Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	SSA Wiesław Kosowski
Sędziowie:	SSA Gwidon Jaworski (spr.) SSA Piotr Pośpiech
Protokolant:	Bartłomiej Wiench

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Bytomiu Agnieszki Nowrot - Bainczyk

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2018 r. sprawy

1.  J. G. s. M. i M. ur. (...) w C.,

oskarżonego z art. 197 § 3 pkt 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk i inne

2.  A. J. s. B. i I. ur. (...) w B.,

oskarżonego z art. 197 § 3 pkt 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk oraz z art. 280 § 1 kk i art. 275 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 2 kk

3.  K. S. c. M. i J. ur. (...) w Z.,

oskarżonej z art. 197 § 3 pkt 1 kk

na skutek apelacji obrońców

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 24 kwietnia 2018 roku, sygn. akt XVI K 80/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób iż:

a.  przyjmuje iż oskarżony J. G. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 marca 2001 r., sygn. akt XVI K 139/99 za umyślne przestępstwo podobne z art. 197 § 2 i 3 k.k. popełnione w dniu 11 listopada 1998 r. na karę 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w ramach kary łącznej 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 11 września 2012 r., sygn akt XVI K 132/12 okresie od 12 listopada 1998 r. do 12 maja 2004 r.,

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 grudnia 2008 r., sygn. akt XVI K 78/07 za umyślne przestępstwo podobne z art. 197 § 3 i 4 k.k. w zw. z art. 158 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i 64 § 2 k.k. popełnione w nocy z 19 na 20 maja 2006 r. na karę 8 lat pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności orzeczonej tym samym wyrokiem w okresie od 20 maja 2006 r. do 19 lipca 2006 r. oraz od 16 maja 2008 r. do 15 marca 2016 r. godz. 8.40, tj. w warunkach z art. 64 § 2 k.k.

b.  przyjmuje iż oskarżony A. J. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt XVI K 41/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt II AKa 293/09, za umyślne przestępstwo podobne z art. 158 § 3 k.k. popełnione w dniu 16 lutego 2006 r. na karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 września 2010 r., sygn. akt XVI K 52/10 w okresie od 25 sierpnia 2005 r. do 26 sierpnia 2005 r., od 16 lutego 2006 r. do 9 maja 2006 r. oraz od 27 marca 2008 r. do 1 lipca 2015 r., tj. w warunkach z art. 64 § 1 k.k.

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób iż:

a.  przyjmuje iż oskarżony J. G. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 12 września 2005 r., sygn. akt II K 237/05 za umyślne przestępstwo podobne z art. 280 § 1 k.k. i 158 § 1 k.k. w zw. art. 11 § 2 k.k., art. 64 § 1 k.k. i art. 31 § 2 k.k. popełnione w dniu 6 stycznia 2005 r. na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 7 stycznia 2005 r. do 12 września 2005 r.

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 grudnia 2008 r., sygn. akt XVI K 78/07 za umyślne przestępstwo podobne z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. i art. 64 § 2 k.k. popełnione w nocy z 19 na 20 maja 2006 r. na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności orzeczonej tym samym wyrokiem w okresie od 20 maja 2006 r. do 19 lipca 2006 r. oraz od 16 maja 2008 r. do 15 marca 2016 r. godz. 8.40, tj. w warunkach z art. 64 § 2 k.k.

b.  przyjmuje iż oskarżony A. J. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt XVI K 41/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt II AKa 293/09, za umyślne przestępstwo podobne z art. 158 § 3 k.k. popełnione w dniu 16 lutego 2006 r. na karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 września 2010 r., sygn. akt XVI K 52/10 w okresie od 25 sierpnia 2005 r. do 26 sierpnia 2005 r., od 16 lutego 2006 r. do 9 maja 2006 r. oraz od 27 marca 2008 r. do 1 lipca 2015 r., tj. w warunkach z art. 64 § 1 k.k.

3.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

4.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokatów P. S., A. W. i O. Z. – Kancelarie Adwokackie w B. kwoty po 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonym J. G., A. J. i K. S. w postępowaniu odwoławczym;

5.  zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Gwidon Jaworski SSA Wiesław Kosowski SSA Piotr Pośpiech

Sygn. akt II AKa 393/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Katowicach uznał oskarżonych J. G., A. J. oraz K. S. za winnych przestępstwa z art. 197 § 3 pkt 1 k.k., przy czym oskarżeni J. G.przypisanych im czynów mieli dopuścić się w warunkach z art. 64 § 2 k.k., i za to na mocy art. 197 § 3 pkt. 1 k.k., a wobec oskarżonych J. G. i A. J. w związku z art. 64 § 2 k.k., wymierzył J. G. i A. J. kary po 6 lat pozbawienia wolności, zaś K. S. karę 3 lat pozbawienia wolności. W pkt 2 wyroku Sąd uznał oskarżonych J. G. i A. J. za winnych przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. oraz art. 64 § 2 k.k. i za to na mocy art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i 64 § 2 k.k. wymierzył oskarżonym kary po 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W pkt. 3 wyroku, na mocy art. 85 § l k.k. i art. 96 § 1 k.k., Sąd połączył wymierzone oskarżonym A. J. i J. G. kary jednostkowe i wymierzył obydwu oskarżonym kary łączne po 7 lat pozbawienia wolności. W pkt. 4 wyroku Sąd na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet orzeczonych wobec wszystkich oskarżonych okres rzeczywistego pozbawienia wolności:

- wobec oskarżonegoJ. G. od dnia 24 listopada 2016 r. godz. 22.00 do dnia 24 kwietnia 2018 r.

- wobec oskarżonego A. J. od dnia 24 listopada 2016 r. godz. 20.40 do dnia 24 kwietnia 2018 r.

- wobec oskarżonej K. S. od dnia 24 listopada 2016 r. godz. 22.00 do dnia 25 listopada 2016 r. godz. 13.55.

W pkt. 5 i 6 wyroku Sąd zasądził na rzecz obrońców wszystkich oskarżonych kwoty po 1992,60 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym z urzędu oraz zwolnił oskarżonych od kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżyli w całości na korzyść oskarżonych wszyscy obrońcy. Zarzucając zaskarżonemu wyrokowi obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 k.p.k., art. 172 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k. oraz art. 185 c § 2 k.p.k., błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a obrońca oskarżonego J. G. również zarzut obrazy przepisów prawa materialnego tj. art. 280 § 1 k.k., obrońcy wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonych od zarzucanych im czynów, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Obrońcy wnieśli również o zasądzenie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarzuty podniesione w apelacjach obrońców oskarżonych okazały się całkowicie bezzasadne. W pierwszej kolejności wskazać należy, że wszystkie zarzuty apelacji, zarówno te odwołujące się do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a także leżące u podstaw tych ustaleń naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, czy też obrazy przepisów art. art. 172 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k. czy też art. 185 c § 2 k.p.k, względnie obrazy przepisów prawa materialnego, nie są słuszne i nie ma podstaw do zdyskwalifikowania zaskarżonego wyroku. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji, pomimo, iż obarczone jest drobnymi uchybieniami, znajduje oparcie w prawidłowo dokonanej ocenie całokształtu materiału dowodowego, zgromadzonego i ujawnionego w toku całego postępowania (art. 410 k.p.k.). Pisemne motywy zaskarżonego wyroku uzasadniają twierdzenie, że ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd pierwszej instancji, wbrew zarzutom wszystkich obrońców, w pełni uwzględnia reguły wyrażone w art. 4 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. Wskazać należy, iż jest ona kompleksowa i obiektywna oraz, że nie narusza granic swobodnej oceny dowodów, pozostając w zgodzie z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy przedstawiając ocenę dowodów w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, stosownie do wymogów z art. 424 k.p.k., wskazał, na których dowodach się oparł, dlaczego poszczególnym dowodom i w jakim zakresie dał wiarę oraz dlaczego uznał wyjaśnienia oskarżonych A. J., K. S. oraz J. G. w kluczowej ich części za niewiarygodne, obdarzając tym przymiotem zeznania pokrzywdzonej I. K.. Odnosząc się zbiorczo do tej części zarzutów wszystkich apelacji, które podnosząc tożsame zarzuty dotyczące wadliwości oceny tego ostatniego dowodu, wskazać należy, iż nie można zgodzić się z twierdzeniami obrońców, iż Sąd I instancji obdarzając walorem wiarygodności zeznania I. K. i dezawuując tym samym zasadniczą część linii obrony oskarżonych, przekroczył granice zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 7 k.p.k. Sąd I instancji w sposób szczegółowy wyjaśnił, dlaczego uznał, iż zeznania tegoż świadka, wsparte znaczną częścią wyjaśnień K. S. oraz częścią wyjaśnień A. J., a także zeznaniami świadków T. O., A. G., S. S. czy F. K. oraz dowodami w postaci opinii sądowo-lekarskiej (k-345-346), dokumentacją fotograficzną, sprawozdaniem z badania osoby pokrzywdzonej czy protokołem oględzin osoby (k-324-327), pozwalały uznać za niewiarygodne twierdzenia oskarżonych J. G. i A. J. w przedmiocie bezzasadności depozycji I. K. w zakresie dokonanych na jej szkodę przestępstw. Ocena zeznań świadka nie budzi zastrzeżeń, w kontekście tego, iż została dokonana w nawiązaniu do części wyjaśnień oskarżonych I. S. (potwierdzającej de facto dokonanie obydwu przestępstw na jej szkodę) oraz A. J. (potwierdzającego fakt użycia wobec pokrzywdzonej przemocy), a także przywołanych wyżej świadków oraz pozostałych dowodów wymienionych na stronie 3 uzasadnienia, w tym opinii sądowo-lekarskiej (k-345-346), dokumentacji fotograficznej i protokołu oględzin osoby (k-324-327). Argumentacja obrońców oskarżonych wskazująca na nieścisłości w kolejnych zeznaniach I. K. oraz ich sprzeczność z depozycjami oskarżonych, co miałoby przekonywać o niewiarygodności tychże zeznań, świadczy, iż skarżący utracili z pola widzenia kompleksową ocenę tegoż dowodu, zawartą na stronach 10-13 uzasadnienia wyroku. Wbrew twierdzeniom obrońców sąd a quo wziął pod uwagę wszystkie składane przez pokrzywdzoną zeznania, a dostrzegając zawarte w nich drobne nieścisłości dążył do ich wyjaśnienia, z którego to obowiązku w sposób należyty się wywiązał. Zauważając jednocześnie, iż dowód z zeznań pokrzywdzonej jest dowodem o charakterze kluczowym Sąd I instancji dokonał szczególnie wnikliwej ich analizy, eksponując szereg zależności pomiędzy tym dowodem oraz pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, co pozwoliło na uznanie części wyjaśnień oskarżonych za niewiarygodne. Wszystkie zawarte na stronach 7-14 uzasadnienia wyroku uwagi, stanowiące szczegółową ocenę wyjaśnień oskarżonych i zeznań świadków, w połączeniu z ujawnionymi i przeanalizowanymi przez Sąd dowodami z dokumentów, wskazują, iż dokonana przez Sąd I instancji ocena dowodów jest prawidłowa i wbrew podniesionym zarzutom nie nosi cech dowolności. Przeciwnie to spekulacje obrońców całkowicie abstrahują od zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przyjmując za punkt wyjścia jedynie część wyjaśnień poszczególnych oskarżonych, nie zauważając jednak fundamentalnych ich mankamentów, a zwłaszcza rażących sprzeczności z całością zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Tak więc zarzuty obrońców sprowadzające się jedynie do, niczym nie podbudowanej polemiki z ustaleniami Sądu, a nie wykazania konkretnych błędów czy sprzeczności w zaprezentowanym przez Sąd I instancji stanowiskiem, nie mogły doprowadzić do obalenia zaprezentowanej przez sąd meriti argumentacji. Podkreślenia wymaga również, iż dostrzegając osobnicze cechy pokrzywdzonej I. K., sąd a quo przeanalizował w sposób pełny opinie psychologiczne dotyczące zdolności postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania postrzeżeń, uwzględniające zarówno fakt, iż pokrzywdzona w chwili czynu była pod wpływem alkoholu, jak i używana wobec niej przemoc skutkowała krótkotrwałą utratą świadomości. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji świadek zeznawała w sposób logiczny, spójny, wykazując należytą orientację co do okoliczności, czasu i miejsca zdarzeń, w których uczestniczyła, a także adekwatną do sytuacji i możliwości percepcyjnych pamięć całego zdarzenia.

Podnoszony zgodnie przez obrońców oskarżonych oraz samych oskarżonych element braku krzesełka, na którym, między innymi, miało dojść do zgwałcenia pokrzywdzonej, a którego finalnie nie odnaleziono, również został przez Sąd dostrzeżony a wyciągnięte z ustaleń sądu wnioski trudno uznać za błędne. Fakt, iż ostatecznie wykluczono użycie tegoż przedmiotu (nie wykluczając jednocześnie wiązania pokrzywdzonej sznurkiem, co wynika wprost z opinii sądowo-lekarskiej), w kontekście innych dowodów potwierdzających okoliczności zgwałcenia (np. wyjaśnienia K. S.) nie może bowiem przekonywać, iż całościowa ocena dowodu z zeznań pokrzywdzonej jest błędna. Pozostałe bowiem okoliczności zdarzenia, opisywane przez pokrzywdzoną w sposób koherentny, zostały potwierdzone innymi, wymienionymi wyżej dowodami. Za nietrafne uznać należy, zarzuty obrońcy oskarżonej K. S., iż jakkolwiek dopuściła się ona części przypisanych jej zachowań, to robiła to pod przymusem wywieranym przez oskarżonego J. G.. Wszak z wyjaśnień samej oskarżonej K. S. wprost wynika, iż co prawda w pierwszej fazie to konkubent skłaniał ją do użycia przemocy wobec pokrzywdzonej, to jednak w dalszej części zdarzenia podejmowane przez nią działania miały charakter dobrowolny, co w pełni potwierdziły zeznania I. K.. Podkreślenia wymaga również fakt, iż zadanie przezJ. G. uderzeń K. S. było reakcją na jej odmowę zadania ciosów I. K., a nie na odmowę udziału w zgwałceniu wyżej wymienionej. Zaprezentowana przez sąd meriti ocena tej części wyjaśnień oskarżonej K. S. pozostaje również w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Przebieg zdarzenia ustalony przez Sąd, oparty również na wyjaśnieniach samej oskarżonej, świadczy bowiem, iż kolejne zachowania podejmowane przez nią względem pokrzywdzonej I. K. z uwagi na swoją złożoność i brak wykonywania w tym zakresie poleceń J. G., były dobrowolne i inicjowane przez K. S.. Z tych też powodów również wskazana część wyjaśnień oskarżonej K. S. trafnie uznana została za niewiarygodną, zaś zarzuty obrońcy w tym zakresie za chybione.

Odnosząc się do zarzutu obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 172 k.p.k., podniesionego w apelacji obrońcy oskarżonego A. J., przypomnieć należy, iż przywołany przepis nie nakłada na organy procesowe obowiązku dokonania owej czynności, dając jedynie podstawę jej przeprowadzenia pomiędzy osobami przesłuchiwanymi. Przeprowadzenie konfrontacji pozostawione jest zatem ocenie organu procesowego co do celowości tej czynności w konkretnej sprawie. Skoro zatem Sąd I instancji dostrzegając zasadnicze rozbieżności w stanowiskach procesowych pokrzywdzonej oraz oskarżonych uznał, iż czynność ta nie może to przyczynić się do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego i czynności takiej z urzędu nie przeprowadził, zarzut obrońcy uznać należy za chybiony (tak również: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008 r., sygn. akt V KK 99/08; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 października 2016 r., sygn. akt II AKa 55/15).

Za nietrafne uznać należy zarzuty obrońców wskazujące na wybiórcze uwzględnienie dowodów, wyłącznie na niekorzyść oskarżonych, zredagowane przez obrońcę oskarżonej K. S. jako obraza art. 410 k.p.k., a przez obrońcę oskarżonego J. G. także jako obraza art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k.. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zarzuty te są w większości powieleniem zarzutów i argumentów dotyczących pozostałych zarzutów zawartych w obydwu apelacjach. Obrońcy oskarżonych, twierdząc, iż Sąd I instancji potraktował materiał dowodowy w sposób wybiórczy i uwzględnił wyłącznie dowody przemawiające niekorzyść oskarżonych utracili z pola widzenia, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku omawia wszystkie dowody dotyczące przypisanych oskarżonym przestępstw, wskazując przy tym, z jakich powodów jednym z nich dał wiarę i kwestionując inne. Tym samym teza dotycząca wybiórczej oceny materiału dowodowego jawi się jako oczywiście chybiona. Nie dopatrzył się również Sąd Apelacyjny w motywach zaskarżonego wyroku żadnych wątpliwości, jakie miałyby zostać przez Sąd I instancji zignorowane czy też rozstrzygnięte na niekorzyść oskarżonych. Wyrażane przez obrońcę oskarżonego J. G., czy też samego oskarżonego wątpliwości dotyczące materiału dowodowego stanowią zatem jedynie stanowisko oraz ocenę stron i nie mogą tym samym stanowić podstawy zarzutu obrazy art. 5 § 2 k.p.k., a więc naruszenia reguły in dubio pro reo.

Zarzut obrazy art. 185 c § 2 k.p.k., podniesiony w apelacji obrońcy oskarżonego J. G., okazał się chybiony w stopniu oczywistym. Wskazać bowiem należy, iż abstrahując od prawidłowości podstawy prawnej czynności ponownego przesłuchania pokrzywdzonej I. K., bo w tym zakresie argumentacja obrońcy nie jest pozbawiona pewnej dozy racji, uzasadnienie tegoż zarzutu nie przekonuje o wpływie podniesionego uchybienia na treść wyroku. Poza teoretycznymi uwagami zawartymi na stronach 6-7 apelacji brak jest bowiem w tym zakresie jakichkolwiek argumentów. Skoro więc czynność przesłuchania przeprowadzono, wzięli w niej udział obrońcy oskarżonych a wadliwość podstawy prawnej nie miała negatywnego wpływu na sposób jej przeprowadzenia oraz na dokonane na jej podstawie ustalenia, również ten zarzut uznać należy za nietrafny.

Reasumując podkreślić należy, iż ustalenie, że ocena zeznań pokrzywdzonej I. K., dokonana przez Sąd I instancji, jest prawidłowa, skutkowało w dalszej kolejności również uznaniem, iż zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych podniesione przez obrońców wszystkich oskarżonych są bezzasadne. Skoro bowiem błąd w ustaleniach faktycznych miał być według skarżących implikowany wadliwą oceną zeznań pokrzywdzonej oraz wyjaśnień oskarżonych i niewyjaśnieniem wszystkich istotnych okoliczności sprawy, potwierdzenie prawidłowości oceny tych dowodów przez sąd odwoławczy czyni wspomniany zarzut nietrafnym.

Zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego tj. art. 280 § 1 k.k. (zarzut 3) oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia (zarzut 4) podniesione przez obrońcę oskarżonego J. G., również uznano za chybione, zaś ich ścisły związek pozwala na łączną ocenę ich zasadności. Kluczowa dla oceny zasadności tychże zarzutów jest weryfikacja ustalenia dokonanego przez sąd meriti, iż oskarżeni używając przemocy względem I. K. mieli jednocześnie zamiar dokonania przestępstwa zgwałcenia oraz kradzieży na jej szkodę. Zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny oraz orzecznictwa sądowego powstanie zamiaru zaboru mienia już po użyciu przemocy wykluczałoby bowiem przypisanie oskarżonymJ. G. oraz A. J. przestępstwa rozboju. Przypominając ustalenia sądu meriti w tym zakresie (strona 2 uzasadnienia) dostrzec należy, iż zgodnie zeznaniami pokrzywdzonej, których skarżący zakwestionować nie zdołali, w chwili kiedy I. K. została powtórnie związana i otrzymała kolejny cios, zauważyła, zanim straciła na chwilę przytomność, że oskarżony A. J. przeszukuje jej torebkę i wyciąga z niej portfel i telefon. Przedmiotów tych nie było jednocześnie w torebce, którą pokrzywdzona zabrała uciekając z mieszkania przy ul. (...), a część z nich została natomiast odnaleziona przy obydwu oskarżonych. Ustalenia te pozwalają w ocenie Sądu odwoławczego na podzielnie trafności stanowiska sądu a quo, iż zamiar kradzieży obydwaj oskarżeni powzięli już w trakcie zadawania pokrzywdzonej uderzeń i krępowania jej, co skutkowało bezzwłocznym ich zaborem w chwili, gdy straciła przytomność. W tej zaś sytuacji zarzuty obrońcy oskarżonego J. G.uznać należy za chybione.

Oceniając przyjęte przez Sąd I instancji kwalifikacje prawne przypisanych wszystkim oskarżonym przestępstw, uznać należy, iż zawierają one drobne uchybienia, co wymagało korekty w trybie art. 455 k.p.k. Sąd meriti błędnie bowiem ustalił i przypisał oskarżonemu A. J. działanie w warunkach recydywy z art. 64 § 2 k.k., w sytuacji, w której uprzednia karalność oskarżonego nie pozwalała na przyjęcie znamienia „ponowności” wymaganego tymże przepisem (tak: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1996 r., sygn. akt I KZP 3/96; I5, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 września 2015 r., sygn. akt II AKa 323/15). Także opis działania w warunkach recydywy w odniesieniu do oskarżonegoJ. G.uznać należy za błędny, co wymagało korekty. Stąd też, uznając, iż nie są to zmiany na niekorzyść oskarżonych, zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, iż przyjęto, że oskarżonyJ. G. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 marca 2001 r., sygn. akt XVI K 139/99 za umyślne przestępstwo podobne z art. 197 § 2 i 3 k.k. popełnione w dniu 11 listopada 1998 r. na karę 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w ramach kary łącznej 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 11 września 2012 r., sygn. akt XVI K 132/12 okresie od 12 listopada 1998 r. do 12 maja 2004 r.,

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 grudnia 2008 r., sygn. akt XVI K 78/07 za umyślne przestępstwo podobne z art. 197 § 3 i 4 k.k. w zw. z art. 158 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i 64 § 2 k.k. popełnione w nocy z 19 na 20 maja 2006 r. na karę 8 lat pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności orzeczonej tym samym wyrokiem w okresie od 20 maja 2006 r. do 19 lipca 2006 r. oraz od 16 maja 2008 r. do 15 marca 2016 r. godz. 8.40, tj. w warunkach z art. 64 § 2 k.k.,

a oskarżony A. J. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt XVI K 41/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt II AKa 293/09, za umyślne przestępstwo podobne z art. 158 § 3 k.k. popełnione w dniu 16 lutego 2006 r. na karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 września 2010 r., sygn. akt XVI K 52/10 w okresie od 25 sierpnia 2005 r. do 26 sierpnia 2005 r., od 16 lutego 2006 r. do 9 maja 2006 r. oraz od 27 marca 2008 r. do 1 lipca 2015 r., tj. w warunkach z art. 64 § 1 k.k.

Analogicznie zaskarżony wyrok zmieniono w punkcie 2 w ten sposób, iż przyjęto, że oskarżony J. G. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

-

wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 12 września 2005 r., sygn. akt II K 237/05 za umyślne przestępstwo podobne z art. 280 § 1 k.k. i 158 § 1 k.k. w zw. art. 11 § 2 k.k., art. 64 § 1 k.k. i art. 31 § 2 k.k. popełnione w dniu 6 stycznia 2005 r. na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 7 stycznia 2005 r. do 12 września 2005 r.

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 grudnia 2008 r., sygn. akt XVI K 78/07 za umyślne przestępstwo podobne z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. i art. 64 § 2 k.k. popełnione w nocy z 19 na 20 maja 2006 r. na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności orzeczonej tym samym wyrokiem w okresie od 20 maja 2006 r. do 19 lipca 2006 r. oraz od 16 maja 2008 r. do 15 marca 2016 r. godz. 8.40, tj. w warunkach z art. 64 § 2 k.k.,

zaś oskarżony A. J. zarzucanego mu czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym:

- wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt XVI K 41/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt II AKa 293/09, za umyślne przestępstwo podobne z art. 158 § 3 k.k. popełnione w dniu 16 lutego 2006 r. na karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył, w ramach kary łącznej 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 września 2010 r., sygn. akt XVI K 52/10 w okresie od 25 sierpnia 2005 r. do 26 sierpnia 2005 r., od 16 lutego 2006 r. do 9 maja 2006 r. oraz od 27 marca 2008 r. do 1 lipca 2015 r., tj. w warunkach z art. 64 § 1 k.k.

Pozostała część kwalifikacji prawnej przyjęta przez sąd meriti nie budzi zastrzeżeń, zbędnym zatem jest przywoływanie dokonanych w tym zakresie przez sąd a quo ustaleń. Zaprezentowana przez Sąd I instancji argumentacja w sposób wszechstronny uzasadnia prawidłowość dokonanej subsumcji.

Oceniając wysokość wymierzonych względem oskarżonych kar jednostkowych pozbawienia wolności, a także kar łącznych orzeczonych wobec oskarżonychJ. G.i A. J., wskazać należy, iż kary te, jakkolwiek surowe, uznać należy za wyważone i sprawiedliwie. Jak słusznie wskazał sąd a quo wszyscy oskarżeni mają nieprawidłowo wykształcony stosunek do norm społecznych, wykazując ich rażące lekceważenie, zarówno w trakcie, jak i przed popełnieniem przestępstwa. Permanentne niepodporządkowanie się regułom społecznym, brak krytycyzmu, wchodzenie w konflikt prawem oraz uprzednią karalność, słusznie potraktowano jako przejawy postępującej, bardzo głębokiej demoralizacji, które winny się spotkać z represją adekwatną zarówno do wagi czynu, ale również potrzeb resocjalizacyjnych. Wszyscy oskarżeni są osobami wysoce zdemoralizowanymi, co potwierdzają negatywne opinie środowiskowe kuratorów (k-97-98, 169-10, 226-228), opisujące ich sytuację osobistą i społeczną wskazującą w każdym przypadku na brak prób stabilizacji sytuacji życiowej, a w przypadku oskarżonychJ. G. i A. J. bardzo szybki powrót do popełnienia przestępstwa po opuszczeniu zakładu karnego, co przekonuje o braku jakichkolwiek efektów resocjalizacyjnych uprzednio wykonywanych kar. O stopniu demoralizacji oskarżonych, jak słusznie wskazał sąd a quo przekonuje także drastyczny i rozciągnięty w czasie sposób popełnienia przestępstwa. Jednocześnie fakt nadużywania przez oskarżonych alkoholu i popełniania pod jego wpływem poważnych przestępstw, świadczy, iż oskarżeni stanowią istotne zagrożenie dla porządku prawnego i społeczeństwa, co uzasadnia konieczność orzeczenia bezwzględnych i surowych kar pozbawienia wolności względem każdego z nich. Wszystkie wskazane wyżej okoliczności uzasadniają, iż wymierzone oskarżonym kary, jakkolwiek surowe, nie są takimi, o których można mówić jako o rażąco niewspółmiernych. Orzeczone kary uwzględniając bowiem stopień winy oraz wysoki stopień społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonym przestępstw nie są karami, których rażąca surowość nie daje się zaakceptować również w odczuciu społecznym. Wręcz przeciwnie wszystkie wskazane przez sąd meriti okoliczności przekonują, iż przyjęta represja jest adekwatna. Przywołane wyżej okoliczności przemawiały zatem za wymierzeniem sprawcom surowych kar, gdyż jedynie takie kary odpowiadały wymogom zarówno szczególno-prewencyjnym, jak i ogólno-prewencyjnym w rozumieniu art. 53 k.k. W ocenie Sądu Apelacyjnego zmiana zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego A. J. i przyjęcie, iż zarzucanych mu czynów dopuścił się w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k., a nie multirecydywy, z przyczyn wyżej wskazanych nie pociągało za sobą konieczności modyfikacji wymierzonych oskarżonemu kar jednostkowych pozbawienia wolności. Przywołane wyżej okoliczności obciążające przy braku jakichkolwiek okoliczności łagodzących przekonują, iż wymierzone oskarżonemu kary jednostkowe mają charakter adekwatny do charakteru przypisanych oskarżonemu A. J. przestępstw. Zauważyć jednocześnie należy, iż kara wymierzona oskarżonej K. S. jest karą w dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a w sprawie brak jest jakichkolwiek okoliczności, które nakazywałyby nadzwyczajne jej złagodzenie. Te same powody przemawiają również za trafnością zakresu asperacji kar jednostkowych w związku z wymierzeniem oskarżonym J. G. oraz A. J. kar łącznych pozbawienia wolności.

Biorąc pod uwagę wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w sposób wyżej opisany, a pozostałym zakresie w oparciu o przepis art. 437 § 1 k.p.k. utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońców oskarżonych koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym w postępowaniu odwoławczym, zaś kierując się ich sytuacją majątkową zwolnił oskarżonych o kosztów sądowych postępowania odwoławczego obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Gwidon Jaworski SSA Wiesław Kosowski SSA Piotr Pośpiech