Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

POSTANOWIENIE

Dnia 6 września 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch

Protokolant: Paweł Zberecki

po rozpoznaniu w sprawie R. M. (M.)

ściganego za popełnienie przestępstwa określonego w art. 106 część 2 punkt 1 i 7 kodeksu karnego Republiki Kazachstanu

zażalenia obrońcy ściganego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 17 sierpnia 2023 roku, sygn. akt IV Kop 58/23

w przedmiocie dopuszczalności wydania ściganego organom Republiki Kazachstanu i przedłużenia tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. i art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z § 17 ust. 2 pkt
5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz art. 626 § 1 k.p.k.

postanawia :

uchylić orzeczenie zawarte w punkcie 1 postanowienia i w tym zakresie przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach;

zmienić orzeczenie zawarte w punkcie 2 postanowienia w ten sposób, że uchylić środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania zastosowany wobec R. M. postanowieniem Sadu Okręgowego w Gliwicach z dnia 10 lipca 2023 r. w sprawie o sygn. akt IV Kop 58/23;

zasądzić od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) na rzecz
adw. W. (...) (Kancelaria Adwokacka w G.) kwotę 1 709, 70 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięć złotych i siedemdziesiąt groszy), w tym 23% podatku VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej ściganemu R. M. z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

ustalić, że koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym obciążają Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Gliwicach na podstawie art. 603 § 1 i 5 k.p.k. oraz 605 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 605 § 1 k.p.k. i art. 29 ust. 1 Prawo o adwokaturze, w punkcie 1 stwierdził dopuszczalność wydania obywatela Gruzji R. M. organom Republiki Kazachstanu w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego o popełnienie przestępstwa określonego w art. 106 część 2 kodeksu karnego Republiki Kazachstanu, odpowiadającego art. 156 § 1 pkt 2 polskiego kodeksu karnego, w związku ze spowodowaniem uszkodzenia ciała pokrzywdzonych wskutek użycia noża i wobec którego sąd w Uralsku postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2023 r. 2795-23-00-2-3m/486 orzekł o tymczasowym aresztowaniu. W punkcie 2 Sąd Okręgowy przedłużył stosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec R. M. zastosowanego postanowieniem Sadu Okręgowego w Gliwicach z dnia 10 lipca 2023 r. w sprawie o sygn. akt IV Kop 58/23 i określił dalszy termin jego stosowania na okres kolejnych 4 (czterech) miesięcy od daty zatrzymania, to jest do dnia 5 listopada 2023 roku godz. 20:40. Jednocześnie w punkcie 3 powyższego postanowienia sąd przyznał obrońcy ściganego łączną kwotę 1 476 zł tytułem udzielonej ściganemu pomocy prawnej z urzędu, a w punkcie 3 na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił osobę ściganą z ponoszenia kosztów postępowania i obciążył nimi Skarb Państwa.

Powyższe postanowienie w zakresie stwierdzenia dopuszczalności wydania ściganego władzom Kazachstanu oraz przedłużenia tymczasowego aresztowania do dnia 5 listopada 2023 r. godz. 20:40 zaskarżyła obrońca ściganego. W zakresie punktu 1 skarżąca podniosła zarzuty obrazy art. 603 § 1 k.p.k. poprzez wydanie postanowienia w przedmiocie stwierdzenia dopuszczalności wydania ściganego do Kazachstanu, podczas gdy brak było skutecznego wniosku o wydanie złożonego przez stronę kazachską, bowiem wniosek z dnia 17 sierpnia 2023 r. złożony został w formie elektronicznej, art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k., oraz błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, iż wniosek o wydanie złożony w dniu 17 sierpnia 2023 r. przez stronę kazachską drogą elektroniczną jest skuteczny, co w konsekwencji doprowadziło do wydania postanowienia w przedmiocie stwierdzenia wydania ściganego organom Republiki Kazachstanu mimo braku wniosku o jego wydanie.

W zakresie punktu 2 skarżąca podniosła natomiast zarzuty obrazy art. 605 § 1 k.p.k., art. 249 § 1 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 1 k.p.k. i § 2 k.p.k. oraz zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że ścigany będzie podejmował działania mające na celu destabilizację prawidłowego toku postępowania oraz że istnieje realna obawa opuszczenia Polski, aby ukrywać się w celu uniemożliwienia wydania ściganego kazachskiemu wymiarowi sprawiedliwości.

W konsekwencji obrona wniosła o zmianę orzeczenia poprzez stwierdzenie niedopuszczalności wydania R. M. władzom Republiki Kazachstanu oraz niestosowanie tymczasowego aresztowania wobec ściganego. Jednocześnie obrońca wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ściganemu z urzędu według norm przepisanych przy zastosowaniu stawek wynikających z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. SK 78/21, w potrójnej wysokości z uwagi na nakład pracy obrońcy, oświadczając jednocześnie, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie obrońcy ściganego jest zasadne i jego wniesienie musiało spowodować uchylenie punktu 1 oraz zmianę punktu 2 zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego.

Na wstępie przypomnieć należy, że zgodnie z art. 615 § 2 k.p.k. przepisów Działu XIII ustawy karnoprocesowej (tym samym i przepisów Rozdziału 65) nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczypospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Zważywszy, że kwestia wydania osób ściganych na wniosek państwa obcego nie została odrębnie uregulowana w drodze umowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Kazachstanu, toteż tryb postępowania w niniejszej sprawie określać będą przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Stosownie do treści art. 602 § 2 k.p.k. w razie złożenia przez organ państwa obcego wniosku o wydanie osoby ściganej w celu przeprowadzenia przeciw niej postępowania karnego lub wykonania orzeczonej co do niej kary albo środka zabezpieczającego, prokurator przesłuchuje tę osobę i w miarę potrzeby zabezpiecza dowody znajdujące się w kraju, po czym wnosi sprawę do właściwego miejscowo sądu okręgowego. Tym samym to właśnie wniosek państwa obcego o wydanie osoby ściganej stanowi warunek sine qua non zainicjowania przez organy polskiego wymiaru sprawiedliwości tzw. postępowania ekstradycyjnego. Regułą jest przy tym, że wniosek o wydanie osoby ściganej przekazywany jest przez państwo występujące w formie pisemnej wraz z uwierzytelnionymi odpisami dokumentami stanowiącymi jego podstawę, a w szczególności podlegającego wykonaniu orzeczenia państwa obcego (wyroku skazującego bądź orzeczenia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania oraz o poszukiwaniu). Tymczasem, jak słusznie podnosi obrońca, wniosek o wydanie R. M. organom Republiki Kazachstanu został przekazany stronie polskiej wyłącznie w formie elektronicznej. Lektura akt, a w szczególności treści korespondencji pochodzącej z Biura Współpracy Międzynarodowej Prokuratury Krajowej przekonuje, że władze Republiki Kazachstanu zostały powiadomione o konieczności nadesłania wniosku o wydanie wraz z innymi dokumentami (k. 130 i 154 akt), pomimo tego, na dzień wydania zaskarżonego postanowienia oryginał rzeczonego wniosku nie wpłynął do Ministerstwa Sprawiedliwości ani do prokuratury. Z korespondencji przesłanej stronie polskiej drogą elektroniczną wynika, że wniosek ów został przesłany stronie polskiej drogą dyplomatyczną w dniu 16 sierpnia 2023 r. (k. 178). Również do dnia orzekania przez sąd odwoławczy oryginał wniosku nie wpłynął do właściwych organów, co ustalono w Prokuraturze Krajowej w dniu 5 września 2023 r. (vide notatka urzędowa z dnia 5 września 2023 r.).

Wobec powyższego, skoro wniosek ekstradycyjny złożony przez Republikę Kazachstanu nie został przekazany w formie pisemnej, toteż zaskarżone orzeczenie należało uchylić z przyczyn formalnych, bowiem jak wskazano na wstępie złożenie wniosku jest podstawowym warunkiem, który musi być spełniony aby możliwym było procedowanie w przedmiocie stwierdzenia prawnej dopuszczalności wydania obywatela innego państwa organom państwa wzywającego. Bez wątpienia w świetle treści art. 119 § 1 k.p.k., za wniosek taki nie może być uznana kopia wniosku Prokuratury Generalnej Republiki Kazachstanu przesłana do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości drogą mailową. Okoliczność tę zasadnie sygnalizowała obrona już na posiedzeniu sądu pierwszej instancji.

Brak wniosku Republiki Kazachstanu o wydanie R. M. ma istotne znaczenie także dla oceny zasadności przedłużenia tymczasowego aresztowania wobec niego, determinując maksymalny okres, na jaki stosowane mogło być w postępowaniu ekstradycyjnym tymczasowe aresztowanie. Stosownie do treści art. 605 § 2 k.p.k. przed złożeniem wniosku o wydanie sąd może wydać postanowienie o tymczasowym aresztowaniu ściganego na czas nie dłuższy niż 40 dni, jeżeli organ państwa obcego zwraca się o to, zapewniając, że wobec tej osoby zapadł w tym państwie prawomocny wyrok skazujący lub wydano decyzję o tymczasowym aresztowaniu.

Jak wskazuje się w piśmiennictwie, zwolnienie tymczasowo aresztowanego na podstawie art. 605 § 2 musi nastąpić między innymi w przypadku, gdy państwo obce nie przekaże wniosku o wydanie w terminie 40 dni od dnia zatrzymania (tak: S. Steinborn [w:] Komentarz aktualizowany do art. 425-673 Kodeksu postępowania karnego, red. L. K. Paprzycki, LEX/el. 2015, art. 605.)

Zważywszy zatem, że R. M. został zatrzymany w dniu 8 lipca 2023 r. o godzinie 20:40 (k. 7 akt) 40-dniowy maksymalny okres stosowania tymczasowego aresztowania upłynął w dniu 17 sierpnia 2023 r. o godz. 20:40 i obecnie izolacyjny środek zapobiegawczy nie może być stosowany z uwagi na brak wniosku o wydanie. Z tego powodu orzeczenie zawarte w pkt 2 zaskarżonego postanowienia należało zmienić poprzez uchylenie tymczasowego aresztowania wobec ściganego R. M..

Z kolei w oparciu o przepisy powołane w części wstępnej niniejszego postanowienia, z uwzględnieniem treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. SK 78/21, mając na uwadze udział w postępowaniu odwoławczym obrońcy z urzędu i nieopłacenie kosztów obrony, zasądzono na rzecz obrońcy adw. W. (...) od Skarbu Państwa koszty pomocy prawnej udzielonej ściganemu R. M. z urzędu w ekstradycyjnym postępowaniu odwoławczym. Sąd Apelacyjny nie stwierdził przy tym podstaw do zasądzenia kosztów w potrójnej wysokości, albowiem nakład pracy obrońcy w niniejszej sprawie niezbędny do przygotowania środka odwoławczego oraz wyjaśnienia istotnych zagadnień dotyczących sytuacji procesowej ściganego, nie odbiega od nakładu pracy typowego dla tej kategorii spraw. Przyznano również obrońcy ściganego z urzędu zwrot poniesionych wydatków w postępowaniu odwoławczym ujętych w przedłożonej fakturze VAT w wysokości 233,70 zł brutto w związku z ustanowieniem zastępstwa procesowego.

Jednocześnie, wydatkami tego postępowania obciążono Skarb Państwa.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej postanowienia, ograniczając rozpoznanie zażalenia do wskazanych wyżej uchybień, albowiem rozpoznanie pozostałych podniesionych w środku odwoławczym uchybień byłoby przedwczesne.

ZARZĄDZENIE

odpis postanowienia doręczyć ściganemu z pouczeniem o prawomocności (po przetłumaczeniu na język gruziński) oraz prokuratorowi;

odpis postanowienia niezwłocznie doręczyć Dyrektorowi Aresztu Śledczego, w którym przebywa ścigany wraz z nakazem zwolnienia R. M., jeżeli nie jest zatrzymany do innej sprawy;

zwrócić akta sprawy.

Katowice, dnia 6 września 2023 roku.