Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

POSTANOWIENIE

Dnia 7 listopada 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia SA Wojciech Kopczyński

sędziowie: SA Karina Maksym

SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch (spr.)

Protokolant: Paweł Zberecki

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Marty Irzyńskiej

po rozpoznaniu skargi podejrzanego G. Z.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki
w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową w Częstochowie o sygn. akt V Ds. 58/12

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity - Dz. U. z 2023 r. poz. 1725, dalej „ustawa o skardze”)

postanawia:

skargę podejrzanego oddalić;

kosztami postępowania obciążyć G. Z., zaliczając na ich poczet uiszczoną opłatę w kwocie 200 (dwieście) złotych.

UZASADNIENIE

W dniu 12 września 2023 r. do Prokuratury Okręgowej w Częstochowie wpłynęła skarga wniesiona przez podejrzanego G. Z. na przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Częstochowie o sygn. akt V Ds. 58/12. Skarżący wniósł o stwierdzenie przewlekłości prowadzonego przeciwko niemu postępowania przygotowawczego, zobowiązanie Prokuratura nadzorującego postępowanie przygotowawcze do podjęcia odpowiednich czynności w celu zakończenia postępowania przeciwko podejrzanemu w określonym terminie, przyznanie na rzecz skarżącego kwoty 20 000 złotych, a także zasądzenie kosztów postępowania. w uzasadnieniu skarżący podniósł, że od momentu stwierdzenia przewlekłości postępowania przez Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2023 r. prokurator 15 lutego 2023 r. ogłosił mu postanowienie o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, a uzasadnienie tego postanowienia kolejny raz nie zawiera żadnych konkretnych dowodów wskazujących na istnienie wysokiego prawdopodobieństwa popełnienia przez niego zarzucanych mu czynów. Natomiast 7 września 2023 r. kolejny raz ogłoszono mu postanowienie o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów. W tym czasie zdaniem skarżącego nie wykonywano żadnych czynności dowodowych., a opisane wyżej czynności z jego udziałem mają jedynie na celu pozorowanie śledztwa. W pozostałym zakresie uzasadnienie skargi sprowadza się do kwestionowania zasadności prowadzonego przeciwko niemu postępowania.

W odpowiedzi na skargę Zastępca Prokuratora Okręgowego w Częstochowie wniósł o jej oddalenie jako niezasadnej. W uzasadnieniu prokurator wskazał, że skarga złożona przez G. Z. jest w przeważającej części tożsama treściowo z poprzednią skargą złożoną przez tego podejrzanego, a jedynie uzupełniona o sprawozdanie z czynności wykonywanych przez prokuratora w okresie od rozpoznania poprzedniej skargi. Opisując przebieg postępowania zaznaczył, że mając w polu widzenia przede wszystkim argumentację Sądu Apelacyjnego wyrażoną w części motywacyjnej orzeczenia z 30 sierpnia 2022 r. prokurator referent podjął czynności zmierzające do zakończenia tego śledztwa w możliwie krótkim terminie i w tym celu rozdzielił wątki dotyczące poszczególnych przestępstw karuzelowych i podjął czynności, które finalnie pozwolą zakończyć postępowanie w poszczególnych wątkach. Bacząc jednak na zasady karnoprocesowe, wszystkie czynności podporządkowano założeniu, że zakres i treść zarzutów musi być sformułowana w taki sposób, aby nie powodować zawisłości sprawy lub powagi rzeczy osądzonej. Wyłączenie materiałów wobec podejrzanego i zakończenie postępowania nie byłoby celowe i nie doprowadziłoby do przyspieszenia postępowania. Z ustalonego schematu działania grupy przestępczej wynika bowiem, iż podejrzany jako podatnik miał brać współudział w wyłudzeniu podatku naliczonego przez głównych podejrzanych, szczególnie G. S., który to miał być pierwszoplanowym organizatorem i beneficjentem przestępstwa karuzelowego opartego o pozorny obrót akcesoriami i aparatami fotograficznymi z wykorzystaniem m.in. podmiotu D. G. Z., wobec czego prawnokarna ocena zarzucanych podejrzanemu czynów nastąpić winna równocześnie z podejrzanymi G. S. i A. M. (1) (poprzednio W. M.). Z kolei etap zaawansowania czynności śledczych daje podstawy do przyjęcia, że zmierza ono do zakończenia w wątku fotograficznym, głównie względem wymienionych podejrzanych. Nadal trwają czynności, których celem jest wyłączenie pozostałych wątków sprawy i sformułowania ostatecznych zarzutów w sprawie względem wszystkich podejrzanych. Ponieważ przeciwko niektórym podejrzanym lub podmiotom występującym w śledztwie prowadzone są na terenie kraju postępowania przygotowawcze, podjęto działania zmierzające do ich połączenia, czemu służyło m.in. zainicjowanie działań koordynacyjnych przez Prokuraturę Krajową, a skutkiem podjętych czynności było sfinalizowanie trwającego kilka miesięcy procesu wyłączenia obszernego wątku w zakresie części karuzeli tzw. „stalowej” i przekazania wyodrębnionych materiałów do Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy postanowieniem z 11 lipca 2023 r. Natomiast w zakresie przestępstwa karuzelowego w wątku fotograficznym dokonano zmiany zarzutów wobec głównych podejrzanych, a czynności z G. Z. wykonano w dniu 15 lutego 2023 r. oraz 7 września 2023 r. kiedy to kolejny raz zmieniono zarzuty. W tym czasie wykonano także czynności procesowe z pozostałymi podejrzanymi, w tym G. S., T. R., A. M. (2), R. G., M. F., J. D., M. S. i P. M..

Aktualne zarzuty uwzględniają precyzyjne opisy czynów w ramach idealnego zbiegu przestępstw, skutki działania sprawców określane przez pryzmat prawa karnego pospolitego i karnoskarbowego, dokładne daty oraz dokumenty, w których poświadczono nieprawdę. Po ogłoszeniu tych zarzutów skorygowano ich treść w oparciu o dodatkowe materiały źródłowe, a jednocześnie trwają czynności zmierzające do wyłączenia pozostałych materiałów w wątku stalowym do odrębnego postępowania.

Jednocześnie prokurator wskazał, że postępowanie w sprawie V Ds. 58/12 jest skomplikowane, a dotyczy przestępstw karuzelowych popełnionych przez członków zorganizowanej grupy przestępczej, którego zakres podmiotowy obejmuje kilkadziesiąt osób, a w celu zakończenia postępowania w przedmiocie czynu z art. 299 k.k. konieczne jest określenie okoliczności czynu bazowego oraz wielkości korzyści majątkowych osiąganych z przestępstwa, zaś czyny przeciwko wiarygodności dokumentów , będące podstawą przestępstw karuzelowych winny być kwalifikowane jako czyn ciągły. W konsekwencji, zaniedbanie gromadzenia pełnego materiału dowodowego dotyczącego pozornego obrotu towarem skutkowałoby koniecznością umorzenia wszystkich postępowań w tym samym przedmiocie z powodu zawisłości sprawy lub powagi rzeczy osądzonej, gdyby część zachowań składających się na ten czyn ciągły nie została objęta zakresem śledztwa. Dlatego w ciągu ostatniego roku zgromadzono obszerny materiał dowodowy objęty zakresem innych prowadzonych w tym samym czasie postępowań przygotowawczych. Nadto jednocześnie stale gromadzony jest materiał dowodowy względem wszystkich podejrzanych, zaś w przypadkach możliwej merytorycznej oceny, podejmowane są stosowne decyzje procesowe.

Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje.

Skarga podejrzanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przypomnieć należy, że przewlekłość postępowania została zdefiniowana w art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, zwanej w dalszej części ustawą o skardze. Zgodnie z tą regulacją do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki dochodzi, gdy postępowanie, którego skarga dotyczy, trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne do rozstrzygnięcia sprawy. O przewlekłości postępowania decyduje zatem ocena całego okresu prowadzonego lub nadzorowanego postępowania przygotowawczego, a zachodzi wtedy, gdy okres ten przekracza rozsądne granice, przy uwzględnieniu terminowości i prawidłowości podjętych czynności, charakteru sprawy, stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenia dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 tej ustawy). Przewlekłość jest więc również pojęciem, które zawsze musi być odnoszone do konkretnych realiów sprawy i przyjętego trybu postępowania, a o jej wystąpieniu nie stanowi samo przekroczenie terminu śledztwa określonego w kodeksie postępowania karnego. Dotyczy to zwłaszcza śledztwa w sprawie działania zorganizowanych grup przestępczych, przestępczości gospodarczej, czy przestępczości karno-skarbowej, które z zasady wymagają więcej czasu i ocena przewlekłości musi uwzględniać i te okoliczności (zob. postanowienie SN z dnia 24 lipca 2019 r., sygn. akt I KSP 1/19 LEX nr 2744130). Jedynie nadmierne odstępstwa od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności procesowych, prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan nieuzasadnionej zwłoki, o jakim mowa w ustawie.

Dokonując oceny skargi złożonej przez podejrzanego G. Z. zauważyć należy, że postępowanie przygotowawcze nadzorowane przez Prokuraturę Okręgową w Częstochowie w sprawie o sygn. akt V Ds. 58/12 było już kilkukrotnie przedmiotem badania i oceny Sądu Apelacyjnego w Katowicach na skutek skarg wnoszonych przez tego podejrzanego, przy czym postanowieniem z 30 sierpnia 2022 r. sygn. akt II S 35/22 tutejszy sąd stwierdził, że nastąpiła przewlekłość tego postępowania, przez co zostało naruszone prawo podejrzanego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki i zasądził od Skarbu Państwa na jego rzecz kwotę 3 000 zł.

Wobec tego, Sąd Apelacyjny rozpoznając skargę wniesioną 12 września 2023 r., mając wprawdzie na uwadze cały przebieg postępowania przygotowawczego, dokonał szczegółowej analizy tego, co w postępowaniu przeciwko podejrzanemu działo się już po wydaniu wspomnianego wyżej postanowienia stwierdzającego przewlekłość.

Ocena tego okresu przez pryzmat kryteriów określonych art. 2 ust. 2 ustawy o skardze, nie daje jednak w przekonaniu Sądu Apelacyjnego podstaw do stwierdzenia przewlekłości postępowania w okresie od 30 sierpnia 2022 r. do dnia wydania niniejszego postępowania. Analiza akt sprawy w zestawieniu z okolicznościami wskazanymi przez prokuratora w odpowiedzi na skargę, uprawnia do przyjęcia, iż stwierdzenie przez Sąd Apelacyjny przewlekłości postępowania przygotowawczego sprawiło, iż postępowanie to (wszczęte w 2012 roku, a prowadzone przeciwko podejrzanemu G. Z. od 2016 roku) nabrało właściwej dynamiki. Świadczy o tym przede wszystkim fakt rozbicia śledztwa na dwa osobne wątki, przy czym pierwszy, dotyczący obrotu karuzelowego stalą, przekazano do prowadzenia Prokuraturze Okręgowej w Bydgoszczy, gdzie został połączony z innym prowadzonym tam postępowaniem. Natomiast drugi wątek, dotyczący G. Z., dotyczący obrotu karuzelowego sprzętem fotograficznym, prowadzony jest nadal w Prokuraturze Okręgowej w Częstochowie, gdzie podjęto konkretne działania zmierzające do zakończenia postępowania. Podzielić należy stanowisko prokuratora, iż uwzględniając charakter zarzucanych podejrzanemu czynów, zasadne wydaje się dokonanie prawnokarnej oceny tych czynów równocześnie z ustalonymi podejrzanymi G. S. i A. M. (1), a osobne rozpoznanie ich sprawy nie doprowadziłoby do przyspieszenia postępowania. Jednocześnie w badanym okresie wykonano szereg czynności z podejrzanymi, w tym m.in. z G. Z., G. S. i A. M. (1), którym dwukrotnie zmieniono postanowienie o przedstawieniu zarzutów, a co za tym idzie, których dwukrotnie przesłuchano. Nie sposób przy tym podzielić argumentacji skarżącego, iż czynności te miały charakter pozorny, skoro konieczność zmiany zarzutów wynikała z gromadzonego na bieżąco materiału dowodowego. Rację ma również prokurator wskazując na potrzebę zarówno określenia okoliczności czynu bazowego do przestępstwa z art. 299 k.k., jak i zgromadzenia pełnego materiału dowodowego, pozwalającego na pełne zobrazowanie zachowań podejrzanego w ramach czynu ciągłego, gdyż późniejsze pociągnięcie go do odpowiedzialności za inne zachowania wchodzące w skład przestępstwa ciągłego, nie byłoby możliwe. Podkreślić jednak należy, że okoliczność ta nie może być oceniana w oderwaniu od przysługującego stronie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, tym bardziej, że od przedstawienia podejrzanemu zarzutów upłynęło już 7 lat i 6 miesięcy, a sprawa nadal znajduje się w fazie postępowania przygotowawczego.

Uznać jednak należy, iż podjęte po 30 sierpnia 2022 roku działania organu nadzorującego postępowanie przygotowawcze, które nie tylko nie mogą być uznane za pozorne, jak przekonuje skarżący, ale przede wszystkim, w sposób istotny przybliżają termin wydania merytorycznej decyzji w sprawie dotyczącej skarżącego, stanowią realizację zalecenia Sądu Apelacyjnego zawartego w postanowieniu z 30 sierpnia 2022 r. Funkcją skargi na przewlekłość jest bowiem wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego, co w niniejszej sprawie nastąpiło.

Mając to na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał, iż postępowanie przygotowawcze w opisanym wyżej okresie nie nosi cech przewlekłości w rozumieniu ustawy o skardze. Nie zwalnia to jednak w żadnym razie prokuratora nadzorującego postępowanie przygotowawcze od dalszej dbałości o jego sprawność i dążenia do jak najszybszego merytorycznego zakończenia postępowania w wątku dot. podejrzanego G. Z.. Spadek dynamiki postepowania i jego nieuzasadnione nieukończenie w najbliższym możliwym terminie, skutkować bowiem może stwierdzeniem przewlekłości postępowania w dalszym okresie, w razie wniesienia przez podejrzanego kolejnej skargi.

W tym stanie rzeczy postanowiono jak na wstępie.

SSA Karina Maksym SSA Wojciech Kopczyński SSO del. Teresa Jędrzejas-Paluch

ZARZĄDZENIE

- odpis postanowienia doręczyć wnoszącemu skargę G. Z. - z pouczeniem o niezaskarżalności;

Katowice, dnia 7 listopada 2023 roku.