Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Przewodniczący

Sędzia SA Piotr Filipiak

Sędziowie

SA Marcin Schoenborn (spr.)

SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch

Protokolant

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 446/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 21 czerwca 2021 r. sygn. akt III K 161/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza przepisów postępowania, a to:

-

art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk oraz art. 366 kpk poprzez oddalenie wniosku dowodowego obrońcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości oraz z zeznań świadków P. S., D. L. i M. W.,

-

art. 193 kpk poprzez czynienie ustaleń faktycznych wymagających wiadomości specjalnych bez zasięgnięcia opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodzić się trzeba w pierwszej kolejności z Sądem I instancji, iż zasadnie oddalił wniosek z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości, za pomocą którego obrońca chciał ustalać zasadniczo kondycje finansową spółek (...) i (...) w okresie objętym aktem oskarżenia oraz moment i przyczyny utraty przez nie płynności finansowej, twierdząc przy tym, iż zaciągane przez oskarżonego w ramach działalności tych spółek zobowiązania finansowe u źródła miały mieć zakładany zysk. Błędną była jedynie podstawa prawna tego rodzaju decyzji. Ocena zasadności wniosku dowodowego z opinii biegłego odbywa się jedynie przez pryzmat przepisów art. 193 § 1 kpk lub art. 201 kpk (zob. wyrok SN z 9 września 2011 r., IV KK 37/11, LEX nr 1027187). Układu procesowego zaistniałego w związku z przedmiotowym wnioskiem dotyczył konkretnie przepis art. 193 § 1 kpk, który stanowi, że jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych.

Rzecz w tym, iż nie ma racji skarżący podnosząc, iż dla ustalenia, czy oskarżony oszukiwał na szeroką skalę, również pełniąc funkcję prezesa spółek (...) i (...), istotnymi były perspektywy finansowe, jakie w związku prowadzoną działalnością rysowały się przed tymi spółkami, a w istocie stwierdzenia z tym związanych okoliczności dowodem z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości oczekiwał skarżący. W ten sposób nawiązywał apelujący do linii obrony oskarżonego odwołującej się w ogólności do niepowodzeń w biznesie, których nie był w stanie przewidzieć, kiedy zaciągał różnego rodzaju zobowiązania. Trzeba jednak zauważyć, iż podstawa skazania oskarżonego pozostawała w istocie bez związku z tym, jakie przychody w związku z jego działalnością w ramach spółek (...) i (...) owe spółki z podejmowanych aktywności gospodarczych mogły potencjalnie wygenerować. Oskarżony został uznany za winnego popełnienia zarzucanych mu oszustw dlatego, iż właściwy tego rodzaju przestępstwu modus operandi obrał sobie na lata jako sposób na zdobywanie środków pieniężnych pozwalających zaspakajać jego potrzeby lub osób z nim związanych. Do tego jedynie potrzebne mu było prowadzenie określonych działalności gospodarczych, które wykorzystywał jednak zasadniczo dla wyłudzania pieniędzy, a żeby mógł być na tym polu skutecznym, czyli miał się czym pochwalić, mógł o czymś zapewnić, należało podejmować pewne aktywności gospodarcze, które ze względu na sposób ich prowadzenia przez oskarżonego jedynie "na papierze" mogły gwarantować zysk, w pierwszej kolejności natomiast musiały generować koszty, na pokrycie których przynajmniej w ramach (...) nie miał nawet pewnych widoków. Rzeczywistych intencji oskarżonego należało zatem poszukiwać w tym, w jaki sposób z wykorzystaniem posiadanych umiejętności do przekonywania do swych racji zdobywał potrzebne mu finansowanie i na co przeznaczał pieniądze, które rzekomo miał inwestować w pierwszej kolejności w (...), a potem, gdy ta spółka stała się faktycznie niewypłacalną, z czym zresztą oskarżony się nie krył, również w (...). Do tego zaś nie mogła być przydatna wiedza specjalna w sytuacji, w której w istocie obiektywnie brak jest dokumentacji, która potwierdzałaby dokonywanie inwestycji w takim wymiarze, o którym zapewniał oskarżony. Zresztą wedle zabezpieczonej dokumentacji spółce (...) miał jedynie formalnie pożyczyć pieniądze i to na dość wysoki procent wynoszący 13% w skali roku oraz z terminem spłaty do 11 sierpnia 2016 r. generując tym samym jej zobowiązanie wobec swojej osoby. Poza tym owe pożyczki wedle umów z 12 sierpnia 2015 r. miały zamykać się łączną kwotą 286.000 złotych (k. 3571-3574 t. XVIII), podczas gdy pod pozorem inwestycji w tę spółkę oskarżony miał w różnym czasie otrzymywać kwoty sumarycznie wielokrotnie przekraczające kwotę owych pożyczek. Okazało się też, iż od 15 lipca 2016 r. do 28 lutego 2017 r. niemałe pieniądze pożyczał spółce (...) (k. 2969-2979 t. XV), w której też był udziałowcem, a która, jak zeznała przed sądem I. B. (k. 4506 t. XXII) w ogóle nie przystąpiła do spłaty pożyczek w umówionych terminach, zresztą w części przypadków mocno odległych względem czasu, w którym oskarżony swym pożyczkodawcom, bądź osobom, z którymi jeszcze w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej pod nazwą (...) zawierał umowy inwestycyjne, deklarował zwrot środków nierzadko z niemałym procentem. Beneficjentem wpłat pochodzących od oskarżonego była też K. M., która prowadziła działalność pod nazwą (...). Wedle jej zeznań ta działalność nie gwarantowała zwrotu na kapitale, który miał na nią wyłożyć oskarżony. Z kolei w ramach działalności spółki (...) wykorzystywał zaliczki, a w każdym bądź razie z niczego nie wynika, aby cokolwiek ze środków, które na potrzeby tej spółki miał jeszcze pozyskiwać choćby od H. O., zostało rzeczywiście zainwestowane w jej działalność. Nawet spółce (...) nie zapłacił niespełna 20.000 złotych za pompę ciepła z oprzyrządowaniem, której dotyczył zarzut XXIX aktu oskarżenia, pomimo że za nią akurat spółce (...) zapłacić miał jej kontrahent i to o przeszło 7.000 złotych więcej. Ponadto z dowodów ze źródeł osobowych, a konkretnie M. B. i G. T., czyli osób, które wedle D. S. miały mu zapewnić powodzenie przedsięwzięć, których się podjął w ramach (...), wynikało, że widoki na zyski, jakie tejże spółce zapewnić miały prace wykonywane dla (...) S.A., dla (...) S.A. oraz dla (...) Sp. z o. o., należało ze względu na to, w jaki sposób oskarżony angażował się w działalność tej spółki, w istocie od samego początku traktować jako nierealne, gdyż spółka ta pomimo wsparcia, jakie dla oskarżonego stanowiły w/w osoby, mimo wszystko nie dysponowała odpowiednim doświadczeniem oraz mocami, by przyjętym na siebie zobowiązaniom podołać, a upływ czasu to tylko potwierdził wskazując, iż miast zysku, spółka tak naprawdę pozostawiła po sobie jeszcze większe długi. Niczym nie zostało bowiem udokumentowane twierdzenie, iż w/w kontrahenci są dłużnikami (...). Świadek M. B. działalność oskarżonego w (...) spółki (...) określiła natomiast wręcz jako taki mały (...). Nie jest natomiast rolą biegłego oceniać dowody ze źródeł osobowych. Jest to wyłączna kompetencja sądu.

Wniosek dowodowy z opinii biegłego należało zatem oddalić na podstawie art. 193 § 1 kpk. Błędne oparcie decyzji w tym zakresie na przepisach art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk nie mogło mieć więc wpływu na treść zaskarżonego wyroku, a tylko wówczas zgodnie z art. 438 pkt 2 kpk zarzut obrazy prawa procesowego może okazać się skuteczny.

W świetle powyższego za prawidłowe uznać należało również postanowienie Sądu I instancji oddalające wniosek obrońcy o przesłuchanie w charakterze świadków P. S., D. L. i M. W. na okoliczności w ogólności związane z zaangażowaniem (...) w prace realizowane na zlecenie (...) S.A. przy budowie bloku operacyjnego dla szpitala klinicznego, a którymi do dowodami skarżący chciał dowieść tak naprawdę jedynie to, że oskarżony liczył na pieniądze dla (...) od tego kontrahenta pozwalające mu na wywiązanie się z zaciągniętych zobowiązań, w tym u dostawców materiałów. Ile mógłby w sumie otrzymać (...) za te prace nie mogło bowiem stanowić okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia w sytuacji, w której spodziewane zyski, a nawet przychody, które finalnie nie zostały uzyskane z uwagi na odstąpienie kontrahenta od umowy, nie mogły w realiach tej sprawy stanowić wyjaśnienia powodów, dla których (...) okazał się niesolidnym partnerem dla dostawców materiałów, czy swych podwykonawców, jak też osób świadczących na jego rzecz usługi. Przyczyna odstąpienia od umowy została zaś wcześniej ustalona choćby zeznaniami K. K., czy W. P. oraz przekazaną przez (...) dokumentacją (k. 1682-1743 t. IX) i wynikała z nienależytego wykonywania kontraktu przez (...) (opóźnień w realizacji kontraktu po stronie tejże spółki). Już więc tylko przepis art. 170 § 1 pkt 2 kpk uzasadniał oddalenie wniosku dowodowego z zeznań świadków.

Tym samym finalnie za nieistotny dla rozstrzygnięcia uznać należało również dowód z dołączonej do apelacji informacji (...) Centrum Medycznego, która jedynie potwierdza, iż tenże inwestor rozliczył się z (...) S.A. za prace, które miało wykonać (...) Z dokumentu tego nie wynika przecież, iż tych pieniędzy (...) S.A. nienależnie nie wypłaciło (...). Poza tym byłby to utracony przychód, a z nim nie zostały powiązane przez skarżącego żadne realnie poniesione przez (...) wydatki, a wiadomo, iż spółka ta nie płaciła też na rzecz swych kontrahentów, przy pomocy których realizowała również umowę z (...) S.A..

W konsekwencji nie mogło być mowy o niewyjaśnieniu przez Sąd I instancji wszystkich istotnych okoliczności sprawy (art. 366 § 1 kpk).

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie stwierdzono obrazy prawa procesowego, która mogłaby mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a tylko wówczas zgodnie z art. 437 kpk i art. 438 kpk Sąd odwoławczy zmienia lub uchyla skarżone orzeczenie z tym jednak zastrzeżeniem, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zgodnie z art. 437 § 2 zd. 2 kpk może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 kpk (bezwzględne przyczyny odwoławcze), art. 454 kpk (zakaz skazania dopiero przez sąd odwoławczy oskarżonego uniewinnionego w pierwszej instancji albo co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Ostatni z wymienionych enumeratywnie wskazanych w ustawie procesowej przypadków wydania orzeczenia kasatoryjnego przez sąd odwoławczy zachodzi wówczas, gdy orzekający sąd pierwszej instancji naruszył przepisy prawa procesowego, co skutkowało, w realiach sprawy, nierzetelnością prowadzonego postępowania sądowego, uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie pierwszej instancji (zob. uchwałę SN z dnia 22 maja 2019 r., I KZP 3/19, OSNKW 2019/6 poz. 31). Tak więc nawet braki postępowania dowodowego zgodnie z art. 437 § 2 zd. 2 kpk nie stanowiłyby wystarczającej podstawy do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W przyjętym obecnie modelu postępowania odwoławczego, Sąd II instancji zobowiązany jest bowiem do uzupełnienia materiału dowodowego w ramach przeprowadzanej kontroli odwoławczej i to niezależnie od rodzaju wyroku poddanego tej kontroli (zob. wyrok SN z dnia 23 stycznia 2019 r., III KS 32/18, LEX nr 2619183).

3.2.

1.  mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza art. 7 kpk poprzez niezasadną odmowę wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie, w jakim wypierał się sprawstwa zarzuconych mu oszustw wskazując, że:

-

brak płatności z jego strony, jak i reprezentowanej przez niego spółki (...) był efektem braku umówionej zapłaty na rzecz tej spółki za wykonane prace przez (...) S.A., (...) S.A. i (...) Sp. z o. o.,

-

inwestował środki pieniężne przekazane mu w ramach umów inwestycyjnych przez pokrzywdzonych dla zapewnienia płynności finansowej (...), a zwłaszcza realizacji podjętych przez spółkę kontraktów,

-

(...) poprzez zatrudnienie M. B. i G. T. oraz podwykonawców posiadała odpowiednią kadrę oraz zaplecze techniczne do wykonania zawartych kontraktów,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegający na przyjęciu, że:

-

oskarżony w zakresie realizowanych inwestycji działał w zamiarze bezpośrednim kierunkowym, aby wprowadzić w błąd dostawców materiałów i kontrahentów, w tym (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o., G. J. oraz podwykonawców R. K. działającego pod firmą (...), czy T. K. co do zamiaru wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań, gdy wcześniej oskarżony nie zalegał im z płatnościami, a brak zapłaty przedmiotowych faktur nastąpił w konsekwencji braku zapłaty na rzecz (...) przeważającej części wynagrodzenia za wykonane prace dla (...) S.A., (...) S.A., co w konsekwencji doprowadziło do strat i doprowadziło do niewypłacalności (...),

-

oskarżony świadcząc usługi w ramach (...) Sp. z o. o. względem M. i R. H., A. B. M. i P. L. miał wprowadzić w błąd tych pokrzywdzonych co do zamiaru wykonania instalacji pomp ciepła i doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, gdy zachowanie oskarżonego należy jedynie rozpatrywać w kategorii nienależytego wykonania zobowiązania, względnie przysługiwania mu uprawnienia do zatrzymania zaliczki wobec niemożności wykonania umowy z przyczyn od niego niezależnych

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jest oczywistym, iż Sad a quo wiary wyjaśnieniom D. S. nie dał w tych licznych fragmentach, w których generalizując wskazywał on na niezależne od siebie i z góry nie dające się przewidzieć okoliczności mające stanowić wyjaśnienie powodów powstania tych wszystkich przeterminowanych zobowiązań, które ciążą na nim osobiście, bądź na reprezentowanych przez niego w roli prezesa spółkach(...) i (...), a stanowiły kanwę dla oskarżenia go o popełnienie zarzucanych oszustw.

Z tego rodzaju oceną w pełni natomiast zgadza się Sąd odwoławczy, kiedy wywody skarżącego w istocie odwoływały się li tylko do okoliczności lansowanych przez oskarżonego w jego wyjaśnieniach i w istocie nie zostały potwierdzone żadnym innym dowodem, a miałyby zostać w zasadzie wsparte wyłącznie opinią biegłego z zakresu finansów i rachunkowości, dla uzyskania której z kolei z powodów wyłożonych w podsekcji 3.1 nie było podstaw w okolicznościach niniejszej sprawy.

Wymaga zaś przypomnienia, iż naruszenia art. 7 kpk nie można sprowadzać do wskazania wadliwości sędziowskiego przekonania o wiarygodności jednych, a niewiarygodności innych źródeł czy środków dowodowych, lecz należy wykazać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu. W grę może wchodzić np. pominięcie istotnych środków dowodowych, niedostrzeżenie ważnych rozbieżności, uchylenie się od oceny wewnętrznych czy wzajemnych sprzeczności. W procesie nie chodzi bowiem o to, czy dowody są nieprzekonujące dla strony, lecz o to, czy są one przekonujące lub nie dla sądu w kontekście całokształtu materiału dowodowego. Sama odmienność przekonania obrońcy w danej kwestii nie jest zaś obrazą prawa (zob. postanowienie SN z 13 listopada 2007 r., V KK 257/07, LEX nr 332945).

Ustalenia faktyczne nie wykraczają zaś poza ramy swobodnej oceny dowodów, kiedy są poczynione na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, jest zgodna ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz prowadzi do sędziowskiego przekonania, którego odzwierciedleniem jest uzasadnienie orzeczenia.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego argumentacja skarżącego, choć obszerna, stanowiła jedynie polemikę z rozumowaniem oraz wnioskowaniem Sądu I instancji, która poza tym nie była oparta na całokształcie okoliczności wynikających ze zgromadzonego materiału dowodowego, które przywoływała wybiórczo, a co najistotniejsze w pewnym wyizolowaniu od innych okoliczności, przez co wyłaniający się z tego obraz działalności oskarżonego jawił się jako przedstawiany dalece fragmentarycznie, bez uwzględnienia szerszego kontekstu.

W swym wywodzie pomijał więc skarżący okoliczności naprowadzone zeznaniami M. B. i G. T., z których wcale nie wynikało, że ich doświadczenie gwarantowało oskarżonemu powodzenie przedsięwzięć, wykonania których się podjął w (...) spółki (...), a wręcz przeciwnie, w szczególności depozycje M. B. wskazywały, iż te prace, które wykonywała(...) dla (...) S.A., (...) S.A. i (...) Sp. z o. o. z uwagi na ich skalę i złożoność, okazały się "przysłowiowym gwoździem do trumny", który całkowicie rozłożył rzeczoną spółkę, w krótkim czasie doprowadzając ją do sytuacji, w której nie była w stanie kontynuować działalności i za ten stan rzeczy nie odpowiadali jej kontrahenci, a oskarżony, który miał być o tego rodzaju niebezpieczeństwie nawet ostrzegany. U źródeł problemu miało być też niedoszacowanie kosztów, które oskarżony bagatelizował.

Z żadnego dowodu nie wynikała również aż taka skala inwestycji w spółkę (...), o jakiej zapewniał oskarżony i która wedle jego zamysłu miałaby gwarantować powodzenie prac, w które się ta spółka zaangażowała. Wręcz dostępna dokumentacja bankowa, co trafnie dostrzegł Sąd I instancji, wskazywała niewielkie w tym zakresie przepływy finansowe w stosunku do ogromu środków, jakie miał na ten cel pozyskiwać oskarżony od szeregu pokrzywdzonych pod pozorem szeroko pojętej dobrej lokaty kapitału, zresztą ich beneficjentem miały być też inne działalności gospodarcze związane z osobami, które w przeszłości miały być partnerkami życiowymi oskarżonego ((...), spółka (...)), a które to biznesy wedle kobiet w nie zaangażowanych miały w krytycznym czasie nie być przynajmniej na tyle dochodowe, by pozwalały, żeby oskarżony mógł obiecywać swym kontrahentom ponadprzeciętne zyski, które deklarował i czym przekonywał do powierzania mu niemałych kwot. Zresztą w większości kolejno pozyskiwanymi kwotami tytułem rzekomych inwestycji oskarżony spłacał swe wcześniejsze zobowiązania, które zaciągał jeszcze w ramach działalności pod nazwą (...) W ten sposób też się uwiarygadniał, żeby od spłacanych wierzycieli pozyskiwać kolejne środki. Nie omieszkał jednak też w ten sposób opłacać leasingów samochodów, wynajmu mieszkań. Ze środków od "inwestorów" , czy "pożyczkodawców" finansował jednak również potrzeby swych "przyjaciółek", co świadczyło, że przeznaczał je w istotnej części także na tzw. bieżące wydatki, a więc sprzecznie z celem, dla którego został nimi wsparty, czym pozbawiał się z kolei możliwości ich pomnożenia, a tym samym wypracowania na nich zysku, w konsekwencji dokonania zwrotu swym wierzycielom. Zresztą wedle pokrzywdzonych miał uchodzić za osobę o ponadprzeciętnych umiejętnościach do pozyskiwania pieniędzy, o czym muszą z kolei przekonywać okoliczności, w jakich nierzadko ci decydowali się mu powierzać kolejne sporych rozmiarów kwoty, z czasem wręcz już w ten sposób dostrzegając nawet jedynie sposób na odzyskanie wcześniej przekazanych środków. Pomagał sobie przy tym roztaczając wokół siebie aurę osoby zamożnej, która ma powodzenie w biznesie, a oznakami czego miało być odpowiednie zlokalizowanie i wyposażenie biur, z których korzystał, zamieszkiwanie w prestiżowych dzielnicach, przemieszczanie się drogimi autami. W tym miejscu podkreślenia zaś wymaga, iż dla bytu przestępstwa art. 286 § 1 kk okoliczność, że pokrzywdzony mógł błędu uniknąć, czy też nie zachował należytej ostrożności, nie jest istotna (zob. postanowienie SN z dnia 15 marca 2017 r., II KK 73/17, LEX nr 2269192). Liczą się zabiegi, jakie sprawca podejmuje w celu skłonienia pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem, bowiem ich oszukańczy charakter może doprowadzić do tego, że pokrzywdzony przyjmie za prawdziwe przedstawione przez sprawcę argumenty i kierując się motywami z nich wynikającymi niekorzystnie rozporządzi mieniem. Znamieniem oszustwa określonego w art. 286 § 1 kk nie jest zaś „przymuszenie" drugiej strony do zawarcia umowy. Nawet fakt, iż osoba pokrzywdzona wykazałaby się naiwnością, nie mógłby negować wypełnienia przez oskarżonego znamion przestępstwa z art. 286 § 1 kk.

Generalnie z zeznań pokrzywdzonych "inwestorów" lub "pożyczkodawców" wyłaniał się natomiast obraz oskarżonego, który działalnościami, w które był zaangażowany, tylko pozorował uczciwe zamiary, a w rzeczywistości wszelkimi sposobami chciał pozyskiwać gotówkę potrzebną mu do codziennego funkcjonowania. Pretekstem do tego były również założone spółki (...) - (...). Związane z nimi aktywności miały mu to tylko ułatwić. To, iż musiały też generować koszty niczego w tym zakresie nie zmienia, kiedy nie sposób zaangażowania w nich oskarżonego postrzegać w kategorii działalności długofalowej, która miałaby zakładać powolny i systematyczny rozwój tych przedsięwzięć, obliczony na stabilny wzrost uzyskiwanych z nich przychodów i osiąganych zysków. Zresztą nawet trudna sytuacja finansowa (...) z przyczyn, które za niezależne od oskarżonego nie mogły uchodzić, a wyniknęła z tego, iż spółka nie mogła liczyć na płatności ze strony swych kontrahentów w pełnych kwotach wynikających z zawartych z nimi umów, wręcz stawała się ich dłużnikiem z powodu nienależytego wykonania tych umów, nie spowodowała, iż zaniechał zaciągania kolejnych zobowiązań na ten podmiot. Dopóki było to możliwe, korzystał z takiej możliwości. Wskazuje to, iż nie chodziło oskarżonemu o prowadzenie biznesu na zdrowych zasadach i z zachowaniem tzw. uczciwości kupieckiej, ale o podejmowanie działań, które zapewniałyby doraźnie lub w krótkiej perspektywie czasu istotne korzyści finansowe, ale bez liczenia się z interesami kontrahentów, którym jeśli już było czynione zadość to nie dlatego, że oskarżony w takim celu wchodził z nimi w kooperatywę, ale ze względu na to, iż doszukiwał się w tym w danym momencie korzyści dla siebie. Wprawdzie wystawienie faktury z wyznaczeniem późniejszego terminu jej zapłaty jest obarczone pewnym stopniem ryzyka, z którym uczestnicy obrotu gospodarczego powinni się liczyć, to jeśli jednak już w momencie zawierania umowy strona kontraktu dobrze wie, iż z różnych względów w realiach prowadzonej przez niego działalności z powodu zadłużenia czy też trudnej sytuacji finansowej zapłata w terminie nie będzie możliwa i nie nastąpi, a nie informuje o tym partnera handlowego, to tym samym nie tylko sprzeniewierza się rzetelności kupieckiej, ale nadto wprowadza kontrahenta w błąd i doprowadza go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w rozumieniu art. 286 § 1 kk (zob. wyrok S.A. w Lublinie z 17 czerwca 2003 r., II AKa 52/03, Prok. I Pr. 2004/6/20; wyrok S.A. w Katowicach z 20 kwietnia 2000 r., II AKa 71/00, OSA 2001/7-8/54; wyrok S.A z 28 lutego 1995 r., II AKr 2/95, Prok. I Pr. 1995/9/22; wyrok S.A w Gdańsku z 24 listopada 1993 r., II AKr 324/93, OSP 1995/4/79). Jedynie w sytuacji, gdyby niemożność wywiązania się w terminie ze zobowiązania nastąpiła z przyczyn, które wcześniej stronie umowy nie były znane i nie mogły być przez nią przewidziane, brak deklarowanej zapłaty w uzgodnionym terminie nie prowadziłby do odpowiedzialności karnej (zob. wyrok. S.A. w Katowicach z 17 grudnia 1998 r., II AKa 199/98, OSA 1999/4/29 /. Z wyżej podanych powodów taki jednak stan wyłączający odpowiedzialność oskarżonego w niniejszej sprawie nie zaistniał. Tym samym płatności, których początkowo dokonywał na rzecz dostawców materiałów, czy też podwykonawców, których zatrudniał, nie mogły oznaczać, iż kontynuowana z nimi w późniejszym czasie współpraca generująca po stronie (...) zobowiązania finansowe, nie miała u źródła oszukańczych zamiarów. Oskarżony nie mógł bowiem nie wiedzieć, że nie realizuje należycie kontraktów i w związku z tym winien się liczyć z konsekwencjami, które ostatecznie spotkały (...) Nie krył się zaś, że doprowadziły do niewypłacalności (...) a jeszcze wcześniej do problemów z płynnością finansową, które przypadły już na czas, w którym właśnie kontrahenci (...) dzięki którym możliwym było prowadzenie prac zleconych przez (...), (...) czy (...), dokonywać mieli sprzedaży lub świadczenia usług na rzecz tej spółki, uznanych właśnie przez Sąd I instancji jako niekorzystne rozporządzenia mieniem zdziałane pod wpływem błędu wywołanego przez oskarżonego dlatego, że nikogo nie uprzedzał o problemach finansowych, względnie zapewniał o ich przejściowym charakterze, a jednocześnie choćby w sposób dorozumiany deklarował płatności jak dotychczas, które już jednak nie nastąpiły. Gdyby zaś oskarżonemu rzeczywiście przyświecały uczciwe zamiary, realnie zainwestowałby pieniądze, które jak zapewniał finansujących pozyskał właśnie na działalność (...), a w konsekwencji nie doprowadziłby pewnie też do sytuacji, w której biznes, z założenia mający być dochodowym, posypał się w zasadzie w niedługi czas po jego starcie, nie pomógł nawet dochód za pierwszy rok działalności, czyli 2015, który okazać się miał zresztą tylko dochodem „na papierze”. Zauważenia przy tym wymaga, iż niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie powinno się utożsamiać z wyrządzeniem szkody. O niekorzystności rozporządzenia mieniem przesądza ocena rozporządzenia z punktu widzenia interesów osoby rozporządzającej lub innej osoby pokrzywdzonej. Ustawowe znamię „niekorzystnego rozporządzenia mieniem” zostaje spełnione wówczas, gdy sprawca działając w sposób opisany w art. 286 § 1 kk doprowadza inną osobę do takiego rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia jej interesów (zob. wyrok SN z 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSP 2001/3/51; wyrok SN z 21 sierpnia 2002 r., III KK 230/02, Prok. i Pr. 2003/312). Niekorzystne rozporządzenie mieniem może także sprowadzać się do sytuacji, w której interesy majątkowe pokrzywdzonego ulegają pogorszeniu, mimo iż nie doszło do powstania po stronie rozporządzającego lub osoby, w imieniu której rozporządzenie nastąpiło, szkody majątkowej. Niekorzystność nie oznacza bowiem ani konieczności wyrządzenia rzeczywistej szkody, ani też jej niepowetowalności. Niekorzystne rozporządzenie mieniem to pojęcie szersze od terminów „szkoda” i „strata” (zob. wyrok SA w Łodzi z 29 stycznia 2001 r., II AKa 74/01, Prok. i Pr. 2002/1016). Zatem powstanie szkody w mieniu nie jest warunkiem koniecznym uznania rozporządzenia mieniem za niekorzystne (zob. postanowienie SN z 27 czerwca 2001 r., V KKN 96/99, LEX nr 51672).

Poza tym w zasadzie już na starcie działalności pod szyldem spółki (...), a więc niejako z czystą kartą, oskarżony okazał się niesolidnym kontrahentem dla swych klientów, a zaznaczenia wymaga, iż oczekiwał w tej działalności, iż będą oni z góry co najmniej w znacznej części finansowali zlecane tejże spółce wykonanie usług i zakup sprzętu, a jednocześnie pod pozorem jej finansowania pozyskiwał choćby dalej środki od H. O.. Byłaby to więc dla oskarżonego działalność niewymagająca nakładów finansowych z jego strony, względnie byłyby one na tyle niewielkie, iż nie powinny w ogóle doprowadzić do sytuacji, w których ze zleceń w ramach (...) nie wywiązywał się tak jak należy. W istocie więc zdobywał dzięki temu tylko środki pieniężne, które musiał rozdysponowywać niezgodnie z celem, dla którego zostały mu przekazane. Innego zaś wytłumaczenia dla takiego z nimi postąpienia, jak oszukania klienteli, nie sposób racjonalnie się doszukać. Zresztą utwierdzać w tym muszą okoliczności współpracy ze spółką (...), dla której w zakresie instalacji fotowoltaicznych miał tylko pozyskiwać klientelę przy okazji oferowanego montażu pomp ciepła, tymczasem współpracę z tą spółką wykorzystywał dla uzyskiwania też wyższych zaliczek, uwzględniających bowiem koszty związane z fotowoltaiką, o których wiedział, że będą musiały zostać poniesione bezpośrednio na rzecz wykonawcy tego rodzaju instalacji.

Oceniając zatem całościowo i we wzajemnym powiązaniu wszystkie aktywności oskarżonego, które opisane zostały w zarzutach od II do XVIII i od XX do XXXVI, rzeczywiście należało dojść do wniosku w świetle okoliczności naprowadzonych dowodami obciążającymi oskarżonego ocenionymi z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy ogólnej i doświadczenia życiowego, iż oszustwa, czyli doprowadzanie pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, obrał on sobie za sposób na zaspokajanie potrzeb własnych lub innych osób, które wspierał finansowo. W ten sposób wręcz stworzył dla siebie stałe źródło dochodu.

Wniosek

zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych czynów z punktów II-XXXVI aktu oskarżenia

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie stwierdzono konkretnie podniesionych uchybień w środku odwoławczym, a tylko wówczas zgodnie z art. 437 kpk i art. 438 kpk Sąd odwoławczy miałby obowiązek stosownego zaingerowania w treść zaskarżonego wyroku.

Poza tym zauważenia wymaga, iż w punkcie 4 zaskarżonego wyroku oskarżony został skazany za popełnienie przestępstwa z art. 218 § 1a kk z punktu XIX aktu oskarżenia polegającego na uporczywym naruszaniu wynikającego ze stosunku pracy prawa pracownika spółki (...) w osobie T. S. do wynagrodzenia, którego mu D. S. - wykonując jako prezes w/w spółki czynności z zakresu prawa pracy - nie wypłacił za listopad 2016 r. oraz miesiące styczeń, luty i marzec 2017 r. w łącznej kwocie 8.000 złotych netto. Okoliczności podnoszone przez oskarżonego, uwzględniając fakt, jakiej łącznie kwoty nie wypłacił pokrzywdzonemu tytułem wynagrodzenia za pracę oraz jakiego okresu czasu to zaniechanie dotyczyło i jak długo z tym związany stan rzeczy trwał (aktualny nawet w czasie przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie), w żadnym razie nie mogły go ekskulpować. „Uporczywie” oznacza bowiem, że zachowanie sprawcy ma albo trwać przez pewien czas, albo powtarzać się kilkakrotnie, musi zawierać także świadomość niweczenia tym możliwości osiągnięcia stanu założonego przez prawo (zob. wyrok SN z 17 stycznia 2017 r., WA 18/16, LEX nr 2203539; postanowienie SA w Krakowie z 13 grudnia 2000 r., II AKz 289/00, KZS 2000/12, poz. 28).

Nie mniej pozostając w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz orzekając w zgodzie z kierunkiem zaskarżenia na korzyść należało skorygować wyrok Sądu I instancji w zakresie rozstrzygnięcia o winie z punktu 3. Więcej w podsekcjach 5.2.1.-5.2.3.

3.3.

rażąca niewspółmierność kary

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy orzeczona kara nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (zob. wyroki SN: z 22 października 2007 r., SNO 75/07, LEX nr 569073; z 26.06.2006 r., SNO 28/06, LEX nr 568924; z 30 czerwca 2009 r., WA 19/09, OSNwSK 2009, poz. 1255; z 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985/7–8, poz. 60). Niczego takiego nie można natomiast powiedzieć o wymierzonych oskarżonemu obu rodzajach kar jednostkowych, a w konsekwencji i karach łącznych. Jak najbardziej muszą o tym przekonywać wywody Sądu I instancji zawarte w części 3 formularza UK1, do których w tym miejsce należy odesłać. Odnosząc się natomiast do argumentów skarżącego należy po pierwsze wskazać, iż nie zauważa on, jakimi karami było zagrożone przestępstwo przypisane oskarżonemu w punkcie 1 (kumulatywnie grzywna do 10.000.000 złotych oraz kara pozbawienia wolności do 5 lat) oraz na czym polegało to przestępstwo. Kwestia zwrotu pieniędzy tym, od których zostały pobrane w ramach prowadzonej bez zezwolenia działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych w celu obciążania ryzykiem tych środków w inny sposób, niż przez udzielanie kredytów albo pożyczek pieniężnych, jest prawnie relewantna. Zresztą źródło pochodzenia środków na ten cel przeznaczanych przez oskarżonego świadczyło na jego niekorzyść. Chodziło bowiem też już o wyłudzane pieniądze pod pozorem ich inwestowania. Obciążającymi były natomiast okoliczności związane ze skalą nielegalnie prowadzonej przez oskarżonego działalności, która zastrzeżona jest wyłącznie dla banków, w szczególności ilości osób, od których przyjmował pieniądze na podstawie zawieranych z nimi umów inwestycyjnych, oraz wielkości środków przekazywane mu z tego tytułu przez te osoby. Wymierzone z kolei oskarżonemu kary za ciągi przestępstw kwalifikowanych jako oszustwa lub oszustwa w stosunku do mienia znacznej wartości, uwzględniały wielość czynów, za które zostały orzeczone, ich następstwa w postaci wysokości wyrządzonych szkód, nie pomijając okoliczności ich popełnienia, w tym uczynienia sobie z tego rodzaju aktywności stałego źródła dochodu na przestrzeni wręcz kilku lat, co stanowiło okoliczność obligatoryjnie nadzwyczajnie obostrzającą nakazującą wymierzenie kary pozbawienia wolności powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia (art. 64 § 2 kk w zw. z art. 65 § 1 kk). Przestępstwa te nie wiązały się też li tylko z działalnością oskarżonego w (...) na problemy finansowe której to spółki wskazywał skarżący. Zresztą z powodów wyłożonych w podsekcji 3.2. okoliczność ta nie mogła ekskulpować oskarżonego, wręcz uchodziła za okoliczność poboczną, towarzyszącą popełnionym przez niego oszustwom w roli prezesa(...). Nie mogła więc świadczyć na jego korzyść przy wymiarze kary. Z dostępnych danych o karalności wynika natomiast, iż jakkolwiek następczo, ale oskarżony był dotychczas karany za przestępstwo skarbowe z art. 77 § 2 kks na karę samoistnej grzywny, która jeszcze na dzień 10 marca 2021 r. nie była uregulowana (k. 4495 t. XXII). Pozwala to skonstatować, iż oskarżony zasłużył, aby ukarać go nie tylko pozbawieniem wolności jako sankcją, z którą związana dolegliwość miałaby pierwszorzędne znaczenie dla realizacji wychowawczych i zapobiegawczych celów kary, jakie ma ona osiągnąć wobec sprawcy, ale także obok obligatoryjnie kumulatywnej grzywny kwotowej za przestępstwo z punktu 1, również fakultatywnymi tego rodzaju karami za ciągi przestępstw. Także wzgląd na kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa przemawiał za takim dość surowym potraktowaniem oskarżonego.

Wniosek

zmiana zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie łagodniejszej kary

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie stwierdzono uchybienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

poza granicami podniesionych zarzutów dostrzeżona z urzędu mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza art. 415 § 1 kpk polegająca na zbyt wąskim postrzeganiu przez Sąd I instancji statuowanej w zdaniu drugim tego przepisu klauzuli antykumulacyjnej, zaś utrzymanie w mocy orzeczenia z tego rodzaju stwierdzonym uchybieniem byłoby rażąco niesprawiedliwe w rozumieniu art. 440 kpk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Art. 415 § 1 zd. 2 kpk stanowi, że "W razie skazania oskarżonego lub warunkowego umorzenia postępowania w wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono". Ze zdania drugiego art. 415 § 1 kpk wynika więc kategoryczny zakaz rozstrzygania w różnych postępowaniach o tej samej szkodzie, a co za tym idzie kumulowania tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń. Jeżeli zatem roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, to nie jest możliwe (niejako ponowne) orzekanie o obowiązku naprawienia szkody, i to niezależnie od tego, czy zasądzone w postępowaniu cywilnym roszczenie zostało wyegzekwowane (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010 r., III KK 305/10, OSNwSK 2010, Nr 1, poz. 2030). Wykładnia funkcjonalna art. 415 § 1 zd. 2 kpk wskazuje, że ratio legis tego przepisu sprowadza się do zapobieżenia funkcjonowaniu w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. W tym kontekście nie jest zatem celowe nakładanie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk wobec możliwości wyegzekwowania zasądzonego roszczenia z majątku oskarżonego w oparciu o podstawę z art. 299 § 1 ksh zgodnie z którą, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania (zob. wyrok SN z 23 listopada 2016 r., III KK 405/16, LEX nr 2155184).

Tymczasem z powodów szerzej wskazanych w podsekcjach 5.2.4-5.2.5 nie tylko G. J. w zakresie kwot wyłudzonych pożyczek udzielonych oskarżonemu jako osobie fizycznej oraz I. W. dysponowali tytułami egzekucyjnymi zasądzającymi należności pieniężne odpowiadające szkodom wyrządzonym przestępstwami przypisanymi oskarżonemu.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

zaskarżony wyrok w całości za wyjątkiem zmian omówionych w kolejnych podsekcjach

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do ingerencji w te części zaskarżonego wyroku, które nie podlegały korekcie, kiedy bądź nie były zaskarżone (rozstrzygnięcie o winie za przestępstwo z art. 171 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe w brzmieniu tego przepisu obowiązującym do dnia 27 kwietnia 2021 r. w zw. z art. 4 § 1 kk - punkt 1 części dyspozytywnej odwołujący się do punktu I części wstępnej i punktu I aktu oskarżenia), bądź nie były dotknięte uchybieniami podniesionymi w wywiedzionej apelacji, a nie stwierdzono także innych uchybień, które należałoby uwzględnić z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 § 1 kpk, art. 440 kpk, art. 455 kpk).

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

opis przypisanego oskarżonemu w punkcie 3 czynu z punktu XXIV części wstępnej (punkt XXIV aktu oskarżenia) poprzez przyjęcie, iż spółka jawna „(...) w A. niekorzystnie rozporządziła mieniem o łącznej wartości 36.693,22 zł, a określona w fakturze nr (...) z dnia 24 lutego 2017 r. nieuregulowana należność opiewała na kwotę 15.500 zł

Zwięźle o powodach zmiany

Korekta dokonana w granicach podniesionych w apelacji obrońcy zarzutów kwestionujących generalnie sprawstwo oskarżonego w zakresie wszystkich przypisanych mu oszustw będąca konsekwencją drobnego mankamentu, który wkradł się w ustalenia faktyczne Sądu I instancji co do czynu popełnionego na szkodę spółki jawnej (...) w A., za który D. S. skazany został w ramach przypisanego mu w punkcie 3 ciągu przestępstw. Oczywiście wadliwie, bowiem wbrew treści dokumentu źródłowego w postaci wystawionej przez tego pokrzywdzonego na rzecz (...) Sp. z o. o. z/s w B. faktury nr (...) z dnia 24 lutego 2017 r. (k. 1230 t. VI), zostało przyjętym, że nieuregulowana należność, na którą ta faktura opiewała, wynosiła 15.550 złotych, gdy tymczasem chodziło o kwotę 15.500 złotych. W konsekwencji łączna kwota niezapłaconych faktur objętych opisem przypisanego czynu z punktu XXIV części wstępnej (punkt XXIV aktu oskarżenia), która określała wysokość niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego, do jakiego został doprowadzony przez oskarżonego działającego w celu osiągnięcia korzyści za pomocą wprowadzenia w błąd co do zamiaru i możliwości zapłaty za zamówione i wykonane zgodnie z umową roboty modernizacyjne instalacji wentylacyjnej wraz z zakupem elementów montażowych w budowanym budynku mieszkalnym, została przez Sąd I instancji zawyżona o kwotę 50 złotych, podczas gdy łącznie stanowiła kwotę 36.693,22 złotych.

5.2.2.

Przedmiot i zakres zmiany

opis przypisanego oskarżonemu w punkcie 3 czynu z punktu XXXII części wstępnej (punkt XXXII aktu oskarżenia) poprzez przyjęcie wysokości niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez A. B. na kwotę 6.000 złotych, a wartości niedokonanego montażu pompy ciepła warunkującego realizację całości zamówienia na kwotę 10.000 złotych.

Zwięźle o powodach zmiany

I w tym wypadku korekta dokonana została w granicach podniesionych w apelacji obrońcy zarzutów kwestionujących ogólnie sprawstwo oskarżonego w zakresie wszystkich przypisanych mu oszustw. Było to jednak zasadniczo następstwem niedostosowania opisu czynu przypisanego do ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd a quo, a przedstawionych w pisemnym uzasadnieniu wyroku (podsekcja 1.1.31 formularza UK1). Stanowiło więc mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku obrazę art. 413 § 2 pkt 1 kpk, zgodnie z którym to przepisem wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu. Dokładne ustalenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu powinno się zaś znaleźć w opisie czynu przypisanego oskarżonemu, a nie dopiero w uzasadnieniu wyroku, i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Sąd I instancji ustalił natomiast, że za fachowca, który założył pokrzywdzonej pompę ciepła, musiała dodatkowo zapłacić jedynie 10.000 złotych, podczas gdy za tę również usługę już wcześniej zapłaciła oskarżonemu w ramach zażądanej przez niego zaliczki w kwocie 38.000 złotych. Dodatkowe 5.000 złotych, które w opisie czynu przypisanego powiększało wspomniane 10.000 złotych do 15.000 złotych, stanowiło nieuzyskane dofinansowanie, na które pokrzywdzona liczyła w związku z założeniem instalacji fotowoltaicznej oraz pompy ciepła. Nie wiązało się z tym zatem po jej stronie żadne rozporządzenie mieniem. Jednocześnie Sąd I instancji przyjął, że pokrzywdzona niekorzystnie rozporządziła mieniem w postaci kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy tym, co otrzymała za uiszczoną łącznie kwotę 56.000 złotych (obejmowała obok wspomnianych wyżej 38.000 złotych i 10.000 złotych również 8.000 złotych wpłacone na zlecenie oskarżonego (...) Sp. z o. o. jako wykonawcy instalacji fotowoltaicznej ), a tym, na ile swe usługi w pełnym zakresie, na jaki się z pokrzywdzoną umówił, wycenił oskarżony (50.000 złotych).

5.2.3.

Przedmiot i zakres zmiany

opis przypisanego oskarżonemu w punkcie 3 czynu z punktu XXXVI części wstępnej (punkt XXXVI aktu oskarżenia) poprzez przyjęcie, iż pokrzywdzony R. M. ustną umowę na zakup, dostawę i montaż instalacji fotowoltaicznej zawarł z (...) Sp. z. o. o. z/s w B., w której oskarżony był prezesem.

Zwięźle o powodach zmiany

I ta korekta dokonana w granicach podniesionych w apelacji obrońcy zarzutów kwestionujących ogólnie sprawstwo oskarżonego w zakresie wszystkich przypisanych mu oszustw była następstwem niedostosowania opisu czynu przypisanego do ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd a quo, a przedstawionych w pisemnym uzasadnieniu wyroku (podsekcja 1.1.35 formularza UK1). Sąd przyjął, co zresztą stanowiło okoliczność bezsporną, iż umowę na wykonanie instalacji fotowoltaicznej i pompy ciepła z w/w pokrzywdzonym oskarżony zawarł reprezentując spółkę z o. o. (...), której był też prezesem, a nie (...) Sp. z o. o., która stanowiła odrębny byt prawny, zresztą już jesienią 2018 r. nieprowadzący faktycznie działalności.

5.2.4.

Przedmiot i zakres zmiany

rozstrzygnięcia zawarte w punkcie 7 części dyspozytywnej o obowiązku naprawienia szkody, których beneficjentami wskazani zostali G. J., (...) Sp. z o. o. z/s w S., spółka jawna (...) z/s w A., W. B. poprzez ich uchylenie

Zwięźle o powodach zmiany

Z powodów wskazanych w podsekcji 4.1 klauzula antykumulacyjna z art. 415 § 1 kpk sprzeciwiała się orzeczeniu obowiązków naprawienia szkody na rzecz w/w pokrzywdzonych, którzy przeciwko (...) Sp. z o. o., czy (...) Sp. z o. o., uzyskali już tytuły egzekucyjne na kwoty odpowiadające sumom pieniężnym, do zapłaty których oskarżonego na ich rzecz zobowiązywały uchylone rozstrzygnięcia zawarte w punkcie 7. Muszą o tym przekonywać niekwestionowane ustalenia faktyczne przedstawione w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w odniesieniu do G. J. jako prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Zakładu Handlowo-Usługowy (...) w podsekcji 1.1.11 formularza UK1 (zob. również zeznania G. J. – k. 666 t. IV), w odniesieniu do (...) Sp. z o. o. z/s w S. w podsekcji 1.1.19 formularza UK1 (zob. również nakaz zapłaty k. 4428-4429 t. XXII), w odniesieniu do (...) spółka jawna z/s w A. w podsekcji 1.1.23 formularza UK1 (zob. również wyrok utrzymujący w mocy nakaz zapłaty - k. 1230 t. VI). Jedynie co do szkody wyrządzonej W. B. należało dodatkowo na korzyść oskarżonego ustalić, opierając się na ocenionych już przez Sąd I instancji jako wiarygodne zeznaniach tego pokrzywdzonego z rozprawy, iż również on uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko (...) Sp. z o. o. (k. 4086v t. XX).

5.2.5.

Przedmiot i zakres zmiany

rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 7 części dyspozytywnej o obowiązku naprawienia szkody, którego beneficjentem wskazana została (...) Sp. z o. o. z/s w W., w zakresie, w jakim dotyczy szkody wyrządzonej przypisanym przestępstwem z punktu XXI części wstępnej (punkt XXI aktu oskarżenia), poprzez ustalenie wysokości tego obowiązku na kwotę 93.628,46 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 marca 2017 r. do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach zmiany

Z powodów wskazanych w podsekcji 4.1 klauzula antykumulacyjna z art. 415 § 1 kpk sprzeciwiała się objęciu orzeczeniem o obowiązku naprawienia szkody tej części wyrządzonej w/w pokrzywdzonemu przez oskarżonego szkody przestępstwem oszustwa popełnionym w roli prezesa (...) Sp. z o. o., co do której (...) uzyskała już tytuł egzekucyjny przeciwko (...) Sp. z o. o.. Chodzi o kwotę 326.330 złotych wraz z ustawowymi odsetkami zasądzoną od (...) Sp. z o. o. nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt XXVI GNc 355/17 (vide: zeznanie M. P. – k. 1480v t. VIII; odpis pozwu - k. 1499-1505 t. VIII). Sąd I instancji co prawda w tym zakresie nie poczynił ustaleń, nie mniej przywołany dokument oraz uznane za wiarygodne już przez Sąd a quo zeznania przedstawiciela spółki (...) M. P. nie mogą pozostawiać wątpliwości co do prawdziwości tego rodzaju okoliczności, niewątpliwie dla oskarżonego korzystnej.

5.2.6.

Przedmiot i zakres zmiany

rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 7 części dyspozytywnej o obowiązku naprawienia szkody, którego beneficjentem wskazana została A. B. poprzez ustalenie wysokości tego obowiązku na kwotę 6000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach zmiany

Konsekwencja korekty zaskarżonego wyroku w zakresie przedstawionym w podsekcji 5.2.2.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Sąd odwoławczy zmienił na korzyść oskarżonego zaskarżony przez obrońcę wyrok skazujący, choć nie w takim zakresie i stopniu, jakim to było przez niego oczekiwanym, gdyż nie uniewinnił oskarżonego od zarzucanych mu czynów z punktów II-XXXVI aktu oskarżenia, a także nie obniżył wymierzonych oskarżonemu kar choćby za przestępstwo przypisane w punkcie 1 zaskarżonego wyroku. W takim układzie procesowym na zasadzie art. 627 kpk odpowiednio zastosowanym na podstawie art. 634 kpk, oskarżony powinien zostać obciążony kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze stanowiącymi jedyną kategorię kosztów procesu, jakie w realiach sprawy zostały poniesione (oskarżyciele posiłkowi nie wykazali, iż cokolwiek wydatkowali w tej fazie postępowania rozpoznawczego w związku z ustanowieniem pełnomocnika). Uwzględniając jednak przewidywany okres pobytu oskarżonego w warunkach izolacji penitencjarnej, a także wysokość obciążeń finansowych, jakie wynikają dla niego już tylko z zaskarżonego wyroku po dokonanej jego korekcie, Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, iż należy zastosować instytucję zwolnienia w całości od zapłaty kosztów sądowych przewidzianą w art. 624 § 1 kpk. Uiszczenie kosztów sądowych postępowania odwoławczego w jakiejkolwiek części byłoby bowiem już zbyt uciążliwe dla oskarżonego ze względu na jego sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów.

7.  PODPIS

SSO del. Teresa Jędrzejas-Paluch SSA Piotr Filipiak SSA Marcin Schoenborn

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego D. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

-

skazanie oskarżonego za ciąg pięciu przestępstw z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk w zw. z art. 65 § 1 kk na jedną karę 5 lat pozbawienia wolności oraz karę grzywny w ilości 400 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych (punkt 2 zaskarżonego wyroku)

-

skazanie oskarżonego za ciąg dwudziestu dziewięciu przestępstw, z których część zakwalifikowana została z 286 § 1 kk w zw. z art. 65 § 1 kk, a część z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk w zw. z art. 65 § 1 kk, na jedną karę 4 lat pozbawienia wolności oraz karę grzywny w ilości 350 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych (punkt 3 zaskarżonego wyroku)

-

skazanie oskarżonego za przestępstwo z art. 218 § 1a kk na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności (punkt 4 zaskarżonego wyroku)

-

wymierzenie oskarżonemu za przestępstwo z art. 171 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe w brzmieniu tego przepisu obowiązującym do dnia 27 kwietnia 2021 r. w zw. z art. 4 § 1 kk kary 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary grzywny w wysokości 100.000 złotych (punkt 1 zaskarżonego wyroku)

-

orzeczenie wobec oskarżonego kary łącznej 6 lat pozbawienia wolności z połączenia w/w kar jednostkowych pozbawienia wolności oraz kary łącznej grzywny w wysokości 120.000 złotych z połączenia w/w kar jednostkowych grzywny (punkt 5 zaskarżonego wyroku)

-

zaliczenie oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania w sprawie (punkt 6 zaskarżonego wyroku)

-

orzeczenie wobec oskarżonego obowiązków naprawienia szkody na rzecz oszukanych pokrzywdzonych (punkt 7 zaskarżonego wyroku)

a w konsekwencji

-

obciążenie oskarżonego kosztami procesu, w tym wydatkami oskarżycieli posiłkowych poniesionymi na ustanowienie pełnomocnika (punkty 8 i 9 zaskarżonego wyroku)

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana