Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Beata Basiura (spr.)
Sędziowie	SSA Piotr Filipiak SSO del. Wojciech Paluch
Protokolant	Anna Moczek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Gliwice- Zachód w Gliwicach Katarzyny Szołtysik

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2019 r. sprawy

S. K. s. A. i H., ur. (...) w G.

oskarżonego z art. 148 § 1 kk.

na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego P. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 16 maja 2017 roku, sygn. akt IV K 123/16 zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 grudnia 2017 r., sygn. II AKa 446/17, uchylonego w części dotyczącej orzeczenia o karze wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2019 r., sygn. IV KK 604/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że na mocy art. 148 § 1 kk wymierza oskarżonemu S. K. karę 25 (dwadzieścia pięć) lat pozbawienia wolności i na mocy art. 63 § 1 kk zalicza na poczet tej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 22 grudnia 2015 r. do dnia
26 kwietnia 2019 r.;

2.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Apelacyjnego w Katowicach) na rzecz adwokata M. S. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu S. K. w postępowaniu odwoławczym;

3.  zwalnia oskarżonego S. K. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Piotr FilipiakSSA Beata Basiura SSO (del.) Wojciech Paluch

Sygn. akt II AKa 118/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 16 maja 2017 roku w sprawie o sygn. IVK 123/16 S. K. został uznany za winnego tego, że w dniu pomiędzy 28 czerwca 2009 roku godzina 13.25 a 30 czerwca 2009 roku w bliżej nieustalonym miejscu działając z zamiarem bezpośrednim, oddając w stronę J. M. trzy strzały z broni palnej, skutkujące powstaniem u pokrzywdzonego ran postrzałowych, a to w okolicy zausznej lewej z kanałem kończącym się w mięśniu skroniowym prawym, klatki piersiowej z wlotem w okolicy obojczyka lewego i wylotem na tylnej powierzchni klatki piersiowej po stronie prawej w linii środkowej łopatki i klatki piersiowej z wlotem na jej bocznej powierzchni po stronie lewej w linii pachowej przedniej, spowodował jego zgon, a następnie podrzucił zwłoki na terenie leśnym Oddziału (...) Leśnictwa C. przy granicy z leśnictwem P., gdzie zostały ujawnione w dniu 2 lipca 2009 roku, to jest przestępstwa z art.148§1 k.k. i za to na mocy tego przepisu skazał go na karę 15 lat pozbawienia wolności. Na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności Sąd zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 29 lipca do dnia wyrokowania. Na zasadzie art. 46§2 k.k. orzekł nawiązkę w kwocie 80 tys. zł na rzecz L. M.. Sąd zasądził od Skarbu Państwa poniesione koszty obrony z urzędu i częściowo obciążył oskarżonego kosztami sądowymi.

Wyrok został zaskarżony apelacją obrońcy oskarżonego w całości, a nadto apelacją prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Prokurator zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz zaliczenia na poczet orzeczonej kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności. Zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary 15 lat pozbawienia wolności oraz błąd w ustaleniach faktycznych w części dotyczącej zaliczenia na poczet kary okresu rzeczywistego pozbawienia wonności. Stawiając te zarzuty wniósł o uchylenie wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (art.454§3 k.p.k.) alternatywnie wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i wymierzenie oskarżonemu kary 25 lat pozbawienia wolności, nadto wniósł o zmianę wyroku w części dotyczącej zaliczenia na poczet orzeczonej kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 22 grudnia 2015 roku do dnia 16 maja 2017 roku.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze. Zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary, nadto obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia a to art.4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez nienadanie należytego znaczenia ustalonym przez Sąd okolicznościom, zwłaszcza zaniechanie uznania ich za obciążające. Pełnomocnik wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji względnie o zmianę wyroku przez wymierzenie oskarżonemu kary 25 lat pozbawienia wolności z jednoczesnym orzeczeniem 25 letniego ograniczenia do skorzystania przez niego z możliwości warunkowego zwolnienia.

Sad Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 15 grudnia 2017 roku sygn. IIAKa 446/17 zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż datę początkową zaliczenia na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie ustalił na dzień 22 grudnia 2015 roku. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Zasądził koszty obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym i zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego.

Od tegoż wyroku Sądu Apelacyjnego kasację złożył obrońca skazanego, zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o zmianę orzeczenia poprzez uniewinnienie skazanego od przypisanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2019 roku sygn. IVKK 287/18 Sąd Najwyższy oddalił kasację obrońcy jako oczywiście bezzasadną.

Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony również kasacją Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego w trybie art.521§1 k.p.k. w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego S. K.. Skarżący zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej S. K. kary 15 lat pozbawienia wolności w sytuacji, gdy prawidłowo ustalone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach i podzielone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach okoliczności sprawy, w tym wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu, przemawiają za orzeczeniem wobec oskarżonego surowszej kary pozbawienia wolności. Podnosząc ten zarzut Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego wyrokiem z dnia 22 stycznia 2019 roku w sprawie o sygn. IVKK 604/18 uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, w zakresie przekazanym przez Sąd Najwyższy, zważył co następuje:

Wskazać należy przede wszystkim, iż przy uwzględnieniu specyfiki przedmiotowej sprawy, w której rozstrzygnięte zostały już kwestie sprawstwa i winy, do rozważenia pozostała sądowi kwestia wymiaru kary za przypisane prawomocnie przestępstwo z art.148§1 k.k.

Apelacje prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, kwestionujące orzeczoną wobec S. K. karę pozbawienia wolności i wnioskujące o zmianę orzeczenia w tym zakresie okazały się zasadne. Trafnie skarżący wskazali, iż w sprawie doszło do tak dużego nagromadzenia okoliczności obciążających, które powodują, że orzeczenie kary 15 lat pozbawienia wolności jawi się jako niesprawiedliwe, nie uwzględniające w sposób należyty przesłanek i dyrektyw wymiaru kary z art.53 k.k., w tym wysokiego stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości przypisanego czynu. Orzeczona kara nosi cechy rażącej niewspółmierności i nie da się zaakceptować.

Wprawdzie Sąd meriti wskazał na szereg występujących w sprawie okoliczności obciążających, niemniej nie znalazło to odpowiedniego przełożenia na wymiar orzeczonej kary. S. K. dopuszczając się przypisanej mu zbrodni zabójstwa, działał w sposób szczegółowo zaplanowany i przemyślany, działał z zamiarem bezpośrednim. Jego sposób działania wskazuje na swoistego rodzaju egzekucję na osobie pokrzywdzonego, wykonaną przy użyciu broni palnej, z której oddał aż 3 strzały, każdy z nich z osobna mógł spowodować śmierć. Oskarżony działał z premedytacją wobec osoby znajomej, nieprzypadkowej, z którą regularnie się spotykał, grając w karty i to mimo tego, że miał świadomość swoich przegranych. Ani powodowana tym chęć zemsty, ani zraniony honor, w żaden sposób nie może usprawiedliwiać popełnienia zabójstwa. Oskarżony nie tylko przemyślał dokładnie dokonanie zbrodni zabójstwa, ale również swój sposób zachowania po jej popełnieniu, zsynchronizował przestępcze działanie z datą wcześniej zaplanowanego wylotu z Polski, co dowodzi wyjątkowej determinacji w realizacji planu. Sposób zachowania sprawcy bezpośrednio przed zdarzeniem, w trakcie i po zdarzeniu, jak też użycie najbardziej skutecznego narzędzia zbrodni – broni palnej, ilość i miejsce oddanych strzałów świadczą nie tylko o determinacji oskarżonego w dążeniu do osiągnięcia celu, ale również o jego wyjątkowej brutalności i braku poszanowania dla życia ludzkiego. Taka postawa jak zacieranie śladów przestępstwa, przetransportowanie i porzucenie zwłok w lesie, oddalenie się z miejsca zbrodni, świadczy o tym, że nie tylko życie ludzkie nic dla niego nie znaczy, ale swoim zachowaniem po popełnieniu przestępstwa okazał również pogardę dla zwłok ludzkich. Swoją postawą w toku postępowania karnego, oskarżony wykazał nadto, że nie ma żadnych wyrzutów związanych z dokonaną zbrodnią. Świadczyło o tym także jego funkcjonowanie na wolności od czasu dokonania zabójstwa do czasu zatrzymania oskarżonego w trybie ekstradycji.

Wszystkie te okoliczności o charakterze przedmiotowo - podmiotowym nie zostały w stopniu dostatecznym uwzględnione przez sąd meriti przy orzekaniu kary wobec oskarżonego, zaś uznanie, jakoby zbrodnia miała swoją praprzyczynę w zachowaniu pokrzywdzonego i potraktowanie tej okoliczności jako łagodzącej, uzasadniającej orzeczenie terminowej kary pozbawienia wolności, nie zasługuje na akceptację. W żaden sposób ani proceder oszukiwania oskarżonego, ani chęć zemsty tym spowodowana, nie może usprawiedliwiać dokonanej przez S. K. zbrodni zabójstwa. Nie można też twierdzić, że oskarżony doprowadzony został do podwyższonego stanu emocjonalnego, skoro miał czas na kalkulację, przemyślenia, przygotowanie i realizację planu. Jak wynika z opinii sądowo-psychiatrycznej i psychologicznej, S. K. jest osobą sprawną intelektualnie, zna i rozumie przyjęte normy społeczne, prawne i moralne, jest zdolny do ich przestrzegania, dostatecznie sprawnie przebiegają u niego funkcje wykonawcze, tj. planowanie wykonania zadania, uwaga i koncentracja, jest osobą emocjonalnie stabilną, zdolną do zmagania się ze stresem i napięciem, choć nieco egocentryczną i czasami nieodpowiedzialną. W sprawie nie można dopatrzeć się okoliczności łagodzących, które uzasadniałyby orzeczoną przez Sąd Okręgowy karę pozbawienia wolności. Za takie nie sposób uznać poczucia krzywdy związanej z oszukiwaniem go podczas gry w karty przez pokrzywdzonego, a motywowi zemsty sam usiłował zaprzeczyć.

Całościowa ocena wszystkich okoliczności istotnych dla wymiaru kary, bardzo wysoki stopień zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, zdecydowana przewaga okoliczności obciążających, skutkowała tym, że Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w niniejszym ponownym postępowaniu, uznał, iż jedynie kara 25 lat pozbawienia wolności może być uznana za karę współmierną. Jest to kara o charakterze wyjątkowym, eliminacyjnym, ale jest to kara zarezerwowana właśnie dla takich sprawców jak oskarżony. Swoim działaniem i postawą zarówno w czasie popełnienia czynu, jak i po zabójstwie, wykazał, że jest sprawcą niebezpiecznym, przed którym należy chronić społeczeństwo. Tylko taka kara będzie w stanie spełnić cele ogólno-prewencyjne, utwierdzi społeczeństwo w przekonaniu o potrzebie respektowania porządku prawnego, da gwarancję skutecznego zwalczania przestępczości. Kara terminowa, choć orzeczona w najwyższym wymiarze 15 lat, nie spełniłaby indywidualnych i ogólnych prewencyjnych celów kary. Sąd Apelacyjny nie znalazł natomiast podstaw do uchylenia wyroku celem rozważenia orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności (art.454§3 k.p.k.). O ile kara 25 lat pozbawienia wolności czyni zadość dyrektywom wymiaru kary, jej celom i jest karą współmierną do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, o tyle sięganie w realiach przedmiotowej sprawy po najwyższy wymiar kary, przy uwzględnieniu sylwetki oskarżonego, w tym dotychczasowej karalności za przestępstwa skierowane przeciwko innym dobrom prawnym, o zdecydowanie niższym ciężarze gatunkowym, nie znajduje uzasadnienia. Orzeczenie kary dożywotniego pozbawienia wolności powodowałoby, że kara taka nosiłaby cechy rażącej surowości.

Sąd Apelacyjny nie uznał również za konieczne wyznaczenia wnioskowanego przez skarżących obostrzenia terminu do skorzystania przez oskarżonego z warunkowego zwolnienia. Możliwość ubiegania się o warunkowe zwolnienie po upływie 15 lat nie oznacza, że skazany zarówno wówczas, jak i później przed odbyciem całości orzeczonej kary, z takiej możliwości skorzysta. Sąd Apelacyjny uznał, iż w przypadku S. K. wystarczającym będzie pozostawienie oceny i decyzji w tym zakresie sądowi penitencjarnemu, właściwemu do ewentualnego udzielenia warunkowego zwolnienia. Jak wynika z treści art.77§1 k.k. przy udzielaniu warunkowego zwolnienia uwzględnia się nie tylko sylwetkę, właściwości i warunki osobiste skazanego, jego po popełnieniu czynu i w czasie odbywania kary, ale również okoliczności popełnienia przestępstwa.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji. Na poczet orzeczonej kary 25 lat pozbawienia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, przyjmując za początek dzień 22 grudnia 2015 roku, zgodnie z treścią wyroku tut. Sądu z dnia15 grudnia 2017 roku, sygn. II AKa 446/17. Orzeczenie o kosztach obrony z urzędu ma oparcie w treści art. 29 Prawa o adwokaturze oraz § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. W oparciu o przepis art.624§1 k.p.k. z uwagi na orzeczoną bezwzględną długoterminową karę pozbawienia wolności, Sąd zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Piotr FilipiakSSA Beata Basiura SSO (del.) Wojciech Paluch