Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

POSTANOWIENIE

Dnia 3 kwietnia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Iwona Hyła

Protokolant: Damian Skril

po rozpoznaniu w sprawie z wniosku Prokuratura Prokuratury Okręgowej w Lublinie delegowanego do Prokuratury Regionalnego w Lublinie

o zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej

zażalenia wniesionego przez prokuratora

na postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 6 lutego 2024 r., sygn. akt XVI Kp 76/24,

w przedmiocie nieuwzględnienia wniosku prokuratora

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z dnia 6 lutego 2024 roku, sygn. akt XVI Kp 76/24 na podstawie art. 180 § 2 k.p.k. nie uwzględnił wniosku prokuratora o zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej adwokatów: M. M., D. M. oraz J. M. i wyrażenia zgody na ich przesłuchanie w charakterze świadków w śledztwie o sygn. akt 2005-1.Ds 12.2023 na okoliczności związane z ich współpracą z r.pr. A. G. przy świadczeniu przez nią oraz świadków usług prawnych na podstawie umów zawartych z (...) Sp. z o.o., czynnościach podejmowanych w tym zakresie przez r.pr. A. G., w tym co do okoliczności związanych z wykonywaniem przez adwokatów obrony Ł. M. i T. F. w postępowaniu RP I Ds. 14.2018 Prokuratury Regionalnej w Lublinie, nie dotyczące faktów, o których dowiedzieli się udzielając pomocy prawnej i prowadząc sprawę Ł. M. i T. F. i udzielenie przez świadków wyłącznie odpowiedzi na pytania wyszczególnione w złożonym wniosku.

Zażalenie na to postanowienie złożył prokurator zarzucając obrazę przepisów postępowania, a to art. 180 § 2 k.p.k. poprzez odmówienie uwzględnienia wniosku z uwagi na błędne uznaniu, iż niespełnione zostały przesłanki opisane w tym przepisie w sytuacji, gdy przeprowadzenie wnioskowanych przesłuchań ma istotne znaczenie dla prowadzonego śledztwa i jest uzasadnione względami wymiaru sprawiedliwości, a ustalenia w zakresie pytań sformowanych we wniosku prokuratora w realiach prowadzonego śledztwa, nie mogą zostać poczynione w drodze przeprowadzenia innych dowodów, przy czym czynności dowodowe wskazane w tej mierze przez Sąd Okręgowy zostały przeprowadzone i nie doprowadziły do takich ustaleń. W oparciu o powyższe prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie oskarżyciela publicznego nie jest zasadne, a tym samym na uwzględnienie nie zasługuje.

Analiza unormowań w tym zakresie, a zwłaszcza treści omawianego przez Sąd I instancji art. 180 § 2 k.p.k., prowadzi do wniosku, że określone w nim przesłanki, od spełnienia których możliwym jest zwolnienie adwokata od zachowania tajemnicy adwokackiej, nie zostały spełnione.

Zakres tajemnicy adwokackiej wyznacza art. 6 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze. Zgodnie z tym przepisem adwokat obowiązany jest zachować
w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej,
a obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie. Ponadto artykuł ten stanowi, że adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.

Gwarancję przestrzegania na gruncie przepisów postępowania karnego szeroko rozumianej tajemnicy adwokackiej stwarza art. 180 § 2 k.p.k., obejmujący swoim zakresem wszystkie te fakty, o których dowiedział się adwokat udzielając porady prawnej, a które nie stanowią tzw. tajemnicy obrończej. Przepis ten reguluje zasady na jakich można zwolnić adwokata od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, oczywiście poza sytuacjami wynikającymi z relacji pomiędzy oskarżonym a jego obrońca. Przewiduje on mianowicie, że uchylenie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w drodze postanowienia wydanego przez
sąd i to dopiero po spełnieniu ściśle określonych przesłanek. W obecnym stanie prawnym zwolnienie adwokata od obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej, a w konsekwencji jego przesłuchanie co do faktów objętych tą tajemnicą, może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości oraz gdy dana okoliczność, na
którą ma być przesłuchany adwokat nie może być ustalona na podstawie innego dowodu
(art. 180 § 2 k.p.k.).

Reasumując powyższe uwagi należy stwierdzić, że art. 180 § 2 k.p.k. wprowadza wyjątek od zasady od reguły wyrażonej w art. 6 ustawy Prawo o adwokaturze oraz wskazanych przepisów konstytucyjnych i konwencyjnych. Niemniej z tego też powodu przesłanki zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej muszą być rozumiane ściśle i nie podlegają jakiejkolwiek wykładni rozszerzającej, a na dodatek z poszanowaniem innych reguł procesu karnego. Powoduje to, że możliwość przeprowadzenia dowodu w oparciu o informacje objęte tajemnicą musi być zawsze poprzedzona wnikliwą analizą tego, czy w określonym przypadku interesy wymiaru sprawiedliwości rzeczywiście uzasadniają naruszenie chronionego przez tajemnicę adwokacką interesu publicznego i prywatnego.

Sąd I instancji trafnie zauważa, że uzyskanie informacji zawartych w punktach od 1 do 7 wniosku prokuratora, nie ma kluczowego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a ma służyć jedynie ocenie wiarygodności depozycji składanych przez określonych świadków w tym przede wszystkim świadka Ł. M.. Poza tym treść umów o świadczenie usług prawnych, tryb ich zwierania, szczegółowe kwestie dotyczące wynagrodzenia stanowią wyraz indywidulanego porozumienia między stronami, co jednoznacznie wskazuje, iż nie można z danej umowy wywodzić treści faktycznych uzgodnień pomiędzy innymi stronami. Prawidłowo również Sąd Okręgowy ustalił, iż wskazane okoliczności mogą być ustalone na podstawie treści dokumentów, w tym również analizy akt sądowych, w których zawarto treść wystąpień obrończych adwokatów M. M., D. M. oraz J. M., związanych choćby z ewentualnie przedkładanymi wnioskami o zwrot poniesionych przez reprezentowane przez nich osoby konkretnych kosztów związanych z ustanowieniem obrońcy w oparciu o przedkładane faktury za prowadzone przez nich czynności. Na okoliczność wysokości wynagrodzenia tychże obrońców można także przesłuchać Ł. M.. Nie można przy tym zapomnieć, że zeznania adwokata na okoliczności objęte tajemnicą adwokacką nie służą i nie mogą służyć jedynie „umocnieniu” czy uwiarygodnieniu innych dowodów. Pamiętać bowiem należy o warunku dotyczącym „braku możliwości ustalenia danej okoliczności na podstawie innego dowodu”, a więc chodzi o uzyskanie wiedzy co do konkretnego stanu, a nie potwierdzenie bądź zaprzeczenie informacji uzyskanych na ten temat od innej osoby, a tego niewątpliwie dotyczył wniosek prokuratora.

To samo tyczy się okoliczności ujawnionych w punktach od 8 do 10 i 14 wniosku prokuratora. W przedstawionym zakresie organy ścigania dysponują obszernym materiałem dowodowym, oraz mają możliwość weryfikacji podanych faktów na podstawie między innymi informacji zawartych w aktach postępowania sygn. RP I Ds. 14.2018, których analiza powinna doprowadzić do ustalenia określonych aktywności podejmowanych przez r.pr. A. G. w tym postępowaniu, i tym samym mieć chociażby zarys i wyobrażenie o jej wkładzie w działalność zespołu obrończego w sprawie Ł. M. i T. F.. Niezrozumiałe są zatem tezy skarżącego, że akta te nie pozwolą na dokonanie takich ustaleń, skoro we wniosku prokurator wskazał, iż pytania, które tam sformułował, tego postępowania mają dotyczyć, bo właśnie w tym postępowaniu adwokaci wymienieni we wniosku realizowali obowiązki obrończe (k. 3 wniosku). Co się tyczy przesłuchania pracowników działu (...) Spółki (...) (protokoły dołączono do zażalenia) także winny pomóc w weryfikacji spornych faktów, zwłaszcza, iż wbrew stanowisku prokuratora, świadkowie złożyli obszerne zeznania, zgodnie z posiadanym stanem wiedzy, które winny być stosowanie ocenione w oparciu o kryteria z art. 7 k.p.k. Nie sposób zatem stwierdzić, aby dobro wymiaru sprawiedliwości z art. 180 § 2 k.p.k. w tym wypadku uzasadniało odstąpienie od obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej.

Nie można zgodzić się również z zapatrywaniami prokuratora odnośnie słuszności przesłuchania adwokatów na okoliczność kompetencji i nakładu pracy r.pr. A. G. (pytania z punktów 11 i 12 wniosku prokuratora). Kwestia stopnia zaangażowania w sprawę innego obrońcy, w tym analiza jego wkładu w pracę zespołu obrończego i ustalanie, czy z uwagi na podejmowane czynności obrończe radcy prawnej A. G. należało się wyższe wynagrodzenie, nie stanowiłaby przecież informacji na temat konkretnych faktów, a wyłącznie subiektywną ocenę i opinię na temat poziomu i jakości pracy innego obrońcy.

Słusznie także Sąd Okręgowy uznał, iż w zakresie pytania 13 wiedza adwokatów M. M., D. M. oraz J. M. odnośnie funkcjonowania spółek z grupy (...) nie miała znaczenia dla realizacji sprawowanych przez nich funkcji obrończych, a przesłuchanie ich w tym zakresie nie było konieczne do ustalenia okoliczności ewentualnie popełnionych czynów zabronionych.

Mając na uwadze powyższe względy, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zażalenia i w konsekwencji do zmiany bądź uchylenia postanowienia Sądu Okręgowego.

ZARZĄDZENIE

1.  odpis postanowienia z pouczeniem o prawomocności doręczyć:



Prok. Regionalnej w Lublinie



adw. M. M.



adw. D. M.



adw. J. M.

2.  zwrócić akta sprawy

Katowice dnia 3 kwietnia 2024 roku.