właśnie ta gotowość do wykonywania pracy ratownika górniczego powoduje, że we wspomnianym wyżej rozporządzeniu z 1994r. została stworzona swoistego rodzaju fikcja prawna, iż niezależnie od tego ile taka osoba będzie miała zjazdów pod ziemię w miesiącu ciągle jest ratownikiem (...) i z tego powodu będzie miała zastosowany przelicznik 1,8.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdził, że zaskarżony wyrok
w pełni odpowiada stanowi faktycznemu i prawnemu sprawy, zaś zarzuty apelacji okazały się nieuzasadnione, orzekając jak w sentencji, na mocy art. 385 k.p.c.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA E. Piotrowska

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JR