Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lutego 2020 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędziowie:

SSA Elżbieta Karpeta SA Tomasz Ślęzak (spr.) SA Mieczysław Brzdąk

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2020 roku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. B. (1)

o stwierdzenie przewlekłości w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV RC 830/18 oraz przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt II Cz 678/19, w sprawie z powództwa A. B. przeciwko skarżącemu o alimenty

p o s t a n a w i a:

1)  uwzględnić częściowo skargę i stwierdzić, że w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV RC 830/18 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2)  oddalić skargę w zakresie, w którym dotyczyła ona postępowania prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt
II Cz 678/19;

3)  zalecić Sądowi Rejonowemu w Bielsku-Białej niezwłoczne przesłanie akt sprawy prowadzonej pod sygnaturą IV RC 830/18 do Sądu Okręgowego w Krakowie, do sprawy o rozwód prowadzonej się pod sygnaturą akt XI C 479/19;

4)  przyznać od Skarbu Państwa M. B. (1) kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych;

5)  zwrócić wnoszącemu skargę – M. B. (1) opłatę od skargi
w wysokości 200 (dwieście) złotych.

SSA Mieczysław Brzdąk SSA Elżbieta Karpeta SSA Tomasz Ślęzak

Sygn. akt I S 138/19

UZASADNIENIE

M. B. (1) złożył skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania w toczącej się przeciwko niemu z powództwa jego córki A. B. sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV RC 830/18 oraz Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt II Cz 678/19. Uzasadniając skargę wskazał, że w dniu (...) córka skarżącego A. B. złożyła w Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej pozew o alimenty. Z kolei 6 lutego 2019 r. skarżący wniósł do Sądu Okręgowego w Krakowie pozew o rozwód. W dniu 28 lutego 2019 r. w Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej odbyła się rozprawa w sprawie o alimenty, na której – na zgodny wniosek stron – Sąd zawiesił postępowanie na czas od wniesienia powództwa (19 grudnia 2018 r.) do dnia wniesienia pozwu rozwodowego przez skarżącego (5 lutego 2019 r.). Z urzędu zaś zawiesił Sąd postępowanie za okres od 6 lutego 2019 r. do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o rozwód, toczącej się przed Sądem Okręgowym w Krakowie. Mimo zawieszenia postępowania w sprawie o alimenty Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej nadal procedował nad wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych. Postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia wydano 4 września 2019 r. czyli po 9 miesiącach od dnia złożenia wniosku. Skarżący podniósł również, że Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej odmawia udostępnienia sądowi rozwodowemu – Sądowi Okręgowemu w Krakowie akt sprawy o alimenty, tamując tym samym bieg procesu w sprawie o rozwód. Zarzucił także, że działania Sądów w Bielsku-Białej pozbawiają go prawa do uzyskania orzeczenia w sprawie o rozwód w rozsądnym terminie, co wywołuje u skarżącego „negatywne przeżycia psychiczne i moralne” i uniemożliwia mu ułożenie życia prywatnego.

Powołując się na powyższe skarżący domagał się:

- stwierdzenia przewlekłość postępowania w sprawie, której skarga dotyczy,

- wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia czynności zmierzających do niezwłocznego wyznaczenia posiedzenia w celu rozpoznania zażalenia oraz zalecenia niezwłocznego przesłania akt sprawy do Sądu Okręgowego w Krakowie, do sprawy o rozwód prowadzonej się pod sygnaturą akt XI C 479/19,

- zasądzenia 3.000 zł od Skarbu Państwa w związku ze stwierdzonym naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu bez nieuzasadnionej zwłoki,

- zasądzenia kosztów postępowania

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej zgłosił swój udział w sprawie i wniósł o oddalenie skargi. Odpowiedź na skargę wniósł także Prezes Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej, który także zgłosił swój udział w sprawie i wniósł o oddalenie skargi.

Sąd Apelacyjny ustalił, że w dniu 19 grudnia 2018 r. do Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej wpłynął pozew małoletniej A. B. przeciwko M. B. (1) o alimenty, w którym zawarto wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych powódki (k. – 3).

Pismem z dnia 14 stycznia 2019 r. wezwano strony na wyznaczony termin rozprawy (k. – 115, 116).

W dniu 12 lutego 2019 r. pozwany M. B. (1) wniósł odpowiedź na pozew, w której poinformował o wniesieniu do Sądu Okręgowego w Krakowie pozwu w sprawie o rozwód (k. – 117).

W dniu 14 lutego 2019 r. ustalono, że w Sądzie Okręgowym w Krakowie pod sygn. akt XI C 479/19 toczy się sprawa rozwodowa przedstawicielki ustawowej małoletniego i pozwanego. Powództwo zostało wniesione 11 lutego 2019 r.
(k. – 126).

Na rozprawie w dniu 28 lutego 2019 r. wysłuchano informacyjnie przedstawicielkę ustawową małoletniej powódki. Pełnomocnik powódki wniósł
o rozpoznanie wniosku o zabezpieczenie. Pełnomocnicy stron zgodnie wnieśli
o zawieszenie postępowania co do roszczeń od dnia wniesienia pozwu do dnia wniesienia pozwu rozwodowego w sytuacji potwierdzenia, że sprawa o rozwód jest w toku (k. 167).

W dniu 1 marca 2019 r. Sąd zwrócił się do Sądu Okręgowego w Krakowie
o podanie na jakim etapie jest postępowanie rozwodowe rodziców małoletniej (k. 171). Odpowiedź na powyższe pismo wpłynęła do Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej 15 marca 2019 r. (k. – 169).

Pismem z dnia 16 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zwrócił się do Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej o nadesłanie akt sprawy o alimenty (k. – 175).

W dniu 26 kwietnia 2019 r. Sąd zwrócił się do Sądu Okręgowego w Krakowie o podanie, czy w sprawie XI C 479/19 wydano postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia alimentów (k. – 176).

Pismem z dnia 30 maja 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zwrócił się o udzielenie informacji na jakim etapie jest postępowanie w sprawie o alimenty i ewentualne nadesłanie odpisów postanowień w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych (k. – 189).

W dniu 25 czerwca 2019 r. Sąd zwrócił się do Sądu Okręgowego w Krakowie
o nadesłanie odpisu postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia alimentów na czas trwania postępowania w sprawie o sygn. akt XI C 479/19. (k. – 195).

Pismem z dnia 26 czerwca 2019 r. poinformowano Sąd Okręgowy
w K., że w sprawie IV RC 830/18 nie wydano postanowień, a sprawę odroczono z terminem z urzędu.

W dniu 16 lipca 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie ponownie zwrócił się do Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej o nadesłanie akt sprawy o alimenty (k. – 199).

W dniu 30 lipca 2019 r. ustalono, że Sąd Okręgowy w Krakowie nie wyznaczył terminu rozprawy w sprawie o rozwód toczącej się między rodzicami uprawnionej małoletniej, ani też nie wydał żadnych postanowień (k. – 201).

Postanowieniem z dnia 4 września 2019 r. Sąd udzielił zabezpieczenia poprzez zobowiązanie pozwanego M. B. (1) do płacenia na rzecz małoletniej powódki A. B., ur. (...) kwoty po 1300 zł miesięcznie, płatnej z góry do rak przedstawicielki ustawowej dziecka M. B. (2), do 10 - go dnia każdego miesiąca, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z należności, począwszy od dnia 19 grudnia 2018r. W pozostałym zakresie wniosek o udzielenie zabezpieczenia oddalono. Sąd zawiesił również postępowanie w sprawie co do roszczeń za okres od 6 lutego 2019 r., do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o sygn. akt XI C 479/19 toczącego się przed Sądem Okręgowym w Krakowie. W pozostałym zakresie czyli co do roszczeń za okres od 19 grudnia 2018 r. do 5 lutego 2019 r. Sąd zawiesił postępowanie na zgodny wniosek stron (k. – 202).

W dniu 4 października 2019 r. do Sądu wpłynęło zażalenie pełnomocnika pozwanego na postanowienie z dnia 4 września 2019 r. (k. – 214).

Pismem z dnia 7 października 2019 r. poinformowano Sąd Okręgowy
w K., że w sprawie o sygn. akt IV RC 830/18, trwa postępowanie międzyinstancyjne - wpłynęło zażalenie na postanowienie z dnia 04.09.2019r.,
i z tej przyczyny akta nie mogą zostać przesłane (k. – 221)

W dniu 22 października 2019 r. akta sprawy przesłano do Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej celem rozpoznania zażalenia pełnomocnika pozwanego (k. – 227).

Postanowieniem z dnia 12 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej z dnia
4 września 2019 r, sygn. akt IV RC 830/18.

W dniu 15 listopada 2019 r. pozwany w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV RC 830/18 wniósł skargę na przewlekłość postępowania (k. – 4, 9 akt I S 138/19).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zważywszy na łączny dotychczasowy czas trwania postępowania oraz oceniając prawidłowość czynności podjętych przez Sąd stwierdzić należy, że w postępowaniu prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV RC 830/18 doszło do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznawaniu sprawy. Sprawa o alimenty z powództwa małoletniej A. B. przeciwko M. B. (1) licząc od dnia wniesienia pozwu do dnia przedstawienia akt sądowi odwoławczemu, toczyła się przed Sądem Rejonowym w Bielsku-Białej przez nieco ponad 10 miesięcy. Dla oceny zasadności skargi na przewlekłość postępowania pierwszoplanowe znaczenie ma okoliczność, iż wymieniony powyżej łączny czas trwania postępowania jest prawie równy okresowi, który Sąd Rejonowy poświęcił na rozpoznanie – zawartego w pozwie – wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych dziecka skarżącego. Mimo powzięcia 14 lutego 2019 r. wiadomości o wniesionym przez M. B. (1) powództwie w sprawie o rozwód (k.- 126), Sąd Rejonowy, wbrew twierdzeniom zawartym w skardze, nie wydał przewidzianego w art. 445 § 2 k.p.c. postanowienia w przedmiocie zawieszenia postępowania (vide protokół rozprawy z dnia 28 lutego 2019 r.). Natomiast począwszy od marca 2019 r. pomiędzy Sądem Rejonowym w Bielsku-Białej, a sądem rozwodowym – Sądem Okręgowym w Krakowie prowadzono korespondencję mającą na celu ustalenie, czy któryś z wymienionych powyżej Sądów wydał postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych powódki w sprawie alimentacyjnej. Czynności tych nie sposób jednak uznać za rzeczywiście zmierzające do rozstrzygnięcia sprawy, a to wobec faktu, iż z korespondencji tej wynikało, że Sąd Okręgowy nie orzekł - na czas trwania procesu o rozwód - o alimentach na rzecz córki skarżącego. Mimo to Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej do 4 września 2019 r. nie rozpoznał wniosku
o zabezpieczenie zawartego w pozwie w sprawie o alimenty, ani też na ówczesnym etapie sprawy nie wydał postanowienia w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie o alimenty (art. 445 § 2 k.p.c.) i nie przesłał akt sprawy sądowi rozpoznającemu powództwo w sprawie o rozwód. W konsekwencji postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia roszczeń wydano dopiero w 9 miesięcy od dnia złożenia wniosku, podczas gdy po myśli art. 737 k.p.c. wniosek taki winien być rozpoznany w ciągu tygodnia. Ubocznym następstwem nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznawaniu sprawy, której dopuścił się Sąd Rejonowy, było opóźnienie biegu postępowania w sprawie o rozwód.

Z powyższych przyczyn należało uwzględnić częściowo skargę i stwierdzić, że
w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej pod sygnaturą akt IV C 830/18 nastąpiła przewlekłość postępowania, o czym orzeczono na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2018.75).

Żaden z zarzutów podniesionych przez wnoszącego skargę nie odnosił się do postępowania prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej na skutek zażalenia M. B. (1) na postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej
z dnia 4 września 2019 r. sygn. akt IV RC 830/18. Mając na uwadze, że akta sprawy wraz z zażaleniem na wymienione powyżej postanowienie wpłynęły do Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej 23 października 2019 r. (k. – 217), zaś postanowienie oddalające zażalenie pozwanego w sprawie o alimenty wydano w dniu 12 listopada 2019 r. (k. – 253), nie sposób uznać aby postępowanie odwoławcze dotknięte było przewlekłością.

Dlatego też skarga, w zakresie w jakim odnosiła się do postępowania prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej podlegała oddaleniu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Przyznając skarżącemu od Skarbu Państwa kwotę niższą, od tej której domagał się w skardze, Sąd Apelacyjny miał na względzie to, że jak wyjaśniono powyżej, brak było podstaw do uwzględnienia skargi w części, w której odnosiła się ona do postępowania przed Sądem Okręgowym w Bielsku-Białej. Nadto, nie deprecjonując dolegliwości doznawanych przez skarżącego w związku
z przedłużającym się postępowaniem, stwierdzić należy, że przewlekłość postępowania najistotniejsze negatywne znaczenie miała dla małoletniej uprawnionej do alimentów. Nieuzasadniona zwłoka w rozpoznawanej sprawie godziła bowiem w podstawowy cel postępowania zabezpieczającego roszczenia alimentacyjne, którym jest niezwłoczne dostarczenie środków służących zaspokojeniu bieżących, usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zalecenia Sądowi Rejonowemu w Bielsku-Białej niezwłocznego przesłania akt sprawy prowadzonej pod sygnaturą IV C 830/18 do Sądu Okręgowego w Krakowie, do sprawy o rozwód prowadzonej się pod sygnaturą akt XI C 479/19 oparto na normie zawartej w art. 12 ust. 3 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora
i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

O zwrocie opłaty od skargi orzekł Sąd na podstawie art. 17 ust. 3 powołanej powyżej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r.

SSA Mieczysław Brzdąk SSA Elżbieta Karpeta SSA Tomasz Ślęzak