Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Przewodniczący

Sędzia SA Piotr Filipiak

Sędziowie

SA Marcin Schoenborn (spr.)

SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch

Protokolant

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 306/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 29 kwietnia 2022 r. sygn. akt III K 36/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść poprzez uznanie, iż zachowanie oskarżonego polegające na niezwróceniu przedmiotu leasingu w postaci samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...) o wartości 250.000 złotych po skutecznym wypowiedzeniu umowy i wezwaniu do zwrotu w/w pojazdu, a kolejno użytkowanie go przez kolejne trzy miesiące bez jakiejkolwiek próby nawiązania kontaktu z leasingodawcą co do zmiany miejsca zwrotu w/w przedmiotu, nie są wystarczające do uznania za udowodniony faktu popełnienia przez oskarżonego przestępstwa z art. 284 § 2 kk, które w ocenie Sądu I instancji należy oceniać wyłącznie na płaszczyźnie niewykonania zobowiązania cywilnoprawnego, podczas gdy zgromadzone w toku postępowania dowody i ujawnione okoliczności ocenione we wzajemnym ze sobą powiązaniu prowadzą do jednoznacznego wniosku, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy ustalił, że oskarżony w okresie po skutecznym wypowiedzeniu mu przez (...) umowy leasingu, w czasie, w którym był obowiązanym do zwrotu leasingodawcy przedmiotu tej umowy, dalej z niego korzystał, czyli używał samochód V. (...) nr rej. (...), aż do dnia 5 stycznia 2022 r., kiedy to o godz. 23:50 został mu odebrany przez Policję. W tejże okoliczności, jak i w szeregu innych jej towarzyszących, Sąd I instancji nie stwierdził jednak, aby oskarżony dał tym wyraz trwałego włączeniu przedmiotowego pojazdu do swego majątku. Tym samym uznał, iż oskarżony nie działał z właściwym dla przywłaszczenia zamiarem animus rem sibi habendi i z tego względu nie może być mu przypisanym popełnienie zarzucanego przestępstwa z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 2 kk.

Sąd a quo nie dostrzegł jednak, że samowolne używanie cudzej rzeczy ruchomej stanowi wykroczenie z art. 127 § 1 kw ścigane na żądanie pokrzywdzonego.

Niewątpliwie oskarżony nie miał zgody na dalsze korzystanie z przedmiotowego pojazdu od jego właściciela, czyli leasingodawcy. Takowej nie sposób dopatrywać się w karze umownej naliczanej za okres bezumownego korzystania z pojazdu, a stanowiącej jedynie sankcję o charakterze cywilnoprawnym w związku z niewywiązaniem z obowiązku jego dostarczenia na jeden ze wskazanych mu dwóch parkingów. Zatem korzystał z przedmiotowego pojazdu samowolnie. Tym samym swym zachowaniem, które zdaniem oskarżyciela publicznego, wręcz wyczerpywało znamiona przestępstwa z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk, przynajmniej zrealizował znamiona wykroczenia z art. 127 § 1 kk.

Nie może być przy tym wątpliwości, iż już tylko samowolne korzystanie przez oskarżonego z przedmiotu umowy leasingowej po jej skutecznym wypowiedzeniu w okresie, w którym obowiązany był przedmiot ten zdać, a nie nim dalej dysponować, stanowiło zachowanie pozostające w granicach oskarżenia. Aktem oskarżenia zarzucono bowiem M. S., iż w okresie od dnia 4 października 2021 r., a więc kiedy zostało mu doręczone pismo z wypowiedzeniem umowy leasingu, do dnia 20 grudnia 2021 r., miał przywłaszczyć przedmiot tej umowy w związku z tym, iż nie zwrócił go właścicielowi w sposób mu przez niego wskazany, lecz dalej z niego korzystał. Podkreślenia zaś wymaga, iż z art. 399 § 1 kpk wynika, że sąd nie jest związany opisem i kwalifikacją prawną czynu przedstawioną przez oskarżyciela, gdyż nie wychodząc poza granice oskarżenia, może czyn zakwalifikować według innego przepisu. W wypadku stwierdzenia, że kwalifikacja wskazana w akcie oskarżenia jest błędna, sąd ma obowiązek dokonać jej zmiany przez przyjęcie prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu. Przedmiotem osądu jest bowiem zdarzenie historyczne, które leży u podstaw oskarżenia, i sąd może tym samym modyfikować zarówno ów opis, jak i jego kwalifikację, jeżeli tylko mieści się w granicach owego zdarzenia (zob. wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2016 r., V KK 43/16, LEX nr 2179282). Zdarzenie historyczne obejmuje opisane w skardze wniesionej przez prokuratora zdarzenie faktyczne. Jest przy tym pojęciem o szerszym znaczeniu niż pojęcie „czynu” oskarżonego, polegającego na jego działaniu lub zaniechaniu. Sąd, w następstwie wyników postępowania dowodowego, może inaczej, w porównaniu z twierdzeniami oskarżyciela w akcie oskarżenia, dokonać ustaleń w sprawie, o ile porusza się w granicach wyznaczonych zdarzeniem ujętym w akcie oskarżenia. Granice oskarżenia są zaś zachowane wtedy, gdy w miejsce czynu (bądź czynów) zarzuconego, w ramach tego samego zdarzenia faktycznego (historycznego) można przypisać oskarżonemu czyn ze zmienionym opisem, czy nawet oceną prawną, ale mieszczący się w tym samym zespole zachowań człowieka, które stały się podstawą poddania w akcie oskarżenia przejawów jego działalności wartościowaniu z punktu widzenia przepisów prawa karnego materialnego (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 16 lutego 2016 r., II AKa 367/15, LEX nr 2071581). Zgodnie przy tym z art. 400 § 1 kpk, jeśli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, czy oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd nie przekazując sprawy właściwemu sądowi, rozpoznaje ją w tym samym składzie, stosując w dalszym jej toku przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Zaznaczenia wymaga, iż należycie umocowany pełnomocnik pokrzywdzonego zażądał skutecznie ścigania oskarżonego za wykroczenie z art. 127 § 1 kw polegające na samowolnym używaniu cudzej rzeczy ruchomej w związku z tym, że po wypowiedzeniu umowy leasingu do dnia 5 stycznia 2022 r. samowolnie używał przedmiotu tej umowy w postaci samochodu V. (...) o nr rej. (...) o wartości 250.000 zł (k. 123-125).

Ponadto karalność tego rodzaju czynu zabronionego nie uległa przedawnieniu. Jest tak, gdyż art. 45 § 1 kw stanowi, że karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego rocznego okresu. Tymczasem postępowanie o czyn, który stanowi najmniej wykroczenie z art. 127 § 1 kw, które popełnione byłoby nawet najpóźniej 4 października 2021 r., wszczęte zostało 17 grudnia 2021 r. (k. 22). Zatem przy takim założeniu przedawniało się będzie najwcześniej 4 października 2024 r..

Już tylko w świetle powyższego zachodziły podstawy do skazania M. S. za popełnienie wykroczenia z art. 127 § 1 kw. W związku z tym Sąd odwoławczy skorzystał z uprawnienia przewidzianego w art. 436 kpk i ograniczył rozpoznanie środka odwoławczego tylko do uchybienia mieszczącego się w granicach podniesionego w apelacji oskarżyciela publicznego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznego, a sprowadzającego się do twierdzenia, że oskarżony niezasadnie został uniewinniony w sytuacji, gdy pozostając w granicach oskarżenia wedle ustaleń Sądu I instancji czyn, którego się dopuścił, realizował co najmniej znamiona czynu zabronionego stypizowanego w art. 127 § 1 kw. Przedwczesnym byłoby bowiem rozpoznanie najdalej idącego uchybienia, na które naprowadzał zarzut apelacji prokuratora oparty na twierdzeniu, iż prawidłowo oceniony zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dawać ma podstawy do skazania oskarżonego nie tylko za samowolne korzystanie z cudzej rzeczy ruchomej, ale wręcz za jej przywłaszczenie jako rzeczy powierzonej i stanowiącej mienie znacznej wartości.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Już tylko z powodu powyżej stwierdzonego uchybienia z kategorii obrazy prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu zachodziły warunki do wydania wyroku skazującego, a to art. 437 § 2 zd. 2 kpk w zw. z art. 454 § 1 kpk stosowane odpowiednio z mocy art. 109 § 2 kpsw obligowały do wydania orzeczenia kasatoryjnego przez Sąd odwoławczy i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w sytuacji w której czyn z art. 127 § 1 kw polegający nawet na około trzymiesięcznym okresie samowolnego korzystania z cudzej rzeczy ruchomej o wartości aż 250.000 złotych w efekcie sprzeniewierzenia się obowiązkowi jej zwrotu właścicielowi, niewątpliwie musiałby uchodzić za społecznie szkodliwy w świetle kwantyfikatorów określonych w art. 47 § 6 kw, jakimi są rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, waga naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak też postać zamiaru, motywacja sprawcy.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, którego Sąd I instancji uniewinnił

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Z powodów wyłożonych w podsekcji 3.1 zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

W dalszym postępowaniu Sąd I instancji obowiązany będzie powtórzyć postępowanie dowodowe w całości.

W dalszym ciągu otwartą pozostaje również kwestia pociągnięcia oskarżonego do odpowiedzialności karnej za przestępstwo w kształcie mu zarzucanym. Stąd właściwym niewątpliwie pozostaje Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej. Zresztą o właściwości rzeczowej sądu decyduje czyn przestępny, na którego popełnienie wskazuje akt oskarżenia, z tym jednak zastrzeżeniem, że ani opis czynu, ani kwalifikacja prawna zaproponowana w akcie oskarżenia, nie wiążą sądu (zob. wyrok SN z dnia 4 lutego 2014 r., II K 262/13, OSNKW 2014/9/68).

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSO del. Teresa Jędrzejas-Paluch SSA Piotr Filipiak SSA Marcin Schoenborn

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator Prokuratury Rejonowej w Żywcu

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk, a w konsekwencji obciążenie Skarbu Państwa kosztami postępowania po myśli art. 632 pkt 2 kpk

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana