Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : Sędziowie :

SSA Małgorzata Wołczańska SA Jolanta Polko (spr.) SA Piotr Łakomiak

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2023 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w (...), Prezesowi Sądu Rejonowego (...) w (...), Prokuratorowi Prokuratury Rejonowej K. – P. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt I C 240/20

prostując w rubrum zaskarżonego wyroku oznaczenie strony pozwanej jako Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w (...), Prezes Sądu Rejonowego (...) w (...), Prokurator Prokuratury Rejonowej K. – P. w K.

oddala apelację;

zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się tego postanowienia.

SSA Jolanta Polko SSA Małgorzata Wołczańska SSA Piotr Łakomiak

Sygn. akt I ACa 2012/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2022r. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił w całości powództwo A. S., w którym zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w (...), Prezesa Sądu Rejonowego (...) w (...) i Prokuratura Prokuratury Rejonowej K.-P. w K. solidarnie kwoty 180 000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych i wyrządzenie krzywdy przez nielegalne działania i zaniechania, sprzeczne z ustawowymi obowiązkami wykonywania władzy publicznej. Nadto Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej 5 400 zł z tytułu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że (...) wystąpił przeciwko powodowi z pozwem o zapłatę kwoty 5 410,56 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 8 listopada 2014 roku do dnia zapłaty, w związku ze stwierdzeniem nielegalnego poboru energii elektrycznej w mieszkaniu przy ulicy (...) w K., powołując się na art. 57 prawa energetycznego. Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2018 roku Sąd zasądził od powoda kwotę 5 393,49 złote z odsetkami od dnia 8 listopada 2014 roku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie i zasądził od A. S. koszty postępowania. Apelacja powoda została oddalona przez Sądu Okręgowy w (...) wyrokiem z 21 marca 2019 roku w sprawie o sygnaturze III Ca 951/18.

Prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego (...) w (...) z dnia 20 sierpnia 2014 roku w sprawie V K 310/14 A. S. został uznany za winnego tego, że w dniu 16 stycznia 2014 roku w K. przy ulicy (...), po uprzednim nielegalnym się podłączeniu do sieci elektroenergetycznej klatki schodowej z całkowitym pominięciem układu pomiarowego, dokonał zaboru w celu przywłaszczenia energii elektrycznej o wartości 17,07 złotych na szkodę (...) z siedzibą w G..

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2019 roku wydanym w sprawie IV K 1/18 (poprzednia sygnatura V K 627/14) Sąd Rejonowy (...) umorzył postępowanie A. S. o czyn polegający na tym, że w dniu 7 września 2014 roku w K. używając określeń „bandziory, bydło” znieważył funkcjonariuszy publicznych podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, przy czym w chwili popełnienia czynu jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu była w znacznym stopniu ograniczona, to jest o czyn z art. 226 § 1 k.k. z związku z art. 31 § 2 k.k. Wyrokiem z dnia 25 października 2019 roku Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu Rejonowego i umorzył postępowanie karne wobec A. S..

Ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na przedstawionych w toku postępowania dokumentach, których prawdziwości i wiarygodności nie kwestionowały strony. Powód odmówił składania zeznań, wobec tego Sąd Okręgowy pominął dowód z jego przesłuchania (k. 249).

W ocenie Sądu Okręgowego nie jest uzasadnione żądanie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci życia, zdrowia, godności i czci, a mających wynikać z nieprawidłowego procedowania pozwanych w sprawach toczących się przed Sądem Rejonowym (...) w (...) o sygnaturach V K 310/14, IV K 1/18, I C 93/17 nie jest zasadne.

Sąd Okręgowy uznał, że nie wystąpiły przesłanki odpowiedzialności pozwanych zgodnie z art. 417 § 1 k.c., a w szczególności bezprawność – jako niezgodność działania lub zaniechania z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa. Wskazała Sąd Okręgowy, że zgodne z prawem czynności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie nabierają charakteru działań nielegalnych tylko przez to, że postępowanie karne czy też cywilne kończy się niekorzystnie dla strony. Powód bezprawności upatrywał w samym postawieniu go w stan oskarżenia i następnie wydaniu wyroków, nie wskazał jednak na czym miała polegać bezprawność działania Skarbu Państwa. Sąd I instancji nie dopatrzył w czynnościach procesowych podejmowanych przez pozwanych, działania niezgodne z przepisami prawa. Sąd Okręgowy uznał, że stwierdzony brak podstaw do przypisania pozwanemu Skarbowi Państwa działania bezprawnego, czynił zbytecznym dokonywanie rozważań co do zaistnienia szkody i co w tych okolicznościach oczywiste, braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy pozwanego Skarbu Państwa a szkodą.

Następnie Sąd Okręgowy wyjaśnił, że podstawą odpowiedzialności z art. 24 k.c. jest bezprawność działania naruszającego dobra osobiste, a podstawą przyznania odpowiedniego zadośćuczynienia na zasadzie art. 448 k.c. jest zawinione działania sprawcy naruszenia dobra osobistego (w stosunku do Skarbu Państwa bezprawność działania). Stosownie do przepisów art. 23 k.c. i art. 24 k.c. poszkodowanemu w przypadku naruszenia jego dobra osobistego służy ochrona cywilnoprawna. Dobra osobiste podlegają ochronie, jeżeli ich naruszenie jest bezprawne. Przesłankami odpowiedzialności przewidzianymi w przepisie art. 24 § 1 k.c. które muszą być spełnione łącznie są więc istnienie dobra osobistego, jego naruszenie lub zagrożenia naruszenia, bezprawność działania sprawcy. Ciężar udowodnienia, że dobro osobiste zostało naruszone ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 k.c. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszającego to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2004 roku V CK 609/03). Sąd I instancji uznał, że powód miał udowodnić, iż decyzje o wszczęciu postępowań karnych w stosunku do jego osoby zostały wydane przy naruszeniu przez pozwany Skarb Państwa zasad postępowania karnego oraz innych norm prawa stanowionego. Tych okoliczności powód nie udowodnił, a analiza dokumentów znajdujących się w aktach spraw karnych, nie daje podstaw do przyjęcia bezprawności działania pozwanego. Natomiast, samo subiektywne przekonanie powoda nie jest samo w sobie, podstawą do przyjęcia bezprawności działania.

W ocenie Sądu Okręgowego z przedstawionego w stanie faktycznym przebiegu postępowania karnego niezbicie wynika, że zarówno organy ścigania, jak i sądy orzekające w sprawach, działały w ramach obowiązującego porządku prawnego. Czynności podejmowane w ramach takich postępowań nie są z reguły są bezprawne, chyba że dochodzi do wyraźnego i poważnego naruszenia przepisów dotyczących procedury. Mając na uwadze powyższe oraz wszystkie okoliczności przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że tok postępowań karnych oraz cywilnego nie był bezprawny. Samo wszczęcie postępowania było wynikiem skierowania przeciwko powodowi aktu oskarżenia. Należy mieć na uwadze, że wyrok Sądu Rejonowego (...) w (...) w sprawie I C 93/17 został poddany kontroli instancyjnej przez Sąd Okręgowy w (...) w sprawie III 951/18 natomiast wyrok w sprawie IV K 1/18 w sprawie XXIII Ka 726/19. Od wyroku zaocznego w sprawie IV K 310/14 powód się odwołał pomimo, że wyrok został mu prawidłowo doręczony na wskazany później przez niego adres. Sam fakt, że postępowanie karne przeciwko powodowi toczyło się, a następnie zostało ono umorzone nie jest podstawą przyjęcia, że doszło do naruszenie jego dóbr osobistych. Nadto Sąd I instancji zaznaczył, że powód odmówił składania zeznań w charakterze strony wobec czego nie było możliwości ustalenia jak wszczynane przeciwko niemu procesy wpłynęły na jego poczucie godności. W tej sytuacji ocenie Sądu Okręgowego powództwo o zadośćuczynienie winno więc ulec oddaleniu z uwagi na brak bezprawności działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa. Sąd I instancji uznał także, że roszczenie powoda wynikające z postępowania w sprawie V K 310/14 jest przedawnione, wskazując, że zgodnie z art. 442 ^{( 1 )}k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Wyrok z dnia 20 sierpnia 2014 roku uprawomocnił się z dniem 18 września 2014 roku.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej kwotę 5 400 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z całokształtu materiału dowodowego – wniosków z niego niewynikających, a nadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego;

nieważność postępowania z uwagi na:

działania korupcyjne w apelacji (...),

stronniczość i manipulacje sędziego negatywnie wpływające na całość postępowania,

brak równości (równouprawnienia) stron poprzez odmowę ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika dla powoda, co oddziaływało na rzeczywistą możność dochodzenia swoich praw.

Powód wniósł o:

zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kwoty dochodzonej powództwem;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, bądź:

uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy innemu Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

Prokuratoria Generalna RP w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji powoda w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie była uzasadniona.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do najdalej idącego zarzutu, czyli nieważności postępowania, której powód upatrywał w trzech okolicznościach: działaniach korupcyjnych apelacji (...), stronniczości oraz manipulacji sędziego wpływających negatywnie na całość postępowania, jak również braku równości stron postępowania przez odmowę ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Dwie pierwsze okoliczności winny być rozpatrzone w oparciu o przesłankę wskazaną w art. 379 pkt 4 k.p.c., która to przyczyna nie zaistniała w okolicznościach niniejszej sprawy. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że ogólnie postanowiony przez skarżącego zarzut działań korupcyjnych w apelacji (...) nie został poparty żadnymi argumentami oraz dowodami, tym samym szersze jego omawianie wydaje się zbędne. Warto natomiast zwrócić uwagę, że jedną z jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, z której działalnością powód wiązał swoje roszczenie, był Prezes Sądu Okręgowego w (...), wobec czego w na podstawie przepisu art. 44 ² pkt 1 k.p.c. postanowieniem Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 28 kwietnia 2020r. do rozpoznania sprawy został wyznaczony Sąd Okręgowy w Częstochowie, jako inny sąd równorzędny. Odnosząc się natomiast do zarzutów stawianych sędziemu rozpoznającemu sprawę, to w sytuacji gdy sędzia podlegał wyłączeniu na wniosek strony, może to być przedmiotem tzw. innego naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, lecz nie prowadzi to do nieważności postępowania. Natomiast gdyby zasadny wniosek strony o wyłączenie sędziego nie został rozpoznany do czasu ukończenia postępowania przed sądem pierwszej instancji, to wówczas można by przyjąć, że doszło do nieważności postępowania. Tymczasem wniosek powoda o wyłączenie sędziego rozpoznającego sprawę w pierwszej instancji został oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 16 sierpnia 2021r., a zażalenie powoda zostało rozpoznane postanowieniem z dnia 3 stycznia 2022r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Cz 254/21. W tym wypadku stawiane przez powoda zarzutu stronniczego działania sędziego jak i braku równego traktowania stron procesu winny być ocenione pod kątem przesłanki nieważności postępowania wskazanej w art. 379 pkt 5 k.p.c., to jest pozbawieniu powoda możliwości działania w procesie, co miało związek z oddaleniem wniosków powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Wskazać należy, że do pozbawienia strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. dochodzi wówczas, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, Prok. i Pr. Nr 5/99 poz. 41; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, LEX Nr 55517). Sama odmowa ustanowenia dla strony pełnomocnika z urzędu nie uzasadnia zarzutu nieważności postepowania wskutek pozbawienia strony możliwości obrony praw. Jedynie wyjątkowo oddalenie takiego wniosku może spowodować nieważność postępowania, co dotyczy szczególnych sytuacji, gdy strona ze względu na stan zdrowia psychicznego nie może podjąć racjonalnej obrony w procesie, bądź gdy strona swoim zachowaniem wykazuje nieznajomość reguł postępowania lub nieporadność, prowadzącą do tego, że przy faktycznym lub prawnym skomplikowaniu sprawy nie jest w stanie wykorzystać prawnych możliwości prawidłowego jej prowadzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2010r., I UK 19/10, Lex nr 603408; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2016r., II CSK 72/16, Lex nr 2188788). W rozpoznawanej sprawie istotnym jest to, że powód od początku procesu nie wykazywał cech nieporadności, niezrozumienia zasad prowadzenia procesu, nie miał problemów z komunikowaniem, zarówno na piśmie jak i ustnie. Prawidłowo formułował swoje żądania oraz wnioski składane w toku postępowania, a podejmowane przez niego czynności procesowe były dokonywane z zachowaniem właściwej formy i treści. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że przeprowadzone przez Sąd Okręgowy postępowanie nie jest obarczone wadą określoną w art. 379 pkt 5 k.p.c., powodującą jego nieważność, bowiem w toku całego postępowania pierwszoinstancyjnego powód miał możliwość działania w procesie i dochodzenia swoich roszczeń.

Apelacja powoda zarzuca następnie uchybienia przepisom prawa procesowego, koncentrując się na błędnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowe. Tymczasem ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy oraz przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia w sprawie były prawidłowe i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Podejmując je Sąd Okręgowy nie naruszył w żadnej mierze przepisów procesowych, w tym nie dopuścił się błędu w ocenie zebranych dowodów i nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów. Powód formułując te zarzuty, wskazał na błędne przyjęcie, że strona pozwana nie może ponosić odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych powoda bowiem czynności podejmowane przez sądy oraz prokuraturę w sprawach karnych (V K 310/14 Sądu Rejonowego (...) w (...)) oraz cywilnych (I C 93/17 Sądu Rejonowego (...) w (...) oraz III Ca 951/18 Sądu Okręgowego w (...)) stanowiły formę prześladowania powoda, zaś działania podejmowane w tych postępowaniach były nielegalne i sprzeczne z ustawowymi obowiązkami podmiotów je wykonujących. Tymczasem już wstępna analiza tak postanowionego zarzutu wskazuje, że skarżący kwestionuje nie tyle poczynione w sprawie ustalenia, ile zastosowanie na ich gruncie prawa materialnego, nie podnosząc w tym zakresie własnych zarzutów, przy czym prawidłowość jego zastosowania podlega i tak kontroli instancyjnej z urzędu. Ocena czy w toku przeprowadzonych czynności prokuratorskich oraz sądowych doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda oraz jaki podmiot ponosi za to odpowiedzialność przynależy do sfery stosowania prawa materialnego, a nie procesowego. Wskazać wypada, iż Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o dokumenty znajdujące w aktach spraw sądowych, które powód powołał już w pozwie. Skarżący naruszenia swoich dóbr osobistych upatrywał w samym zainicjowaniu tych postępowań, ich prowadzeniu oraz wydaniu orzeczeń kończących te postępowania. Tymczasem powód nie wykazał, jakie konkretnie czynności podejmowane w toku wskazanych postępowań były prowadzone wadliwie, z naruszeniem obowiązujących przepisów, a zatem w taki sposób by można postawić pozwanym jednostkom organizacyjnym Skarbu Państwa zarzut bezprawności.

Co do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., który zdaniem skarżącego polegał sprzecznej z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego ocenie materiału dowodowego, to w ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut ten jest co najmniej niezrozumiały. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. ustanawia zasadę swobodnej oceny dowodów, a przewidziane w tym przepisie kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów mogą być przedmiotem kontroli odwoławczej, jednak powołanie się na naruszenie cytowanego przepisu nie może polegać jedynie na przedstawieniu odmiennego stanu faktycznego ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący winien wykazać w jaki sposób sąd pierwszej instancji rażąco naruszył ustanowione w powołanym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, a w konsekwencji naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Jeśli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie zebranego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie w przypadku, gdy brak jest logiki w powiązaniu wnioskowania z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo - wbrew zasadom doświadczenia życiowego - nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99, Legalis 46747, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. II CKN 817/00, Legalis 59468, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. IV CKN 1316/00, Legalis 278351). Postawiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. był ogólnikowy i w istocie nie wskazywał przy ocenie jakich dowodów Sąd I instancji miał uchybić regułom swobodnej oceny dowodów. W ocenie Sądu Apelacyjnego ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd I instancji nie wykroczyła poza granice wyznaczone regułami z art. 233 § 1 k.p.c., a oparta była na dowodach z dokumentów zgromadzonych w aktach spraw sądowych.

Sąd Apelacyjny podziela zatem ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, co czyni zbędnym ich ponowne przytaczanie. Podobnie Sąd Apelacyjny podziela dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę prawną dotyczącą braku wykazania przesłanek naruszenia dóbr osobistych po stronie powodowej. Nie dopuścił się także Sąd Okręgowy naruszenia przepisów prawa materialnego. Powód w tym zakresie ograniczył się wyłącznie do postawienia takiego zarzutu, bez wskazania, które z zastosowanych przez Sąd I instancji norm prawa materialnego zostały naruszone, a także na czym owo naruszenie miało polegać.

Rozpoczynając zatem od uwzględnionego przez Sąd Okręgowy zarzutu przedawnienia roszczenia w części dotyczącej szkody wywołanej działaniami Sądu Rejonowego (...) w (...) w sprawie o sygn. V K 310/14, należy wskazać, że zarzut przedawnienia był zasadny. Naruszenia dobra osobistego powód upatrywał między innymi we wszczęciu, prowadzeniu oraz wydaniu wyroku w sprawie karnej, gdzie postawiono powodowi zarzut nielegalnego podłączenia do sieci elektroenergetycznej oraz zaboru w celu przywłaszczenia energii eklektycznej. W toku tego postępowania powód był przesłuchany dwukrotnie – 31 marca 2014r. oraz 24 maja 2014r., kiedy to postanowiono mu opisany zarzut. Następnie po przesłaniu aktu oskarżenia do sądu, powód nie odbierał kierowanej do niego korespondencji, co skutkowało wydaniem wyroku zaocznego, skazującego za czyn z art. 278 § 1 i 5 k.c. w zw. z art. 278 § 1 k.c. Treść stawianego zarzutu została powodowi przedstawiona i musiała mu być znana w toku postępowania karnego prowadzonego przez Komisariat I Policji w K. pod nadzorem Prokuratury Rejonowej K. – P. w K.. Przyjmując nawet, że działaniem sprawczym było nie tylko wszczęcie dochodzenia, ale też wniesienie i podtrzymywanie aktu oskarżenia, a następnie wydanie wyroku, to brak podjęcia inicjatywy procesowej przez powoda, nie ma znaczenia dla oceny zarzutu przedawnienia roszczenia. Powód w niniejszym procesie nie podnosił zarzutów braku wiedzy o toczącym się postępowaniu karnym, a nawet zakładając, że o prawomocnym wyroku skazującym dowiedział się w dniu 10 lutego 2015r. (data doręczenia wezwania do zapłaty nawiązki orzeczonej wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2014r. w sprawie VK 310/14), to pozew w niniejszej sprawie powód wniósł w dniu 20 marca 2020r. W tej natomiast dacie dochodzone pozwem roszczenie majątkowe było już przedawnione w świetle regulacji art. 442 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 118 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do 9 lipca 2018r.), normującej trzyletni termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, liczony od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Powód wiedział, a przynajmniej przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia już w 2014 r., a przyjmując, że stan ten utrzymywał się do daty osobistego odebrania wezwania do zapłaty nawiązki tj. do 10 lutego 2015 r., to wynikające z niego roszczenia przedawniły się z dniem 10 lutego 2018 r.

Odnośnie zarzutów stawianych przez powoda prowadzonemu przeciwko niemu procesowi cywilnemu w sprawie I C 93/17 Sądu Rejonowego (...) w (...) . a następnie III Ca 951/18 Sądu Okręgowego w (...), to zgłoszone roszczenie nie mogło odnieść skutku. Powództwo podlegało bowiem oddaleniu z uwagi na trafnie stwierdzoną przez Sąd Okręgowy jego bezzasadność – w oparciu o art. 23 k.c. w zw. z art. 24 §1 k.c. i art. 448 k.c. wynikającą z braku bezprawności opisanych w pozwie działań pozwanego w postaci wydania prawomocnego wyroku zasądzającego od powoda kwotę 5 393,49 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania karnego. Wskazać należy, że pozew w tym postępowaniu został zainicjowanych przez spółkę (...), a sądy obu instancji rozpoznające sprawę działały w ramach przyznanych im kompetencji ustawowych, nie wykroczyły poza zakres wykonywanych obowiązków, w tym także oceniając, że zgromadzony w postępowaniu materiał dowodowy uprawnia do zasądzenia żądanej kwoty za nielegalny pobór energii, tym bardziej, że powód został prawomocnie skazany na ten czyn. Wniesienie pozwu obligowało sąd do jego rozpoznania, z kolei brak jest podstaw do przyjęcia, że Sądy Rejonowy i Okręgowy działały bezprawnie.

Odnosząc się natomiast do zarzutów dotyczących oceny działań podjętych w sprawie karnej przez Sąd Rejonowy (...) w (...) pod sygn. akt IV K 1/18, to również w tym wypadku brak jest uzasadnionych podstaw do przypisania organom prowadzącym to postępowania zarzutu bezprawności działania. Organy powołane do ścigania przestępstw, zgodnie z zasadą legalizmu mają obowiązek wszczynać i prowadzić postępowania zawsze, gdy podejmą podejrzenie o popełnieniu przestępstwa w celu wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy. Skoro obowiązujące przepisy przewidują określone procedury i nadają określonym podmiotom określone kompetencje – to działanie w ich ramach, nawet jeśli narusza sferę prawnie chronionych dóbr osobistych, nie jest bezprawne, chyba że dochodzi do wyraźnego i poważnego naruszenia przepisów, w szczególności polegającego na wykroczeniu poza cel i niezbędny zakres postępowania lub wyrażenia ocen, bądź użycia sformułowań nieuzasadnionych przedmiotem i potrzebami tego postępowania. W realiach sprawy nie można przyjąć, że oskarżyciel zainicjował postępowanie karne, wniósł i popierał akt oskarżenia mając świadomość braku popełnienia przez powoda czynu karalnego.

Z tych wszystkich względów w ocenie Sądu Apelacyjnego co do zasady rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym wyroku odpowiadało prawu, a żaden z podniesionych zarzutów nie okazał się słuszny, konsekwencją tego w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu.

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c. i art. 108 k.p.c. oraz art. 32 ust. 3 ustawy o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej Sąd obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w całości z uwagę na przegranie apelacji. Nie było podstaw do zwolnienia powoda z obowiązku zwrotu kosztów procesu drugiej stronie na podstawie art. 102 k.p.c. Powód dochodząc określonego roszczenia majątkowego, mimo zapoznania się z motywami orzeczenia sądu pierwszej instancji, zdecydował o jego zaskarżeniu, zatem winien też liczyć się z poniesieniem kosztów wiążących się z zainicjowaniem postępowania drugoinstancyjnego. Nie ma podstaw w tym wypadku, by wygrywający pozwany nie uzyskał zwrotu kosztów celowych, poniesionych w ramach obrony sądowej swoich interesów wyłącznie z tej przyczyny, że powód był nadal przekonany o słuszności swojego roszczenia.

SSA Jolanta Polko SSA Małgorzata Wołczańska SSA Piotr Łakomiak