Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Przewodniczący:

Sędzia SA Marcin Ciepiela (spr.)

Sędziowie:

SA Aleksander Sikora

SA Grzegorz Wątroba

Protokolant:

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 503/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 19 czerwca 2023 r., sygn. akt III Ko 29/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy zauważyć, że w ocenie Sądu Apelacyjnego w petitum analizowanej apelacji wadliwie określono zakres zaskarżenia. Skarżąca wskazała otóż, że zaskarża wyrok „w całości”, gdy tymczasem w rzeczywistości tak nie było. Cytowane sformułowanie oznaczało wszak, że wyrok zaskarżono również w punkcie 1, to jest w części zasądzającej na rzecz wnioskodawcy R. B. kwotę 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia. To zaś nie tylko, że byłoby niekorzystne dla wnioskodawcy, ale i pozostawałoby w sprzeczności z treścią zarzutów, w których wprost wskazano „w zakresie oddalającym roszczenie o odszkodowanie” oraz „w zakresie oddalającym roszczenie o zadośćuczynienie”. Nadmienić też należy, że z uwagi na zakresy zaskarżenia wyroku Sądu Okręgowego wynikające z obu wniesionych w sprawie apelacji, R. B. na podstawie zarządzenia z dnia 15 września 2023 r. wypłacono już (zresztą prawidłowo) kwotę 5000 zł (k. 224). Mając wszystko powyższe na uwadze, zdaniem Sądu Apelacyjnego, pełnomocnik wnioskodawcy w rzeczywistości zaskarżyła wyrok sądu meriti tylko w zakresie oddalającym żądania, czyli w punkcie 2.

Przechodząc do merytorycznej oceny podniesionych zarzutów, wskazać należy, że sformułowany w punkcie I.1, a nawiązujący do koncepcji „utraconych korzyści”, był całkowicie błędny.

W badanym aspekcie powszechnie przyjętą jest tzw. metoda dyferencyjna ustalania wysokości szkody materialnej, czyli ustalenie różnicy między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby nie wystąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, a stanem majątkowym obecnym. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. szkoda polega na stracie, którą poszkodowany poniósł ( damnum emergens) oraz na utracie korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby zdarzenia wywołującego szkodę nie było ( lucrum cessans). W tym ostatnim przypadku chodzi o brak przyrostu jego majątku na skutek niesłusznego represjonowania (zob. wyrok SN z 15.10.2020 r., II KK 16/20, LEX nr 3097169). Przyjmuje się (zob. wyrok SN z 14.10.2005 r., III CK 101/05, LEX nr 187042; D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 552, teza 21), że ustalenie utraconych korzyści następuje w sposób hipotetyczny. Przepis art. 361 § 2 k.c. w części dotyczącej utraconych korzyści wymaga przyjęcia hipotetycznego przebiegu zdarzeń i ustalenia wysokiego prawdopodobieństwa utraty korzyści. Ustawodawca nie wskazał bliższych kryteriów budowania tych hipotez, pozostawiając je wiedzy i doświadczeniu życiowemu składu orzekającego, stosowanym odpowiednio do okoliczności sprawy.

Ustalenie wysokości odszkodowania za szkodę na mieniu i na osobie następuje w oparciu o zasadę pełnego odszkodowania w granicach odpowiedzialności za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 i 2 k.c.). W doktrynie przyjmuje się, że unormowanie zawarte w art. 361 § 1 k.c. opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego (przyczynowości adekwatnej) w wersji obiektywnej, zwanego też normalnym związkiem przyczynowym. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc ustalić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne, a nie niezwykłe, nadzwyczajne (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 552, teza 25).

Na tym tle najistotniejszym i podstawowym problemem jest to, czy w konkretnej sprawie, w której mamy do czynienia ze szkodą, zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy tą szkodą a działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego. W tym celu powszechnie przyjęty jest w doktrynie dwuetapowy sposób postępowania. W pierwszej kolejności bada się, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania. Oznacza to konieczność określenia, czy dany fakt (przyczyna) był koniecznym warunkiem wystąpienia innego faktu (skutku), czyli czy bez niego skutek by wystąpił. Dla ustalenia tej okoliczności najlepiej posłużyć się testem warunku koniecznego ( sine qua non): ustalamy, czy dany fakt (szkoda) wystąpiłby, gdyby nie było innego faktu, stanowiącego podstawę czyjejś odpowiedzialności. W drugim etapie (…) należy dokonać swoistego podziału powiązań (następstw kauzalnych) na „normalne” i „nienormalne”. Prawnie doniosłe są bowiem tylko następstwa normalne, typowe; te, które są nienormalne (niezwykłe), należy odrzucić, wówczas bowiem nie zachodzi związek przyczynowy, i to niezależnie od istnienia innych przesłanek odpowiedzialności (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 552, teza 26).

Ponadto, w odniesieniu do odpowiedzialności Skarbu Państwa przewidzianej w art. 552 i nast. w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że dotyczy ona wyłącznie szkody będącej wynikiem bezpośredniego związku przyczynowego z niesłusznym pozbawieniem wolności, natomiast wszelka inna szkoda powiązana z tym faktem przyczynowo, jednak nie w sposób adekwatny, może być dochodzona w postępowaniu cywilnym (wyrok SN z 7.02.2007 r., V KK 61/06, OSNKW 2007/3/28). Warunek bezpośredniości jest wynikiem interpretacji art. 552 k.p.k. w powiązaniu z art. 361 § 1 k.c., podjętej w celu wprowadzenia kryterium pozwalającego na ustalenie zakresu obowiązku naprawienia szkody z uwagi na szczególne podstawy przewidziane w procedurze karnej.

Jak więc widać, związek przyczynowo-skutkowy między zdarzeniem (tymczasowym aresztowaniem) a szkodą (uszczerbek w majątku lub utracone korzyści) ma być adekwatny, normalny, a nie ledwie potencjalny, ograniczony do teoretycznie możliwych skutków. Bezpośrednim następstwem tymczasowego aresztowania zwykle jest utrata przez inkarcerowanego pracy. Tak nie było jednak w przypadku R. B., gdyż – jak trafnie i bezspornie ustalił Sąd Okręgowy – nie pracował, gdy został aresztowany. Nadto, nie tylko wnioskodawca nie wykazał, ale nic w sprawie nie wskazywało, aby zachodziło wysokie prawdopodobieństwo, że akurat w okresie tymczasowego aresztowania wnioskodawca miałby ponownie pracować, a więc i utracić korzyści wynikające z potencjalnego wynagrodzenia za pracę. Przeciwnie, sam R. B. zeznał: „Musiałem odczekać jeszcze miesiąc, żeby wrócić. Narozrabiałem i to był taki okres kary. Zostałem zwolniony, a nadsztygar kazał mi przyjść za trzy miesiące. Wykonywałem swoje obowiązki, ale miałem kryzys. Zwolniono mnie, bo miałem nieusprawiedliwione nieobecności w pracy, nie chodziłem do pracy” (k. 66v). Sąd Apelacyjny zauważa, że wnioskodawca został zwolniony z pracy 22 maja 2021 r., a trzymiesięczny okres, po którym mógł zgłosić się ponownie do pracy następował już po dacie uchylenia tymczasowego aresztowania w dniu 19 sierpnia 2021 r.

Odnosząc się do zarzutu sformułowanego w punkcie II.1 apelacji, również uznać go należało za chybiony. Co istotne, skarżąca podniosła tylko dwie okoliczności, którym (rzekomo) sąd I instancji przy ustalaniu zadośćuczynienia nie nadał właściwego znaczenia. Tymczasem, nie tylko, że w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia odwołano się do nich, ale i uczyniono to trafnie.

Co do akcentowanego przez apelującą niepodejmowania przez wnioskodawcę „żadnych zachowań, które mogłyby świadczyć o zamiarze celowego utrudniania przebiegu postępowania”, to wprost uwzględniono tę okoliczność w sekcji „Podstawa prawna”, na str. 4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Trafnie przyjęto, że wobec tego zachodziły podstawy do uznania tymczasowego aresztowania za niewątpliwie niesłuszne. Sąd ad quem dodaje, chociaż nie było to sporne, że nie było też powodu do stosowania art. 553 § 3 k.p.k., to jest do przyjęcia przyczynienia się wnioskodawcy do powstania szkody (krzywdy). Podnoszona przez skarżącą okoliczność nie wpływała natomiast na wysokość zadośćuczynienia, gdyż nie kreowała poziomu krzywdy.

Jeśli zaś chodzi o „młody wiek w jakim wnioskodawca został tymczasowo aresztowany”, to Sąd Okręgowy wprost uwzględnił tę okoliczność, wymieniając wśród elementów mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia (sekcja podstawa prawna, str. 5 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). Inną kwestią było, że wpływała ona raczej w sposób odmienny niż oczekiwałaby skarżąca. Zauważyć bowiem należy, że wnioskodawca urodzony (...) (k. 16), w czasie tymczasowego aresztowania liczył sobie (...) lat, a więc zbliżał się do wieku średniego. W owym czasie zdążył już być ośmiokrotnie karany, w tym czterokrotnie na kary izolacyjne lub zarządzone do wykonania ( vide kartoteka osób pozbawionych wolności z k. 20v-21).

Skarżąca nie podniosła innych okoliczności, których nieuwzględnienie lub niewłaściwe uwzględnienie miałoby wpływ na wysokość zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz wnioskodawcy, a Sąd Apelacyjny nie stwierdził z urzędu ich wystąpienia.

Co do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych z punktu II.2 apelacji, to w istocie stanowił on powtórzenie, choć w innej postaci, zarzutu z punktu II.1. Skoro bowiem w tym ostatnim po wskazaniu na obrazę przepisów prawa materialnego poprzez przyjęcie, że zasądzona na rzecz wnioskodawcy kwota zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł jest kwotą odpowiednią w rozumieniu art 445 § 1 k.c., skarżąca wskazała na błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że kwota 10 000 zł jest adekwatna do krzywdy, jaką poniósł wnioskodawca, to przecież w obydwóch zarzutach kwestionowano zasądzenie odpowiedniej kwoty. Ta jednak korelowała z wymogami wyznaczonymi przez art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 552 § 1 i 4 k.p.k., trafnie przeanalizowanymi przez Sąd Okręgowy w sekcji „Podstawa prawna” uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny wywody te podziela, uznając, że zasądzonej kwoty zadośćuczynienia nie sposób uznać za rażąco niewspółmiernie niską.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy łącznie kwoty 30 380,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od złożenia wniosku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu zwrotu kosztów procesu za II instancję, które nie zostały uiszczone ani w całości ani w części, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu zwrotu kosztów procesu za II instancję, które nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek apelacyjny nie podlegał uwzględnieniu przede wszystkim dlatego, że zarzuty skarżącej były niezasadne.

Niezależnie od tego, merytorycznego powodu, podnieść należy zastrzeżenia natury formalnej. Ich punktem wyjścia jest spostrzeżenie, że chociaż pełnomocnik wnioskodawcy nie tłumaczyła, z czego miała wynikać żądana kwota, to ewidentnie stanowiła ona zsumowanie 20 000 zł żądanego w apelacji zadośćuczynienia oraz reszty, czyli odszkodowania. Z tego dopiero wynikało, że skarżąca domagała się zasądzenia tytułem odszkodowania kwoty 10 380,66 zł. O ile taką właśnie wartość odszkodowania wskazano już w pierwszym piśmie procesowym ówczesnego pełnomocnika wnioskodawcy z dnia 28 marca 2023 r. (przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2023 r. wynoszące 6883,96 zł oznaczało, że netto wynosiło 5023 zł netto, co podzielone przez 30 dni dawało 167,43 zł a ta kwota pomnożona przez 62 dawała 10 380,66 zł), to zwrócić należy uwagę, że zarazem przyjęto, iż wnioskodawca był tymczasowo aresztowany przez 62 dni. Skoro w rzeczywistości okres ten wynosił 56 dni, to mnożnik od początku był błędny, a więc i wyliczenia końcowe również musiały być wadliwe. Odnośnie zaś drugiego mnożnika, to był podawany przez pełnomocnika wnioskodawcy zmiennie. Skarżąca w petitum apelacji odwoływała się do „najniższej średniej krajowej”, które jest pojęciem nieznanym, a więc na jego podstawie nie można było w ogóle osiągnąć żadnego iloczynu. Z kolei w uzasadnieniu środka odwoławczego nawiązano do minimalnego wynagrodzenia za pracę, co jednak nie odpowiada przeciętnemu wynagrodzeniu brutto w sektorze przedsiębiorstw.

Nie było też żadnych powodów wskazanych w art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k., a nawet nie wskazała ich skarżąca, aby mogło dojść do postulowanego „względnie” uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Wreszcie, skoro pełnomocnik z urzędu wyznaczony na podstawie art. 81 § 2 k.p.k. (k. 89), ale w zw. z art. 78 § 1 k.p.k. w zw. z art. 88 k.p.k. (k. 22), nie stawił się na rozprawę apelacyjną, a zarazem nie podjął w toku postępowania apelacyjnego żadnych czynności, nie było podstaw do zasądzania na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

3.2.

Apelacja pełnomocnika organu reprezentującego Skarb Państwa – prezesa Sądu Okręgowego w Rybniku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy zauważyć, że zarzuty postawione przez pełnomocnika organu reprezentującego Skarb Państwa – prezesa Sądu Okręgowego w Rybniku w petitum skargi odwoławczej zostały sformułowane w taki sposób, że w obu przypadkach chodziło o to samo. Podważano wszak dwukrotnie, aby zasądzona kwota 10.000 zł miała stanowić kompensatę za krzywdę, przy czym w pierwszym zarzucie wskazywano, że do odmiennego wniosku miałaby doprowadzić prawidłowa ocena dowodów, a w drugim – nienaruszenie art. 424 § 1 k.p.k. i art. 7 k.p.k. przez dowolną ocenę materiału dowodowego dokonaną z pominięciem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Jasnym jest przy tym, że naruszenie art. 424 § 1 k.p.k., czyli wadliwość pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, której zresztą Sąd Apelacyjny nie stwierdził, nie mogła mieć wpływu na treść zaskarżonego wyroku, skoro uzasadnienie było sporządzane po jego wydaniu.

Skonkludować więc należy, że w istocie wskazawszy na obrazę przepisu postępowania w postaci art. 7 k.p.k., skarżący podniósł zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który miał wynikać właśnie z wadliwości oceny dowodów. Tymczasem, w literaturze trafnie wskazuje się, że zarzut powinien dotyczyć uchybienia o charakterze pierwotnym, natomiast nie stawia się dodatkowo zarzutu w stosunku do jego następstw, czyli dalszych uchybień (uchybienia wtórne). Uchybienia wtórne, będące następstwem uchybienia pierwotnego, świadczą bowiem o istotności (relewantności) zarzutu pierwotnego, skoro jego zaistnienie powoduje dalsze konsekwencje. Z tego powodu uchybienia wtórne powinny zostać wykorzystane przez skarżącego jako podstawa do wykazania, że zarzucane uchybienie pierwotne mogło mieć wpływ na treść orzeczenia z uwagi na jego następstwa w sferze związanej z prawidłowością wydanego orzeczenia. Taki wymóg wykazania wpływu uchybienia na treść orzeczenia wynika z podstaw odwoławczych zawartych w art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 438, teza 5).

Stąd, zarzut błędu w ustaleniach faktycznych sformułowany w punkcie 1 apelacji Sąd Apelacyjny potraktował jako potencjalną konsekwencję zarzucanej obrazy przepisu postępowania ujętej w punkcie 2 środka odwoławczego. Umożliwia to odniesienie się łącznie do wskazanych zarzutów, co zarazem powinno zapewnić zwiększenie czytelność wywodów.

Rozpocząć je należy od stwierdzenia, że Sąd Okręgowy ujawniwszy w toku rozprawy głównej całokształt materiału dowodowego, uwzględniwszy wszystkie okoliczności sprawy przemawiające na korzyść oraz na niekorzyść wnioskodawcy, ocenił dowody zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, w efekcie czego jego przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostawało pod ochroną art. 7 k.p.k. Z kolei zawarta w sekcji „Podstawa prawna” uzasadnienia zaskarżonego wyroku analiza prawna i faktyczna okoliczności decydujących o uznaniu przyznanej kwoty zadośćuczynienia za „odpowiednią” odpowiadała wymogom stawianym przez art. 424 § 1 k.p.k. Właśnie wyczerpująca i logiczna argumentacja sprawiała, że nie sposób było uznać zasądzonej kwoty zadośćuczynienia za niewspółmiernie zawyżoną, a zarazem mieściła się ona w granicach swobodnego uznania sędziowskiego.

Sąd Okręgowy przywołał obszernie judykaty prezentujące zasadnicze poglądy na temat zadośćuczynienia, dając wyraz temu, że stanowiły podstawę decyzji procesowej o wymiarze zasądzonej kwoty. Zarazem, umiejętnie zestawił je z okolicznościami faktycznymi cechującymi sytuację wnioskodawcy. Zwrócić należy uwagę, że skarżący w zasadzie nie kwestionował tych zapatrywań ani ustaleń, a jedynie podnosił, iż nie uwzględniono „w należytym stopniu” wskazanych przezeń okoliczności sprawy. Sąd Apelacyjny zgadza się, że po stronie wnioskodawcy – w związku z tymczasowym aresztowaniem – nie wystąpiły żadne szczególne negatywne: przeżycia związane z izolacją, okoliczności związane z pozbawieniem go osobistego kontaktu z bliskimi (poza K. C.), okoliczności związane z trudnościami w życiu zawodowym i poszukiwaniem pracy, czy skutki zdrowotne. Czas trwania tymczasowego aresztowania też nie był zbyt długi w zestawieniu z innymi podobnymi sprawami, zwłaszcza, że R. B. wcześniej był już legalnie pozbawiany wolności. Jednak, właśnie te okoliczności sprawiły, że przyznane zadośćuczynienie było relatywnie niższe niż w innych sprawach, w których osoby niesłusznie tymczasowo aresztowane na podobny okres doznały poważniejszych niż u wnioskodawcy cierpień psychicznych.

Zastrzeżenia skarżącego, iż sąd a quo, celem wykazania sumy zadośćuczynienia nie odniósł się do innych świadczeń „chociażby w dużej ogólności o podobnym charakterze np. odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu, renty, świadczenia wpływające na ocenę majętności społeczeństwa (wysokość minimalnych czy średnich wynagrodzeń itp.)”, nie były przekonujące. Obowiązek taki nie wynika wszak ani z przepisu ustawy, ani został wykreowany przez orzecznictwo. O ile więc oczekiwania skarżącego z punktu widzenia zasad logiki nie wydają się niezasadne, to nieodwołanie się w uzasadnieniu wyroku do innych kwot czy stawek nie stanowi podstawy do stwierdzenia naruszenia jakiegokolwiek przepisu, w tym art. 424 § 1 k.p.k.

Oczywiście, z uwagi na fakt, że nie ma dwóch takich samych spraw, chociażby z powodu niepowtarzalnej sytuacji osobistej różnych osób, nie sposób skutecznie dla podważenia przyznanej sumy zadośćuczynienia powoływać się na kwotę zasądzoną w innym postępowaniu na rzecz innej osoby z powodu innego tymczasowego aresztowania. Stąd, jedynie gwoli wykazania, jak zwodny może być taki argument, Sąd Apelacyjny odniesie się poniżej do przywołanej przez skarżącego kwoty zasądzonej w innej – wedle apelującego – podobnej sprawie, to jest na rzecz osoby „z podobnym czasem trwania pozbawienia wolności, również wcześniejszą karalnością”, w której „Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. IV Ko 134/13 wyrokiem z dnia 17 października 2013 r. przyznał zadośćuczynienie w kwocie 4.000,00 zł”. Na wstępie zauważyć wypada, że jak wynika z danych dostępnych w systemie LEX pod nr 2674306, w owej sprawie wnioskodawca był tymczasowo aresztowany od 20 kwietnia 2012 r. do 29 maja 2012 r., a więc istotnie krócej niż R. B.. Co zaś znamienne dla zarzutu skarżącego, w 2012 roku minimalne wynagrodzenie wynosiło 1500 zł, a w 2023 roku 3490 zł, a zatem wzrosło ono w tym czasie o ok. 233%, czyli zasądzenie ówczesnych 4000 zł wymagałoby obecnie zasądzenia 9320 zł. Zasądzona przez sąd a quo kwota 10.000 zł mieści się w tych granicach, co dodatkowo przeczy tezie forsowanej w apelacji o zawyżonej kwocie zadośćuczynienia przyznanego R. B..

Podsumowując, skoro sformułowanie „suma odpowiednia” z art. 445 § 1 k.c. (w związku z art. 552 § 1 i 4 k.p.k.) ma charakter nieokreślony, to jej ustalenie pozostaje w granicach swobodnego uznania sędziowskiego. Ze względu na nieostre znaczenie pojęcia zadośćuczynienia i związaną z tym trudność precyzyjnego wskazania, dlaczego przyjęta kwota jest właściwa (chociaż trzeba wcześniej podać przesłanki przyznania i miarkowania zadośćuczynienia), określenie jej wysokości pozostawiane jest swobodnej decyzji sądu I instancji (postanowienie SN z 18.06.2020 r., III KK 59/20, LEX nr 3212824). Wbrew twierdzeniom skarżącego, sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał i uwzględnił w należytym stopniu wszystkie elementy istotne dla podjęcia decyzji w przedmiocie zasądzenia zadośćuczynienia.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie 1 poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy R. B. zadośćuczynienia w kwocie 5 000 złotych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec niezasadności przeanalizowanych zarzutów, związany z nimi wniosek nie został uwzględniony.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięciami sądu pierwszej instancji utrzymanymi w mocy były wszystkie zawarte w zaskarżonym wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty zawarte w obu apelacjach okazały się niezasadne ( vide podsekcje 3.1 i 3.2), a sąd odwoławczy nie stwierdził bezwzględnych przyczyn odwoławczych.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 554 § 4 zd. 1 k.p.k., obciążając nimi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Grzegorz Wątroba SSA Marcin Ciepiela SSA Aleksander Sikora

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 2 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik organu reprezentującego Skarb Państwa – prezesa Sądu Okręgowego w Rybniku

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana