Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Suchowska
Sędziowie:	SA Robert Kirejew (spr.) SA Wiesław Kosowski
Protokolant:	Grzegorz Pawelczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Katowicach Jakuba Cemy

po rozpoznaniu w dniach 15 stycznia 2017 roku i 12 lutego 2018 roku sprawy:

1.  A. B. , syna J. i Z., ur. (...) w I. , oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

2.  A. J. , syna S. i L., ur. (...) w W. , oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

3.  E. L. , c. S. i J., ur. (...) w O. , oskarżonej o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne,

4.  B. G. , c. F. i M., ur. (...) w O. , oskarżonej o czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne

na skutek apelacji prokuratora, obrońców oskarżonych A. J., E. L. i B. G. oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego w stosunku do oskarżonego A. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 1 września 2016 roku, sygn. akt
V K 117/08

1.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A. B.
w ten sposób, że:

-

w punktach 2 i 5 w podstawie prawnej w miejsce powołanego przepisu art. 43 k.k. wprowadza przepis art. 43 § 1 k.k.;

-

karę pozbawienia wolności orzeczoną w punkcie 4 podwyższa do 2 (dwóch) lat;

-

uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 7 i na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności oraz grzywien wymierza oskarżonemu A. B. karę łączną 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wymiarze 450 (czterystu pięćdziesięciu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- (pięćdziesiąt) złotych;

-

uchyla rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności zawarte w punkcie 9;

-

uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 10 i na mocy art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu A. B. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 4 września 2006 r., godz. 8:10, do 7 marca 2007 r.;

-

z punktów 2, 5 i 8 eliminuje sformułowanie: „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”;

-

w punkcie 8 w podstawie prawnej w miejsce powołanego przepisu art. 85 k.k. wprowadza przepisy art. 85 § 1 i 2 k.k.;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A. J.
w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności zawarte w punkcie 12;

3.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonych E. L. i B. G. w ten sposób, że podstawy prawne skazania i wymiaru kary przypisanych im w punktach 13 i 15 czynów uzupełnia o sformułowanie „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”;

4.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

5.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokatów A. K. (1) i T. D. – Kancelarie Adwokackie w K. – kwoty po 885,60 zł (osiemset osiemdziesiąt pięć złotych i sześćdziesiąt groszy), w tym 23% podatku
VAT, tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu A. B. i A. J. w postępowaniu odwoławczym;

6.  zwalnia oskarżonych A. B., A. J., E. L. i B. G. od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Wiesław Kosowski SSA Barbara Suchowska SSA Robert Kirejew

Sygn. akt II AKa 325/17

Uzasadnienie wyroku w części dotyczącej oskarżonego A. B.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 1 września 2016 r., sygn. akt V K 117/08, dotyczącym oskarżonych A. B., A. J., E. L. i B. G., uznał oskarżonego A. B. za winnego tego, że w okresie od 23 czerwca 2000 r. do 29 grudnia 2000 roku w K., B. i L., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w ramach zorganizowanej grupy mającej na celu popełnianie przestępstw przeciwko mieniu, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach przyjętego podziału ról, w ramach działalności przejętej przez grupę spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., poprzez wprowadzenie w błąd i wyzyskanie błędu kontrahentów wymienionego podmiotu co do zamiaru zapłaty za zamawiany i dostarczony towar i świadczone usługi, oraz co do zamiaru rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 150.772,01 zł z tytułu braku zapłaty za dostarczone towary i świadczone usługi na szkodę kontrahentów (...) Sp. z o.o. i tak:

1.  w okresie od 14 lipca 2000 r. do 10 sierpnia 2000 r. pobierając towar w postaci artykułów spożywczych, za który nie została uregulowana należność w łącznej kwocie 1.067,07 zł, na szkodę S. P. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...);

2.  w okresie od 21 lipca 2000 r. do 1 września 2000 r. pobierając towar w postaci artykułów monopolowych, napojów, za który nie została uregulowana należność w łącznej kwocie 37.782,36 zł, na szkodę (...) w B. Oddział w D.;

3.  w dniu 23 czerwca 2000 r. pobierając towar w postaci artykułów gospodarstwa domowego, za który nie została uregulowana należność w łącznej kwocie 618,51 zł, na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. Oddział K.;

4.  w dniu 26 czerwca 2000 r. nie uiszczając należności za zakup oprzyrządowania wraz z serwisem kas fiskalnych w łącznej kwocie 2.597,95 zł, na szkodę I. K. i A. K. (2) prowadzących działalność gospodarczą pod firmą PHU (...);

5.  w okresie od 14 lipca 2000 r. do 14 grudnia 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu zawartej umowy najmu pomieszczeń w B. przy ul. (...), w łącznej kwocie 64.289,84 zł, na szkodę (...) S.A. Zakład (...) w B. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w K.);

6.  w okresie od 17 lipca 2000 r. do 4 września 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu świadczonych usług promocyjnych, w łącznej kwocie 1.430 zł, na szkodę J. W. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Agencja Usługowo Handlowa (...);

7.  w dniu 1 sierpnia 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu świadczonej usługi wykonania mapy własnościowej w kwocie 781,10 zł, na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.;

8.  w okresie od 31 lipca 2000 r. do 31 sierpnia 2000 r. pobierając towar, za który nie została uregulowana należność w łącznej kwocie 2.469,36 zł, na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.;

9.  w okresie od 1 lipca 2000 r. do 29 grudnia 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu zawartej umowy najmu pomieszczeń magazynowych i biurowych oraz korzystania z mediów i linii telefonicznej w łącznej kwocie 27.356,20 zł, na szkodę Przedsiębiorstwa (...) w K.;

10.  w okresie od 17 października 2000 r. do 30 października 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych wynikających z dwóch umów zawartych w dniu 17 października 2000 r., w łącznej kwocie 2.181,78 zł, na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.;

11.  w okresie od lipca 2000 r. do 20 października 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych wynikających z pięciu umów zawartych w dniach 8 i 10 maja oraz 28 lipca 2000 r., w łącznej kwocie 6.951,63 zł, na szkodę (...) S.A. z siedzibą w W.;

12.  w okresie od 11 września 2000 r. do 16 listopada 2000 r. nie uiszczając należności z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych i dofinansowania sprzętu telekomunikacyjnego, wynikających z dwóch umów zawartych w dniach 11 i 13 września 2000 r., w łącznej kwocie 3.246,21 zł, na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przy czym z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w Katowicach skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 250 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych.

Na mocy art. 41 § 1 k.k. w zw. z art. 43 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonego A. B. zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego na okres 5 lat w związku z popełnieniem wyżej opisanego czynu.

Na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. Sąd Okręgowy w Katowicach tym samym wyrokiem umorzył postępowanie przeciwko A. B. o czyn polegający na tym, że w okresie od 5 czerwca 2000 r. do 31 lipca 2000 r. w K., działając z góry powziętym zamiarem, w krótkich odstępach czasu, przywłaszczył powierzone mu pieniądze w łącznej kwocie 12.389,50 zł pobrane z kasy spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. tytułem zaliczek, na szkodę tej spółki, przy czym zarzuconego czynu dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw, zaś z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu, zakwalifikowany z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k..

Tym samym wyrokiem A. B. został uznany za winnego tego, że w okresie od 17 kwietnia 2000 r. do 16 czerwca 2000 r. w K., B. i L., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w ramach zorganizowanej grupy mającej na celu popełnianie przestępstw przeciwko mieniu, w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w ramach przyjętego podziału ról, w ramach działalności przejętej przez grupę spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., przyjął mienie ruchome wartości łącznej 194.126,20 zł pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem przez inne osoby przestępstwa oszustwa przeciwko mieniu wielkiej wartości na szkodę kontrahentów spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. i firmy (...), a następnie w części o wartości 75.921,56 zł pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R., które to czynności mogły udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie jego przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, jego wykrycie, zajęcie, i tak:

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych i artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 1.313,29 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę K. K. i W. W. wspólników Przedsiębiorstwa Handlowego (...) S.C., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci wyrobów szklanych o łącznej wartości 47.358,65 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę Huty (...) S.A. z siedzibą w J., dokonanego w ramach transakcji ze spółką (...), a następnie pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.;

-

przyjął towar w postaci artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 19.580,48 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę Z. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...), dokonanego w ramach transakcji ze spółką (...), a następnie w części o wartości 19.103,22 zł, pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.;

-

przyjął towar w postaci artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 4.868,53 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę Spółdzielni (...) w Ż., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...), a następnie pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.;

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych o łącznej wartości 1.296,12 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych o łącznej wartości 6.709,59 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę R. D. i J. P. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) S.C., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych o łącznej wartości 3.995,70 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę (...) S.A. z siedzibą w P., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...), a następnie w części o wartości 1.864,05 zł, pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.;

-

przyjął towar w postaci artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 2.752,39 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę (...) Sp. z o.o. (...) z siedzibą w K., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych o łącznej wartości 6.403,09 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci artykułów kosmetycznych o łącznej wartości 4.430,25 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę M. D. i M. N. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) Oddział(...), dokonanego w ramach transakcji z firmą (...), a następnie w części o wartości 2.727,11 zł, pomógł do przeniesienia jego własności na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w R.;

-

przyjął towar w postaci odzieży o łącznej wartości 85.102,15 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę I. B. i K. S. wspólników (...) S.C., dokonanego w ramach transakcji ze spółką (...);

-

przyjął towar w postaci wyrobów kosmetycznych i artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 2.424,39 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę P. G., M. S. i G. B. wspólników Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego (...) S.C., dokonanego w ramach transakcji ze spółką (...);

-

przyjął towar w postaci wyrobów kosmetycznych i artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 608,53 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę G. Z. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...), dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci oleju (...) o łącznej wartości 5.355,88 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę (...) S.A. z siedzibą w W., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...);

-

przyjął towar w postaci artykułów chemii gospodarczej o łącznej wartości 1.927,12 zł, pochodzący z oszustwa na szkodę J. K. i M. K. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) S.C., dokonanego w ramach transakcji z firmą (...)

przy czym z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na mocy art. 299 § 5 k.k. i art. 33 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w Katowicach skazał go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 250 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 złotych.

Na mocy art. 41 § 1 k.k. w zw. z art. 43 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. także i w tym przypadku orzeczono wobec oskarżonego A. B. zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego na okres 5 lat w związku z popełnieniem wyżej opisanego czynu.

Następnie na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. Sąd Okręgowy w Katowicach umorzył postępowanie przeciwko A. B. o czyn polegający na tym, że w okresie od 15 maja 2000 r. do 23 czerwca 2000 r. w K., działając z góry powziętym zamiarem, w krótkich odstępach czasu, wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w ramach uzgodnionego podziału ról, przywłaszczył powierzone elementy wyposażenia oraz pojazdy o łącznej wartości 119.224,50 zł na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., włączając je, w porozumieniu z członkami zarządu (...) do majątku spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. bez dokonania zapłaty i tak:

-

w dniu 15 maja 2000 r. w K., działając wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, przywłaszczył powierzone elementy wyposażenia w postaci regałów, wieszaków, stojaków, boksów kasowych, krajalnic do wędlin, lad sklepowych o łącznej wartości 82.746,50 zł na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.;

-

w dniu 23 czerwca 2000 r. w K., działając wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, w ramach uzgodnionego podziału ról, przywłaszczył powierzone pojazdy marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) wartości 7.930 zł oraz samochód marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) wartości 28.548 zł, o łącznej wartości 36.478 zł na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.,

przy czym zarzuconego czynu dopuścił się działając w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw, zaś z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodu, zakwalifikowany z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności oraz grzywny wymierzono oskarżonemu A. B. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wymiarze 450 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- złotych.

Na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 90 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w miejsce orzeczonych zakazów zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego orzeczono wobec oskarżonego A. B. łączny zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego na okres 5 lat.

Ponadto na mocy art. 69 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego A. B. kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat oddając go w tym okresie pod dozór kuratora sądowego.

Z kolei na mocy art. 63 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. zaliczono oskarżonemu A. B. na poczet orzeczonej kary grzywny okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 4 września 2006 r. do 7 marca 2007 r. uznając karę łączną grzywny za wykonaną w wymiarze 370 stawek dziennych.

Ponadto zasądzono wynagrodzenie na rzecz obrońcy A. B. wyznaczonego z urzędu i na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono wszystkich oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych procesu obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator na niekorzyść wszystkich oskarżonych w częściach dotyczących podstawy prawnej skazania i kosztach postępowania oraz na niekorzyść A. B. i A. J. w częściach dotyczących orzeczenia o karze.

W odniesieniu do oskarżonego A. B. prokurator zarzucił:

1.  obrazę prawa materialnego, a to przepisu art. 4 § 1 k.k. poprzez naruszenie w punktach 1 i 2 wyroku oraz w punktach 4 i 5 wyroku zasady jedności stosowanego stanu prawnego i zastosowanie (w punktach 2 i 5) jako względniejszej ustawy obowiązującej uprzednio, to jest przepisu art. 41 § 1 k.k. w zw. z art. 43 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. wyłącznie w zakresie podstawy prawnej orzeczenia środka karnego zakazu zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego w związku z popełnieniem czynu przypisanego w punkcie 1 i w punkcie 4, gdzie sąd w zakresie podstawy prawnej skazania i wymiaru kary zastosował stan prawny w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania;

2.  obrazę prawa materialnego, a to przepisu art. 43 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku, poprzez przyjęcie w punktach 2 i 5 wyroku jednostki redakcyjnej przepisu art. 43 k.k., podczas gdy przepis ten w brzmieniu obowiązującym według przyjętego przez sąd stanu prawnego posiadał jednostki redakcyjne § 1 do 3, zaś zastosowanie jako podstawa orzeczenia miał wyłącznie przepis art. 43 § 1 k.k.

3.  rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu A. B.

-.

-

za przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. przypisane w punkcie 4 wyroku, w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

-

jak i rażącą niewspółmierność orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat,

-

oraz rażąco niesłuszne zastosowanie środka probacyjnego w postaci orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności, która to kara i orzeczony środek nie uwzględnia wszystkich okoliczności obciążających, nieadekwatna jest do znacznego stopnia społecznej szkodliwości przypisanych czynów i znacznego stopnia zawinienia oskarżonego, nie spełnia celów kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i jawi się jako rażąco łagodna.

Ponadto w odniesieniu do wszystkich oskarżonych, w tym i A. B., prokurator zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach polegający na niezasadnym uznaniu, że zachodzą przesłanki do zwolnienia oskarżonych od ponoszenia kosztów procesu i obciążenia nimi Skarbu Państwa, podczas gdy brak było podstaw do uznania, że ich uiszczenie byłoby dla oskarżonych zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, zaś za rozstrzygnięciem takim nie przemawiały względy słuszności.

W związku z tymi zarzutami prokurator w odniesieniu do oskarżonego A. B. wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie i wskazanie w punkcie 1 jako podstawy prawnej skazania i wymiaru kary wobec A. B. przepisów ustawy według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku, z uwzględnieniem przepisu art. 4 § 1 k.k., to jest w podstawie prawnej skazania przepisów art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. i w podstawie prawnej wymiaru kary przepisów art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k.;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 2 poprzez przyjęcie jako podstawy prawnej orzeczenia wobec A. B. środka karnego zakazu zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego, w związku z popełnieniem czynu przypisanego w punkcie 1, przepisu art. 41 § 1 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k.;

3.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie i wskazanie w punkcie 4 jako podstawy prawnej skazania i wymiaru kary wobec A. B. przepisów ustawy według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku, z uwzględnieniem przepisu art. 4 § 1 k.k., to jest w podstawie prawnej skazania przepisów art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. i w podstawie prawnej wymiaru kary przepisów art. 299 § 5 k.k. i art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. i orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy, przy nie zmienionym wymiarze kary grzywny;

4.  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 5 poprzez przyjęcie jako podstawy prawnej orzeczenia wobec A. B. środka karnego zakazu zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego, w związku z popełnieniem czynu przypisanego w punkcie 4, przepisu art. 41 § 1 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. według stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k.;

5.  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 8 poprzez orzeczenie łącznej kary pozbawienia wolności w wymiarze lat 3 i w konsekwencji uchylenie rozstrzygnięcia z punktu 9, to jest orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności i oddaniu oskarżonego pod dozór kuratora;

6.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obciążenie oskarżonego kosztami postępowania.

Apelację wniósł również pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie orzeczenia o karze i środkach karnych w punkcie 1 wyroku, na niekorzyść oskarżonego A. B., zarzucając niesłuszne niezastosowanie środka kompensacyjnego poprzez nie orzeczenie przez sąd orzekający na rzecz oskarżycielki posiłkowej (...) S.A. w K. obowiązku naprawienia szkody w wysokości kwoty 64.289,84 zł, wyrządzonej w okresie od 14 lipca 2000 r. do 14 grudnia 2000 r. przez A. B., w sytuacji gdy wyrokiem w sprawie niniejszej A. B. został uznany za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, wobec czego zgodnie z dyspozycją przepisu art. 46 kodeksu karnego obowiązującego do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 kodeksu karnego, spełnione zostały przesłanki do orzeczenia przez sąd orzekający o obowiązku naprawienia szkody.

Mając na względzie ten zarzut pełnomocnik wniósł o zmianę wyroku i orzeczenie wobec oskarżonego A. B. o obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżycielki posiłkowej (...) S.A. w K. w wysokości kwoty 64.289,84 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora wniesiona na niekorzyść oskarżonego A. B. w znacznej części okazała się zasadna, wobec czego konieczne było dokonanie szeregu zmian zaskarżonego orzeczenia, w tym podwyższenia wymiaru kary orzeczonej za przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 k.k. i in., a także kary łącznej. Za bezzasadną uznano natomiast apelację prokuratora w części dotyczącej kosztów sądowych oraz środek odwoławczy wniesiony przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Na wstępie należy zaznaczyć, że nie budziła wątpliwości sądu odwoławczego ocena dowodów przeprowadzona przez sąd I instancji, jak również poczynione w oparciu o dowody uznane za wiarygodne ustalenia faktyczne oraz dokonana przez sąd meriti subsumpcja odtworzonych zachowań oskarżonego A. B. pod przepisy prawa karnego i uznanie go za winnego przypisanych mu przestępstw.

Słusznie Sąd Okręgowy dał wiarę obciążającym oskarżonego szczegółowym i dokładnym zeznaniom świadka T. K., stanowiącym główny dowód oskarżenia, które znalazły potwierdzenie w szeregu dalszych szczegółowych dowodów, w tym zeznaniach świadków pokrzywdzonych lub reprezentujących pokrzywdzone osoby prawne, w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, obrazujących poszczególne etapy przestępczej działalności, również tej, w której uczestniczył A. B., a także częściowo w wyjaśnieniach samego A. B.. Nie miały przy tym istotniejszego znaczenia wyjaśnienia oskarżonego w części, w której powoływał się na fakt swojego wyjazdu do Szwecji latem 2000 roku, powołanie nowego prezesa spółki w osobie M. Ł. i nie kierowanie w związku z tym działaniami spółki (...) przez oskarżonego w okresie obejmującym znaczną część stawianych mu zarzutów. Z pisma samego A. B. skierowanego do prokuratury i znajdującego się w aktach sprawy (k. 272-3, t. LVII) wynika, że jego pobyt w Szwecji trwał od 31 sierpnia do 18 września 2000 r., natomiast z zeznań licznych świadków wynikało bezsprzecznie, że w okresie poprzedzającym ten wyjazd i następujący po nim A. B. faktycznie, nawet mimo obecności M. Ł., kierował działaniami sp. z o.o. (...) decydując o jej poczynaniach.

W ocenie sądu odwoławczego nie popełnił zatem błędu sąd I instancji przyjmując, że A. B. kierując przejętą spółką z o.o. (...) w pełni świadomie i aktywnie uczestniczył w przestępczej działalności, którą sprowadzić można do działań zorganizowanej grupy przestępczej wykorzystującej przejmowane spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do prowadzenia całkowicie oszukańczej działalności gospodarczej w różnych jej obszarach, prowadzącej do osiągania możliwie jak największych korzyści majątkowych przy minimalnych lub wręcz żadnych nakładach własnych, w połączeniu z całkowitym lekceważeniem obowiązujących przepisów prawa oraz zasad uczciwości, czy lojalności kupieckiej i międzyludzkiej.

Odnosząc się do zarzutów i argumentów przedstawionych w apelacjach dotyczących oskarżonego A. B. Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje.

Prokurator trafnie zarzucił naruszenie w zaskarżonym wyroku przepisu art. 43 § 1 k.k. Przepis ten zawierał jednostki redakcyjne w postaci paragrafów przez cały dotychczasowy okres jego obowiązywania, zatem przy ustanawianiu zakazu zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego konieczne było powołanie w podstawie prawnej takiego rozstrzygnięcia § 1, w którym zakreślano ramy czasowe orzekanego zakazu tego typu. Z tego względu zmieniono zaskarżony wyrok w jego punktach 2 i 5 poprzez wprowadzenie do podstawy prawnej zawartych tam rozstrzygnięć przepisu art. 43 § 1 k.k. w miejsce przepisu art. 43 k.k.

Rację miał także prokurator podnosząc zarzuty dotyczące rażącej, niewspółmiernej łagodności orzeczonych wobec A. B. kar pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 i in. k.k. oraz kary łącznej. Nie zmieniając w żadnym zakresie ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd I instancji mających znaczenie dla wymiaru rzeczonych kar należało stwierdzić, że kara orzeczona za występek z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i w zw. z art. 65 § 1 k.k., a także kara łączna jawią się jako rażąco niskie. Sąd I instancji uzasadniając wymiar kary orzeczonej za przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 k.k. i in. wyeksponował tylko okoliczności wpływające obostrzająco na wymiar kary, tj. znaczną społeczną szkodliwość czynu, działanie wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, wartość mienia podlegającego przejęciu a pochodzącego z przestępstwa, działanie w celu osiągniecia korzyści majątkowej oraz uprzednią karalność oskarżonego. W takiej sytuacji, przy uwzględnieniu, że przestępstwo z art. 299 § 5 k.k. zagrożone jest karą pozbawienia wolności od roku do lat 10, przy czym zgodnie z przepisem art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. sąd I instancji zobowiązany był wymierzyć karę powyżej dolnej granicy zagrożenia, nie jest zrozumiałe, dlaczego wymierzona została za ten czyn kara oscylująca w granicach najniższej z kar, jaka mogła zostać w tym przypadku wymierzona. Z tego powodu, dla skorelowania wymiaru kary za występek z art. 299 § 1 i 5 k.k. i in. z dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 53 § 1 i 2 k.k., przy uwzględnieniu okoliczności mających wpływ na jej wymiar wyeksponowanych przez sąd I instancji, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w jego punkcie 4 podwyższając wymierzoną w nim karę pozbawienia wolności do 2 lat.

Sąd odwoławczy uwzględnił częściowo także postulat apelującego prokuratora co do podwyższenia wymiaru kary łącznej. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał okoliczności przemawiające w jego ocenie za zasadnością zastosowania przy wymiarze kary łącznej w rozpatrywanym przypadku zasady pełnej absorpcji. Stwierdził przy tym, że przemawia za tym związek czasowo-przestrzenny i podmiotowo-przedmiotowy pomiędzy popełnionymi przestępstwami jednostkowymi. Jednakże z samej treści wyroku i przyjętego w nim brzmienia przypisanych oskarżonemu A. B. przestępstw jednostkowych wynika co innego. A. B. skazany bowiem został za przestępstwa jednostkowe odmienne rodzajowo – w punkcie 1 za przestępstwo przeciwko mieniu, a w punkcie 3 – przeciwko obrotowi gospodarczemu. Zostały one popełnione w zbliżonym, jednakże różnym czasie – od 17 kwietnia do 16 czerwca 2000 r. i od 23 czerwca do 29 grudnia 2000 r., co oznacza, że rozpatrywane łącznie znacząco rozszerzają czasowy obszar przestępczej działalności objętej wyrokiem. Wreszcie brzmienie czynów przypisanych A. B. przez sąd meriti wskazuje na znaczną ilość odrębnych od siebie podmiotów pokrzywdzonych poszczególnymi przestępstwami. Wszystkie te okoliczności, wypływające z ustaleń sądu I instancji, w ocenie sądu odwoławczego uniemożliwiały przyjęcie w tym przypadku przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, jak zresztą słusznie Sąd Okręgowy uczynił przy ferowaniu kary łącznej grzywny. Wziąwszy pod uwagę okoliczności przemawiające łagodząco przy wymiarze kary łącznej, wyszczególnione w uzasadnieniu wyroku sądu I instancji, Sąd Apelacyjny uznał, że karą łączną spełniającą wszystkie dyrektywy dotyczące wymiaru tej kary w rozpatrywanym przypadku będzie nieznacznie wykraczająca poza zasadę pełnej absorpcji w kierunku zasady asperacji kara 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Dlatego uchylono zawarte w wyroku sądu I instancji rozstrzygnięcie o karach łącznych i na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. wymierzono oskarżonemu A. B. nowe kary łączne: 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywny w wymiarze 450 stawek dziennych po 50,- złotych.

Z uwagi na wymiar orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności nie było możliwe orzeczenie o warunkowym zawieszeniu jej wykonania, zarówno pod rządami ustawy karnej obowiązującej do dnia 30 czerwca 2015 r., jak i w brzmieniu obowiązującym obecnie. Z tej przyczyny uchylono rozstrzygniecie zawarte w punkcie 9 zaskarżonego wyroku, a także zaliczenie dokonane na poczet kary łącznej grzywny z punktu 10 wyroku sądu I instancji i w oparciu o przepis art. 63 § 1 k.k. zaliczono A. B. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie w dniach od 4 września 2006 r., godz. 8:10, do 7 marca 2007 r.

Ponieważ orzeczono tzw. bezwzględną karę łączną pozbawienia wolności, brak było podstaw do stwierdzenia, aby przepisy Kodeksu karnego w poprzednio obowiązującym brzmieniu były in concreto względniejsze dla oskarżonego A. B., wobec czego z punktów 2, 5 i 8 zaskarżonego wyroku wyeliminowano sformułowanie: „w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k.”. W konsekwencji sprecyzowano także podstawę prawną rozstrzygnięcia o łącznym zakazie zajmowania stanowisk w organach spółek prawa handlowego, poprzez wprowadzenie zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów art. 85 § 1 i 2 k.k. w miejsce art. 85 k.k.

Nie okazał się zasadny zarzut prokuratorski wskazujący na bezpodstawne zwolnienie A. B. od ponoszenia kosztów procesu pierwszoinstancyjnego. Jak wynika z dokumentów uzyskanych w toku postępowania odwoławczego (informacje o dochodach k. 4103-4104, kwestionariusz kuratorskiego wywiadu środowiskowego k. 4122-4124), sytuacja materialna oskarżonego A. B. w ostatnim okresie była niekorzystna – pracował dorywczo nie uzyskując wysokich dochodów, a od czerwca 2018 r. uzyska uprawnienia emerytalne, nie posiada wartościowych składników majątku, zamieszkuje z byłą żoną prowadzącą odrębne gospodarstwo i przyczynia się do opieki nad wnukiem. Zatem zwolnienie oskarżonego od kosztów sądowych przez sąd I instancji znajdowało swe uzasadnienie w powołanym w wyroku przepisie art. 624 § 1 k.p.k.

Nie była zasadna apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. Najistotniejsze znaczenie w tym zakresie miała okoliczność, że pokrzywdzony w toku procesu prowadzonego w tej sprawie nie złożył wniosku, o którym mowa w art. 49a k.p.k. Sąd I instancji nie był więc zobligowany do nałożenia obowiązku naprawienia szkody, a jego nienałożenie w formie fakultatywnej nie stanowiło naruszenia żadnych przepisów prawa materialnego oraz postępowania karnego. Trudno też przyjąć, aby po tak znacznym upływie czasu od daty przypisanych czynów, brak zrekompensowania szkody jednemu z pokrzywdzonych w formie fakultatywnie orzekanego obowiązku naprawienia szkody mogło wywoływać rażącą niewspółmierność orzeczonej w tej sprawie kary i środków karnych tym bardziej, że swoich roszczeń oskarżyciel posiłkowy mógł dochodzić na drodze procesu cywilnego.

Z tych wszystkich powodów, poza opisanymi zmianami, w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok w stosunku do A. B. utrzymano w mocy, zwalniając oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze - z tych samych względów, co powołane powyżej i w oparciu o ten sam przepis art. 624 § 1 k.p.k.

SSA Wiesław Kosowski SSA Barbara Suchowska SSA Robert Kirejew