Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Anna Bohdziewicz

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2024 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. P. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o naprawienie szkód górniczych

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt I Cgg 49/20

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono.

SSA Anna Bohdziewicz

Sygn. akt. I ACa 2164/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 10 sierpnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Katowicach:

1)  zasądził od pozwanego - (...) S.A. w K. na rzecz powódki J. P. (1) kwotę 501.748 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od:

- kwoty 100.000 zł od dnia 30 lipca 2020 roku do dnia 9 września 2020 roku

- kwoty 465.902,74 zł od dnia 24 stycznia 2022 roku do dnia 31 stycznia 2022 roku

- kwoty 501.748 zł od dnia 14 lutego 2022 roku do dnia zapłaty

2)  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 10.817 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 32.345,17 złotych z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych.

W rozpoznawanej sprawie powódka domagała się zasądzenia od pozwanego na jej rzecz odszkodowania w związku ze szkodami górniczymi, jakie wystąpiły na nieruchomości, której jest współwłaścicielem.

Pozwany nie kwestionował związku przyczynowego między działalnością górniczą a powstałą szkodą. Natomiast wysokość należnego powódce odszkodowania została wyliczona przez biegłą z zakresu budownictwa. Łącznie koszt remontu budynku mieszkalnego, wartość techniczna budynku garażowo-gospodarczego oraz koszt remontu nawierzchni i ogrodzenia według biegłej wynosi 501.748 zł brutto (przy uwzględnieniu cen na poziomie aktualnym na dzień opracowania opinii) .

Ponadto biegła stwierdziła, że z uwagi na zakres remontu, mieszkańcy budynku muszą go opuścić i na ten czas zamieszkać w innym lokalu. Wskazała, że czas wykwaterowania jest zależny od zakresu robót wykończeniowych i sprawności ekipy budowalnej. Oprócz robót rozbiórkowych, przygotowawczych i rektyfikacji, co trwa około l miesiąca, należy wykonać roboty wykończeniowe. W trakcie robót wykończeniowych należy zachować odpowiednie przerwy technologiczne. Szczególnie to dotyczy warstwy podkładu betonowego i posadzki cementowej. Przyjmuje się, że minimalny okres wysychania betonu i wykonywania na tym następnych warstw wynosi l tydzień na l cm grubości do 6 cm grubości, powyżej czas ten należy podwoić. Zatem same przerwy technologiczne będą wynosiły: 6 + 4 x 2- 14 tygodni dla podkładu betonowego, 5 tygodni dla posadzki cementowej: łącznie 19 tygodni tj. ponad 4 miesiące. Pozostaje z tego ok. l miesiąc na wszystkie pozostałe roboty wykończeniowe, w tym warstwy wykończeniowe posadzek, ścian, montaż stolarki, zabudów, instalacji. Skrócenie tego czasu bez zachowania przerw technologicznych powoduje powstawanie wad budowlanych, szczególnie w podłożu. W zakresie czasu ochrony biegła zastosowała okres jak dla wykwaterowania, przy czym przyjęła l miesiąc ochronę osobową poza godzinami pracy ekipy budowlanej, tj. w czasie kiedy w budynku będzie wykuta stolarka zewnętrzna, dla pozostałych miesięcy zabudowę tymczasowego systemu alarmowego i monitoringu obiektu.

Łącznie koszt z tym związany został ustalony na 25 530,90 zł netto (31.403 zł brutto).

Wyjaśniono, że ochrona ma na celu zabezpieczenie wyposażenia domu, które zostanie zmagazynowane w kontenerach na posesji. Zdaniem biegłej wykracza to poza zwykłą ochronę placu budowy, która jest ujęta w kosztach ogólnych. W kosztorysie nie założono wywiezienia wyposażenia do ochranianych magazynów. Koszt wywiezienia wyposażenia i wynajęcia ochranianych magazynów mógłby być tańszy od kosztów ochrony uwzględnionych w kosztorysie, jednakże w odległości ok. 30 km od nieruchomości biegła nie znalazła ochranianych magazynów na wynajem.

Pozwany nie zakwestionował zasadności i wysokości wyliczonego odszkodowania odpowiadającego kosztom remontu budynku mieszkalnego, wartości technicznej budynku garażowo-gospodarczego oraz kosztom remontu nawierzchni i ogrodzenia, natomiast zakwestionował w apelacji zasadność obciążenia go kosztami wynajmu innego lokalu mieszkalnego na czas remontu. We wskazanym zakresie Sąd pierwszej instancji przedstawił poniższe rozważania prawne:

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowiły uregulowania ustawy prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz.U 2011 nr 163, poz. 981), obowiązującej od dnia 1 stycznia 2012 roku. Wyjaśniono, że zgodnie ze stanowiskiem judykatury w przypadku szkody ciągłej zastosowanie mają przepisy nowej ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Z kolei zgodnie z treścią art. 144 ust. l ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, właściciel może żądać naprawienia wyrządzonej ruchem zakładu górniczego szkody na zasadach określonych ustawą. Zgodnie zaś z uregulowaniem zawartym w ust. 3 powołanego przepisu przedsiębiorca odpowiada za szkodę według zasad określonych w Kodeksie cywilnym. W myśl art. 363 §l k.c. naprawienie szkody może polegać albo na przywróceniu stanu poprzedniego, czyli restytucji naturalnej, albo na zapłacie odszkodowania pieniężnego (tzw. rekompensaty pieniężnej). Zarówno restytucja naturalna, jak i rekompensata pieniężna są równorzędnymi sposobami naprawienia szkody w tym rozumieniu, że w określonych przypadkach każdy z nich może mieć zastosowanie, jeśli nie zajdą wyjątki określone w art. 363 § l zdanie drugie k.c. w odniesieniu do restytucji naturalnej. Wybór co do sposobu naprawienia szkody pochodzenia górniczego należy zatem - co do zasady - do poszkodowanego, z tym zastrzeżeniem, że restytucja naturalna w ogóle jest możliwa i dopuszczalna.

W rozpoznawanej sprawie zdarzenie sprawcze w postaci prowadzonej przez pozwanego eksploatacji górniczej, jak i związek przyczynowy pomiędzy tą eksploatacją górniczą a szkodą powstałą w nieruchomości powódki były przedmiotem opinii sporządzonej przez biegłego J. P. (2), który to stwierdził, że na nieruchomość powódki oddziaływały i oddziałują wpływy eksploatacji górniczej Po sporządzeniu opinii przez biegłego z zakresu budownictwa ze znajomością szkód górniczych K. T. pozwany zakwestionował jedynie wartość najmu z uwagi na brak kompetencji biegłej do jej wyliczenia oraz fakt, że koszty te nie stanowią szkody i ich dochodzenie jej przedwczesne .

Sąd pierwszej instancji wskazał, że z opinii biegłego sądowego K. T. wynika, że naprawa szkody w składnikach nieruchomości powódki powinna polegać na wypłacie kwoty 501.7784 zł brutto jako wartości remontu budynku mieszkalnego (420.407 zł brutto), wartość techniczna budynku garażowo - gospodarczego ( 46.191 zł brutto) oraz remont nawierzchni i ogrodzenia (35.150 zł brutto)

Na koszty remontu budynku mieszkalnego, zdaniem biegłej sądowej, składają się również koszty związane z najmem lokalu zastępczego na czas remontu oraz koszty monitoringu obiektu, co daje 25 530,90 zł netto (31. 403 zł brutto).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty pozwanego dotyczące kosztów najmu nie zasługują na uwzględnienie albowiem logicznym jest, że w czasie remontu budynku powódka będzie zmuszona opuścić miejsce zamieszkania, a z tym wiążą się koszty najmu lokalu zastępczego. Czasokres prac remontowych został przedstawiony w sposób logiczny i konsekwentny w opinii uzupełniającej.

Mając na uwadze okoliczność, że powódka dokonała wyboru sposobu naprawienia szkody, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 501.748 zł zgodnie z ustaleniami wynikającymi z opinii biegłego sądowego K. T. i zgodnie z żądaniem pozwu rozszerzonym w piśmie procesowym z dnia 30 maja 2022 r., na podstawie art. 144 ust. l ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze w zw. z art.363 § 1 k.c. O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 § 2 k.c.

O kosztach procesu postanowiono na podstawie art.100 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę pozwaną, albowiem powódka uległa ze swoim żądaniem jedynie w nieznacznym zakresie dotyczącym roszczenia odsetkowego

O kosztach sądowych, od uiszczenia których powódka była zwolniona z mocy ustawy, na które złożyła się opłata od pozwu oraz wydatki tymczasowo pokryte z sum Skarbu Państwa na poczet wynagrodzenia biegłego postanowiono zgodnie z art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując ich pobranie od pozwanego.

Jak już zaznaczono wyżej, wyrok Sądu pierwszej instancji został zakwestionowany przez pozwanego jedynie w części - co do pkt 1 - ponad kwotę 470 345 złotych, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów art. 361 §2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. przez uznanie, że na wysokość należnego powódce odszkodowania z tytułu uszkodzenia budynku mieszkalnego będącego jej własnością, składają się koszty lokalu zastępczego na czas remontu mimo, że powódka nie poniosła jeszcze tych kosztów. Wskazując na te zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na jej rzecz.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostaje obecnie, że na skutek eksploatacji górniczej doszło do powstania szkód nie nieruchomości należącej do powódki, w tym uszkodzeniu uległ budynek mieszkalny. Pozwany nie kwestionuje, że naprawienie szkody ma nastąpić przez rektyfikację budynku, przy czym powódka dokonała wyboru domagając się wypłaty odszkodowania. W tym wypadku wysokość odszkodowania odpowiada kosztom dokonania naprawy budynku. Biegła określiła w swojej opinii zarówno zakres koniecznych robót, jak również wyliczyła ich koszt. Zaznaczenia wymaga, że remontem podlegającym na prostowaniu bryły budynku zostanie objęty dom, który do tej pory był zamieszkały. Tymczasem na czas remontu osoby zamieszkujące ten budynek będą musiały go opuścić i czasowo przenieść się do innego lokalu, co będzie generowało określone wydatki na czynsz najmu oraz ochronę remontowanego obiektu, a zwłaszcza zmagazynowanych tam rzeczy. Konieczność przeniesienia się do innego lokalu wynika nawet nie tyle z uciążliwości planowanych prac, jakie muszą być wykonane, ale wręcz z braku możliwości zamieszkiwania w domu, gdy będą wykonywane wylewki czy czasowo zostanie usunięta stolarka okienna i drzwiowa. W tych okolicznościach jawi się jako w pełni uzasadnione przeniesienie się osób mieszkających w remontowanym obiekcie do innego mieszkania, co z kolei w sposób oczywisty wiąże się z określonymi wydatkami, których powódka nie musiałaby ponieść, gdyby nie wyrządzona szkoda i konieczność jej naprawy. Skoro zgodnie z wyborem powódki nastąpi wypłata odszkodowania na koszty remontu, to powinno ono obejmować także wartość wydatków na zapewnienie lokalu zastępczego, ochronę obiektu. Są to wydatki immanentnie związane ze sposobem naprawienia szkody, polegającym na rektyfikacji budynku. Trudno zaakceptować sytuację, w której brak środków na zapewnienie lokalu zastępczego mógłby zniweczyć naprawienie uszkodzeń w budynku mieszkalnym, pomimo przyznanego odszkodowania. Z tego względu nie można się zgodzić, że powódce przysługiwałoby roszczenie z tego tytułu dopiero po poniesieniu określonych wydatków i powstaniu uszczerbku majątkowego. Sąd pierwszej instancji ustalił wydatki z tym związane w oparciu o opinię biegłej, która przekonująco przedstawiła sposób ich wyliczenia, a także długość okresu, na jaki mieszkańcy muszą opuścić prostowany budynek, co jest podyktowane procesem technologicznym wykonywanych prac remontowych.

Wobec powyższego nie można się zgodzić, że Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego wskazanych w apelacji. Ocena prawna Sądu pierwszej instancji zasługuje na podzielenie, co skutkuje oddaleniem apelacji pozwanego jako niezasadnej, a to zgodnie z art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono zgodnie z art. 98 §1 i §3 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 k.p.c., zasądzając je na rzecz powódki od pozwanego, który przegrał ten etap postępowania. Zasądzone koszty obejmują wynagrodzenie pełnomocnika powódki, którego wysokość została ustalona zgodnie z §2 pkt. 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023.1935 t.j.). Koszty zostały zasądzone z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w oparciu o art. 98 §1 ¹k.p.c.

SSA Anna Bohdziewicz