Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2007 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Waldemar Szmidt
Sędziowie	SSA Michał Marzec SSA Paweł Węgrzynek (spr.)
Protokolant	Izabela Rybok

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Andrzeja Jużkowa

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2007 r. sprawy oskarżonego

R. Ś. ur. (...) w Z.

syna B. i H.

oskarżonego z art. 148§2 pkt 1 k.k.

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 21 grudnia 2006 r.

sygn. akt. IV K 166/06

1/ zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

2/ zasądza od Skarbu Państwa ( Sąd Okręgowy w Gliwicach ) na rzecz
adw. T. I. – Kancelaria Adwokacka w G. kwotę 732
( siedemset trzydzieści dwa) złote, w tym 22 % podatku VAT, tytułem obrony
z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym;

3/ zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów procesu za postępowanie odwoławcze i obciąża nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt II AKa 70/07

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2006 roku sygn. IV K 166/06, Sąd Okręgowy w Gliwicach uznał oskarżonego R. Ś. za winnego tego, że dnia 11 stycznia 2006 roku w Z., działając ze szczególnym okrucieństwem, w zamiarze pozbawienia życia A. W., zadał jej nożem nie mniej niż 40 ran kłutych z czego: 24 rany kłute na przedniej powierzchni szyi w linii środkowej, przy czym dwa kanały przeszyły nagłośnię, tętnicę szyjną wspólną oraz żyłę szyjną prawą, 5 ran kłutych na bocznej powierzchni szyi po stronie lewej, których kanały drążyły w głąb ku tułowiu i kończyły się w mięśniach karku, 4 rany kłute karku, których kanały kończyły się w mięśniach przykręgosłupowych, ranę kłutą tylnej powierzchni klatki piersiowej, której kanał drążył poprzez 8 przestrzeń międzyżebrową do dolnego płata płuca lewego, ranę kłutą na wysokości 128 cm od pięt, której kanał kończył się w mięśniach przykręgosłupowych, ranę kłutą tylnej powierzchni klatki piersiowej po stronie prawej, której kanał drążył poprzez 7 przestrzeń międzyżebrową do dolnego płata płuca prawego, 2 rany kłute na tylnej powierzchni klatki piersiowej po stronie prawej, której kanały kończyły się w mięśniach klatki piersiowej, powierzchowną ranę kłutą lewego kącika ust oraz ranę tłuczoną śluzówki wargi górnej w okolicy wędzidełka, które to rany powstałe zażyciowo wraz z następowym wykrwawieniem stały się bezpośrednią przyczyną zgonu A. W., tj. przestępstwa z art. 148 § 2 pkt 1 kk i za to na mocy tego przepisu skazał go na karę 25 lat pozbawienia wolności.

Na poczet tej kary, na mocy art. 63 § 1 kk zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 17 stycznia 2006 roku do dnia 21 grudnia 2006 roku.

Na mocy art. 77 § 2 kk ograniczono oskarżonemu prawo do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie wcześniej niż po odbyciu 20 lat z orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Orzeczono o dowodach rzeczowych, o kosztach obrony z urzędu oraz na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolniono oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych, którymi obciążono Skarb Państwa.

Wyrok ten zaskarżyli apelacjami prokurator i obrońca oskarżonego. Apelacja prokuratora zaskarżyła wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, na niekorzyść oskarżonego R. Ś. i zarzuciła wyrokowi rażącą niewspółmierność kary orzeczonej względem oskarżonego poprzez uznanie przez sąd I instancji, iż kara pozbawienia wolności w rozmiarze 25 lat pozbawienia wolności z ograniczeniem prawa do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie wcześniej niż po odbyciu 20 lat z orzeczonej kary pozbawienia wolności, spełnia cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, podczas gdy kara ta nie spełnia wymogów prewencji zwłaszcza generalnej i indywidualnej nie będąc karą dolegliwą i nie uwzględniając tym samym bardzo wysokiego stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa oraz niskich pobudek, którymi oskarżony się kierował.

Apelacja ta wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze względem oskarżonego R. Ś. i wymierzenie mu kary dożywotniego pozbawienia wolności z ograniczeniem prawa do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie wcześniej niż po odbyciu 30 lat z orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Na rozprawie odwoławczej prokurator zmienił powyższy wniosek i wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach, a to z uwagi na treść art. 454 § 3 kpk.

Apelacja obrońcy oskarżonego R. Ś. zaskarżyła wyrok na korzyść oskarżonego w części dotyczącej kary ograniczenia prawa do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie przed upływem okresu określonego w zaskarżonym wyroku i zarzuciła rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu, przez nienależyte uwzględnienie stopnia zawinienia poprzez uniemożliwienie mu wcześniejszego ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie, mając na uwadze, że oskarżony przyznał się do winy, okazał skruchę i jest możliwość jego resocjalizacji i powrotu do życia w warunkach poza pozbawieniem wolności.

Apelacja ta wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zostanie uchylona sankcja ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie przed upływem 20 lat.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje podnoszą zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu R. Ś. kary 25 lat pozbawienia wolności z ograniczeniem prawa do ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie nie wcześniej niż po odbyciu 20 lat z orzeczonej kary pozbawienia wolności, przy czym apelacja prokuratora uważa tę karę za rażąco łagodną, zaś apelacja obrońcy za rażąco surową, ale ta ostatnia jedynie w zakresie ograniczenia prawa do ubiegania się o przedterminowe warunkowe zwolnienie i dlatego też mogą one być przeanalizowane łącznie.

Obie apelacje uznać należy za bezzasadne.

Oskarżony R. Ś. został uznany sprawcą zbrodni z art. 148 § 2 pkt 1 kk i w tym zakresie wyrok Sądu I instancji nie został zakwestionowany przez żadną z apelacji. Nie kwestionowane przez obie apelacje są również ustalenia faktyczne poczynione przez tenże Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przeto Sąd Apelacyjny swoje rozważania może prowadzić jedynie w granicach tych ustaleń, a więc musi mieć na uwadze również i te ustalenia, które Sąd I instancji poczynił odnośnie początku zajścia pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzoną (str. 1 in fine uzasadnienia i str. 11 in fine).

Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu I instancji, że stopień społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego jest bardzo wysoki, gdyż oskarżony naruszył podstawowe dobro człowieka jakim jest życie, powodując nieodwracalny skutek w postaci śmierci pokrzywdzonej, zadał jej aż 40 ran kłutych i działał z zamiarem bezpośrednim.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że przepis art. 115 § 2 kk, przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu, nakazuje również mieć na uwadze okoliczności jego popełnienia, a więc w sprawie niniejszej zachowanie się pokrzywdzonej ustalone przez Sąd I instancji, co nie może pozostać bez wpływu na prawidłową ocenę tego znacznego stopnia społecznej szkodliwości.

Trzeba tu też mieć na uwadze treść art. 53 § 2 in fine kk, który to przepis nakazuje aby przy wymiarze kary mieć również na uwadze „zachowanie się pokrzywdzonego”. oczywistym jest, że w sprawie niniejszej, ta przesłanka, którą cytowane przepisy nakazują mieć na uwadze, nie odgrywa decydującej roli dla oceny stanowiska Sądu I instancji, zarówno w zakresie wysokiego stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, a również okoliczności wpływających na wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego, jednak nie może pozostać niezauważoną.

Dalej trzeba podnieść, za opinią biegłych psychiatrów C. P. i J. B., że „nawet jeśli, (jak podaje podejrzany) ofiara zachowała się prowokacyjnie, to możliwości intelektualne pozwalały na wybór zachowania” (k.454, 554v-555) – zresztą opinia biegłych psychiatrów jednoznacznie podaje, że sprawność intelektualna i cechy osobowości pozwalały oskarżonemu na kontrolę zachowania. Oskarżony nie miał z przyczyn chorobowych zniesionej ani w stopniu znacznym ograniczonej zdolności rozumienia znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Z opinii biegłej psycholog wynika, że sprawność intelektualna oskarżonego mieści się w granicach normy, w badaniu psychologicznym bez oznak organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego, osobowość o nasilonych cechach neurotycznych (k. 455-457a).

Z tych stwierdzeń wynika, że również stopień winy oskarżonego nie może być racjonalnie zakwestionowany wbrew odmiennym twierdzeniom apelacji obrońcy.

Nie można jednak zgodzić się z twierdzeniem Sądu I instancji, wyrażonym na str. 15 uzasadnienia, że skoro osobowość oskarżonego wykazuje cechy neurotyczne, to daje podstawy do twierdzenia o skłonnościach sprawcy do powtórnej realizacji swym zachowaniem znamion czynów zabronionych.

Jak wynika z ustnej opinii biegłej psycholog B. M. „osobowość neurotyczna to jest taka osobowość, u której bardzo łatwo pojawiają się emocje negatywne, charakterystyczne jest to, że stosunkowo słaby bodziec wywołuje większe niż u przeciętnego człowieka emocje negatywne. U takich osób jest stosunkowo duże nasilenie lęku, szczególnie lęku społecznego są to często osoby zamknięte w sobie, nieśmiałe, mające trudności w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych” (k. 554). Z opinii tej w żaden sposób nie wynika, by istotnie oskarżony miał skłonności do powtórnej realizacji swoim zachowaniem znamion czynów zabronionych, jak to przyjmuje Sąd I instancji, a tym samym nie można podzielić również twierdzenia apelacji prokuratora, że Sąd ten „wykazał się niekonsekwencją w porównaniu z twierdzeniem przytoczonym wyżej”, skoro twierdzenie to nie znajduje uzasadnienia w wyżej przytoczonej opinii biegłej psycholog.

Nie można również podzielić dalszych twierdzeń apelacji prokuratora, a w szczególności, „iż w tej sprawie nie ma żadnych okoliczności łagodzących dla R. Ś.”.

Wystarczy tu odwołać się do okoliczności łagodzących przytoczonych przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Przecież oskarżony, który obecnie ma 26 lat, do czasu popełnienia przypisanego mu przestępstwa nie był karany (k. 217), posiadał pozytywną opinię na wolności (k. 218), jest żonaty i wspólnie z żoną wychowywał dwoje dzieci i pracował na rodzinę. Apelacja prokuratora deprecjonuje również przyznanie się oskarżonego do winy. Faktycznie w początkowej fazie śledztwa oskarżony podał nieprawdziwe dane co do miejsca porzucenia torebki pokrzywdzonej oraz noża, jednak następnie wyjaśnienia te sprostował i nóż został odebrany z mieszkania oskarżonego (k. 246-248), zaś oskarżony wskazał też miejsce porzucenia torebki (k. 271-272). Trzeba jednak podkreślić, że od momentu zatrzymania, oskarżony przyznawał się do popełnienia przypisanego mu czynu, współpracował z prowadzącym postępowanie przygotowawcze, przyznał się również na rozprawie i wyraził w ostatnim słowie skruchę i żal.

Odmienne twierdzenia apelacji prokuratora mijają się z powyższymi ustaleniami, przeto uznać trzeba, że ustalenia te nie mogą pozostać bez wpływu na ocenę kary wymierzonej przez Sąd I instancji.

Fakt, iż oskarżony zadał pokrzywdzonej aż 40 ran, czym spowodował jej okrutną śmierć, uwzględniony został w przyjęciu bardzo wysokiego stopnia społecznej szkodliwości, a także w samej kwalifikacji prawnej zbrodni z art. 148 § 2 pkt 1 kk.

Z tych wszystkich powodów nie można uznać za uzasadniony zarzut, a również wniosek apelacji prokuratora o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

O ile chodzi o apelację obrońcy oskarżonego, to do powyższych rozważań dodać jeszcze należy, że zgodnie z art. 53 § 1 kk, Sąd wymierzając karę, powinien mieć również na uwadze cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Te cele kary miał na uwadze również Sąd I instancji, co wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Zgodnie z treścią art. 77 § 2 kk, sąd przy wymiarze kary może zaostrzyć kryteria formalne, których zaistnienie konieczne jest do ubiegania się przez skazanego o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Z przepisu tego wynika, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może wprowadzać jako przesłanki warunkowego przedterminowego zwolnienia, potrzeby w zakresie innych celów kary, a w szczególności w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i zadośćuczynienia społecznemu poczuciu sprawiedliwości (por. A. Zoll, Kodeks karny, Komentarz, Zakamycze 1998 t. 1 str. 537).

Mając na uwadze, wyżej wymienione okoliczności obciążające, które prawidłowo przytacza również Sąd I instancji, uznać należy, że w sprawie niniejszej zachodzi właśnie taka konieczność zaostrzenia kryterium z art. 78 § 3 kk poprzez ustalenia, że oskarżony R. Ś. będzie mógł starać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie dopiero po odbyciu 20 lat pozbawienia wolności.

Twierdzenie apelacji obrońcy, że Sąd I instancji, stosując powyższe ograniczenie, nienależycie uwzględnił stopień winy oskarżonego i nie miał na uwadze okoliczności łagodzących, uznać należy za sprzeczne z rzeczywistym stanem sprawy, gdyż to właśnie te okoliczności były podstawą do orzeczenia wobec oskarżonego kary 25 lat pozbawienia wolności i dlatego też nie uwzględniono apelacji prokuratora, zaś zaostrzenie kryterium o jakim była już wyżej mowa, uzasadnione jest koniecznością prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i zadośćuczynienia społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Z tych wszystkich powodów zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

O kosztach obrony z urzędu orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o adwokaturze i art. 618 § 1 pkt 11 kpk.

Na mocy art. 624 § 1 kpk zwolniono oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych, gdyż oskarżony skazany został na 25 lat pozbawienia wolności, nie ma żadnego majątku a zobowiązany jest do płacenia alimentów na rzecz dzieci, przeto uiszczenie tych należności uznać należy za nierealne.

/AW