Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Przewodniczący:

SSA Piotr Filipiak (spr.)

SSA Aleksander Sikora

SSA Marek Charuza

Protokolant

Agnieszka Bargieł

UZASADNIENIE, w zakresie w jakim wyrok dotyczy oskarżonego A. M..

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 448/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 16 marca 2021 roku, sygn. akt II K 164/18.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty z punktów 1 – 5 apelacji obrońcy oskarżonego A. M..

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do wskazanych zarzutów w pierwszej kolejności, ze względów metodologicznych, zauważyć trzeba, że w istocie rzeczy składają się one na zarzut rażącej niewspółmierności w aspekcie rażącej surowości, wymierzonej oskarżonemu A. M. kary łącznej pozbawienia wolności poprzez nie orzeczenie jej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, pomimo iż szereg okoliczności istniejących po stronie oskarżonego A. M., związanych zwłaszcza z jego postawą procesową, uzasadniało zastosowanie tej instytucji.

Uwaga powyższa w szczególności podyktowana jest tym, że za chybiony uznać trzeba zarzut podniesiony w punkcie pierwszym apelacji, albowiem w sytuacji, gdy zastosowanie środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 69 § 1 kk jest zawsze fakultatywne („sąd może”), odstąpienie przez sąd od warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej kary w żadnym wypadku nie stanowi obrazy prawa materialnego.

Niemniej, co do istoty, ma rację apelujący obrońca podnosząc, że wymierzona oskarżonemu A. M. kara łączną pozbawienia wolności, wskutek orzeczenia jej bez warunkowego zawieszenia wykonania, nosi cechy kary rażąco niewspółmiernie surowej. Zważyć bowiem trzeba, że oskarżony A. M. nie tylko przyznał się do popełnienia zarzuconych mu czynów, ale także złożył wyjaśnienie, które pozwoliły Sądowi Okręgowemu na poczynienie szeregu nader istotnych ustaleń faktycznych. W szczególności oskarżony A. M. zrelacjonował mechanizm przestępczego procederu, wskazał osoby, które zgodnie z jego wiedzą były weń zaangażowane, nie tylko podał, że za fakturami „nie szedł” towar, ale także obnażył okoliczności rzekomej wysyłki towaru poprzez firmę kurierską. Oskarżony A. M. nie krył także przy tym wysokości korzyści majątkowej, jaką osiągnął z popełnienia przypisanych mu przestępstw. Paradoksalnie, jakkolwiek istotna rola oskarżonego A. M. w przestępczym procederze, stanowiła niewątpliwie okoliczność obciążającą, to jednak jednocześnie, w związku z posiadaną z tej racji wiedzą, pozwoliła przy procesowej postawie oskarżonego, na poczynienie ustaleń faktycznych pozwalających na miarodajne odtworzenie roli przestępczej tych oskarżonych, którzy nie przyznawali się do popełnienia zarzuconych im czynów. W tej sytuacji, przy spełnieniu przez oskarżonego A. M. warunków wynikających z dyspozycji art. 69 § 1 kk oraz przy uwzględnieniu jego niewątpliwie, w świetle wywiadu środowiskowego, pozytywnych warunków i właściwości osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania po popełnieniu przestępstwa, w pełni uzasadnionym i celowym było warunkowe zawieszenie wykonania wymierzonej mu kary łącznej pozbawienia wolności, a odstąpienie od zastosowania wobec oskarżonego tego środka probacyjnego skutkowało tym, że kara wymierzona jako kara bezwzględna jawi się jako rażąco niewspółmierna w aspekcie rażącej surowości.

Stąd, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że na mocy art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 kk i art. 73 § 2 kk w zw. z art. 65 § 1 kk, wykonanie wymierzonej w punkcie 23 kary łącznej pozbawienia wolności oskarżonemu A. M. warunkowo zawiesił, ustalając okres próby na 3 lata oraz oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego, a nadto, na podstawie art. 72 § 1 pkt. 1 kk, zobowiązał oskarżonego do informowania kuratora o przebiegu okresu próby poprzez składanie pisemnych sprawozdań raz na 6 miesięcy. Ustalenie okresu próby na 3 lata, podyktowane zostało potrzebą możliwie maksymalnie efektywnego zweryfikowania przyjętej wobec oskarżonego pozytywnej prognozy społeczno – kryminologicznej. Z kolei, z uwagi na dyspozycję art. 65 § 1 kk, oddanie oskarżonego, na podstawie art. 73 § 2 kk, w okresie próby pod dozór kuratora sądowego, ma charakter obligatoryjny. Taki sam charakter, w świetle dyspozycji art. 72 § 1 kk, ma nałożenie na oskarżonego obowiązku z punktu 1 tego przepisu.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec oskarżonego A. M. kary łącznej jedenastu miesięcy pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 3 lata.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny z powodów omówionych wyżej.

3.2.

Zarzut z punktu 6 apelacji obrońcy oskarżonego A. M..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do tego zarzutu w pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że w świetle przepisów obowiązujących zarówno w dacie popełnienia czynu przypisanego oskarżonemu A. M. w punkcie 20 zaskarżonego wyroku, jak i w dacie orzekania przez Sądy obu instancji, obowiązek naprawienia szkody, o którym mowa w art. 46 § 1 kk, ma charakter środka kompensacyjnego, a nie środka karnego (penalnego). Stosownie do brzmienia tego przepisu, sąd orzeka, w całości albo w części, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody, stosując przepisy prawa cywilnego. Zgodnie natomiast z art. 441 § 1 kc, jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Zatem, Sąd I instancji orzekając wobec oskarżonego A. M. obowiązek naprawienia szkody solidarnie z innymi oskarżonymi, w żadnym wypadku nie dopuścił się obrazy art. 46 § 1 kk.

W dalszej kolejności wskazać trzeba, że w doktrynie prezentowane jest stanowisko, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela, wyrażające się w przyjęciu, że regulacja z art. 440 kc nie ma zastosowania do orzekania obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk, albowiem tutaj szkoda zostaje wyrządzona w wyniku czynu będącego przestępstwem, a nie tylko deliktem cywilnym. Podkreśla się, że nie każdy delikt cywilny jest przestępstwem (zachowaniem, w wyniku którego dochodzi do realizacji znamion typu czynu zabronionego). Czyny zabronione zaliczone przez ustawodawcę do kategorii przestępstw zawierają ze swej istoty tak duży ładunek naganności, że zasługują na reakcję w postaci zagrożenia karą kryminalną. Dlatego też wyrządzona przestępstwem szkoda zasługuje na kompensatę w pełnej wysokości, a ograniczenie jej zakresu ze względu na stosunek stanu majątkowego pokrzywdzonego do sprawcy nie wydaje się dopuszczalne, nawet jeśliby sąd karny zamierzał odwołać się w toku orzekania o obowiązku naprawienia szkody do zasad współżycia społecznego, które warunkują stosowanie instytucji miarkowania na gruncie prawa cywilnego. Dodatkowo dopuszczenie możliwości zastosowania instytucji miarkowania odszkodowania należy ocenić jako sprzeczne z ideą, która legła u podstaw zmiany treści art. 46 k.k., w efekcie której ustawodawca zamierzał umożliwić pokrzywdzonemu uzyskanie jak najszerszej kompensaty doznanych szkód i krzywd. Jedynie wartość w postaci szybkości i sprawności postępowania karnego winna być okolicznością, w której w sytuacji gdy udowodnienie szkody jest utrudnione, a taka sytuacja nie ma miejsca w niniejszej sprawie, dopuszczalne będzie ograniczenie do częściowego naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa (zob. Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. do art. 1 – 52, pod red. W. Wróbla i A. Zolla, wyd. V, teza 35 do art. 46 kk).

Ponadto zauważyć trzeba, że wartość przedmiotu przestępstwa, przyjęta przez Sąd I instancji w odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonemu A. M. w punkcie 20 zaskarżonego wyroku, w zakresie w jakim czyn ten obejmuje doprowadzenie Skarbu Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, która przełożyła się na wysokość orzeczonego wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody, ustalona została na podstawie miarodajnych dokumentów i informacji udzielonych przez organy podatkowe, co powoduje, że Sąd I instancji był w pełni uprawniony do oparcia na ich ustaleń w omawianym zakresie, tym bardziej, że apelujący obrońca nie przedstawił we wniesionym środku odwoławczym żadnej argumentacji, która mogłaby wskazywać na ewentualny błąd co do ustaleń w omawianej kwestii. Zaznaczyć także należy, że stosownie do dyspozycji art. 46 § 1 kk, dopuszczalność orzeczenia obowiązku naprawienia szkody nie jest uzależniona od złożenia wniosku przez pokrzywdzonego, albowiem orzeczenie tego obowiązku może także nastąpić z urzędu. Złożenie wniosku przez pokrzywdzonego skutkuje wyłącznie tym, że wówczas orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest obligatoryjne. Nadto, odnosząc się do argumentacji powołanej w uzasadnieniu podniesionego zarzutu, zaznaczyć także trzeba, że z istoty współsprawstwa wynika, że każdy ze współdziałających ponosi odpowiedzialność za całość popełnionego z co najmniej jedną jeszcze osobą przestępstwa, a więc także w tej części, w której znamiona czynu zabronionego zostały zrealizowane przez innego współdziałającego, przy czym każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność tak, jak gdyby sam wykonał czyn zabroniony (zob. Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz pod red. W. Wróbla i A. Zolla, WK 2016, teza 28 do art. 18 kk, wraz z powołanym tam orzecznictwem).

W konsekwencji, powoływane przez apelującego obrońcę okoliczności w postaci udziału oskarżonego A. M. w wyrządzonej szkodzie, czy też w postaci wysokości rzeczywiście osiągniętej przez niego korzyści majątkowej, nie mogą stanowić podstaw do ograniczenia wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w części odpowiadającej udziałowi A. M. w przestępstwie, tj. częściowe naprawienie szkody w wysokości proporcjonalnej do udziału oskarżonego w powstaniu szkody, a to kwoty 218.777,00 złotych na rzecz Urzędu Skarbowego w L. oraz solidarnie z K. M. kwoty 85.955,00 złotych na rzecz Urzędu Skarbowego w M..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

3.3.

Zarzut podniesiony w apelacji prokuratora.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasadny, albowiem zarówno z korelacji kar wymierzonych oskarżonemu A. M. za czyny przypisane mu w punktach 19 i 20 zaskarżonego wyroku, z których każda orzeczona została z zastosowaniem instytucji jej nadzwyczajnego złagodzenia, jak i z uzasadnienia zaskarżonego wyroku ( strona 46), w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że intencją Sądu I instancji było również wymierzenie oskarżonemu A. M., za czyn przypisany mu w punkcie 21, kary przy zastosowaniu instytucji jej nadzwyczajnego złagodzenia.

Stąd, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w miejsce wymierzonej oskarżonemu A. M. za czyn przypisany mu w punkcie 21, kary 8 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzył oskarżonemu, na podstawie art. 76 § 1 kks w zw. z art. 36 § 1 pkt. 1 i § 3 kks w zw. z art. 57 § 2 kk w zw. z art. 20 § 2 kks zw. z art. 26 § 4 kks w zw. z art. 34 § 1, § 1a pkt. 1 kk w zw. z art.35 § 1 kk, karę 8 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, przy czym jednocześnie, w punkcie 22 orzekł, że spośród kar wymierzonych oskarżonemu A. M., za czyn przypisany mu w punkcie 20 oraz niniejszym wyrokiem za czyn przypisany mu w punkcie 21, wykonaniu podlega kara orzeczona za czyn przypisany w punkcie 20.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę punktu 21 poprzez wskazanie właściwej podstawy wymiaru kary i orzeczenie kary ograniczenia wolności.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny z powodów omówionych wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Apelacyjny w zakresie rozstrzygnięć dotyczących oskarżonego A. M. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok poza zmianami wskazanymi w punkcie 1 tiret 10 – 13.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

We wskazanym zakresie wyrok został utrzymany w mocy wobec nie podzielenia zasadności zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonego A. M. (z wyjątkiem zarzutów składających się na zarzut rażącej niewspółmierności kary), przy jednoczesnym nie zachodzeniu w sprawie okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny w stosunku do oskarżonego A. M. zmienił zaskarżony wyrok w sposób wskazany w punkcie 1 tiret 10 – 13.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody wskazanej zmiany zostały omówione w sekcjach 3.1. i 3.3.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Z uwagi na sytuację materialną oraz wysokość orzeczonego obowiązku naprawienia szkody, Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego A. M. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych postępowania odwoławczego.

7.  PODPIS

SSA Marek Charuza SSA Piotr Filipiak SSA Aleksander Sikora

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego A. M..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Okręgowy w Częstochowie.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana