Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Alicja Bochenek (spr.)
Sędziowie	SSA Piotr Filipiak SSO del. Wojciech Paluch
Protokolant	Agnieszka Przewoźnik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Chorzowie Karoliny Culic-Lelek

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2018 r. sprawy

I. Ć. c. F. i A., ur. (...) w Ś.

oskarżonej z art. 148§1 kk w zw. z art. 64§2 kk; art. 157§2 kk w zw. z art. 64§2 kk

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2018 roku

sygn. akt XVI K 49/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że podnosi wymierzoną oskarżonej I. Ć. w punkcie 2 karę do 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

2.  uchyla punkt 3 i 4 wyroku i w to miejsce na mocy art. 85§1 i 2 kk oraz art. 86§1 kk łączy orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierza karę łączną 17 (siedemnaście) lat pozbawienia wolności, na poczet której zalicza oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 5 lutego 2016 roku godz. 19.30 do dnia 16 czerwca 2016 roku godz. 19.30 i od dnia 2 kwietnia 2017 roku godz. 19.30 do dnia 8 listopada 2018 roku;

3.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

4.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata A. K. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonej w postępowaniu odwoławczym;

5.  zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Wojciech Paluch SSA Alicja Bochenek SSA Piotr Filipiak

Sygn. akt II AKa 403/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2018 roku Sąd Okręgowy w Katowicach, sygn. akt XVI K 49/17 uznał oskarżoną I. Ć. za winną tego, że:

1.  w dniu 5 lutego 2016 roku w Ś., w mieszkaniu przy ul. (...), działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia A. F., kopiąc i skacząc po klatce piersiowej oraz kopiąc i przydeptując obutą nogą głowę pokrzywdzonego, spowodowała u A. F. obrażenia w postaci rozległych sińców oraz ran tłuczonych obejmujących twarz, złamanie kości nosa, obfitego wylewu krwawego podspojówkowego oka lewego, mniejsze prawego, rozerwania śluzówki wargi górnej, rozległych wylewów krwawych powłok miękkich głowy i grzbietu, krwiaka podtwardówkowego, krwotoku podpajęczynówkowego i dokomorowego mózgu i móżdżku, aspiracji krwi do płuc, złamania mostka i żeber, rozległego wylewu krwawego do mięśni ramienia i przedramienia lewego, które spowodowały zgon pokrzywdzonego, czym wyczerpała znamiona przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., z tym, że przyjmuje, iż dopuściła się go w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 2 k.k., będąc uprzednio skazaną prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 23 lutego 2012 roku , sygn.. akt VII K 414/10 za przestępstwo z art. 280 §1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbyła w okresie od 30 czerwca 2013r. do 30 grudnia 2015 r., i za to na mocy art. 148 § 1 k.k. skazał ją na karę 15 lat pozbawienia wolności; nadto

2.  uznał oskarżoną I. Ć. za winną tego, że w dniu 4 lutego w Ś., w mieszkaniu przy ul. (...) kopiąc po klatce piersiowej i żebrach P. B. spowodowała obrażenia ciała w postaci stłuczeń i zasinień oraz ranę tłuczoną głowy okolicy potylicznej, które spowodowały naruszenie narządów ciała na okres do siedmiu dni, czym wyczerpała zmaniona przestępstwa z art. 157 § 2 k.k., z tym, iż przyjmuje, że dopuściła się go w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 2 k.k. opisanego powyżej i za to na mocy art. 157 § 2 k.k. skazał ją na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,

3.  na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonej karę łączną 15 lat pozbawienia wolności,

4.  na mocy art. 63 § 1 kk. na poczet orzeczonej kary zaliczył oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 5 lutego 2016 roku do 23 kwietnia 2015 roku;

5.  nadto orzekł w przedmiocie kosztów obrony oskarżonej z urzędu oraz zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Postanowieniem z dnia 21 maja 2018 roku Sąd Okręgowy w Katowicach, na mocy art. 420 § 2 k.p.k. zaliczył oskarżonej na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 5 lutego 2016r. godz. 19.30 do dnia 16 czerwca 2016r. godz. 19.30 i od dnia 2 kwietnia 2017 r. godz. 19.30 do dnia 23 kwietnia 2018r.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonej, która zaskarżyła go w zakresie orzeczenia o karze, zarzucając:

1.  naruszenie art. 214 § 2 k.pk. poprzez zaniechanie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego o oskarżonej I. Ć., w sytuacji, gdy dopuszczenie i przeprowadzenie powyższego dowodu było obligatoryjne,

2.  rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonej kary – kar jednostkowych oraz kary łącznej pozbawienia wolności.

Tak formułując zarzuty skarżąca wniosła:

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez istotne złagodzenie wymierzonych kar jednostkowych pozbawienia wolności oraz kary łącznej. Nadto dopuszczenie dowodu z aktualnej opinii o oskarżonej z Zakładu Karnego w L., gdzie oskarżona aktualnie odbywa karę.

Apelację od wyroku złożył także Prokurator, który zaskarżył go na niekorzyść oskarżonej I. Ć. w zakresie kary orzeczonej za przestępstwo opisane w punkcie 1 aktu oskarżenia i w konsekwencji orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, zarzucając rażącą niewspółmierność orzeczonej w wymiarze 15 lat kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. poprzez niedostateczne uwzględnienie stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu, w szczególności sposobu i okoliczności popełnienia przestępstwa, rodzaju wyrządzonej szkody i motywacji sprawcy, a w konsekwencji wymierzenie kary, która nie osiągnie określonych ustawą celów w zakresie jej zapobiegawczego i wychowawczego oddziaływania oraz w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Stawiając powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie za czyn opisany w punkcie 1 - kary 25 lat pozbawienia wolności oraz takiej samej kary łącznej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty podniesione przez obrońcę oskarżonej w złożonej apelacji były niezasadne i jako takie nie mogły zostać uwzględnione i stać się powodem zmiany zaskarżonego wyroku w oczekiwanym kierunku. Niemniej, Sąd odwoławczy rozpoznając niniejszą apelację dopuścił dowody zawnioskowane w niniejszej apelacji, tj. dowód z opinii o skazanej z Zakładu Karnego w L. oraz opinii środowiskowej z miejsca jej zamieszkania i dowody te miał w polu widzenia rozpoznając zarówno apelację obrońcy oskarżonej, jak i prokuratora, o czym będzie mowa poniżej.

Zasadnym okazał się być natomiast częściowo środek zaskarżenia wniesiony przez Prokuratora, który skutkował zmianą zaskarżonego wyroku poprzez zaostrzenie orzeczonej oskarżonej kary pozbawienia wolności za czyn z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. do 2 lat oraz zaostrzenia orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności do lat 17. Na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności Sąd odwoławczy zaliczył oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 5 lutego 2016 roku godz. 19.30 do dnia 16 czerwca 2016 roku godz. 19.30 i od dnia 2 kwietnia 2017 roku godz. 19.30 do dnia 8 listopada 2018 roku. Konsekwencją zmiany kary łącznej pozbawienia wolności była konieczność nowego zaliczenia na jej poczet rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonej w niniejszej sprawie oraz uchylenie punktu 3 i 4 zaskarżonego wyroku, w którym zawierały się uprzednie rozstrzygnięcia w tym przedmiocie. W pozostałej części zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

Ponieważ wyżej opisany wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w Katowicach został zaskarżony co prawda dwoma przeciwnymi apelacjami – obrońcy oskarżonej I. Ć. i prokuratora – ale wyłącznie co do kary, to na wstępie przypomnieć należy, że konsekwencją tego rodzaju, częściowego zaskarżenia wyroku – co do kary – jest tzw. prawomocność horyzontalna wyroku, a tym samym rozstrzygnięcie co do winy (co do zasady) nie podlega kontroli odwoławczej. Niemniej stwierdzić należy, że analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzi do stanowczych wniosków, że Sąd I instancji materiał dowodowy zgromadził w sposób poprawny, przeprowadzone dowody poddał wnikliwej ocenie, którą to ocenę zaprezentował w treści sporządzonego pisemnego uzasadnienia wyroku. Przeprowadzona przez Sąd Okręgowy ocena zgromadzonego materiału dowodowego jest zgodna z dyspozycją art. 7 k.p.k., bowiem oparta została na wszystkich przeprowadzonych dowodach, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i pozostaje pod ochroną tegoż przepisu. Jak wyżej wskazano, postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone prawidłowo, a także jest wolne od braków i uchybień proceduralnych, a zatem brak jest powodów, by zaskarżony wyrok uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd I instancji.

Stwierdzić także należy, iż ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy w zakresie rekonstrukcji przyczyn, przebiegu i skutków zdarzeń mających miejsce w dniu 4 lutego 2016 roku i w dniu 5 lutego 2016 roku są prawidłowe i znajdują pełne odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Toteż Sąd Okręgowy w sposób zasadny przypisał oskarżonej winę popełnienia zarzuconego jej przestępstwa z art. 148 § 1 kk. w zw. z art. 64 § 2 k.k. oraz z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k.

Odnosząc się natomiast do apelacji złożonej przez prokuratora, stwierdzić należy, że zgodnie z dyspozycją art. 447 § 2 k.p.k. apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych. Jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 2009 roku, sygn. akt II KK 180/09, jeżeli „w środku odwoławczym kwestionowana jest współmierność kary, tę oceniać należy, niewątpliwie, we wzajemnym powiązaniu wszystkich elementów składających się na dolegliwość kary (założenie, że orzeczenie o karach i środkach karnych stanowi pewną całość, a poszczególne rozstrzygnięcia są ze sobą w sposób racjonalny i logiczny powiązane, legło bowiem u podstaw rozwiązania przyjętego w przepisie art. 447 § 2 k.p.k. ). Podobnie wypowiedział się także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 7 lutego 2018 roku, sygn. akt II AKa 233/17 stwierdzając że, „zwrot „całość rozstrzygnięcia o karze” odnosi się także do rozstrzygnięcia o karze łącznej. Jeśli zatem przedmiotem zaskarżenia jest również wymiar kary łącznej w wyroku skazującym, to zgodnie z art. 447 § 2 k.p.k. zakresem zaskarżenia objęte są także rozstrzygnięcia o karach jednostkowych”. Podzielając w pełni wyżej opisane poglądy prawne, Sąd odwoławczy rozpoznając apelację złożoną przez prokuratora, ocenie poddał obie kary jednostkowe wymierzone oskarżonej I. Ć. za przypisane jej przestępstwa, a także orzeczoną jej karę łączną.

I tak, w zakresie wymierzonej oskarżonej kary 15 lat pozbawienia wolności za przestępstwo opisane w punkcie 1 zaskarżonego wyroku z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego co do wymiaru orzeczonej za ten czyn kary. Sąd ten prawidłowo ustalił leżące po stronie oskarżonej okoliczności wpływające na wymiar orzeczonej kary i w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w sposób szczegółowy i przekonywujący uzasadnił słuszność orzeczenia powyższej kary. Wskazał m.in. na uprzednią karalność sądową oskarżonej, działanie w warunkach recydywy wielokrotnej, bez wyraźnego motywu, pod znacznym wpływem alkoholu oraz dużą agresję w działaniu. Stopień społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa ocenił jako bardzo wysoki. Tym samym Sąd Okręgowy miał w polu widzenia i uwzględnił wszystkie te okoliczności, które w apelacji podniósł skarżący prokurator, wnosząc o ponowne poddanie je ocenie poprzez kontrolę odwoławczą. Jak wyżej zaznaczono, wdrożona kontrola odwoławcza, nie stwierdziła dokonania przez Sąd I instancji błędnych ustaleń w tym przedmiocie i tym samym Sąd Apelacyjny uznał wymierzoną oskarżonej za przypisaną jej zbrodnię karę 15 lat pozbawienia wolności za karę sprawiedliwą, spełniającą wymogi stawiane karze zarówno w zakresie prewencji ogólnej, jak i szczególnej. Kara wymierzona w tym wymiarze spełnia także dyrektywy wymiaru kary określone w dyspozycji art. 53 k.k., w tym zarówno stopień jej zawinienia, jak i społeczną szkodliwość wymierzonej popełnionego przestępstwa. Pamiętać bowiem należy, że kara 25 lat pozbawienia wolności o orzeczenie której wnosił Prokurator, jest karą o charakterze eliminacyjnym, gdyż ze względu na bardzo długi czas izolacji osoby skazanej, trudno przypisywać jej pełnienie jakiejkolwiek funkcji resocjalizacyjnej. Karę w tym wymiarze winno się orzekać, gdy in concreto żadna inna kara przewidziana w sankcji nie spełniłaby celów kary. Kara ta może być zatem karą adekwatną tylko w stosunku do tych sprawców, których czyny charakteryzują się wyjątkowością na tle innych przestępstw tego samego typu - (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 kwietnia 2017 r. , sygn. akt II AKa 110/17). Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że bezsprzecznym pozostaje fakt, iż oskarżona dopuściła się czynu o bardzo wysokim stopniu społecznej szkodliwości, niemniej jak wynika z opinii o oskarżonej wydanej przez Zakład Karny w L. w którym przebywa, oskarżona krytycznie wypowiada się na temat popełnionego przestępstwa, nie jest uczestnikiem podkultury przestępczej, uczestniczy w programie terapeutycznym, odbywa rozmowy z psychologiem, rozmowy wychowawcze, prezentuje postawę spokojną, niekonfliktową, nie przejawia zachowań agresywnych, nie sprawia problemów dyscyplinarnych, została nawet nagrodzona regulaminowo. Oczywiście prezentowana postawa w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności nie może wpłynąć na inną niż wcześniej opisana ocenę przestępczego zachowania oskarżonej oraz stopień społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa, jednakże świadczy, że prowadzony program terapeutyczny w Zakładzie Karnym przynosi pozytywne wyniki. Zważywszy na długoletni okres orzeczonej kary pozbawienia wolności istnieje zatem szansa, że terapia ta przyniesie trwałe zmiany w psychice oskarżonej, a przez to właściwe postrzeganie norm społecznych i zmianę w zachowaniu.

Odmiennie przedstawia się natomiast ocena wymiaru kary orzeczonej oskarżonej za czyn z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. Orzeczona za to przestępstwo przez Sąd Okręgowy kara 6 miesięcy pozbawienia wolności, a zatem w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, jest karą rażącą łagodną, jeśli uwzględni się wszystkie okoliczności popełnionego czynu, w tym działanie oskarżonej w warunkach multirecydywy. Zdaniem Sądu odwoławczego wyłącznie kara w maksymalnym wymiarze przewidziana za to przestępstwo – to jest kara 2 lat pozbawienia wolności – będzie karą słuszną, spełniającą wymogi stawiane karze zarówno w zakresie prewencji indywidualnej, jak i generalnej. Uprawnionym jest przy tym twierdzenie, że to popełnienie tego przestępstwa rozzuchwaliło oskarżoną i przyczyniło się do popełnienia kolejnego dnia zbrodni zabójstwa, świadczą o tym okoliczności obu czynów, które były podobne, różniły się tylko stopniem agresji i brutalnością zachowania oskarżonej, powodując skutek w postaci śmierci człowieka.

Orzekając oskarżonej karę łączną pozbawienia wolności, Sąd Apelacyjny zastosował zasadę kumulacji kar i orzekł ją w wymiarze 17 lat pozbawienia wolności. Stosując powyższą zasadę, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę to, że działanie oskarżonej skierowane było przeciwko zdrowiu i życiu dwóch różnych osób, z których jedna na skutek doznanych obrażeń poniosła śmierć i chociaż popełnione przestępstwa dzielił niedługi odstęp czasu, to jednak wyłącznie kara łączna stanowiąca sumę kar jednostkowych orzeczonych za poszczególne czyny, będzie karą na którą zasłużyła oskarżona, a przez to karą sprawiedliwą. Każdy inny sposób łączenia kar nie spełniłby również oczekiwań społecznych, a przez to nie czyniłby zadość prewencji generalnej.

Równocześnie, Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów podniesionych przez obrońcę oskarżonej, jakoby orzeczone kary jednostkowe i w konsekwencji orzeczona kara łączną były karami rażąco surowymi. O tym jak dalece zarzuty te były chybionymi, świadczy przyznanie racji skarżącemu Prokuratorowi i wydanie przez Sąd Apelacyjny wyroku, w którym zaostrzył karę jednostkową za jedno z popełnionych przez oskarżoną przestępstw, a także uznał za konieczne zaostrzenie kary łącznej. Dopuszczone dowody w postaci wywiadów środowiskowych nie mogły mieć żadnego wpływu na ocenę właściwości i warunków osobistych oskarżonej, podobnie jak i ocenę jej życia przed popełnieniem przestępstw będących przedmiotem niniejszego postępowania, ponieważ oba wywiady środowiskowe przeprowadzone w dwóch miejscach jej zamieszkiwania nie zawierały żadnych informacji. Osoby rozpytywane o oskarżoną nie znały jej, a przez to nie posiadały żadnych na jej temat wiadomości. Natomiast opinia o oskarżonej wydana przez Zakład Karny w L., w którym oskarżona odbywa karę pozbawienia wolności, została przez Sąd Apelacyjny wykorzystana w zakresie prognozy jej resocjalizacji w warunkach więziennych.

Równocześnie zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. K. kwotę 732 złotych, w tym 23% podatku VAT, tytułem kosztów obrony oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz zwolniono oskarżoną z obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, mając na względzie sytuację majątkową oskarżonej oraz orzeczenie długotrwałej kary pozbawienia wolności, która w naturalny sposób ogranicza, a częstokroć udaremnia możliwość zarobkowania.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

SSO del. Wojciech Paluch SSA Alicja Bochenek SSA Piotr Filipiak