Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Wojciech Kopczyński
Sędziowie	SSA Wiesław Kosowski (spr.) SSO del. Adam Synakiewicz
Protokolant	Agnieszka Przewoźnik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Tychach del. do Prokuratury Okręgowej w Katowicach Anny Słamy

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2018 r. sprawy

1.  G. M. s. A. i H., ur. (...) w L.

oskarżonego z art 299 § 1 i § 5 kk,

2.  A. A. s. A. i M., ur. (...) w S. w Syrii

oskarżonego z art. 299§1 kk

3.  I. R. s. H. i Z., ur. (...) w D. w Syrii

oskarżonego z art. 299§1 i §5 kk

na skutek apelacji prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 26 kwietnia 2018 roku

sygn. akt II K 13/17

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.

SSO del. Adam Synakiewicz SSA Wojciech Kopczyński SSA Wiesław Kosowski

Sygn. akt II AKa 353/18

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2018r., w sprawie o sygn. akt II K 13/17 uniewinnił oskarżonego G. M. od zarzutu popełnienia czynu polegającego na tym, że w okresie od lipca 2001 r. do czerwca 2002 r. w C., działając wspólnie i w porozumieniu z I. R. i inną ustaloną osobą, przyjmował od I. R. środki pieniężne w kwocie co najmniej 60.000 zł pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu w błąd pracowników urzędu skarbowego co do osiągniętego dochodu oraz bezpodstawnych odliczeń podatkowych z tytułu fikcyjnych robót budowlano – remontowych, a następnie przekazywał je innej osobie w celu udaremnienia ich przestępnego pochodzenia, to jest występku z art. 299 § 1 i § 5 k.k.

Wyrokiem tym Sąd Okręgowy uniewinnił również oskarżonego A. A. od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 299 §1 k.k., które miało polegać na tym, że w okresie od stycznia 2002 r. do 13 czerwca 2002 r. w C.,A. A. działając wspólnie
i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, jako reprezentujący pod swoim nazwiskiem spółkę (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., z rachunku bankowego wymienionej spółki, założonego i prowadzonego w F. Banku Oddział w C., dokonał wypłat środków pieniężnych w łącznej kwocie co najmniej 404.000 zł, pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu w błąd przez inną osobę pracowników urzędu skarbowego co do osiągniętego dochodu oraz bezpodstawnych odliczeń podatkowych z tytułu fikcyjnych transakcji gospodarczych, a następnie pieniądze te przekazywał ustalonej osobie w celu udaremnienia stwierdzenia ich przestępnego pochodzenia.

Sąd I instancji uniewinnił także I. R. od zarzutu popełnienia przestępstwa z art.
299 §1 i §5 k.k., które miało polegać na tym, że w okresie od 27 marca 2001 r. do 7 czerwca 2002 r. oskarżony ten w L. i C., działając wspólnie i w porozumieniu
z G. M. i inną ustaloną osobą, jako reprezentujący pod swoim nazwiskiem spółkę (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., z rachunku bankowego wymienionej spółki założonego i prowadzonego w F. Banku Oddział w C., dokonał wypłat środków pieniężnych w łącznej kwocie co najmniej 211.840 zł, pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu w błąd przez inną osobę pracowników urzędu skarbowego co do osiągniętego dochodu oraz bezpodstawnych odliczeń podatkowych z tytułu fikcyjnych transakcji gospodarczych, a następnie pieniądze te przekazywał G. M. i innej osobie w celu udaremnienia stwierdzenia ich przestępnego pochodzenia.

Wydatkami postepowania stosownie do treści art. 632 pkt 2 k.p.k. obciążono Skarb Państwa.

Z wyrokiem tym nie zgodził się prokurator zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonych G. M., A. A. i I. R.. We wniesionym środku odwoławczym oskarżyciel publiczny zarzucił (w odniesieniu do każdego z oskarżonych) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mających wpływ na jego rozstrzygnięcie, a polegający na przyjęciu, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i ustalonych na jego podstawie okoliczności faktycznych nie ma podstaw do przyjęcia, że oskarżeni dopuścili się popełnienia zarzucanych im czynów, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego i okoliczności faktycznych prowadzi do odmiennego wniosku.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja oskarżyciela publicznego okazała się zasadna, a w jej wyniku koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku wobec oskarżonych G. M.,A. A.
i I. R. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na wstępie należy zauważyć, iż w tym zakresie, to jest co do czynów z art. 299 k.k., zarzucanych oskarżonym sprawa już po raz wtóry jest przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego. Poprzednie rozstrzygnięcie, również uniewinniające G. M., A. A.i I. R. od stawianych im zarzutów, zostało bowiem przez Sąd odwoławczy uchylone, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania. Nakazano wówczas dokonanie całościowej analizy materiału dowodowego dotyczącego wskazanej wyżej trójki oskarżonych, w szczególności funkcjonujących miedzy tymi oskarżonymi powiązań
i zależności, związanych nadto z osobą B. K., który organizował cały proceder. Przy ponownym orzekaniu Sąd Okręgowy miał skupić na szczegółowej analizie ustalonego stanu faktycznego i rozważeniu, czy deklaracje oskarżonych G. M., I. R. i A. A.o braku świadomości tego skąd pochodzą pieniądze i jaki jest ich charakter zasługują na uwzględnienie, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego.

Sąd meriti nie wykonał jednak tych zaleceń w stopniu wystarczającym. Z uzasadnienia zapadłego orzeczenia nie wynika, aby taka pełna i szczegółowa analiza została przeprowadzona. Sąd skupił się tylko i wyłącznie na jednym aspekcie. Mianowicie na braku bezpośrednich dowodów wskazujących na świadome działanie sprawców i ich wiedzę odnośnie okoliczności zdarzeń objętych treścią stawianych zarzutów. Jak bowiem czytamy na stronie 24 pisemnych motywów „brak jest w sprawie dowodów pozwalających uznać za nie budzącą wątpliwości winę oskarżonych odnośnie przestępstwa prania brudnych pieniędzy.

Kwestia winy i świadomości nie musi natomiast wynikać wprost z przeprowadzonych dowodów. Może o tym świadczyć szereg udowodnionych okoliczności i nieodparta logiczna ich analiza. Dla zobrazowania można powołać się chociażby na czynione przez sądy ustalenia w zakresie czy sprawca działał w zamiarze bezpośrednim czy też ewentualnym. Przy braku przyznania się sprawcy, co przecież jest sytuacją wcale nie tak rzadką, w zasadzie byłaby to okoliczność nie do wykazania, przy takiej argumentacji jaką zaprezentował Sąd meriti
w niniejszej sprawie. Oczywistym jest natomiast, iż ustalenia w tym zakresie czynione są
w oparciu o analizę całości materiału dowodowego.

Zamiar, określony art. 9 § 1 k.k., to proces zachodzący w psychice sprawcy, wyrażający się w świadomej woli zrealizowania przedmiotowych znamion czynu zabronionego, przy czym zamiar zarówno bezpośredni jak i ewentualny oznacza zjawisko obiektywnej rzeczywistości, realny przebieg procesów psychicznych. Zamiar ten ustala się z całokształtu przedmiotowych, jak i podmiotowych okoliczności, a wyjaśnienia oskarżonego nie mogą stanowić jedynej, a nawet głównej okoliczności w tym zakresie. Dowodzenie następuje tu na podstawie domniemań faktycznych, natomiast podstawą tych domniemań mogą być wszelkie okoliczności, na podstawie których można wyprowadzić wnioski (tak m.in. wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2017r., sygn.. akt II KK 104/17, wyrok s.apel. w Gdańsku z dnia 22 lutego 2018r., sygn. akt II AKa 22/18, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 3 kwietnia 2018r., sygn.. akt II AKa 73/18).

W chwili obecnej nie ma podstaw do twierdzenia, że G. M., A. A. i I. R., jeśli dopuścili się popełnienia przestępstw „prania brudnych pieniędzy” to działali
z zamiarem bezpośrednim. Już przy poprzednim orzeczeniu Sądu odwoławczego przesądzona została kwestia, iż przedmiotem rozważań ma być tylko problematyka, czy ustalone na podstawie zgromadzonych dowodów okoliczności dają podstawę do przyjęcia, iż zarzucane oskarżonym czyny zostały przez nich popełnienie w zamiarze ewentualnym. Przestępstwo
z art. 299 § 1 k.k. nie jest bowiem przestępstwem kierunkowym, a tym samym może być popełnione nie tylko z zamiarem bezpośrednim, ale także z zamiarem ewentualnym.

Sąd I instancji ustalił w stosunku do G. M., iż miał on istotny wpływ w tworzenie fikcyjnych zdarzeń gospodarczych, które służyły wyłudzeniu podatku VAT. Co więcej, na stronie 23 uzasadnienia stwierdzono: „należy uznać za mało prawdopodobne, by G. M. nie zdawał sobie sprawy z przekłamań dotyczących wykonywania prac remontowo
-budowalnych”. Podobne stwierdzenia zawarto również w odniesieniu do A. A.
i I. R.. W pisemnych motywach orzeczenia stwierdza się bowiem o małym prawdopodobieństwie braku u nich wiedzy odnośnie pozorowania działalności gospodarczej. Jak już poprzednio zwracał uwagę Sąd Apelacyjny z wypowiedzi A. A. i I. R. poziom świadomości na temat rzeczywistego stanu i sposób funkcjonowania Spółki rozmija się z wykazywanym formalnie. To winno implikować określone konsekwencje na etapie oceny dowodów z wyjaśnień tych oskarżonych przez pryzmat zasad logiki
i doświadczenia życiowego. Deklaracje oskarżonych I. R. i A. A. o braku świadomości tego skąd pochodzą pieniądze i jaki jest ich charakter, a nadto w jakim celu są przekazywane winny budzić poważne oraz logiką i doświadczeniem życiowym uzasadnione wątpliwości. W tym zakresie nic się nie zmieniło, gdyż Sąd ponownie rozpoznający sprawę w ogóle do powyższych uwag się nie odniósł.

Z analogiczna sytuacją mamy do czynienia w odniesieniu do oskarżonego G. M..

Zwrócenia uwagi wymaga również kwestia braku oceny wyjaśnień oskarżonych. Sąd I instancji w ogóle nie zawarł w pisemnych motywach orzeczenia stwierdzeń czy daje wiarę wyjaśnieniom oskarżonym, czy też odmawia wiarygodności i dlaczego.

W związku z powyższym koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Sąd ten przeprowadzi postepowanie dowodowe w takim zakresie, jak obecnie, ale dokona wszechstronnej oceny zgromadzonych dowodów. Ustosunkuje się również, w zgodzie z zasadami logiki
i doświadczenia życiowego, do kwestii czy na podstawie ustalonych okoliczności oskarżeni mogli przewidywać i godzili się na to, że podejmowane przez nich działania to jest wypłacanie pieniędzy z konta i przekazywanie ich innym osobom, a w przypadku G. M. przyjęcie od I. R. 60 000 zł stanowią przestępstwo „prania brudnych pieniędzy”.

SSO del. Adam Synakiewicz SSA Wojciech Kopczyński SSA Wiesław Kosowski