Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Mieczysław Brzdąk
Sędziowie :	SA Ewa Jastrzębska (spr.) SO del. Tomasz Tatarczyk
Protokolant :	Katarzyna Noras

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. H.

przeciwko P. W. i Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 25 lipca 2017 r., sygn. akt II C 1040/16

1)  oddala apelację;

2)  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz radcy prawnego P. N. (1) 15 313,50 (piętnaście tysięcy trzysta trzynaście i 50/100) złotych, w tym 2 863,50 (dwa tysiące osiemset sześćdziesiąt trzy i 50/100) złote podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO del. Tomasz Tatarczyk SSA Mieczysław Brzdąk SSA Ewa Jastrzębska

Sygn. akt: I ACa 1174/17

UZASADNIENIE

Powódka M. H. w pozwie skierowanym przeciwko P. W. oraz Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W. domagała się zasądzenia od pozwanych in solidum kwoty 30.000.000,- złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia
19 marca 2015 roku, w tym kwoty 15.000.000,- złotych tytułem odszkodowania oraz kwoty 15.000.000,- złotych jako zadośćuczynienia.

W uzasadnieniu podała, że pozwany P. W. jako ustanowiony dla powódki pełnomocnik z urzędu w sprawie o sygn. akt I C 10/15 w Sądzie Okręgowym w Gliwicach dopuścił się zaniechań w wypełnianiu obowiązków wobec powódki, poprzez nieusunięcie braków formalnych pozwu, wobec czego dokonany został zwrot pozwu M. H. i w konsekwencji doszło do przedawnienia jej roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie przeciwko
r.pr. A. G.. W ocenie powódki pozwany nie dochował należytej – podwyższonej – staranności przy wykonywaniu obowiązków pełnomocnika. Jako podstawę jego odpowiedzialności strona powodowa wskazała art. 471 k.c. w zw.
z art. 355 k.c. oraz 361 § 2 k.c. Natomiast pozwane Towarzystwo (...)
i (...) S.A. odpowiada z mocy art. 822 k.c. jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej pozwanego adwokata.

Pozwane Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W. wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania

Zarzuciło, że dla stwierdzenia odpowiedzialności ubezpieczyciela niezbędnym jest ustalenie podstaw odpowiedzialności ubezpieczonego – w niniejszej sprawie adwokata P. W., a odpowiedzialność pełnomocnika powstaje tylko w przypadku, gdy zaniechania pełnomocnika prowadzą do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla reprezentowanej strony
w przypadku dochowania należytej staranności ocenianej przez pryzmat profesjonalnego charakteru działalności, natomiast powódka nie wykazała, że gdyby nie błędy pełnomocnika, to wygrałaby spór a zaniechanie pełnomocnika spowodowało utratę możliwości dochodzenia roszczenia. Konsekwencją braku wykazania przesłanek odpowiedzialności kontraktowej pełnomocnika z urzędu – nienależytego świadczenia pomocy prawnej, rzeczywistej szkody majątkowej oraz związku przyczynowego jest bezzasadność powództwa.

Pozwany P. W. wniósł o oddalenie powództwa w całości jako pozbawionego podstaw prawnych.

Zarzucił, że powódka nie wykazała powstania szkody oraz związku przyczynowego. W dalszej kolejności zakwestionował wyliczenia strony powodowej co do wartości poniesionej szkody. Podniósł, że powódka w żaden sposób nie wykazała, by powództwo przeciwko radcy prawnemu A. G. zakończyłoby się wydaniem korzystnego orzeczenia.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w Katowicach:

1) oddalił powództwo;

2) zasądził od Skarbu Państwa Prezesa Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz radcy prawnej P. N. (2) 16.600 zł z należnym podatkiem VAT tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu;

3) nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania.

Ustalił w uzasadnieniu, iż w 1999 roku gmina R. wytoczyła przeciwko M. H. powództwo o zapłatę kwoty 20.244,51 złotych wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. Sprawa wpłynęła do Sądu Rejonowego w Bytomiu, a następnie zarządzeniem z dnia 27 sierpnia 1999 roku została skierowana z postępowania nakazowego do rozpoznania w trybie zwykłym i przekazana do rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod sygn. XIII GC 1999/99. W toku postępowania powódce została przesłana kopia pozwu na adres jej miejsca zamieszkania znajdujący się w R.. Wobec braku odebrania pozwu Sąd na podstawie art. 136 w zw. z art. 139 k.p.c. pozostawił pozew w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. W dniu 17 listopada 1999 roku w sprawie wyznaczono termin rozprawy na dzień 16 grudnia 1999 roku. W dniu 16 grudnia 1999 roku Sąd wydał wyrok zaoczny, na mocy którego zasądzono od M. H. na rzecz Gminy R. kwotę
20.244,51 złotych wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 4 stycznia 2000 roku.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach sprawy Sądu Okręgowego
w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99 – pozew o zapłatę – k. 1-2 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99, przesyłka zawierająca pozew pozostawiona w aktach – k. 30 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99, wyrok zaoczny – k. 31 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99 przesyłka zawierająca wyrok zaoczny – k. 32 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

M. H. w osobiście sporządzonym piśmie z dnia 4 listopada 2011 roku wniosła skargę stwierdzenie niezgodności z prawem i unieważnienie przedmiotowego wyroku.

(dowód: skarga – k. 39 – 40 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach
z dnia 17 listopada 2011 roku odrzucono skargę powódki z uwagi
na okoliczność, że skarga ta została sporządzona samodzielnie
przez powódkę, podczas gdy w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych
(dowód: postanowienie o odrzuceniu skargi – k. 47 – 48 akt Sądu Okręgowego
w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Ustanowiony dla powódki pełnomocnik z urzędu radca prawny A. G. (2)
w opinii prawnej z dnia 17 stycznia 2012 roku stwierdził w przedmiotowej sprawie brak podstaw do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia – wyroku Sądu Okręgowego z dnia
16 grudnia 1999 roku, sygn. akt XIII GC 1999/99 wobec upływu dwuletniego terminu od uprawomocnienia się wyroku zaocznego. Powołując się na powyższe
w ocenie pełnomocnika z urzędu z uwagi na brak wniesienia przez M. H. sprzeciwu z dniem 24 grudnia 1999 roku, wyrok zaoczny stał się prawomocny. W ocenie pełnomocnika z urzędu skoro od dnia 23 grudnia 1999 roku M. H. skutecznie nie zaskarżyła przedmiotowego orzeczenia, a ewentualnie wniesiona przez nią skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako wniesiona po terminie na podstawie art. 424 § 1 k.p.c. podlegałaby odrzuceniu przez Sąd Najwyższy jako wniesiona po terminie zachodził brak podstaw do wniesienia skargi. (dowód: (dowód: postanowienie
o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu – k. 54 Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99, opinia prawna – k. 69 – 73 akt Sądu Okręgowego
w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Niezależnie od powyższego M. H. złożyła sprzeciw
od wyroku zaocznego z dnia 16 grudnia 1999 roku, sygn. akt XIII GC 1999/99 wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia.

(dowód: pismo powódki z dnia 22 kwietnia 2012 roku – k. 99 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Postanowieniem z dnia 8 maja 2012 roku Sąd Okręgowy w Katowicach odrzucił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu, natomiast postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012 roku odrzucił sprzeciw M. H. (dowód: postanowienie z dnia 8 maja 2012 roku – k. 102 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99, postanowienie z dnia 19 czerwca 2012 roku – k. 114 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Wobec zaskarżenia tego ostatniego postanowienia Sąd Apelacyjny
w Katowicach postanowieniem z dnia 22 listopada 2012 roku uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach

(dowód: postanowienie z dnia 22 listopada 2012 roku – k. 149 - 151 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

Sprzeciw powódki został ponownie odrzucony postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 29 maja 2013 roku, natomiast zażalenie na przedmiotowe orzeczenie zostało postanowieniem Sadu Apelacyjnego w Katowicach oddalone postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013 roku (dowód: postanowienie z 29 maja 2013 roku – k. 340-341 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn.
XIII GC 1999/99, postanowienie z 30 sierpnia 2013 roku – k. 422 akt Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. XIII GC 1999/99).

W dniu 16 stycznia 2015 roku M. H. wniosła do Sądu Okręgowego w Gliwicach pozew o odszkodowanie i zadośćuczynienie przeciwko radcy prawnemu A. G. (2) zarejestrowany pod sygn. I C 10/15 z tytułu nienależytego wykonywania przez radcę prawnego obowiązków pełnomocnika
z urzędu poprzez sporządzenie opinii prawnej o braku podstaw do złożenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Wedle stanowiska powódki powołującej się na uzasadnienia orzeczeń Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 11 grudnia 2013 roku oraz Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 6 października 2014 roku zachodziła podstawa do wniesienia tego środka zaskarżenia. Zgodnie z przywołanymi orzeczeniami termin do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia upłynął w stosunku do powódki w dniu 25 września 2012 roku. Z uwagi na jego materialnoprawny charakter wyłączona została możliwość dochodzenia roszczeń. W ocenie powódki błędna opinia prawna radcy prawnego A. G. (2) spowodowała utratę możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przeciwko Skarbowi Państwa, Gminie R. oraz (...) w R..

Pozew przeciwko A. G. (2) dotknięty był brakami formalnymi. Postanowieniem z dnia 2 marca 2015 roku ustanowiono dla powódki pełnomocnika z urzędu – adw. P. W., który następnie został zobowiązany do usunięcia poprzez: braków formalnych pozwu poprzez wskazanie wartości przedmiotu sporu – z wyszczególnieniem jakich kwot
i z jakiego tytułu domaga się od pozwanego oraz podstawy faktycznej każdego
z żądań – w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pozwu. Przedmiotowe wezwanie zostało doręczone na adres kancelarii pełnomocnika z urzędu powódki. Powyższe wezwanie nie zostało wykonane w zakreślonym terminie, ponieważ adw. P. W. w piśmie z dnia 4 maja 2015 roku wniósł o przesłanie pozwu na adres Kancelarii celem uzupełnienia po konsultacjach z powódką, wobec czego nie usunął w zakreślonym terminie tygodniowym braków formalnych pozwu.
Z uwagi na bezskuteczny upływ terminu wyznaczonego zarządzeniem
dnia 24 marca 2015 roku, pozew został zarządzeniem z dnia 23 kwietnia 2015 roku zwrócony wobec nieusunięcia braków formalnych w terminie tygodniowym. Na to zarządzenie powódka wniosła zażalenie w dniu 14 maja 2015 roku wnosząc jednocześnie o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych pozwu. Zarządzeniem z dnia 12 sierpnia 2015 roku pełnomocnik z urzędu powódki został wezwany sprecyzowania czy pismo osobiste powódki stanowi zażalenie na zarządzenie o zwrocie pozwu czy też wniosek o przywrócenie terminu. W piśmie
z dnia 26 sierpnia pełnomocnika z urzędu powódki sprecyzował, że pismo powódki stanowi wniosek o przywrócenie terminu i jednocześnie sprecyzował żądanie pozwu i jego postawę faktyczną. Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 5 października 2015 roku oddalił wniosek powódki
o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych pozwu,
a zarządzeniem z tego samego dnia pozew został zwrócony. Na zarządzenie z dnia 5 października 2015 roku w przedmiocie zwrotu pozwu powódka wniosła zażalenie, które postanowieniem Sadu Apelacyjnego w Katowicach z dnia
12 listopada 2015 roku, sygn. V ACz 1126/15 zostało oddalone wobec stwierdzenia, że niedopełnienie obowiązków procesowych przez pełnomocnika strony nie upoważnia strony do powoływania się na niezawinione przez nią niedochowanie terminu do dokonania czynności procesowej i nie może stanowić podstawy do domagania się przywrócenia terminu do uzupełnienia braków formalnych pozwu.

(dowód: postanowienie z dnia 2 marca 2015 roku – k. 58 akt Sądu Okręgowego
w Gliwicach sygn. I C 10/15, zarządzenie z dnia 24 marca 2015 roku – k. 65 akt Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. I C 10/15, zarządzenie z dnia 23 kwietnia 2015 roku – k. 69 akt Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. I C 10/15 pismo adw. P. W. z dnia 4 maja 2015 roku – k. 71 akt, pismo powódki z dnia
14 maja 2015 roku – k. 73 akt, zarządzenie z 12 sierpnia 2015 roku – k. 103 akt, pismo pełnomocnika z dnia 26 sierpnia 2015 roku – k. 106 – 107 akt Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. I C 10/15, postanowienie z dnia 5 października 2015 roku – k. 118 akt , zarządzenie z dnia 5 października 2015 roku – k. 119 akt Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. I C 10/15 postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 12 listopada 2015 roku – k. 128 - 132 akt Sądu Okręgowego w Gliwicach sygn. I C 10/15).

Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w K. w dniu 12 października 2015 roku udzielił adw. P. W. ostrzeżenia dziekańskiego wobec niedochowania należytej sumienności i gorliwości przez co naruszył § 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej. (dowód: ostrzenie – k. 34 akt).

W okresie kiedy adw. P. W. udzielał pomocy prawnej z urzędu M. H. był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej adwokatów przez (...) W..

(dowód: umowa – k. 36 – 40 akt, certyfikat k. 41 – 42 akt).

Przy dokonywaniu powyższych ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji oparł
się na przedłożonych do akt sprawy dokumentach, z których większość korzystała z waloru dokumentów urzędowych. Oddalił ten Sąd wniosek strony powodowej
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z uwagi na bezprzedmiotowość jego przeprowadzenia w okolicznościach niniejszej sprawy.

Zadaniem sądu pierwszej instancji powództwo jest bezzasadne.

Podstawą roszczeń powódki w odniesieniu do pozwanego adwokata P. W. były przepisy o odpowiedzialności kontraktowej art. 471 kc i 472 kc. Natomiast w odniesieniu do pozwanego zakładu ubezpieczeń – art. 805 k.c. oraz 822 k.c.

Wedle Sądu pierwszej instancji stosunek łączący pozwanego jako pełnomocnika
z urzędu oraz powódkę była umową starannego działania. Oznacza to, że adwokat prowadzący sprawę klienta ponosi odpowiedzialność nie za efekt swego działania, lecz za dołożenie należytej staranności przy reprezentowaniu klienta. Zdaniem sądu pierwszej instancji nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego adwokata. W rozpatrywanej sprawie profesjonalny pełnomocnik procesowy odpowiada za szkody wyrządzone mocodawcy spowodowane błędami i zaniedbaniami, które w dalszej konsekwencji prowadzą do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla klienta
w przypadku dochowania standardu należytej staranności przez pełnomocnika. Tymczasem strona powodowa w żaden sposób nie wykazała na jakiej podstawie miałaby zostać stwierdzona niezgodność z prawem wyroku zaocznego z dnia
16 grudnia 1999 roku wydanego w sprawie o sygn. akt XIII GC 1999/99. W istocie powódka winna wykazać wadliwość przedmiotowego orzeczenia oraz możliwość jego uchylenia w drodze tego nadzwyczajnego środka odwoławczego. W dalszej kolejności nie wykazała by ewentualne uzyskanie uchylenia wyroku zaocznego skutkowało oddaleniem powództwa, a następnie stanowiłoby podstawę do dochodzenia roszczeń przez stronę powodową wobec Skarbu Państwa, Gminy R. oraz (...) w R.. Nadto strona powodowa nie wykazała by zwrot pozwu w sprawie o sygn. akt I C 10/15 stanowiący następstwo nieuzupełnienia braków formalnych pozwu przez pozwanego adwokata skutkował utratą możliwości dochodzenia roszczeń przeciwko r.pr. A. G. (2) z uwagi na treść sporządzonej opinii prawnej. Powyższe zdaniem sądu pierwszej instancji prowadzi do wniosku, że nie został wykazany związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem pełnomocnika a szkodą. Tym samym, nie ponosi tej odpowiedzialności także jego ubezpieczyciel, który
w związku z zawartą z pozwanym umową ubezpieczenia na podstawie art.
805 § 1 oraz 822 § 1 i § 4 k.c., przyjął na siebie odpowiedzialność cywilną za następstwa działania pozwanego, które były wadliwe.

Zdaniem sądu pierwszej w sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na mocy art. 102 kpc.

Od wyroku tego wniosła apelację powódka.

Zaskarżyła wyrok w całości.

Zarzuciła:

a) naruszenie przepisów prawa materialnego mający istotny wpływ na wynik sprawy, a to :

– art. 471 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że zaniechanie pozwanego P. W. polegające na nieuzupełnieniu braków formalnych pozwu wniesionego przez powódkę przeciwko radcy prawnemu A. G. (2) nie stanowiło braku należytej staranności ze strony pozwanego, a tym samym nie doprowadziło do powstania szkody powódki,

– przepisu art. 361 § 2 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że działanie pozwanego P. W. polegający na nieuzupełnienie braków formalnych pozwu wniesionego przeciwko radcy prawnemu A. G. (2) nie doprowadziły do powstania szkody u powódki, a tym samym do przedawnienia roszczenia przysługującego powódce względem radcy prawnego względem A. G. (2),

b) przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na wynik sprawy to jest:

– przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, niewłaściwą ocenę dowodów
i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów skutkującą wbrew zasadom logicznego rozumowania wnioskiem, iż powódka nie wykazała przesłanek odpowiedzialności pozwanych, a tym samym, że przysługuje wobec pozwanych zgłoszona w pozwie należność,

– przepisu art. 217 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy poprzez niezbadanie istnienia i wysokości roszczenia dochodzonego pozwem, a tym samym przez pominięcie wniosków dowodowych powódki, wskutek błędnego uznania, że wnioski te są bezprzedmiotowe.

Domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki solidarnie od pozwanych kwoty 30.000.000,- zł ewentualnie uchylenia wyroku
w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, a w przypadku oddalenia apelacji wnosiła o odstąpienie od obciążenia powódki kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasadna nie jest zatem skutku odnieść nie może. Wbrew bowiem zarzutom skarżącej wyrok sądu pierwszej instancji ostatecznie jest trafny.

Na wstępie wskazać trzeba, że podziela Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne dokonane przez sąd pierwszej instancji. Zostały one dokonane bowiem w oparciu o dokumenty prywatne i urzędowe, szczegółowo wskazane
w uzasadnieniu sądu pierwszej instancji. Ustalenia te zatem Sąd Apelacyjny podziela bez konieczności ponownego ich powtarzania. Dodać należy jedynie, iż kwestia doręczenia powódce wyroku zaocznego z dnia 16 grudnia 1999 r., sygn. akt XIII GC 1999/99/P była szczegółowo badana zarówno przez Sąd Okręgowy
w Katowicach, jak i przez Sąd Apelacyjny w Katowicach. Z poczynionych przez te sądy ustaleń wynika, iż doręczenie wyroku zaocznego powódce było prawidłowe, dlatego też Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z dnia 29 maja 2013r.odrzucił sprzeciw pozwanej od tego wyroku, a Sąd Apelacyjny
w Katowicach postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013 r., sygn. akt VACa 740/13 zażalenie na to postanowienie oddalił. W uzasadnieniu sąd ten stwierdził, iż zostało ono doręczone zgodnie z obowiązującym w tym czasie rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym ( Dz.U. Nr 62, poz. 678), w którym w § 9 ust. 3 wskazano, że przesyłkę, której nie można doręczyć adresatowi osobiście lub w sposób następczy wraz z formularzem przechowuje się w placówce oddawczej przez siedem dni od dnia jej złożenia. Mimo późniejszego zakwestionowania tego przepisu przez Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że doręczenie na podstawie art. 139 § 1 kpc dokonane przed utratą mocy obowiązującej § 9 ust. 3 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 62, poz. 678) jest skuteczne (– tak m.in. Sąd Najwyższy w uchwale
z dnia 23 stycznia 2004r.,IIICZP 112/03, OSNC 2005/4/61). Sąd Apelacyjny
w sprawie VACz 740/13 stanął także na stanowisku, że poza wszelką wątpliwością pozostaje, że wyrok zaoczny z 16 grudnia 1999 r.- pomimo, że został wysłany na adres, pod którym w tamtym czasie M. H. nie zamieszkiwała został jej prawidłowo doręczony. Przesyłka ta bowiem została przekazana do Urzędu Pocztowego w R. przy ulicy (...), który to urząd pocztowy był właściwy dla jej miejsca zamieszkania w chwili doręczania przesyłki, a to R. ul. (...), co wynika także
z adnotacji na zwrotce( adres R. ul. (...) był przekreślony, a wpisano adres R. ul. (...)). M. H. przyznała, że prosiła Urząd Pocztowy właściwy dla jej poprzedniego miejsca zamieszkania tj. R. ul. (...) o przekierowywanie przesyłek do niej skierowanych na jej aktualny adres tj. R. ul. (...). Natomiast fakt, że M. H. nie odebrała prawidłowo awizowanej przesyłki, albowiem krótkotrwale przebywała w innym miejscu, nie przekreśla skuteczności doręczenia takiej przesyłki. Jeśli bowiem strona opuszcza swe miejsce zamieszkania winna zadbać o właściwe zorganizowanie czynności związanych z odbiorem przesyłki.

(dowód: akta Sądu Okręgowego w Katowicach, sygn. akt XIII GC 1999/99
i znajdujące się w tych aktach postanowienie SO z 29 maja 2013 r. i SA z 30 sierpnia 2013 r.).

Zatem podzielić należy w szczególności także i stanowisko Sądu pierwszej instancji, że wyrok zaoczny w sprawie XIII GC 1999/99 został powódce skutecznie doręczony.

Wbrew podnoszonym w apelacji zarzutom w okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób uznać żądania powódki za uzasadnione. Powódka dochodzi bowiem od pozwanego P. W. i jego ubezpieczyciela odszkodowania
i zadośćuczynienia w łącznej kwocie 30.000.000zł za niedochowanie należytej staranności podczas prowadzenia jej sprawy przeciwko radcy prawnemu A. G. (2), od którego to powódka dochodziła również kwoty
30.000.000,- zł za to, że radca prawny A. G. (2) bezpodstawnie odmówił wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku zaocznego z dnia 16 grudnia 1999r.

Uszło jednakże uwagi skarżącej, że wprawdzie w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, iż adwokat i radca prawny odpowiadają za szkodę wyrządzoną mocodawcy na skutek swoich zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy (por. przykładowo wyroki z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 297/04, z dnia 22 listopada 2006 r., V CSK 292/06, z dnia 29 listopada 2006 r., II CSK 2006 r., z dnia 13 czerwca 2008 r. I CSK 514/07, z dnia 4 marca 2009 r., IV CSK 441/08, czy z dnia 25 kwietnia 2013 r., V CSK 310/12 - niepubl., wyrok z dnia 19 lutego 2014 r., V CSK 189/13)- to jednakże aby powództwo w stosunku do pełnomocnika działającego z nienależytą starannością mogło zostać uwzględnione powódka powinna wykazać dwie kumulatywne przesłanki, polegające na prognozowaniu stanów hipotetycznych, ale takich, które mają wysoki stopień prawdopodobieństwa ziszczenia się w rzeczywistości,
a mianowicie po pierwsze, że wniesiona skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego wyroku zostałaby w ogóle przyjęta do rozpoznania i po wtóre, że, po przyjęciu tej skargi, zostałaby ona uwzględniona na korzyść powódki. Zatem w sytuacji, gdy podstawą roszczenia odszkodowawczego dochodzonego od pełnomocnika procesowego jest twierdzenie, że z jego winy nie stwierdzono niezgodności z prawem wyroku zaocznego z dnia 16 grudnia 1999 r. zachodzi konieczność zbadania, czy wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku, przy założeniu należytego wypełnienia obowiązków przez pełnomocnika doprowadziłoby do stwierdzenia jego niezgodności z prawem.

Tymczasem skarżąca wprawdzie zasadnie zarzuca, iż obaj pełnomocnicy wyznaczeni jej z urzędu, a to adwokat P. W. i radca prawny A. G. (2) działali z nienależytą starannością lecz nie wykazała podstawowej zasady ich odpowiedzialności, a mianowicie nie wykazała z wysokim stopniem prawdopodobieństwa, że gdyby istotnie radca prawny A. G. (2) wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku wyrok zostałby uznany za niezgodny z prawem.

Chybione są zatem podnoszone w apelacji zarzuty, iż sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, że obaj pełnomocnicy z urzędu wyznaczeni dla powódki działali
z należytą starannością. Sąd pierwszej instancji przyjął bowiem, że działanie pełnomocników nie było działaniem starannym, pozwanemu w niniejszej sprawie P. W. zostało nawet w dniu 12 października 2015 r. udzielone ostrzeżenie dziekańskie przez Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej wobec niedochowania należytej sumienności i gorliwości przez co naruszył on § 8 Zbioru Z. Etyki Adwokackiej, natomiast r.pr. A. G. (2) błędnie uzasadnił odmowę wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powołując się na upływ terminu do wniesienia skargi, mimo, iż termin ten w chwili sporządzenia odmowy wniesienia skargi jeszcze nie upłynął.

Zatem, rację ma powódka, iż obaj pełnomocnicy działali z nienależytą starannością, tyle tylko, że jak wyżej podniesiono dla przyjęcia w niniejszej sprawie odpowiedzialności pozwanego P. W. powódka musiałaby wykazać, że gdyby uzupełnił on braki formalne w terminie jej powództwo przeciwko r.pr. A. G. (2) o zapłatę 30.000.000,- zł z wysokim stopniem prawdopodobieństwa zostałoby uwzględnione, a wykazałaby to wtedy gdyby wykazała także z wysokim stopniem prawdopodobieństwa, że skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku zaocznego zostałaby uwzględniona.

Tymczasem powódka faktu, że uwzględniono by wniesioną skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem nie wykazała z wysokim prawdopodobieństwem.

Zgodnie bowiem z art. 424 ¹ § 1 kpc można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Zgodnie natomiast z § 2 tegoż artykułu w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika
z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała
z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

W niniejszej sprawie powódka zamierzała wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku zaocznego, zatem skarga mogła być oparta jedynie o § 2 art. 424 ¹ kpc.

Zgodnie natomiast ze stanowiskiem zawartym w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 8 lipca 2015 r., sygn. akt IIBU3/14 , lex 1771521 wyjątek od zasady określonej w art. 424 ¹ § 1 k.p.c. uzależnia dopuszczalność skargi od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: po pierwsze - istnienia wyjątkowego wypadku, który uniemożliwił wniesienie środka odwoławczego lub środka zaskarżenia i po drugie - występowania niezgodności z prawem
o kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela. Wyjątkowe zaś wypadki, o których stanowi art. 424 ¹ § 2 k.p.c., odnoszą się także do przyczyn nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej środków zaskarżenia. Przyczyny te muszą mieć charakter wyjątkowy
w znaczeniu obiektywnym, co oznacza, że chodzi o wyjątkowe okoliczności obiektywnie uniemożliwiające stronie wniesienie środka zaskarżenia, a nie
o okoliczności subiektywne, wynikające z woli lub zaniedbań strony. Wnosząc skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku, strona musi zatem wykazać, że nieskorzystanie przez nią z przysługującego środka prawnego nastąpiło z wyjątkowych powodów mających charakter siły wyższej
– ciężka choroba, katastrofa, klęska żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, które obiektywnie rzecz biorąc uniemożliwiły wniesienie środka zaskarżenia.

Nadto w postanowieniu z dnia 4 grudnia 2013r., sygn. akt V CNP 8/13, (lex nr 1409020) Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że przepis art. 424 ¹ § 2 k.p.c. stanowi odstępstwo od sformułowanej w jego § 1 ogólnej reguły, że skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku dotyczyć może wyłącznie orzeczeń sądu drugiej instancji i to tylko takich, których zmiana lub uchylenie w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie była i nie jest możliwa. O wyjątkowym charakterze tego przepisu świadczy ponadto jego redakcja, szczególnie w zestawieniu z treścią art. 424 ⁵ § 1 pkt 5 k.p.c., w ramach której o dopuszczalności skargi decyduje kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek, tj. istnienia wyjątkowego wypadku oraz występowania niezgodności
z prawem mającej kwalifikowany charakter, gdyż wynikającej z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Możliwość skorzystania przez stronę ze skargi
w omawianej sytuacji zależy więc zarówno od przyczyn niezgodności z prawem orzeczenia ocenianych w kontekście naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, jak i od przesłanek, z powodu których strona postępowania sądowego nie skorzystała
z przysługujących jej środków prawnych do zaskarżenia orzeczenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powódka nie wykazała istnienia przesłanek, które pozwoliłyby z wysokim prawdopodobieństwem uznać, iż ewentualna skarga wniesiona przez r.pr. A. G. (2), nawet przy dołożeniu przez niego należytej staranności doprowadziłaby do uznania wyroku zaocznego za niezgodny
z prawem.

Brak podstaw do przyjęcia, że istniał wyjątkowy wypadek w rozumieniu
art. 424 ¹ § 2 kpc pozwalający na uznanie, że nieskorzystanie przez nią
z przysługującego środka prawnego nastąpiło z wyjątkowych powodów mających charakter siły wyższej - ciężka choroba, katastrofa, klęska żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, które obiektywnie rzecz biorąc uniemożliwiły wniesienie środka zaskarżenia. Brak jest także podstaw do przyjęcia, że w omawianym wypadku występuje niezgodność z prawem
o kwalifikowanym charakterze, wynikająca z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela. Powoływanie się (dopiero w apelacji, albowiem przed sądem pierwszej instancji pełnomocnik powódki podnosił jedynie zarzuty dotyczące niestarannego działania pełnomocników, a nie było podstaw do odraczania rozprawy w celu zakreślenia pełnomocnikowi powódki „terminu do złożenia pisma procesowego, w którym zajmie ostateczne stanowisko w sprawie” ) na art. 321 §1 kpc w zw. z art. 659 kc jest chybione. W sprawie wydany został wyrok zaoczny, zgodnie z art. 399 §2 kpc w takim wypadku sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Podkreślić trzeba, że do pozwu dołączono ostateczne wezwanie do zapłaty M. H. wskazujące wysokość należności z rozbiciem na należność główną i odsetki wraz z dowodem doręczenia tego wezwania M. H., szczegółowe rozliczenie zaległości czynszowych, potwierdzone za zgodność z oryginałem zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, potwierdzoną za zgodność z oryginałem umowę najmu lokalu użytkowego oraz potwierdzone za zgodność z oryginałem wypowiedzenie umowy najmu na skutek niepłacenia czynszu z potwierdzeniem doręczenia go M. H. (karty 6,7, 8,9, 10, 11,12, 13i 14 akt Sądu Okręgowego w Katowicach XIIIGC 1999/99). Powódka zresztą nie neguje, że wynajmowała lokal użytkowy.

Chybiony jest zarzut, że powódkę nie łączyła żadna umowa z Gminą R. lecz z Miejskim Przedsiębiorstwem (...) w R., dlatego też nie można było zasądzić żądanej kwoty na rzecz Gminy. Właścicielem lokalu była bowiem Gmina R., a Miejskie Przedsiębiorstwo (...) w R. było jednostką budżetową gminy i działało na jej rzecz zarządzając lokalami należącymi do Gminy. Ponadto wskazać trzeba także, że zgodnie z art. 424 ⁴ kpc podstawą skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego wyroku nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Podsumowując, w ocenie Sądu Apelacyjnego powódka nie wykazała
z dużym stopniem prawdopodobieństwa, że ewentualna skarga wniesiona przez r.pr. A. G. (2), nawet przy dołożeniu przez niego należytej staranności doprowadziłaby do uznania wyroku zaocznego za niezgodny z prawem.

W tej sytuacji nie było podstaw do prowadzenia postępowania dowodowego celem ustalenia wysokości szkody, dlatego też wbrew zarzutom skarżącej trafnie sąd pierwszej instancji jej wnioski o dopuszczenie dowodu w celu wykazania wysokości szkody oddalił .

Wskazać na marginesie trzeba, że powódka zastępowana przez fachowego pełnomocnika nie wskazała z jakiego tytułu żąda zadośćuczynienia. Trudno mówić o wywołaniu rozstroju zdrowia powódki z powodu nienależytego działania r.pr. A. G. (2), już chociażby dlatego, że wywołanie rozstroju zdrowia nie może być uznane na normalne następstwo działania lub zaniechania pełnomocnika prowadzącego sprawę, a odpowiada on tylko za normalne następstwa swego działania lub zaniechania ( art. 361§1 kc). Nie ma też podstaw do przyjęcia, że zostały naruszone dobra osobiste powódki, powódka nie wskazuje ani jakie jej dobro osobiste zostało naruszone ani jakim działaniem, a nie sposób przyjąć aby samo nienależyte wykonanie zobowiązania naruszało dobra osobiste powódki.

Skoro powództwo w stosunku do pozwanego A. G. (2) jest nieuzasadnione, tym samym odpowiedzialności nie ponosi jego ubezpieczyciel – pozwane Towarzystwo (...).

Zatem, wbrew zarzutom zawartym w apelacji zaskarżony wyrok jest trafny i apelację jako pozbawioną uzasadnionych postaw należało oddalić na mocy
art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 102 kpc biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną powódki i jej subiektywne przekonanie o zasadności swego roszczenia, mające oparcie w ustaleniach,
z których wynika, że istotnie pozwany P. W. działał z nienależytą starannością, za co zostało mu w dniu 12 października 2015 r. udzielone ostrzeżenie dziekańskie przez Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej.

SSO del. Tomasz Tatarczyk SSA Mieczysław Brzdąk SSA Ewa Jastrzębska