Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Marek Procek (spr.)
Sędziowie	SSA Jolanta Pietrzak SSA Tadeusz Szweda
Protokolant	Beata Przewoźny

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2013r. w Katowicach

sprawy z powództwa K. T. (K. T. )

przeciwko (...) Sp. z o. o w B.

o zadośćuczynienie pieniężne

na skutek apelacji powoda K. T.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej

z dnia 18 września 2012r. sygn. akt VI P 16/11

1.oddala apelację,

2.zasądza od powoda K. T. na rzecz strony pozwanej (...) Spółka z o.o. w B. kwotę 1.800zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem apelacyjnym.

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Procek /-/ SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III APa 66/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 maja 2011 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach, na skutek apelacji powoda K. T., uchylił wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 7 września 2010 r., sygn. akt VI P 22/09, częściowo
w zakresie dotyczącym zasądzenia od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz powoda K. T. kwoty 49.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za rozstrój zdrowia powoda wywołany warunkami pracy u strony pozwanej oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu i w tej części przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temuż Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Motywując swoje orzeczenie Sąd Apelacyjny wskazał, iż powód wystąpił ze, znajdującym oparcie w treści art. 445 w zw. z art. 435 k.c., żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za rozstrój zdrowia powoda wywołany warunkami pracy
u pozwanej. Zgodnie zaś z powołanym przepisem, zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej, określanej również jako krzywda, która przejawia się w ujemnych doznaniach (cierpieniach) fizycznych i psychicznych wywołanych uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Uszkodzenie ciała jest to naruszenie integralności cielesnej organizmu, zaś rozstrój zdrowia to inne postaci zakłócenia w jego funkcjonowaniu.

Tak opisane roszczenie wyznaczone zostało poprzez przesłanki w postaci:

-

szkody rozumianej jako cierpienia fizyczne i psychiczne;

-

faktu rodzącego odpowiedzialność odszkodowawczą - w analizowanej sprawie warunków pracy;

-

adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy dwiema powyższymi przesłankami (art. 361 § 1 k.c.).

Według Sądu drugiej instancji, ocenić zatem należało, czy przesłanki te występują
w niniejszej sprawie.

W pierwszej kolejności zatem należało ustalić w jakich konkretnie warunkach powód świadczył pracę u strony pozwanej. W tym zakresie Sąd I instancji poprzestał jedynie na ustaleniu, iż powód pracował u pozwanej na stanowisku operatora procesów produkcyjnych. W szczególności nie przeprowadził w tym celu dowodów z dokumentów znajdujących się
w aktach osobowych powoda, a także z dokumentów będących w dyspozycji służby bhp pozwanej.

Nie ustalił również w istocie, czy u powoda wystąpiło uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia. Streścił jedynie historię choroby powoda ze Szpitala (...) w W.. Tymczasem, po wnikliwym ustaleniu warunków, w jakich świadczył powód pracę
u pozwanej, przeprowadzić należało dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny przemysłowej. Biegły tej specjalności, w oparciu o dokumentację medyczną
i po przeprowadzeniu własnych badań wskazałby, czy i w jakim rozmiarze doszło u powoda
do rozstroju zdrowia wywołanego warunkami pracy u pozwanej.

Skoro wydanie wyroku do tak opisanego żądania wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 386 § 1 k.p.c., orzekł
w zaprezentowany wyżej sposób.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy w powołanym wyżej zakresie, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 września 2012 r. sygn. VI P 16/11 oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje orzeczenie Sąd Okręgowy wskazał, iż powód był zatrudniony
u strony pozwanej w okresie od dnia 1 lipca 2004 r. do dnia 30 grudnia 2008 r. jako operator procesów produkcyjnych. Łącząca strony ostatnio umowa o pracę na czas nieokreślony została rozwiązana na zasadzie porozumienia stron.

Przed podjęciem pracy u pozwanej powód został skierowany na badania profilaktyczne, uzyskując w dniu 22 czerwca 2004 r. zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy do czerwca 2005 r. na stanowisku operatora maszyn z wyłączeniem pracy w hałasie powyżej 85 decybeli. Również w trakcie kolejnych badań okresowych, przeprowadzonych
w dniach 4 września 2006 r. i 6 października 2008 r., powód uzyskiwał zdolność do pracy.

W dniu 1 lipca 2004 r. powód otrzymał instruktaż wstępny ogólny z zakresu bhp, natomiast szkolenie z zakresu bhp przeszedł w dniu 3 września 2004 r.

W takcie zatrudnienia u pozwanej powód pracował przy obsłudze elektrodrążarek, urządzeń do kasetowania i szlifierek.

W dniu 20 października 2004 r. Przedsiębiorstwo (...) w B., sporządziło na zlecenie pozwanej sprawozdanie
z badań środowiska pracy w zakresie substancji chemicznych i pyłów, hałasu, oświetlenia
i środowiska termicznego. W sprawozdaniu tym, obejmującym również środowisko pracy na stanowiskach zajmowanych przez powoda, nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm. Wskazano jedynie na niedoświetlenie stanowisk pracy związanych z obsługą elektrodrążarek.

W pozwanym zakładzie pracy dokonywane były pomiary środowiska pracy
i czynników szkodliwych dotyczących stanowisk, na których powód świadczył pracę, natomiast pomiary pól elektromagnetycznych na elektrodrążarkach wykonane zostały
w czasie kiedy powód nie pracował już u pozwanej.

W okresie zatrudnienia powód został przez pozwaną poinformowany o ryzyku zawodowym a także o szkodliwych czynnikach i ich stężeniach występujących w środowisku pracy oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (k. 284).

Państwowa Inspekcja Pracy dokonywała kontroli u pozwanego pracodawcy
w czerwcu i wrześniu 2004 r., w październiku 2007 r., w maju 2008 r. oraz w marcu 2010 r., w zakresie obejmującym m.in. badanie i pomiary czynników szkodliwych w środowisku pracy, wentylację, drogi komunikacyjne i transportowe, zaplecze higieniczno-sanitarne, wynagrodzenia, pierwszą pomoc medyczną, ochronę przeciwpożarową, komisję bhp, przygotowanie pracowników do pracy. W ich przebiegu nie stwierdzono uchybień w zakresie bieżącego i terminowego przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy. W protokole z kontroli przeprowadzonej w 2010 r. podano, że badań
i pomiarów dokonują firmy, które posiadają akredytację PCA do wykonywania tego rodzaju czynności.

Po rozwiązaniu stosunku pracy K. T. przebywał w okresie od 20 do 28 maja 2009 r. w Szpitalu (...) w W.-B. z powodu zespołu kaszlowo-omdleniowego do diagnostyki (wykluczenie przyczyny płucnej), nikotynizmu, neurastenii oraz nadciśnienia tętniczego. W epikryzie podano, iż wynik wykonanej spirometrii jest prawidłowy. Podjęto próbę bronchofiberoskopii, ale okazała się nieudana ze względu na brak współpracy, podczas tych badań pacjent manifestował krótkotrwałe omdlenia, bez wiotkości mięśni
z zachowanym kontaktem. Wykonano również UKG, próbę wysiłkową, Holtera i konsultację neurologiczną. Pacjent został wypisany do domu w stanie ogólnym dobrym z zaleceniem ewentualnej dalszej diagnostyki w ramach Poradni Kardiologicznej.

Wykorzystując dowód z opinii biegłego sadowego z zakresu medycyny pracy oraz opinii zespołu biegłych sądowych z dziedziny psychologii klinicznej i psychiatrii,
Sąd Okręgowy przyjął, iż u powoda nie wystąpiło uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia związany z wykonywaną pracą u strony pozwanej i warunkami jakie tam panowały.

Według tegoż Sądu , przeprowadzone okresowo kontrole w zakresie spełnienia warunków BHP nie wykazały rażących naruszeń, a stwierdzone wysokie poziomy hałasu pozwany pracodawca ograniczał dostarczając pracownikom słuchawki na uszy.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne i orzekł o jego oddaleniu. O kosztach procesu rozstrzygnął na mocy art. 98 k.p.c.

W apelacji od zaprezentowanego wyroku powód, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób przekraczający ramy swobodnej oceny dowodów, w szczególności poprzez przyjęcie, iż sporządzona przez biegłego z zakresu medycyny przemysłowej opinia jest pełna i uwzględnia cały materiał dowodowy zebrany w sprawie,

- art. 217 § 2 k.p.c. poprzez zastosowanie w/w przepisu i oddalenie wniosku
o sporządzenie opinii uzupełniającej przez biegłego, pomimo iż opinia ta była niekompletna
i co za tym idzie nie może dać rzetelnej odpowiedzi na pytanie Sądu,

wniósł o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy za przyznaniem kosztów postępowania apelacyjnego.

Według apelującego, opinia biegłego sądowego z zakresu medycyny przemysłowej jest niekompletna i nie może być miarodajna.

Skarżący, kwestionując tę opinię, zarzucił jej brak jakiejkolwiek analizy występujących schorzeń u powoda w odniesieniu do oddziaływania pola elektromagnetycznego , które w sposób niewątpliwy oddziaływało na powoda w trakcie wykonywania przez niego pracy u pozwanej spółki.

Apelujący podniósł także, iż biegły nie przeprowadził badań kardiologicznych , pomimo iż powód cierpi na tego typu dolegliwości, a dodatkowo ma problemy
z nadciśnieniem .

Nie zostało przeprowadzone jak się wydaje podstawowe badanie spirometrii.
Po jednej nieudanej próbie biegły zaprzestał jej powtórzenia, bez podania przyczyny.

Brak – zdaniem skarżącego – szczegółowej analizy odnośnie kwestii czy stwierdzone
u powoda dolegliwości chorobowe uległy postępowi w trakcie wykonywanej u pozwanej spółki pracy przez powoda i po jej zakończeniu.

Biegły nie przeprowadził charakterystyki emulsji i elektrolitu, z którymi powód miał styczność w trakcie wykonywanej pracy pod kątem ich składu chemicznego i jego oddziaływania na organizm człowieka, mając na uwadze schorzenia występujące u powoda.

Skarżący dodał przy tym, iż w trakcie badania biegły przekazał mu, że na pewno będzie kontynuacja badań , gdyż w przypadku schorzeń występujących u powoda nie jest możliwe wydanie opinii po jednej wizycie.

Zatem – w ocenie apelującego – z powyższych powodów koniecznym jest przeprowadzenie całościowej i wyczerpującej opinii przez biegłego z zakresu medycyny pracy, dającej rzetelną odpowiedź w kwestii występujących u powoda schorzeń i ich związku przyczynowego z wykonywaną w pozwanej spółce pracą.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zwrot kosztów postępowania za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne, uznał,
że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przypomnieć zatem należy, iż powód występując, na zasadzie art. 445 w zw. z art. 435 k.c., z roszczeniem o zadośćuczynienie pieniężne za rozstrój zdrowia wywołany warunkami pracy u pozwanej, obowiązany był wykazać (udowodnić) wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego pracodawcy, w postaci:

1) faktu rodzącego odpowiedzialność odszkodowawczą, czyli warunków pracy

2) doznanej krzywdy (uszczerbku na zdrowiu),

3) związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem powodującym rozstrój zdrowia
a powstaniem szkody.

Kierując się zaleceniami przedstawionymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 maja 2011 r., Sąd pierwszej instancji, w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych powoda, przy wykorzystaniu dokumentów przedstawionych przez służby bhp pozwanej i dokumentów wytworzonych przez Państwową Inspekcję Pracy oraz przy wykorzystaniu dowodów z zeznań świadków i wyjaśnień powoda, ustalił warunki środowiska pracy występujące w okresie zatrudnienia powoda u pozwanej przy obsłudze elektrodrążarek, urządzeń do kasetowania i szlifierek.

Następnie, przy wykorzystaniu całości dokumentacji medycznej przedłożonej przez strony oraz dowodów z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy, chorób płuc, toksykologii i orzecznictwa lekarskiego R. S. oraz łącznej opinii zespołu biegłych sądowych z dziedziny psychiatrii B. R. i z zakresu psychologii klinicznej R. M., ustalił czy i jakiego rodzaju uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia wystąpił u powoda, a także ustalił, czy i w jakim stopniu doszło u powoda
do rozstroju zdrowia wywołanego warunkami pracy u pozwanej.

I tak, biegły sądowy R. S. w swej pisemnej opinii z dnia 12 maja 2012 r., po analizie dowodów zgromadzonych w sprawie oraz po przeprowadzeniu własnych badań, rozpoznał u powoda;

- nikotynizm,

- nadciśnienie tętnicze wyrównane po leku,

- rozpoznawanie zespołu kaszlowo-omdleniowego do diagnostyki bez przyczyny płucnej,

- okresowe dolegliwości bólowe kręgosłupa LS oraz C w dokumentacji,

- rozpoznawane objawy „nerwicowe” w dokumentacji,

- leczenie w poradni zdrowia psychicznego z dokumentacji POZ,

- stan po urazach,

- zez (na podstawie badania i dokumentacji) oraz brak stereometrii (na podstawie dokumentacji),

- tłuszczaki (?),

- zmiany audiometryczne bez upośledzenia słuchu.

Biegły wskazał przy tym, iż biorąc pod uwagę rodzaj narażenia zawodowego wynikający z dokumentacji oraz zakres obowiązków opisany w aktach sprawy może jednoznacznie wskazać na brak związku schorzeń z wykonywaną pracą u pozwanej oraz na brak pogorszenia w okresie zatrudnienia.

Trzeba przy tym podnieść, że opinia, jak każdy dowód w sprawie, staje się przedmiotem oceny sądu, który w uzasadnieniu orzeczenia musi dokonać wszechstronnej oceny całego materiału dowodowego, z którego skorzystał.

Tak więc, w celu określenia jej wartości dowodowej, w oparciu o normę art. 233 § 1 k.p.c., stwierdzono, że opinia ta:

- odpowiada na pytania postawione w tezie dowodowej;

- spełnia kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej;

- wydana została na podstawie, wskazanych przez sąd przesłanek;

- sporządzona została w sposób przejrzysty i zrozumiały dla osób nie posiadających wiadomości specjalnych.

Autorem opinii jest lekarz specjalista dysponujący wysokim poziomem wiedzy, zaś przedstawiony przez biegłego sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków,
nie budzą zastrzeżeń.

Zarzuty apelującego sprowadzają się do polemiki z ustaleniami Sądu Okręgowego poczynionymi przy wykorzystaniu przedstawionej opinii. Odnosząc się w sposób szczegółowy do ich treści, uznać je należy za chybione.

I tak, wbrew twierdzeniom skarżącego, biegły ocenił wpływ pola elektromagnetycznego na organizm powoda, podając, że brak dowodów przekroczenia jego dopuszczalnych wartości (s. 21 i 28 v. opinii). Przeprowadził również badanie ciśnienia krwi
i pracy serca powoda (s. 27 opinii), podając, iż nadciśnienie tętnicze jest dobrze regulowane
i nie spowodowało ani zmian narządowych ani zmian naczyniowych na dnie oka (s. 29 opinii). Istotnie nie wykonał badania spirometrycznego, ale szczegółowo opisał zachowanie powoda, które uniemożliwiło takowe badanie, jednocześnie powołał się na prawidłowe wyniki badań spirometrycznych przeprowadzonych w lutym, marcu, kwietniu i maju 2009 r. (s. 10 v., 16 v. i 17 opinii). Powołując się na zapisy w dokumentacji medycznej, biegły stwierdził, iż o ile istnieje u powoda zespół kaszlowo-omdleniowy, to nie jest spowodowany stanem układu oddechowego (s. 29 opinii). Po zapoznaniu się z kartą charakterystyki oleju emulsyjnego do obróbki metali (s. 19 opinii), biegły podał, że nie miał on działania szkodliwego na organizm powoda (s. 29 opinii). Stanowisko, iż „stwierdzone u powoda dolegliwości chorobowe” nie uległy postępowi w związku z warunkami pracy u pozwanej, umotywowane jest obszernie w części opinii oznaczonej jako „analiza przypadku” (s. 28v. – 29v.). Wreszcie zarzut dotyczący przekazania powodowi przez biegłego informacji
o potrzebie dalszych badań, należy wyjaśnić wyrażoną przez biegłego potrzebą przeprowadzenia dowodu z opinii zespołu biegłych sądowych z zakresu psychiatrii
i psychologii klinicznej (s. 31 opinii).

Istotnie w sprawie wypowiedział się również zespół biegłych sądowych z dziedziny psychiatrii B. R. i z zakresu psychologii klinicznej R. M., który w łącznej pisemnej opinii z dnia 14 lipca 2012 r. podał, iż nie rozpoznał u powoda cech choroby psychicznej w rozumieniu psychozy, zaś stwierdzone zaburzenia mieszczą się jeszcze w pojęciu nieprawidłowej osobowości.

Opinia zespołu biegłych nie była kwestionowana przez strony i uznać ją należy
za jasną, pełną i przekonującą.

Tak więc, bezpodstawny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji normy art. 233 § 1 k.p.c. Należy mieć bowiem na względzie, iż skuteczne postawienie zarzutu przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów lub sprzeczności istotnych ustaleń
ze zgromadzonymi dowodami wymaga wykazania, że sąd uchybił podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego rozumowania, kojarzenia faktów lub doświadczenia życiowego, te bowiem okoliczności mogą być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów.

Nie jest natomiast wystarczające - na co wskazuje apelujący - przekonanie strony
o innej aniżeli przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie (por. orz. SN z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, nie publ.; orz. SN z dnia
10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00 - Wokanda 2000/7/10). Ocena zebranego materiału dowodowego musi być dokonana na podstawie wszechstronnego jego rozważenia. Sąd musi uwzględnić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące
im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny i wiarygodności tych dowodów.

Wszechstronna i wnikliwa ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Okręgowy tym zasadom nie uchybia, dlatego też korzysta z ochrony przewidzianej przepisem art. 233
§ 1 k.p.c. Zarzuty zawarte w apelacji, kwestionujące część ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji, nie mogą tej oceny podważyć i należy uznać, że stanowią jedynie subiektywne przekonanie powoda o faktach, zmierzające do poprawienia jego sytuacji procesowej w świetle zgłoszonych przez niego żądań, w tym wskazywanych na ich poparcie podstaw faktycznych (por. orz. SN z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00 oraz z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98).

Konkludując, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

O kosztach procesu rozstrzygnął na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 i § 11
ust. 1 pkt 2 oraz § 12 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Procek /-/ SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek